پژوهش در علوم زراعی
سال:1389 | دوره:2 | شماره:7 |تعداد مقالات:9

این آزمایش به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشدی ارقام نخود و تعیین بهترین شاخص تنش خشکی و رقم متحمل به تنش خشکی در سال 1387 در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلو اجرا گردید. تحقیق به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد که در آن، آبیاری به عنوان فاکتور اصلی شامل چهار سطح آبیاری بر اساس اعمال تنش خشکی در مرحله 6-5 برگی، گل دهی و غلاف بندی و تیمار بدون تنش (شاهد) و هفت رقم نخود به عنوان فاکتور فرعی شامل قزوین، بیونیچ، Flip97-111c، Flip 98-134c، Flip98-143c، Flip99-1c و ILC3279 در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی اثر معنی داری بر روی ماده خشک تک بوته، تعداد غلاف دانه دار، تعداد دانه در غلاف، وزن دانه تک بوته، زمان لازم برای رسیدگی، عملکرد دانه و ماده خشک کل داشت ولی بر شاخص برداشت اثر معنی داری نداشت. بین ارقام، از نظر کلیه صفات یاد شده به جز تعداد غلاف پوک اختلاف معنی داری مشاهده شد. بیشترین عملکرد دانه در تیمار بدون تنش برای رقم Flip99-1c (171 گرم در مترمربع) و کمترین عملکرد دانه در رقم ILC3279 برای شرایط اعمال تنش طی مرحله غلاف بندی (51.2 گرم در مترمربع) حاصل گردید. بنابراین، مرحله غلاف بندی حساس ترین مرحله رشدی نخود شناخته شد. در میان ارقام مورد مطالعه، رقم Flip99-1c دارای بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری نرمال و دارای تنش خشکی بود و بیشترین تحمل در شرایط تنش خشکی را داشت. در این تحقیق، شاخص هایHAR ، GMP، TOL، MP و STI برای تنش خشکی در مراحل مختلف رشدی و همچنین ارقام نخود معنی دار شدند ولی شاخص SSI معنی دار نشد. این شاخص ها نشان دادند که رقم Flip99-1c در مرحله 6-5 برگی، بیشترین مقاومت در مقابل تنش خشکی را داشت.

به منظور ارزیابی کارآیی روش های مصرف ریزمغذی های آهن و روی در آفتابگردان روغنی آزمایشی در سال زراعی 1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان شرقی با چهار تکرار و هشت تیمار (تیمارهای آزمایشی شاملF1 : شاهد، F2: آهن به صورت مصرف خاکی از منبع سکوسترین آهن به میزان 25 کیلوگرم در هکتار،F3 : روی به صورت مصرف خاکی از منبع سولفات روی به میزان 40 کیلوگرم در هکتار،F4 : آهن + روی به صورت مصرف خاکی،F5 : آهن به صورت محلول پاشی از منبع سکوسترین آهن به میزان 2 در هزار،F6 : روی به صورت محلول پاشی از منبع سولفات روی به میزان 3 در هزار،F7: آهن + روی به صورت محلول پاشی وF8 : آهن+ روی به صورت مصرف خاکی و محلول پاشی) به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی به مورد اجرا گذاشته شد. پس از تجزیه واریانس صفات مورد بررسی، مشخص گردید که بین تیمارهای مختلف از لحاظ صفاتی نظیر ارتفاع بوته، نسبت وزن دانه به طبق، درصد روغن، عملکرد روغن، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و قطر طبق تفاوت معنی دار وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه (5594 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد روغن (2558 کیلوگرم در هکتار)، درصد روغن (45.75 درصد)، وزن هزار دانه ( 72.65گرم)، نسبت وزن دانه به طبق ( 0.69درصد) و در تیمارهای مصرف خاکی و محلول پاشی برگی آهن + روی به دست آمد. همبستگی بین اکثر صفات تاثیرگذار بر عملکرد دانه نظیر قطر طبق، تعداد ردیف دانه در طبق، نسبت وزن دانه به طبق و وزن هزار دانه مثبت و معنی دار بود. در حالت کلی استفاده از روش محلول پاشی در کنار مصرف خاکی بیشترین بازده را برای استفاده از آهن و روی در جهت افزایش عملکرد و اجزای آن در این بررسی ایجاد کرد.

به منظور تعیین بهترین فاصله بین ردیف و تراکم کاشت آفتابگردان رقم لاکومکا، آزمایشی در 15 اردبیهشت ماه سال 1387 در مرکز تحقیقات کشاورزی مازندران به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. سه فاصله ردیف کشت 50، 60 و 70 سانتی متر به عنوان عامل اصلی و چهار تراکم کاشت 60، 70، 80 و 90 هزار بوته در هکتار به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد صفات درصد مغز به کل دانه و شاخص برداشت تحت فاکتور فاصله ردیف و صفات وزن خشک ساقه در هکتار، درصد مغز به کل دانه، عملکرد روغن، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه تحت فاکتور تراکم بوته اختلاف معنی داری را نشان دادند، به طوری که بیشترین درصد مغز به کل دانه (73.7 درصد) و شاخص برداشت (41.82 درصد) تحت فاصله ردیف 70 سانتی متر و بیشترین وزن خشک ساقه در هکتار (3862.57 کیلوگرم در هکتار)، درصد مغز به کل دانه (73.14 گرم)، عملکرد روغن (2134.44 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک ( 14315.23کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه ( 5688.34کیلوگرم در هکتار) تحت تراکم 90 هزار بوته در هکتار حاصل شدند. بنابراین در این بررسی فاصله ردیف 70 سانتی متر و تراکم 90 هزار بوته در هکتار به عنوان بهترین سطوح فاکتورها معرفی می گردند.

به منظور بررسی اثرات تراکم بوته بر برخی صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و عملکرد آفتابگردان آزمایشی در سال 1383 در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورها شامل سه رقم هیبرید (آذرگل، آلیستار و ایروفلور) و چهار تراکم بوته در واحد سطح (6، 8، 10 و 12 بوته در مترمربع) بودند. نتایج نشان داد که کلیه صفات مورد مطالعه به طور معنی دار تحت تاثیر تراکم بوته قرار گرفتند. اثر متقابل رقم در تراکم برای صفات تعداد روز تا رسیدگی، قطر طبق، تعداد کل دانه در طبق، تعداد دانه پر در طبق، درصد پوکی، وزن هزار دانه و درصد روغن معنی دار بود. با افزایش تراکم بوته در واحد سطح ارتفاع بوته، درصد پوکی دانه، ماده خشک، عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن در واحد سطح افزایش یافت. اما افزایش تراکم منجر به کاهش زمان تا گل دهی، تعداد روز تا رسیدگی، قطر طبق، تعداد دانه پر در طبق، وزن هزار دانه و درصد پوسته گردید. هرچند در تراکم های پایین میزان عملکرد دانه در طبق بیشتر از تراکم های بالا بود ولی این افزایش به اندازه ای نبود که کاهش عملکرد ناشی از کاهش تعداد بوته در واحد سطح را جبران نماید. رابطه بین تراکم بوته و عملکرد دانه برای هر سه رقم آفتابگردان با روابط و معادلات تبیین و تفسیر گردید و با بکارگیری این معادلات مشخص گردید که با افزایش تراکم، محصول دانه هر سه رقم افزایش یافته است.

برای بررسی اثرات تراکم های مختلف بوته بر برخی خصوصیات زراعی آفتابگردان (هیبرید آلستار) تحت شرایط آبیاری محدود آزمایشی در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت و فاکتور اصلی شامل تیمارهای آبیاری (آبیاری نرمال (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله 8- 6 برگی شدن، قطع آبیاری در مرحله گل دهی و قطع آبیاری در مرحله غنچه دهی) و فاکتور فرعی شامل سطوح تراکم بوته (تراکم های 6.66، 8.33 و 11.11 بوته در مترمربع) بودند. در این آزمایش صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، درصد پوکی، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، درصد روغن، عملکرد دانه و روغن اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس صفات آزمایشی نشان داد که سطوح مختلف آبیاری اثر معنی داری بر ارتفاع تمام صفات اندازه گیری شده داشت. در تمام صفات اندازه گیری شده به جز درصد پوکی تیمار آبیاری شاهد بیشترین مقدار را دارا بود و کمترین مقدار صفات اندازه گیری شده (به جز درصد پوکی) مربوط به قطع آبیاری در مرحله 8- 6 برگی بوته ها بود. سطوح مختلف تراکم اثر معنی داری بر تمام صفات اندازه گیری شده به جز تعداد دانه پر در طبق داشت. صفات ارتفاع بوته، درصد پوکی، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه پر در طبق، عملکرد دانه و روغن در تراکم حداکثر بوته ( 11.11بوته در مترمربع) در گروه آماری برتر قرار گرفت و سایر صفات اندازه گیری شده در سطح تراکم حداقل ( 6.66بوته در مترمربع) در گروه آماری برتر قرار گرفتند. اثرات متقابل آبیاری در تراکم برای صفات درصد پوکی، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و روغن معنی دار بود. مقایسه میانگین های عملکرد دانه نشان داد که سطح آبیاری شاهد در تراکم حداکثر با میانگین 5033.7 کیلوگرم در هکتار و سطح قطع آبیاری از مرحله 8- 6 برگی در تراکم حداقل با میانگین تولید 528.2 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را دارا بودند. مقایسه میانگین ها نشان داد که با اعمال تیمار آبیاری شاهد در تراکم حداکثر، بیشترین میزان عملکرد روغن (2331.9 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. تیمار کمترین تراکم با قطع آبیاری از مرحله 8- 6 برگی با میانگین 133.4 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد روغن را دارا بود.

برآورد تبخیر- تعرق گیاه مرجع (ETo) یکی از اجزا مهم در طراحی سیستم های آبیاری و مدیریت آب برای آبیاری گیاهان می باشد. این پارامتر به روش مستقیم (لایسیمتری) و یا به طور غیر مستقیم (معادلات تجربی) برآورد می شود. در شرایط عدم دسترسی به داده های دقیق می توان از روش فائو- پنمن- مانتیث به عنوان روش استاندارد جهت ارزیابی نتایج سایر روش های تجربی استفاده نمود. در این تحقیق با استفاده از داده های روزانه ایستگاه سینوپتیک ساری، مقادیر ETo روزانه با روش استاندارد محاسبه و سپس با استفاده از داده های تشت تبخیر مقادیر EToمحاسبه و با روش استاندارد مقایسه گردید. برای محاسبه ETo با استفاده از داده های تشت تبخیر باید مقدار تبخیر از تشت (Epan) را در ضریب تشت (Kpan) ضرب نمود. در این تحقیق با استفاده از 4 روش آلن و پروت، اشنایدر، کونیکا و اورنگ مقادیر ضریب تشت که تابعی از سرعت باد، رطوبت نسبی و فاصله پوشش های گیاهی از تشت می باشد به صورت روزانه محاسبه و در تبخیر از تشت ضرب تا مقدار ETo بدست آمد. بررسی های رگرسیونی و آماری نشان داد که برای محاسبه مقادیر ETo روزانه و ماهانه در ایستگاه ساری روش اورنگ مناسب می باشد.

کشاورزی یکی از مهم ترین فعالیت های استفاده از سیستم طبیعی اراضی است که این استفاده فقط در جایی که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد، باید انجام گیرد و این مهم با استفاده از ارزیابی های تناسب اراضی حاصل می شود. هدف از این مطالعه تعیین تناسب کیفی و کمی اراضی دشت شیروان در استان ایلام برای محصولات مهم منطقه شامل برنج، گندم و سیب زمینی می باشد. مراحل اجرای این تحقیق شامل مطالعات صحرایی، آزمایشگاهی و ارزیابی اراضی است. در ارزیابی کیفی، مشخصات اقلیمی، پستی و بلندی و خصوصیات خاک منطقه با نیازهای رویشی هر محصول مقایسه و بسته به میزان تطابق آن ها کلاس تناسب کیفی به روش پارامتریک (ریشه دوم) تعیین شد. مبنای ارزیابی کمی، میزان عملکرد در واحد سطح و پتانسیل تولید در نظر گرفته شد. نتایج ارزیابی کیفی نشان داد که عمده واحدهای اراضی برای محصولات برنج و سیب زمینی دارای کلاس نامناسب و برای کشت آبی گندم دارای کلاس تناسب متوسط هستند که این امر عمدتا ناشی از محدویت های پستی و بلندی و اقلیمی برای برنج و سیب زمینی می باشد. مقایسه کلاس های کیفی و کمی تناسب اراضی نشان می دهد که کلاس های کمی در سطح برابر یا بالاتری نسبت به کلاس های کیفی قرار دارند که این به واسطه سطح مدیریت نسبتا بالا و شرایط اقلیمی و خاکی مناسب برای کشت این محصولات است. بر اساس نتایج ارزیابی کمی، عمده واحدهای اراضی قابل محاسبه برای محصولات برنج و گندم در کلاس نسبتا مناسب (S2) و برای محصول سیب زمینی در کلاس مناسب (S1) قرار می گیرند. نتایج تناسب کمی نشان داد که تولید پتانسیل زمین محصول گندم بیشتر از دیگر محصولات می باشد که دلیل آن شرایط اقلیمی بسیار مناسب برای کشت این محصول در منطقه شیروان بوده است. نتایج تناسب اقتصادی نیز نشان داد که در همه واحدهای اراضی کشت برنج از سودآوری بالاتری برخوردار است.

به منظور ارزیابی اثرات فیزیولوژیکی تنش شوری روی ژنوتیپ های گزینش شده از توده بادام بذری آذربایجان و همچنین کارآیی صفات مورد بررسی برای دستیابی به ژنوتیپ های امیدبخش متحمل به شوری، آزمایشی بر مبنای طرح آماری کاملا تصادفی با سه تکرار و 15 دانهال (ژنوتیپ) دو ساله در هر کرت در ایستگاه تحقیقات باغبانی سهند طراحی و اجرا گردید. سطوح شوری (تیمارها) مورد استفاده عبارت بودند از: صفر (شاهد)، 25، 50 و 75 میلی مول بر لیتر کلرید سدیم خالص. در این تحقیق صفات وزن خشک، دما، محتوای یون های کلر و سدیم، ظهور علایم نکروزگی و محتوای پرولین آزاد برگ دانهال ها مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که افزایش غلظت نمک، وزن خشک برگ را کاهش ولی بیوسنتز پرولین و محتوای یون های کلر و سدیم برگ را به طور معنی دار افزایش می دهد. افزایش سطوح شوری تاثیر معنی دار روی تغییرات دمایی برگ دانهال های بادام نداشت. همین یافته عدم کارایی آن را در اسکرین ژنوتیپ های متحمل شوری آشکار نمود. همچنین معلوم گردید که بروز علایم نکروزگی حاشیه برگ ها با انباشت حداقل 9 تا 11 میلی گرم سدیم در هر گرم ماده خشک برگ در ارتباط است. این یافته نشان داد که از این ویژگی می توان به عنوان اندیکاتوری برای تشخیص ژنوتیپ های حساس به شوری استفاده نمود.