زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1391 | دوره:4 | شماره:15 |تعداد مقالات:12

بررسی ترکیب گونه ای و ساختار جمعیت زئوپلانکتون های حوضه جنوبی دریای خزر در سه منطقه تجارتی بنادر امیرآباد، نوشهر و بندر انزلی بصورت فصلی در سال 1388 انجام شد. مجموعا 24 گونه جمعیت زئوپلانکتونی را تشکیل دادند که شامل گروه پاروپایان (Copepoda) با 4 گونه، گروه آنتن منشعبان (Cladocera) با 7 گونه، گروه گردان تنان (Rotatoria) با 9 گونه، گروه تک یاخته ها (Protozoa) با 2 گونه و گروه پلانکتون موقتی (Meroplankton) با 2 گونه بودند. بیشترین تعداد گونه زئوپلانکتون در فصل پاییز و زمستان (21 گونه) و کمترین آن در فصل تابستان (15 گونه) به ثبت رسید. مطالعه ساختار جمعیتی زئوپلانکتون نشان داد که متوسط تراکم سالیانه زئوپلانکتون 38.48±1114 عدد در متر مکعب و میانگین زی توده آن 35.1±9.6 میلی گرم بر متر مکعب به ثبت رسید. بیشترین میزان تراکم سالیانه زئوپلانکتون متعلق به گروه پاروپایان بوده که متوسط تراکم و زی توده آن به ترتیب 30.85±810 عدد در متر مکعب و 23.9±5.7 میلی گرم بر متر مکعب بود. بررسی فصلی زئوپلانکتون ها نشان داد که بیشترین متوسط تراکم سالیانه مربوط به فصل تابستان با 43.90±12.30 عدد در متر مکعب و بیشترین میانگین زی توده آن در فصل زمستان با 48.9±15.9 میلی گرم بر متر مکعب به ثبت رسید. هدف از این مطالعه بررسی جمعیت زئوپلانکتون در مناطق انزلی، نوشهر و امیرآباد بود که بیشترین میزان تراکم و زی توده زئوپلانکتون در انزلی با 57.89±1352 عدد در متر مکعب و 44.7±11.1 میلی گرم بر متر مکعب و کمترین میزان آن در منطقه نوشهر با 3142±658 عدد در متر مکعب و 32.2±8.0 میلی گرم بر متر مکعب به ثبت رسید.

تاثیر وزن بر میزان سازگاری دو گروه وزنی یک و دو گرم از بچه ماهیان سوف سفید دریای خزر با شوری محیط، با استفاده از مطالعه میزان بقاء، تغییرات فشار اسمزی پلاسمای در فواصل زمانی 0، 6، 24، 72 و 240 ساعت پس از انتقال مستقیم به آب شیرین، آب شور 7 درهزار و آب دریای خزر با شوری 12 در هزار و مقادیرهموگلوبین، هماتوکریت، RBC و MCHC آنها در زمان 240 ساعت مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. تاثیر وزن بر میزان فشار اسمزی در هر دو گروه معنی دار بود. اسمولاریته پلاسما در هر دو گروه در آب شیرین از زمان صفر تا 240 ساعت تغییرات قابل توجهی نداشت. بالاترین مقدار فشار اسمزی پلاسما در شوری 7 در هزار و آب دریا در گروه وزنی یک گرم به زمان 72 ساعت و در گروه وزنی دو گرم به زمان 24 ساعت تعلق داشت. در هر دو گروه وزنی مقدار اسمولاریته پلاسما در زمان 240 ساعت پس از مواجهه با شوری های 7 و 12 در هزار به مقدار تقریبا ثابت جدید کاهش یافت. مقادیر پارامترهای خونی در بچه ماهیان دو گرمی منتقل شده به هر دو تیمار آب شور در انتهای آزمایش نسبت به آب شیرین کمتر بود و در مقدار MCHC مربوط به آب 7 در هزار در دو گرمی ها کاهش معنی دار نسبت به آب شیرین پیدا شد. بر اساس نتایج به دست آمده به نظر می رسد با وجود اینکه مکانیسم های هیپواسمورگولیتوری بچه ماهیان دو گرمی در مواجهه با شوری بهتر از یک گرمی ها عمل نمود اما یک گرمی ها هم توان تحمل شوری محیط را در مدت 10 روز داشته اند و بنابراین سیستم تنظیم یون و آب بدن در آنها تا حدود نسبتا زیادی می تواند تکامل یافته باشد. می توان به این نتیجه کلی رسید که بچه ماهیان سوف سفید از وزن یک گرم قادر به تحمل شوری های آب دریای خزر تا محدوده 12 در هزار می باشند.

یکی از عوامل موثر در بهبود کیفیت تکثیر ماهیان خاویاری کیفیت و کمیت گامت های نر می باشد. این مطالعه به منظور بررسی کمی اسپرماتوزوئید در تاس ماهی ایرانی (Acipenser persicus) از طریق شمارش عددی با لام هماسیتومتر، درصد اسپرماتوکریت و طیف سنجی در طول موج های 370، 400، 450، 500، 550، 600 و 700 نانومتر انجام گرفت. در بررسی مورفومتریک سلول اسپرم تاس ماهی ایرانی میانگین طول کل 15.4± 69.64 میکرون، میانگین طول دم 17.4±25.55 میکرون، میانگین طول سر 48.0±44.9 و میانگین عرض سر 33.0±47.2 میکرون بدست آمد. بر اساس آزمون آماری همبستگی بین عرض سر و طول سر با طول کل اسپرم در گونه های مورد نظر دیده نشده و ارتباط بین این عوامل ضعیف برآورد گردید. میانگین تراکم اسپرم در این بررسی 109× 369.1± 047.2 اسپرم در میلی لیتر و میزان درصد اسپرماتوکریت 53.6± 85.10 درصد اندازه گیری شد. در روش طیف سنجی، نتایج نشان داده شد که با افزایش طول موج میزان جذب کاهش می یابد. در تمام طول موج های مورد بررسی، بین تراکم اسپرم و میزان جذب، همبستگی بالایی مشاهده شد. بر اساس آزمون ضریب همبستگی در تاس ماهی ایرانی، طول موج 700 نانومتر نسبت به سایر طول موج ها از همبستگی بیش تری برخودار بود. همچنین بین درصد اسپرماتوکریت و میزان جذب در طول موج های مختلف اختلاف معنی داری مشاهده نشده و طول موج 700 نانومتر نسبت به سایر طول موج ها همبستگی بیش تری را نشان داد. این یافته نشان داد که بین عوامل اسپرماتوکریت، تراکم و جذب نوری در اسپرم تاس ماهی ایرانی همبستگی معنی داری دیده شده و هر یک از این روش ها می تواند در بررسی غلظت اسپرم این ماهی مورد استفاده قرار گیرد.

ضدعفونی کننده های خارجی، برای کنترل عفونتهای سطح خارجی بدن ماهیان و کنترل یا کاهش عوامل بیماریزا در کارگاههای پرورش ماهی به کار می روند. سولفات مس و پرمنگنات پتاسیم از ضدعفونی کننده های مهم می باشند که در پرورش آبزیان مورد استفاده قرار می گیرند. در این تحقیق میزان LC50 این دو ضدعفونی کننده محاسبه و اثرات آنها بر روی دو بافت آبشش و کبد بچه تاسماهیان ایرانی (Acipenser persicus) در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. این تحقیق بر روی بچه تاسماهیان ایرانی با وزن 32.0±57.1 گرم در درجه حرارات 23.7±0.38 درجه سانتی گراد، اکسیژن محلول 7.08±0.2 میلی گرم در لیتر، 8.25±0.06 pH و سختی کل 330 میلی گرم در لیتر و در محیط ساکن در طی 96 ساعت اجراشد. پس از96 ساعت بافت آبشش وکبد بچه تاسماهیان ایرانی از نظر ضایعات میکروسکوپی و هیستوپاتولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. غلظت کشنده در 96 ساعت سولفات مس و پرمنگنات پتاسیم به ترتیب 0.15 و 0.14 میلی گرم در لیتر بدست آمد. نتایج حاصله ضایعاتی مانند هیپرپلازی، چسبندگی لاملای ثانویه، حجیم شدن غضروفهای پشتیبان در رشته های آبششی، طویل شدن رشته های ثانویه، چماقی شدن، نازک شدن و ضخیم شدن لاملای اولیه و ثانویه، ترشحات موکوسی در آبشش و رکود صفراوی، آتروفی سلولی، نکروز سلولی، پر خونی و دژنرسانس چربی را در کبد نشان داد. بنابراین استفاده نادرست از این ترکیبات باعث بروز مسمومیت در ماهی شده و همچنین باعث تغییرات بافتی می شود.

این مطالعه با هدف بررسی رفتار صدف گزینی پنج گونه خرچنگ های منزوی نادر در شش ایستگاه واقع در ناحیه جزر و مدی جزیره هرمز انجام پذیرفت. نمونه برداری به صورت فصلی از تابستان 1389 تا بهار 1390 انجام شد. خرچنگ های منزوی به تفکیک هر ایستگاه در اتانول 70% تثبیت، و سپس به آزمایشگاه انتقال یافتند. این نمونه ها با استفاده از کلید های شناسایی معتبر در حد گونه مورد شناسایی قرار گرفتند. این شناسایی توسط نمونه های متاتیپیک موجود در موزه دانشگاه تهران مورد تایید قرار گرفت. صدف های اشغال شده توسط هر یک از گونه ها نیز در حد گونه مورد شناسایی قرار گرفتند. این شناسایی گونه ای با نمونه های متاتیپیک موزه صدف شناسی دانشگاه توکیو مقایسه و مورد تایید قرار گرفت. بر اساس نتایج، پنج گونه از خرچنگ های منزوی که دارای فراوانی بسیار کمی در جزیره هرمز بودند با اسامی Diogenes planimanus، D. tirmiziae، Coenobita scaevola، Dardanus tinctor و Clibanarius longitarsus شناسایی شدند. این خرچنگ های منزوی به ترتیب از 5، 4، 3، 4 و 2 گونه صدف شکم پا به منظور حفاظت از بخش شکمی خود استفاده می کردند. در مجموع 11 گونه صدف شکم پا مورد استفاده این خرچنگ های منزوی قرار گرفته، که صدف شکم پای Thais lacera با 19 مورد اشغال (%35.8 از کل صدف های اشغال شده) بیشترین میزان اشغال شدن را به خود اختصاص داده بود. ایستگاه شماره یک (مرکز تحقیقات محیط زیست دریایی) نیز دارای بیشترین فراوانی خرچنگ های منزوی بود.

بخش عمده ای از گونه های جنس ویبریو که معمولا در آب های گرم یافت می شوند، دارای توان بالقوه جهت ایجاد مسمومیت های غذایی در انسان هستند. نقش آبزیان و فرآورده های آبزی در انتقال بیماری اثبات شده، ولی تاکنون مطالعه ای در خصوص آلودگی صدف در ایران صورت نپذیرفته است. هدف از انجام این بررسی، مطالعه وقوع آلودگی با گونه های ویبریو در صدف صید شده از خلیج فارس با استفاده از تکنیک PCR چندگانه بود. در این بررسی که برای نخستین بار در کشور انجام شد، بافت خوراکی 60 عدد صدف مورد مطالعه باکتری شناسی قرار گرفت. به منظور تشخیص باکتری از آزمون های بیوشیمیایی پس از کشت در محیط اختصاصی و جهت تائید نتایج از واکنش زنجیره ای پلی مراز چندگانه (Multiplex PCR) استفاده شد. نتایج نشان داد که 18.3 درصد از نمونه های بررسی شده (11 نمونه) حاوی گونه های ویبریو هستند و در 81.7 درصد (49 نمونه) آلودگی یافت نشد. از بین گونه های ویبریو، Vibrio harveyi بیش از سایر گونه ها مشاهده (10 درصد) و Vibrio parahaemdyticus و Vibrio valnificus نیز به ترتیب در 3.3 و 5 درصد نمونه ها یافت شدند. نتایج نشان می دهد که صدف صید شده از خلیج فارس می تواند حاوی گونه های ویبریو بیماری زا برای انسان باشد.

تحقیق حاضر با هدف تعیین ارتباط روند تغیرات برخی شاخص های یونی در روند رسیدگی جنسی روی 30 قطعه ماهی ازون برون (Acipenser stellatus) پرورشی بمدت یکسال مورد مطالعه قرار گرفتند. میزان اسمولاریته در ماهیان نر و ماده در مراحل مختلف رسیدگی جنسی در فصول مختلف دارای اختلاف معنی دار (p>0.05) بود. سطوح یون های سدیم،کلسیم و منیزیم در ماهیان ماده در مراحل اولیه رسیدگی جنسی اختلاف معنی داری را نشان نداند (p<0.05)، ولی در مرحله IV رسیدگی جنسی میزان یون کلسیم در طی فصول مختلف و سیر نزولی داشت، بطوریکه در فصل بهار بطور معنی داری (p<0.05) به حداقل (49.1 ± 85.8 میلی اکی والان در لیتر) رسید. یون منیزیم نیز در مولدین ماده مرحله IVهمزمان با پیشرفت تکامل جنسی در فصول مختلف نوسان داشته و در بهار به حداقل (26.0 ± 66.1 میلی اکی والان در لیتر) میزان خود رسید. در ماهیان نر، علاوه بر یونهای کلسیم و منیزیم، یون سدیم نیز در فصول مختلف نوساناتی را از خود نشان داد. بطوریکه میزان یون سدیم در مولدین نر مرحله III در زمستان به حداکثر (139.2±2.86 میلی اکی والان در لیتر) و در بهار به حداقل (51.2 ± 66.132 میلی اکی والان در لیتر) میزان خود رسید.علاوه بر اینکه ارتباط مستقیمی بین تغییرات میزان اسمولاریته و یون سدیم در هر دو جنس نر و ماده وجود داشت، در ماهیان ماده مرحله IV بین سطوح یون کلسیم و روند رسیدگی جنسی با سایر مراحل و در فصول مختلف ارتباط معنی داری مشاهده گردید. بنابراین، میتوان گفت که یون سدیم نقش اصلی را در تنظیم در تنظیم اسمزی بر عهده دارد، و همچنین میتوان یون کلسیم را بعنوان شاخص مهم تشخیص روند تکامل جنسی ماهیان ازون برون پرورشی ماده مد نظر قرار داد.

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر باکتری لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و غلظت مناسب آن روی درصد بقاء و رشد میگوی جوان (Litopenaeus vannamei) اجرا گردید. در این آزمایش لاکتوباسیلوس جدا شده از دستگاه گوارش میگوی جوان به غذای تجاری پلت میگو به عنوان پروبیوتیک اضافه گردید. با خیساندن غذای میگو در سوسپانسیون لاکتوباسیلوس،6 نوع جیره با غلظت های مختلف لاکتوباسیلوس در پلت شامل 1010، 109، 108، 107، 106 و کنترل، درون باکتری لاکتوباسیلوس تهیه شد. پس از 60 روز غذا دهی با این تیمارها، بچه میگوهایی که با لاکتوباسیلوس با غلظت 108 تغذیه شده بودند، بیش ترین افزایش وزن را از خود نشان دادند. میانگین افزایش وزن در تیمارها هر چه از غلظت 108 به 106 و هر چه از غلظت 108 به1010 در جیره ها رفته، میانگین وزن روند نزولی نشان داد. همچنین در افزایش وزن، جذب غذا، رشد روزانه و ضریب تبدیل غذایی بین تیمارها و کنترل، اختلاف معنی دار آماری وجود دارد (p<0.05). این درصد بقاء بین کنترل و تیمارها اختلاف معنی دار آماری را نشان داد، اما درکیفیت آب و ترکیب بیوشیمیایی میگو بین کنترل و تیمارها اختلاف معنی دار آماری وجود نداشت (p>0.05). با اضافه کردن لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس رشد و درصد بقاء میگوی جوان را به طور معنی داری بهبود بخشید (p<0.05). بنابراین می توان نتیجه گرفت که باکتری آزمایش شده می تواند به صورت یک پروبیوتیک با غلظت 108 سلول در گرم، در غذای میگوی جوان به کار رود.