زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1392 | دوره:5 | شماره:20 |تعداد مقالات:10

هدف از این تحقیق بررسی تغییرات غلظت فرم های مختلف فسفر در رسوبات و عوامل موثر در آزادسازی و انتقال آن ها به ستون آبی می باشد. تعداد 36 نمونه (با سه بار تکرار) از رسوبات سطحی حوزه جنوبی دریای خزر جمع آوری گردید و میزان غلظت فرم های مختلف فسفر (با روش استخراج متوالی) در چهار ایستگاه انزلی، تنکابن، نوشهر و امیرآباد و در اعماق 5، 10 و 20 متر طی تابستان 1392 تعیین شد. از سویی دیگر غلظت آلومینیوم، آهن و کلسیم کل و پارامترهایی مانند EC ,Eh و pH برای یافتن ارتباطی با میزان فسفر آزادشده اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که بیش ترین غلظت فسفر معدنی مربوط به 92.06) Ca-P درصد) و کم ترین آن مربوط به) Loosely-P 0.19 درصد) بوده است، به طوری که ترتیب فرم های مختلف به صورت Ca-P>Fe-P>Al-P>Loosely-P ثبت گردید. نتیجه این که با توجه به بالا بودن pH رسوبات و احیایی بودن آن (Eh<0) شرایطی را فراهم کرده است که فسفر متصل به آهن(Fe-P)  با 2.7 درصد به ستون آبی انتقال/آزاد گردد و در ضمن این شرایط نیز برای آزادسازی فسفر متصل شده به سطح رسوبات (Loosely-P) به ستون آبی فراهم شده است.

در این تحقیق 4 نمونه از جلبک سبز Caulerpa sertularioides f. farlowii (Weber-van Bosse) BÆrgesen از نوار ساحلی شمالی خلیج فارس در محدوده استان بوشهر شامل بندرگاه و هلیله در بوشهر، بندر دیرو خلیج نایبند و از آذر 1389 تا فروردین 1391 جمع آوری و ظرفیت آنتی اکسیدانی، میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدهای عصاره متانولی نمونه ها بررسی و با یکدیگر مقایسه گردید. سنجش فعالیت آنتی اکسیدانی با استفاده از رادیکال پایدار DPPH، و با تعیین IC50 صورت گرفت. سنجش فنل با استفاده از معرف فولین سیوکالتوو با منحنی استاندارد اسید گالیک و میزان فلاونوئید با روش کلریمتری و با منحنی استاندارد روتین انجام گرفت. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که عصاره نمونه های مختلف از نظر توان آنتی اکسیدانی، مقدار ترکیبات فنلی و فلاونوئید با یکدیگر تفاوت معنی دار در سطح 0.01 دارند. بیشترین و کمترین توان آنتی اکسیدانی، مقدار ترکیبات فنلی و فلاونوئید به ترتیب در عصاره نمونه های جمع آوری شده از بندر دیر (اردیبهشت 1390) و خلیج نایبند (فروردین 1391) مشاهده شد. بین درصد مهار رادیکال پایدار DPPH و متغیرهای میزان فنل و فلاونوئید و نیز بین میزان فنل و فلاونوئید همبستگی قوی مثبت معنی دار در سطح 0.01 مشاهده شد. به نظر می رسد تغییر در پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب ناشی از آلودگی های ناشی از دخالت های انسانی و یا تغییرات آب و هوایی می تواند بر فعالیت آنتی اکسیدانی جلبک های دریایی اثر بگذارد.

داینوفلاژله ها از مهم ترین گروه های فیتوپلانکتونی هستند که در چرخه تولید مثلی و نیز در شرایط نامساعد محیطی تولید سیست می کنند. نقش سیست ها در رسوبات به عنوان بذر برای هدایت و شکوفا شدن گونه های مختلف فیتوپلانکتونی می باشد. در این مطالعه نمونه برداری از رسوبات خلیج چابهار در شهریور ماه 1392 انجام شد. فراوانی سیست ها در 4 ایستگاه بر اساس شاخص های اکولوژیکی غالبیت، غنای گونه ای، تنوع گونه ای و یکنواختی مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع 22 گونه متعلق به 6 جنس از سیست داینوفلاژله ها شناسایی شدند که جنس Scrippsiella دارای بیش ترین فراوانی و جنس های Alexandrium و Dubridinium کم ترین حضور را داشتند. نتایج آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که ایستگاه های مختلف از نظر فراوانی گونه ها دارای اختلاف معنی دار هستند. همچنین در این مطالعه نوع دانه بندی و میزان مواد آلی موجود در رسوب نشان داد که همبستگی مثبتی بین میزان مواد آلی با پراکنش و فراوانی سیست ها وجود دارد به طوری که بیش ترین فراوانی سیست ها در ایستگاه 3 با 2399 عدد سیست در 100 گرم رسوب که دارای بیش ترین میزان کل مواد آلی است، مشاهده شد. میزان شاخص غنای گونه ای و تنوع گونه ای در ایستگاه 3 با 2.31 و 4.13 بیشتر از ایستگاه های دیگر است. به طور کلی می توان بیان کرد که این تحقیق اطلاعات مفیدی در مورد پتانسیل بلوم گونه های مضر جلبکی در منطقه مورد مطالعه ارائه می دهد.

هدف از انجام مطالعه حاضر مقایسه ترکیب شیمیایی و پروفایل اسیدهای چرب بافت عضلانی ماهی کپور معمولی دریای خزر، کپور پرورشی و کپور دریایی پرورش داده شده بود. در بین شاخص های مورد مطالعه (پروتئین، چربی و رطوبت) تفاوت معنی داری بین کپور دریای خزر، کپور دریایی پرورش داده شده و کپور پرورشی مشاهده نشد، اما محتوای خاکستر در کپور دریایی وحشی با کپور دریایی پرورشی اختلاف معنی داری داشت (p£0.05). بررسی پروفایل اسید چرب نشان داد که تفاوت معنی داری از نظر مقدار اسیدهای چرب SFA، MUFA، PUFA، w-3، w-6، EPA+DHA، نسبت w-3/w-6 و PUFA/SFA بین کپور پرورشی و کپور دریایی پرورشی وجود ندارد (p£0.05). اما مقدار اسیدهای چرب SFA،MUFA  و PUFA، w-3، EPA+DHA، نسبت w-3/w-6 و PUFA/SFA در کپور دریایی وحشی تفاوت معنی دار آماری با کپور پرورشی و نیز کپور دریایی پرورشی داشت، به طوری که مقدار اسیدهای چرب PUFA، w-3، EPA+DHA، نسبت w-3/w-6وPUFA/SFA در کپور وحشی دریای خزر در مقایسه با کپور پرورشی و نیز کپور دریایی پرورشی به طورمعنی داری بالاتر بود (p£0.05). با توجه به این که نسبت PUFA/SFA و w-3/w-6در ماهی کپور پرورشی، کپور دریایی پرورشی و کپور دریایی وحشی بیشتر از نسبت توصیه شده بود، لذا هر سه نوع ماهی مورد مطالعه از نظر منابع شیلاتی و غذایی بسیار ارزشمند است. ولی به جهت بالاتر بودن مقادیر PUFA، w-3، w-3/w-6، PUFA/SFA، EPA+DHA، DHA/EPA در کپور دریایی وحشی ارزش تغذیه ای آن به مراتب بالاتر از کپور پرورشی و کپور دریایی پرورشی می باشد.

با توجه به اهمیت پرورش ماهیان خاویاری در راستای تولید گوشت و خاویار بررسی وضعیت بهداشتی و شناسایی انواع عوامل بیماری زا و به خصوص عوامل باکتریایی در محیط های مختلف پرورشی به منظور کسب اطلاعات از وضعیت موجود و اتخاذ بهترین روش های پیشگیری و درمان ضروری می باشد. در این مطالعه، عوامل باکتریایی آب پرورشی، پوست و آبشش فیل ماهیان پرورشی قبل از انتقال در مرکز بازسازی ذخایر شادروان دکتر یوسف پور با میانگین وزنی 103.40±27.5 گرم و پس از انتقال به قفس در دریا از خرداد تا دی ماه سال 1390 تعیین گردید. در آزمایشگاه پس از انجام عملیات شستشوی سطحی با سرم فیزیولوژی در شرایط استریل، 1 سانتی متر مربع از پوست و 1 گرم از آبشش بچه ماهیان نمونه برداری گردید. جهت شمارش بر اساس واحد تشکیل کلونی CFU (تعداد کلنی در واحد) اقدام به تهیه محلول هموژن و تهیه رقت ها گردید. کشت اولیه بر روی محیط کشت باکتریاییTSA  انجام شد. به منظور خالص سازی و شناسایی باکتری ها علاوه بر استفاده از روش های شناسایی استاندارد باکتری ها از کیت تشخیصی api 20E استفاده شد. بر اساس نتایج میزان لگاریتم شمارش باکتریایی آب پرورشی (آب شیرین رودخانه) قبل از انتقال ماهیان به قفس در حوضچه های بتنی 5.80-5.84 در میلی لیتر، آبشش ماهیان 3.28-3.41 در گرم و دامنه شمارش باکتریایی پوست 5.36-5.58 در سانتی مترمربع بوده است. دامنه لگاریتم شمارش باکتریایی آب پرورشی در محیط دریا 3.97-5.92 در میلی لیتر، پوست 3.74-5.41 در سانتی مترمربع و آبشش 2.01-3.40 در گرم تعیین گردید. ایزوله های جداسازی شده از ماهی و آب پرورشی قبل و بعد از رهاسازی شامل Enterobacteriaceae، Aeromonas sp.، Pseodomonas sp.، Acinetobacter spp.، Staphylococcus، Halomunas sp. و Shewanella sp. بودند. هدف از این بررسی شناسایی عوامل هاموژن باکتریایی و نیز بررسی میزان تاثیر احتمالی آن ها در بروز بیماری و تلفات پرورش ماهیان خاویاری در قفس بوده است.

امروزه همگام با توسعه پرورش ماهیان خاویاری در کشور، لزوم توجه به سلامت آبزیان و استفاده از موادی با منشاء طبیعی در مبارزه با عوامل بیماری زای این ماهیان امری ضروری محسوب می گردد. لذا این مطالعه با هدف بررسی و تعیین غلظت کشندگی عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی در بچه تاس ماهی ایرانی به منظور دستیابی به اطلاعات در راستای اجرای مطالعات درمانی صورت پذیرفت. این بررسی بر روی بچه تاس ماهیان ایرانی با میانگین وزنی 3.22±0.51 گرم و میانگین طولی 9.17±0.65 سانتی متر اجرا شد. به منظور مطالعه تاثیرات این عصاره، 240 عدد بچه تاس ماهی در 7 تیمار و یک گروه شاهد (هر تیمار با سه تکرار) در نظر گرفته شد. این آزمایش بر اساس روش O.E.C.D و در مدت زمان 96 ساعت اجرا گردید. بدین منظور با استفاده از روش محاسباتی Probit Analaysis، نسبت به ترسیم معادله خط رگرسیون و سپس تعیین مقادیر مختلف غلظت های کشنده اقدام گردید. در این تحقیق مقادیر LC10،LC50 و LC90 عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی به ترتیب معادل 431.12، 766.65 و 1363.64 میلی گرم در لیتر تعیین شد. نتایج حاصل از مطالعه شمارش افتراقی گلبول های سفید خون حاکی از وجود اختلاف معنی دار آماری در میزان لنفوسیت، نوتروفیل و ائوزینوفیل بین تیمارها و شاهد بود (p<0.05).

این تحقیق در سال 1392به منظور تعیین میزان پروتئین، چربی، کربوهیدرات، فیبر، خاکستر و رطوبت در ماهی شانک زرد باله (Acanthopagrus latus)، کفشک زبان گاوی (Cynoglossus arel) وهامور معمولی (Epinephelus coioides)خلیج فارس انجام شد. از هر گونه ماهی 15 نمونه از بندر هندیجان تهیه شد. ترکیبات تقریبی در عضله پشتی ماهیان آنالیز و چربی و پروتئین با روش های سوکسله و کجلدال سنجش شدند. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS 17 و آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و آزمون دانکن (Duncan test) انجام شد که وجود یا عدم وجود اختلاف معنی دار در سطح 95 درصد (P=0.05) تعیین گردید. در این تحقیق بین میزان پروتئین و کربوهیدرات عضله سه گونه ماهی ماهی هامور معمولی، شانک زرد باله و کفشک زبان گاوی اختلاف معنی داری مشاهده شد (P<0.05)، اما میزان چربی و خاکستر اختلاف معنی داری نداشت (P>0.05). همچنین میزان رطوبت در عضله دو گونه شانک زرد باله و کفشک زبان گاوی اختلاف معنی داری نداشت (P>0.05). میزان فیبر در عضله سه گونه ماهی صفر بدست آمد. مقایسه ترکیبات تقریبی در عضله سه گونه مورد مطالعه نشان داد که بالاترین میزان پروتئین (20.16±0.26 درصد) و چربی (3.46±0.4 درصد) در عضله ماهی کفشک زبان گاوی بود. همچنین بالاترین میزان رطوبت (76.7±0.43 درصد) و کربوهیدرات (2.05±0.75 درصد) در عضله ماهی هامور معمولی محاسبه شد.

این بررسی به منظور مطالعه شکل و پارامترهای ریخت سنجی اتولیت ساجیتا در 5 گونه سوکلا (Rachycentron canadum)، گربه ماهی خاکی (Arius dussumieri)، گربه ماهی بزرگ (Arius thalassinus)، عروس ماهی نواری (Drepane longimana) و عروس ماهی منقوط(Drepane punctata) در آب های خلیج فارس و دریای عمان انجام پذیرفت. نمونه برداری از مهر ماه 1390 تا دی ماه 1391 به طول انجامید. در طول این مدت تعداد 216 نمونه از گونه های فوق صید و مورد مطالعه قرار گرفت. مدت زمان ترال کشی 2 الی 2.5 ساعت و عمق ترال کشی از 10 متر تا 100 متر به صورت روزانه در نظر گرفته شد. عملیات صید و نمونه برداری در طول 24 ساعت انجام پذیرفت. نمونه برداری از آب های استان خوزستان و بوشهر در پاییز و زمستان 1390 و از آب های استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان در شهریور ماه 1391 انجام پذیرفت. خصوصیات زیست سنجی نمونه ها شامل طول کل، طول چنگالی، وزن ماهی و همچنین شکل اتولیت و پارامترهای زیست سنجی اتولیت ساجیتا از جمله طول، عرض، وزن، محیط و مساحت اتولیت در مورد هر گونه به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از وجود اختلاف معنی دار در کلیه خصوصیات ریخت سنجی اتولیت ساجیتا در بین گونه های متفاوت بود. طول اتولیت و ارتفاع اتولیت در گونه های A. dussumieri و A. thalassinus اختلاف معنی دار نداشت (P>0.05)، ولی هر دو پارامتر در گونه های R. canadum،D. longimana  و D. punctata اختلاف معنی دار نشان داد (P<0.05). دو پارامتر عرض اتولیت و وزن اتولیت در تمامی نمونه ها اختلاف معنی دار با هم نشان دادند (P<0.05). محیط اتولیت در گونه های A. dussumieri و A. thalassinus اختلاف معنی دار داشت (P<0.05) ولی در گونه های R. canadum،D. longimana  و D. punctata اختلاف معنی دار نشان ندادند (P>0.05). مساحت اتولیت در گونه های R. canadum،A. dussumieri  و A. thalassinus اختلاف معنی دار داشتند (P<0.05)، ولی در گونه های D. longimana و D. punctata اختلاف معنی دار نشان ندادند (P>0.05). بنابراین تفاوت های ساختاری اتولیت ساجیتا در گونه های مختلف می تواند در شناسایی گونه ای مورد استفاده قرار گیرد.