زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1395 | دوره:8 | شماره:32 |تعداد مقالات:10

این پژوهش با هدف بررسی تغذیه آرتمیای فرانسیسکانا (Artemia fransiscana) غنی شده با روغن کبد ماهی کاد و ویتامین C بر روی میزان رشد، بازماندگی و مقاومت لاروهای ماهی مرکب ببری در برابر تنش شوری و دمایی، در ایستگاه نرم تنان خلیج فارس بندرلنگه انجام گرفت. لاروهای ماهی مرکب ببری، بیست و پنج روز پس از هچ با میانگین طول 15.97±0.15 میلی متر و میانگین وزن 3.53±0.03 گرم در 5 تیمار، همراه با سه تکرار به مخازن پرورش منتقل شدند. تیمارهای آزمایشی شامل آرتمیای بالغ فرانسیسکانای غنی شده با روغن کبد ماهی کاد حاوی 5، 10 و 15 درصد ویتامین C (به ترتیب گروه های C1، C2 و C3)، روغن کبد ماهی کاد بدون ویتامین (گروه HUFA) و آرتمیای غنی نشده (گروه شاهد) بود. در هر تکرار، 20 قطعه لارو ماهی مرکب به صورت تصادفی به مخازن 20 لیتری معرفی گردید و تعداد 10 عدد آرتمیای بالغ در لیتر در روز جهت غذادهی لاروها استفاده شد. در پایان دوره پانزده روزه تحقیق، به منظور ارزیابی مقاومت لاروهای ماهی مرکب ببری در برابر تنش، سه گروه از لاروها به مدت یک ساعت در برابر تنش های شوری 5، 15 و 25 قسمت در هزار و تنش دمایی 10، 25 و 35 درجه سانتی گراد قرار داده شدند و میزان مرگ ومیر ناشی از استرس ثبت شد. نتایج پژوهش نشان داد که تغذیه با ویتامین C و اسیدهای چرب غیراشباع باعث افزایش فاکتورهای رشد و بازماندگی در لاروهای ماهی مرکب ببری شد، به طوری که بین تیمارهای آزمایشی و تیمار شاهد اختلاف معنی داری به لحاظ آماری مشاهده گردید (P<0.05). همچنین بررسی نتایج میزان بازماندگی پس از اعمال تنش های شوری و دمایی، نشان داد که اگرچه بین تیمارهای آزمایشی (به جز شاهد) اختلاف معنی داری وجود نداشت ولی میزان بازماندگی در شوری 25 قسمت در هزار و همچنین میزان بازماندگی در دمای 25 درجه سانتی گراد بیشتر بود. به طور کلی غنی سازی آرتمیا با اسیدهای چرب ضروری و ویتامین C موجب افزایش رشد و بازماندگی در لاروهای ماهی مرکب ببری گردید.

اشرشیاکلی متعلق به گروهی از باکتری ها به نام گروه کلی فرم هستند که آن ها عضوی از خانواده انتروباکتریاسه می باشند. این باکتری برای سال ها به عنوان شاخص مدفوعی برای سلامت عمومی در نظر گرفته شده است. اشرشیاکلی به عنوان یک ارگانیسم اصلی در انتشار مقاومت آنتی بیوتیکی شناخته شده است. بر همین اساس هدف از تحقیق حاضر جداسازی سویه هایی از این باکتری از سواحل بندر گناوه و رسوبات آن است که به وسیله روش کلرمونت از نظر ژنتیکی طبقه بندی گردد و به دنبال آن الگوی آنتی بیوتیکی و آنزیمی جدایه ها مورد ارزیابی قرار گیرد. در تحقیق حاضر تعداد 60 نمونه (30 نمونه آب و 30 نمونه رسوبات بندر گناوه) در طول خرداد تا شهریور 1394 جمع آوری شد. سپس بیشترین تعداد احتمالی نمونه ها ارزیابی گردید و نمونه ها بر روی محیط های مک کانکی و ائوزین متیلن بلو کشت داده شدند و به کمک رنگ آمیزی گرم، آزمون کاتالاز و اکسیداز مورد شناسایی قرار گرفتند. سپس طبقه بندی گروه های فیلوژنتیک سویه های اشرشیاکلی با استفاده از پرایمرهای اختصاصی chuA،  yjaAو قطعه TSPE4.C2 انجام شد و الگوی آنتی بیوتیکی جدایه ها ارزیابی گردید. از 60 نمونه جمع آوری شده، 6 مورد اشرشیاکلی جداسازی گردید که 5 نمونه مربوط به آب دریا و 1 مورد مربوط به رسوبات بود. بر اساس نتایج آنتی بیوگرام تمامی جدایه ها به جنتامایسن، سفتریاکسون و سفوتاکسیم با میزان 100 درصد حساس بوده و شایع ترین گروهای فیلوژنتیک شناسایی شدهD ،  B2و A بودند. بر اساس یافته های این تحقیق می توان چنین نتیجه گرفت که موثرترین آنتی بیوتیک بروی سویه های اشرشیاکلی جداشده از این منطقه آنتی بیوتیک های سفتریاکسون و سفوتاکسیم بود. بنابراین پیشنهاد می گردد در کنار سایر روش های درمانی بهتر است از این آنتی بیوتیک ها در درمان عفونت های ناشی از اشرشیاکلی در این منطقه استفاده شود.

تغییرات هیستوپاتولوژیک کبد و آبشش در ماهیان کفال خاکستری (Mugil cephalus L.) تغذیه شده با اسیدآمینه سیستئین، در مواجهه با فلزات سنگین مس و روی در سال 1394 در دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار بررسی شد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر غلظت های مختلف اسیدآمینه سیستئین در برابر آلودگی فلزات مورد بررسی، بر تغییرات بافت کبد و آبشش در ماهیان کفال خاکستری بود. برای این منظور تعداد 300 عدد ماهی کفال خاکستری با میانگین وزنی 27.4±3 گرم به طور زنده از آب های ساحلی خلیج چابهار صیدشده و پس از سازگاری با شرایط آزمایشگاهی و تغذیه مصنوعی، در قالب هفت گروه (یک گروه شاهد، سه تیمار فلز مس و سه تیمار فلز روی) تفکیک شدند. در این پژوهش ماهیان مورد بررسی در مواجهه با فلزات سنگین مس و روی (به میزان 20 درصد اضافه بر غلظت طبیعی موجود در آب ساحل دانشگاه دریانوردی) قرار گرفته و به مدت 45 روز باچهار جیره غذایی حاوی اسیدآمینه سیستئین (به میزان صفر، 25، 50 و 100 درصد) نسبت به سیستئین موجود در جیره پایه، غذادهی شدند. در پایان دوره آزمایشی (روز 45)، نمونه هایی از بافت کبد و آبشش از تمام گروه ها به طور تصادفی جداشده و پس از آبگیری، تثبیت در پارافین، رنگ زدایی و شفاف سازی، با محلول های هماتوکسیلین- ائوزین رنگ آمیزی و بررسی شدند. نتایج بررسی میکروسکوپی نمونه ها نشان داد که شدت ضایعات در تیمار سوم (غلظت 100 درصد سیستئین) بیشتر و در تیمار اول (غلظت 25 درصد سیستئین) کمتر از سایر تیمارها بود. همچنین غلظت 25 درصد سیستئین در رژیم غذایی ماهی کفال خاکستری نسبت به دو غلظت بالاتر (غلظت 50 و 100 درصد سیستئین)، از جهت کاهش شدت ضایعات مناسب تر بوده و در غلظت های بالاتر سیستئین، شدت ضایعات توام با اثر فلزات، تشدید شده اند؛ بنابراین نتایج حاصله تایید نمود که اسیدآمینه سیستئین، بر روند سمیت زدایی با تاثیر بر متابولیسم فلزات در بدن ماهی و کاهش عمل مخرب فلزات سنگین در تغییرات هیستوپاتولوژیک کبد و آبشش تاثیرگذار است و هم چنین بافت کبد و آبشش می تواند به عنوان شاخص مناسبی جهت ارزیابی تغییرات هیستوپاتولوژیک اثرات فلزات سنگین در کفال ماهیان استفاده شود.

افزایش غیرطبیعی در میزان فیتوپلانکتون ها از طریق، تاثیر بر عملکرد شبکه های غذایی و تنوع زیستی به عنوان عامل تهدیدکننده بوم سامانه ها های دریایی محسوب می شود. افزایش مواد معدنی و نوترینت های حاصل از فعالیت های انسانی، موجب افزایش نامطلوب و غیرطبیعی این میکروارگانیسم ها می شود. درنتیجه پایش زیست توده فیتوپلانکتونی به عنوان یک روش کارآمد برای شناخت و پاسخ بوم سامانه ها های دریایی به فشار ناشی از فعالیت های انسانی و به دنبال آن پر غذایی می باشد. به منظور انجام این بررسی، داده های ماهواره ای سنجنده SeaWiFS و MODIS Aqua از منطقه حوضه جنوبی دریای خزر جمع آوری شدند، پس از انجام پیش پردازش تصاویر و استخراج الگوریتم سری زمانی ماهانه کلروفیل  aو درجه حرارت سطح دریا از تاریخ ژانویه 1998 تا دسامبر 2015 و سپس تجزیه و تحلیل سری زمانی نرخ تغییرات با استفاده از رویه روند میانه (Theil-Sen) محاسبه گردید. نتایج حاصل از این آزمون نشان داد که مقدار غلظت کلروفیل  aدر آب های سطحی منطقه تحقیقاتی طی سال های 2015-1998 دارای روند افزایشی سالیانه 0.02 میلی گرم بر مترمکعب و همچنین مقدار درجه حرارت سطح دریا نیز شاهد روند افزایشی 0.11 درجه سانتی گراد سالانه می باشد. همچنین نتایج حاصل از داده های میدانی جهت ارتباط بین مقدار غلظت کلروفیل  aو فراوانی شانه دار مهاجم نشان از ارتباط نسبتا قوی بین این دو مولفه بود (R2=0.65) از سوی دیگر، مقدار میانگین غلظت کلروفیل  aدر محدوده ی شکوفایی جلبکی نسبت به خارج از محدوده ی شکوفایی بیشتر بود. از این رو، شکوفایی جلبکی می تواند به عنوان یکی از عوامل مهم در افزایش غلظت کلروفیل  aدر نظر گرفته شود.

مطالعه حاضر با هدف بررسی و شناسایی گونه های زئوپلانکتونی انتقال یافته از آب توازن به منطقه بندر امام خمینی (ره) صورت گرفته است. نمونه برداری در زمستان 1393 و تابستان 1394 از 12 کشتی تجاری حامل سنگ آهن، کاندنسیت و آهن آلات از مسیرهای آمریکای جنوبی و آسیای جنوب شرقی در دو فصل انجام گرفت. برای نمونه برداری از هر ایستگاه سه نمونه 50 لیتری توسط تور زئوپلانکتون گیری 100 میکرون فیلتر گردید و با فرمالین 5 درصد تثبیت شد. نمونه ها توسط میکروسکوپ و با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر شناسایی شد. با توجه به نتایج به دست آمده در دو فصل تابستان و زمستان، مجموعا 9 خانواده و 18 جنس زئوپلانکتون از مسیر آمریکای جنوبی شناسایی گردید که بیشترین فراوانی در این مسیر مربوط به خانواده Paracalanidae با درصد فراوانی 35 بود و در مسیر آسیای جنوب شرقی 18 خانواده و 30 جنس زئوپلانکتون شناسایی گردید که بیشترین فراوانی مربوط به خانواده های Cyclonidae و Sididae با درصد فراوانی به ترتیب 9 و 8 شناسایی شد که در مقایسه با گزارش های داخلی و خارجی مربوط به منطقه مشخص گردید که هیچ کدام از گروه ها در منطقه به عنوان گونه مهاجم محسوب نمی شوند.

بسیاری از بی مهرگان دریایی مانند اسفنج ها و خیارهای دریایی متابولیت های ثانویه تولید می کنند که این ترکیبات کاربرد دارویی دارند. این پژوهش علمی به منظور تعیین خواص ضد باکتری عصاره متانولی استخراج شده از خیار دریایی گونه H. leucospilota و اسفنج گونه N. Furcata نسبت به باکتری های گرم مثبت باسیلوس سوبتیلیس، باسیلوس سرئوس، استافیلوکوکوس آورئوس و انتروکوکوس فکالیس و گرم منفی اشرشیاکلی، سودوموناس آئروژینوزا و سراشیا مارسسنس استفاده از روش رقت لوله ایی طراحی شده است. نتایج آزمایش نشان داد که عصاره متانولی استخراج شده از اسفنج از رشد تمام باکتری های گرم مثبت و منفی جلوگیری می کند و اثر کشندگی روی باکتری های گرم مثبت باسیلوس سوبتیلیس در غلظت 5 میلی گرم بر میلی لیتر، استافیلوکوکوس آورئوس و باسیلوس سرئوس در غلظت 10 میلی گرم بر میلی لیتر و گرم منفی اشرشیاکولای در غلظت 30 میلی گرم بر میلی لیتر و ﺳﺮاﺷﯿﺎﻣﺎرﺳﯿﺴﻨﺲ در غلظت 20 میلی گرم بر میلی لیتر از خود نشان داد؛ اما عصاره متانولی خیار دریایی نسبت به عصاره متانولی اسفنج اثر ضد باکتریایی کمتری از خود نشان می دهد، این عصاره از رشد باکتری های گرم مثبت همانند باسیلوس سوبتیلیس و باسیلوس سرئوسدر غلظت 30 میلی گرم، استافیلوکوکوس آورئوس در غلظت 10 میلی گرم و گرم منفی اشرشیاکولای در غلظت 30 میلی گرم و ﺳﺮاﺷﯿﺎﻣﺎرﺳﯿﺴﻨﺲ در غلظت 10 میلی گرم جلوگیری نمود اما تنها روی باکتری استافیلوکوکوس آورئوس در غلظت 40 میلی گرم اثر کشندگی نشان داد. عصاره متانولی اسفنج اثر ضد باکتریایی را بسیار قوی تر از عصاره متانولی خیار دریایی از خود نشان داد، بنابراین این عصاره در مقایسه با عصاره متانولی خیار دریایی دارای ترکیبات ضد باکتریایی بیشتری است.

مطالعه حاضر به مقایسه ترکیبات شیمیایی و ترکیب اسیدهای چرب عضله فیل ماهی (Huso huso) وحشی با نوع پرورشی را بررسی نموده است. تعداد چهار عدد فیل ماهی سه ساله پرورشی با میانگین وزنی 7.0±0.4 کیلوگرم و چهار عدد فیل ماهی سه ساله وحشی با میانگین وزنی مشابه بدین منظور تهیه و 1.5 کیلوگرم از عضله پشتی هر یک از ماهیان جدا شد. عضله های حاصله پس از چرخ شدن برای اندازه گیری میزان رطوبت، پروتئین، چربی و خاکستر با سه تکرار برای هر ماهی استفاده گردید. همچنین چربی نمونه آزمایشی پس از استخراج و استری شدن برای شناسایی ترکیب اسیدهای چرب عضله ماهیان آزمایشی به کاربرده شد. مقایسه بین داده های فیل ماهیان وحشی و پرورشی با کمک آزمون t-test در سطح معنی داری 5 درصد انجام گرفت. بر اساس نتایج تفاوت معنی داری در میزان پروتئین و خاکستر عضله فیل ماهی وحشی و پرورشی مشاهده نشد (P>0.05). این در حالی است که میزان رطوبت و چربی عضله فیل ماهی پرورشی به ترتیب با مقادیر 71.52±8.13 درصد وزن تر و 5.25±0.10 درصد وزن خشک بیشتر و کمتر از عضله فیل ماهی وحشی بود (P<0.05). همچنین میزان اسیدهای چرب پالمیتیک، اسید میرستیک و اسید دوکوزاپنتانوئیک عضله فیل ماهی پرورشی به ترتیب با مقادیر 67.23±0.20، 0.50±0.12 و 1.39±0.64 درصد از کل اسیدهای چرب به شکل معنی داری بیش از عضله فیل ماهی وحشی بود، در حالی که مقدار اسید اروسیک و اسید بهنیک به ترتیب با مقادیر 0.85±0.13 و 0.90±0.15 درصد از کل اسیدهای چرب در عضله فیل ماهی وحشی به شکل معنی داری بالاتر از عضله فیل ماهی پرورشی ثبت گردید (P<0.05). تفاوت معنی دار در میزان سایر اسیدهای چرب عضله فیل ماهیان وحشی و پرورشی مشاهده نگردید (P>0.05). یافته های پژوهش حاضر نشان داد که عضله فیل ماهی پرورشی ارزش غذایی مشابه و در مواردی بالاتر از عضله فیل ماهی وحشی دارد.

پروتئین کلاژن محلول در اسید (ASC) و محلول در پپسین (PSC) از سه گونه ماهی کیلکای چشم درشت (Clupeonella Grimmi)، کیلکای معمولی (Clupeonella Cultriventris) و کیلکای آنچوی (Clupeonella Engrauliformis) که فراوان ترین گونه صیدشده از شگ ماهیان دریای خزر می باشند استخراج گردید. این ماهیان به صورت شبانه و با استفاده از شناورهای کیلکا گیر مجهز به تور قیفی و نور زیرآبی از دریای خزر (ایستگاه بندر امیرآباد) صید و برای استخراج کلاژن در سال 1390 به آزمایشگاه منتقل گردیدند. مقدار 15 گرم از بافت های مخلوط بدن هر ماهی توزین و ابتدا پروتئین های غیرکلاژنی و چربی آن ها جداسازی شد سپس کلاژن به روش اسیدی و آنزیمی با محلول اسید استیک 0.5 مولار استخراج و به وسیله نمک کلرید سدیم رسوب داده و با محلول 0.1 مولار اسید استیک و آب مقطر خالص سازی شد. نتایج نشان داد که کیلکای چشم درشت دارای بیشترین مقدار کلاژن به میزان 4.14 درصد، کیلکای معمولی و آنچوی با مقدار به ترتیب 1.04 درصد و 0.94 درصد بر پایه وزن خشک لیوفیلیز بودند. الگوی الکتروفورز (SDS-PAGE) نشان داد کلاژن استخراجی محتوی دو نوع زنجیره a و b در ساختمان خود بوده و این کلاژن به واسطه وجود زنجیره a2 از نوع کلاژن نوع یک محسوب شد. از این رو کیلکا ماهیان به ویژه ماهی کیلکای چشم درشت را که نسبت به دو گونه دیگر دارای کلاژن بیشتری بود می توان به عنوان منبع کلاژن جهت استفاده های صنعتی و پزشکی معرفی نمود و جایگاه این ماهی را از منظر تجاری ارتقاء بخشید.