زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1388 | دوره:1 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

در این تحقیق ترکیب و تنوع بی مهرگان تالاب بامدژ به منظور مشخص نمودن شاخص های زیستی بررسی شده است. سه نمونه رسوب با استفاده از گرب ون وین (با سطح مقطح 0.025 متر مربع) برای شناسایی، برداشت شده است. در این بررسی در مجموع 6 رده از بی مهرگان کفزی آبهای شیرین در منطقه شناسایی شده که فراوان ترین رده در طول دو دوره نمونه برداری در دو فصل تابستان و زمستان، شکم پایان با 69.30 درصد (1244 فرد در متر مربع) می باشد. جهت ارزیابی تنوع زیستی ماکروبنتوزهای منطقه مورد مطالعه از شاخص شانون (H’) و شاخص سیمپسون (l) استفاده شده که بیشترین مقدار شاخص شانون و سیمپسون به ترتیب (H’=2.37) و (l=0.79) و کمترین مقدار آن ها به ترتیب (H’=0.45) و (l=0.11) است. نمونه برداری از رسوبات بستر بر اساس روشهای موجود در کتاب روشهای استاندارد متد 1998 انجام شده و از 10 ایستگاه در دو فصل تابستان و زمستان 1387.

تنوع گونه ای روزنه داران کفزی در رسوبات نواحی دور از ساحل فلات قاره دریای عمان، بررسی شد. هدف از انجام این تحقیق، شناسایی ساختار جوامع روزنه داران کفزی (برای اولین بار) در منطقه مورد مطالعه بوده است تا امکان شناخت بیشتر شرایط محیط رسوبی دریای عمان و مقایسه آن با نواحی کم عمق ساحلی و سایر اکوسیستم های دریایی فراهم گردد. نمونه رسوبات بستر در فصل زمستان 1385، با استفاده از گرب ون وین 0.1 متر مربعی، از دوازده ایستگاه با اعماق 30 تا 103 متر جمع آوری شد. در این بررسی 52 گونه روزنه دار کف زی متعلق به 25 جنس از 16 خانواده، شناسایی شد. ساختار جمعیتی روزنه داران در ایستگاه های مختلف، متفاوت بوده و این اختلاف بین نواحی شمالی و جنوبی دریای عمان کاملا محسوس بود. در نواحی شمالی، گونه های متعلق به زیر راسته ROTALIINA غالب بود در صورتی که در ناحیه شمال غربی، زیر راسته هایLAGENINA ،MILIOLINA  و TEXTULARIINA نیز فراوان بودند. تعداد روزنه داران زیر راسته  LAGENINAدر ایستگاه هایی که عمق بیشتری داشت بسیار زیاد بود. در ایستگاه های جنوبی زیرراسته TEXTULARIINA در مقایسه با ایستگاه های شمالی بسیار بیشتر بود. گونه Ammonia beccarii در تمامی ایستگاه ها حضور داشت.

این تحقیق جهت بررسی تاثیر بخش محلول در آب نفت خام بر تجمع فلزات سنگین وانادیوم، نیکل، کادمیوم و سرب در بافت عضله ماهی یلی در آزمایشگاه سم شناسی آبزیان پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس در بهار سال 1385 انجام گرفت. دو محلول یکی عاری از نفت خام به عنوان شاهد و دیگری با دوز 12ppm از نفت خام به روش اندرسن و با استفاده از آب دریا که مشابه آب محل صید ماهیها بود تهیه گردید. سپس 24 عدد ماهی صید شده از 6 ایستگاه مختلف در بخش شمالی خلیج فارس، در آزمایشات زیست سنجش بلند مدت (8 روزه) به تعداد 12عدد ماهی در هر یک از تیمارها قرار گرفتند. پس از پایان 8 روز در معرض گذاری، ماهیان مورد آزمایش بطور جداگانه فریز و بسته بندی شده و جهت تعیین میزان تجمع فلزات سنگین در بافت عضله به آزمایشگاه ارسال شدند. اندازه گیری غلظت فلزات سنگین بوسیله دستگاه جذب اتمی ( فیلیپس مدل PU 9400) انجام گرفت. در این مطالعه میانگین میزان تجمع فلزات سنگین وانادیوم، نیکل، کادمیوم و سرب (x-±STD) در بافت عضله ماهیان شاهد به ترتیب برابر با 0.15±0.02ppm، 0.36±0.03ppm، 0.02±0.01ppm و 1.1±0.04ppm اندازه گیری گردید. در ماهیان قرار گرفته در معرض دوز 12ppm از نفت خام نیز میانگین میزان تجمع این فلزات سنگین به ترتیب 0.25±0.04ppm، 0.57±0.03ppm، 0.09±0.05ppm و 1.57±0.11ppm اندازه گیری گردید. نتایج حاصل از آنالیز داده ها با استفاده از آزمون T-test نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار آماری (P<0.05) بین دو تیمار از نظر تجمع فلزات سنگین وانادیوم، نیکل، کادمیوم و سرب می باشد. همچنین در ماهیان هر دو تیمار ترتیب تجمع فلزات سنگین بصورت Pb>Ni>V>Cd مشاهده گردید که این روند افزایشی با توجه به آزمونT-test  معنی دار می باشد. از سوی دیگر وجود مقادیر نسبتا زیاد از تجمع این فلزات در ماهیان شاهد را می توان به آلودگی آب محل زیست این ماهیان (خلیج فارس) نسبت داد. علاوه بر این میانگین غلظت فلزات سنگین سرب، وانادیوم و کادمیوم در بافت عضله ماهیان شاهد پایین تر از حد مجاز استاندارد برای مصارف انسانی تشخیص داده شد.

در پاییز سال 1386، 170 نمونه ماهی سیاه کولی (Vimba vimba persa) از سواحل تنکابن (76 نمونه)، آستارا (39 نمونه) و بندر ترکمن (55 نمونه) صید شد. در این مطالعه، 22 صفت ریخت سنجی و 6 صفت شمارشی مورد بررسی قرار گرفت. صفات ریخت سنجی قبل از تجزیه و تحلیل به جهت کاهش خطای حاصل از رشد آلومتریک، استاندارد شدند. در مورد صفات ریخت سنجی 4 فاکتور که نشاندهنده 74 درصد تنوع صفات و در مورد صفات شمارشی 3 فاکتور که نشاندهنده 65 درصد تنوع صفات بین افراد سه جمعیت بود جدا گردید. روش تجزیه به مولفه های اصلی(PCA)  نشان داد که جمعیت های سیاه کولی مهاجر به 3 اکوسیستم فوق به طور کامل قابل تفکیک نبوده ولی احتمالا از جمعیت های متفاوتی هستند که هر ساله با توجه به شرایط متفاوت اکولوژیکی به این مناطق مهاجرت می کنند. در این مطالعه با توجه به اختلاف اندازه نمونه ها در مناطق مختلف، صفات ریخت سنجی تا حدودی به عنوان بهترین صفات در جداسازی 3 جمعیت بوده است .

محتویات دستگاه گوارش ماهی شیربت(Barbus grypus)  با صید 982 عدد ماهی از رودخانه دالکی و 1512 عدد ماهی از رودخانه حله بررسی شد. بیشینه و کمینه طول کل ماهیان صید شده بترتیب 750 و 45 میلیمتر بود نسبت طول روده به طول کل بدن (RLG) در ماهیان یکساله 2 و در 7 ساله ها 1.16 بود. بیشترین درصد فراوانی مواد غذایی در رودخانه دالکی لارو یکروزه ها (Ephemeroptera) بود ولی ارجحیت غذایی این ماهی در هر دو رودخانهPlecoptera  و Odonata بود. تنوع گونه ای کفزیان در رودخانه دالکی بیشتر از حله بود و همچنین این تنوع در فصول بهار و تابستان بیشتر از سایر فصول سال بود. این ماهی در کل رژیم غذایی همه چیز خواری دارد که با افزایش سن به گوشتخواری تبدیل می گردد.

در این بررسی، نمونه های فصلی از دوکفه ای ها و شکم پایان در مدت یکسال از فروردین تا اسفند 1387 از سواحل صخره ای طیس، واقع در خلیج چابهار جمع آوری گردید. نمونه ها از سه ایستگاه بالای جزر و مدی، میان جزر و مدی و پایین جزر و مدی جمع آوری شد. بر اساس نتایج 34 گونه از دوکفه ای ها و شکم پایان مورد شناسایی قرار گرفتند و فراوانی آنها در جمعیت به ترتیب 23.6 درصد برای دوکفه ای ها و 39.9 درصد برای شکم پایان محاسبه گردید.

در این تحقیق تغییرات مکانی و زمانی فراوانی فیتوپلانکتون ها، میزان کلروفیل a و پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب در منطقه مصبی رودخانه تجن، مورد اندازه گیری و بررسی قرار گرفت. میزان غلظت کلروفیل a، تغییرات فصلی زیادی را نشان می دهد که این تغییرات شامل 0.6-94mg/m3 می باشد. دیاتومه ها (Bacillariophyta) از گروههای غالب شناسایی شده در منطقه مصبی رودخانه تجن به شمار می روند. کم شدن جریان آب رودخانه و میزان پایداری آب در منطقه از عوامل مهم و موثر در تراکم فیتوپلانکتون در مصب رودخانه تجن می باشد. همچنین میزان نیترات محلول یکی از فاکتورهای مهم در محدود کردن رشد فیتوپلانکتون محسوب می شود.

ساختار ساده دستگاه رقم بند دستی، اغلب مزرعه داران را ترغیب نموده تا خود اقدام به ساخت این دستگاه نمایند. دستگاههای ساخته شده دارای مشکلاتی همچون وزن زیاد، دقت پائین، ایجاد تلفات زیاد حین رقم بندی بوده اند. در این بررسی با هدف ساخت دستگاهی که حداقل مشکلات مذکور را دارا باشد، 4 دستگاه رقم بند دستی با مشخصات مختلف از نظر جعبه، لوله های درون شانه و پایه دستگاه ساخته و با هر کدام از آنها جداگانه عملیات رقم بندی در سه تکرار انجام شد و مواردی همچون دقت رقم بندی، شکستگی سرپوش آبششی، تلفات، وزن دستگاه، امکان استفاده دستگاه روی پایه، صرفه جویی در نیروی کارگری مقایسه شدند. نتایج نشان دادند برای ساخت جعبه رقم بند، جنس پلی اتیلن نسبت به چوب، آلومینیوم و فایبرگلاس دارای مزایای بیشتری است. کاربرد لوله با قطر 30 میلیمتر نسبت به انواع دیگر اختلاف معنی داری در میزان شکستگی سرپوش آبششی و تلفات ماهیان با وزن 10 تا 350 گرم نشان داد (P<0.05). لوله های ثابت نسبت به لوله های چرخان از دقت بیشتری برای رقم بندی برخوردار بوده، همچنین جنس آلومینیوم برای لوله های رقم بند مناسبتر از پلی اتیلن بودند. استفاده از پایه مناسب برای دستگاه که دارای یک ناودانی جهت هدایت ماهیان رقم بندی شده باشد نیروی کارگری را از 2 نفر به یک نفر کاهش داد.