زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1390 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:8

در این بررسی رژیم غذایی ماهی گوازیم دم رشته ای با نام علمی Nemipterus japonicus در آب های خلیج فارس (سواحل استان هرمزگان) از آبان ماه تا تیر ماه 1390 انجام گردید. ابتدا بیومتری و نوع تغذیه 160 قطعه ماهی مورد بررسی قرار گرفت. مواردی نظیر شاخص پری معده (FI)، شاخص خالی بودن معده (VI)، شاخص ترجیح غذایی (FP)، شاخص معدی (GSI)، فاکتور وضعیت (CF) به کمک برنامه کامپیوتری اکسل برآورد و برای عملیات آماری از نرم افزار SPSS استفاده گردید. میانگین طولی این گونه 208.54 میلی متر و میانگین وزنی 159.20 گرم بدست آمد. همچنین مشاهده گردید که ماده ها پرخورتر از نرها بودند. با مطالعه شاخص فراوانی حضور شکار (J) در معده ماهی گوازیم دم رشته ای، شاخص فراوانی عقربک Squilla mantis با 60.67 درصد، به عنوان غذای اصلی این ماهی محسوب گردید. شاخص فراوانی خرچنگ با 41.57، میگو 28.08، ماهی ها 26.96، آمفی پودا 14.60، نرم تنان 13.48، ستاره های دریایی شکننده 12.35  و نماتود 11.23، به عنوان غذای فرعی آبزی شناخته شدند. همچنین گروه های دیگر غذایی نظیر کوپه پودا با شاخص فراوانی 4.49، تخم ماهی 4.49، 1.12 Euphausiacea و پلی کیت 1.12 به دلیل داشتن شاخص کم، به عنوان غذای تصادفی این آبزی محسوب گردیدند.

تحقیق حاضر در سال 1388 به مدت 2 ماه در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید بهشتی و انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری دکتر دادمان رشت انجام پذیرفت. جهت انجام این تحقیق از 11 مولد نر وحشی استفاده گردید، بطوری که در طی یک فصل تکثیر از هر مولد پس از تزریق هورمون اسپرم گیری شده و نمونه اسپرم های هر مولد بطور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. در نهایت پس از عمل لقاح و تفریخ لاروهای حاصل، میزان درصد لقاح و نرخ تفریخ اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل روابط پارامترهای تراکم و pH اسپرم با شاخص های تکثیر بازگوکننده این بود که بین نرخ تفریخ و pH اسپرم (P<0.05, r=0.711) و pH اسپرم و درصد لقاح (P<0.05, r=0.633) ارتباط مثبت و مستقیم وجود داشت. اما بین تراکم اسپرم و درصد لقاح (P<0.05, r=0.64) و نیز بین تراکم اسپرم و نرخ تفریخ این ارتباط منفی بود (P<0.01, r=0.745).

بررسی کف زیان از رودخانه های چهارگانه (دلیچایی، آب سفید، الرم، کمردشت) منتهی به دریاچه مخزنی پشت سد لار و تغییراتشان طی 12 مرحله و به صورت ماهانه از خرداد تا آبان ماه سال های 1388 و 1389 با استفاده از دستگاه سوربر به ابعاد 40´40 سانتی متر مربع در 4 ایستگاه رودخانه ای و با 3 تکرار صورت پذیرفت. نمونه های جمع آوری شده توسط فرمالین 4 درصد تثبیت و در آزمایشگاه جداسازی، شناسایی و شمارش شدند. در این بررسی 15 راسته از کف زیان مورد شناسایی قرار گرفت که بیشترین تنوع و تراکم، مربوط به لارو حشرات آبزی بود. افراد متعلق به دو راسته دوبالان (Diptera) و یک روزه ها (Ephemeroptera) در همه ایستگاه ها غالب بوده و میانگین تراکم کل و بیوماس به ترتیب 13104 عدد در مترمربع و 70.62 گرم در مترمربع بود. راسته های فوق شامل 85 جنس و گونه بودند. راسته دوبالان با میانگین فراوانی 10234 عدد در مترمربع (60.22 گرم در مترمربع) در رتبه اول و پس از آن راسته یک روزه ها با میانگین فراوانی 1680 عدد در متر مربع (2.33 گرم در مترمربع) در رتبه دوم قرار داشتند. بیشترین تراکم ماکروبنتوزها با راسته دوبالان در ماه تیر (با فراوانی کل 2569 عدد در مترمربع) مشاهده شد. بر اساس آزمون کروسکال والیس بغیر از رده حشرات، از لحاظ فراوانی و زیتوده، بقیه راسته ها دارای اختلاف معنی داری بودند (P<0.05). بررسی تراکم در رسوبات اعماق مختلف محدوده مورد بررسی با میزان موادآلی موجود در رسوبات، همبستگی بالایی (R=20.92-0.98) را نشان دادند. میزان مواد آلی موجود در رسوبات در فصل تابستان در اعماق مختلف با فصول دیگر سال اختلاف معنی داری وجود داشت (P<0.05). همچنین بین زیتوده کل ماکروبنتوزها در 4 ایستگاه رودخانه ای مورد بررسی اختلاف معنی دار آماری وجود نداشت، اگر چه موجودات از لحاظ فراوانی دارای اختلاف معنی دار بودند (P<0.05).

به منظور بررسی شیوع آلودگی های انگلی و تاثیر آن بر روی برخی از فاکتورهای خونی ماهی سفید (Rutilus frisii kutum) مهاجر به رودخانه تجن در طی فصل تولید مثلی 1386، 30 قطعه ماهی سفید مولد به روش صید انتظاری صید و بصورت زنده به پژوهشکده اکولوژی دریای خزر منتقل شد. پس از بررسی های زیست سنجی و تعیین سن ماهیان، از ماهیان خون گیری شده و پارامترهای خون شناسی با روش های استاندارد آزمایشگاهی مورد سنجش قرار گرفت. سپس انگل های موجود در ماهیان کالبدگشایی شده، جداسازی و با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر مورد شناسایی قرار گرفتند. در ماهیان مورد بررسی داری میانگین طول 45.83 سانتی متر و وزن 824.67 گرم بودند. در این بررسی 4 گونه انگل Asymphylodora kubanicum، Paradiplozoon chazarikum، Dactylogyrus sp. و Diplostomum spathaceum شناسایی شدند. نتایج حاصل از بررسی فاکتورهای خونی نشان داد که متوسط تعداد گبول های قرمز 1811333.33 عدد در میلی مترمکعب، گلبول های سفید 16500.00 عدد در میلی مترمکعب، متوسط میزان هماتوکریت 53.47 درصد، هموگلوبین 16.79 گرم در دسی لیتر، متوسط حجم گلبولی 307.87 فمتولیتر، مقدار هموگلوبین داخل گلبولی 96.22 پیکوگرم، لنفوسیت 73.80، منوسیت 0.73، نوتروفیل 12.93 و میولوسیت 12.53 درصد به دست آمد. همچنین اختلاف معنی داری بین فاکتورهای خونی و انگل های فوق مشاهده نگردید (P>0.05).

دو خانواده Pristigastidea و Engraulidea از راسته شگ ماهی شکلان (Clupeiforms) به لحاظ پراکنش یکی از گسترده ترین خانواده ها به شمار می روند. به علاوه جز آن دسته از نمونه هایی محسوب می شوند که دارای ارزش اقتصادی وخوراکی می باشند. در این طرح به مطالعه تاکسونومی دو خانواده نام برده شده در آب های ایرانی خلیج فارس و دریای عمان پرداخته شد. بدین منظور نمونه های جمع آوری شده از برخی سواحل جنوبی ایران که شامل چابهار، بوشهر، بندرعباس و بندرلنگه می شود و نمونه های موجود در موزه ها، مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی در ایران و نیز تمامی منابع ماهی شناسی معتبر منتشر شده از مناطق نامبرده شده مورد بررسی مجدد قرار گرفتند، سپس با کلیدهای شناسایی معتبر موجود و ارائه شده توسط سازمان خوار و بار جهانی (FAO) مطابقت داده شده و نیز مقایسه ای بین پراکنش گونه های موجود در آب های ایران و سایر مناطق جهان صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که 14 گونه از خانواده Engraulididae و 4 گونه از خانواده Pristigasteridae در آب های ایرانی خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد که پراکنش آن ها در آب های ایرانی دریای عمان بیشتر از آب های ایرانی خلیج فارس می باشد.

در این بررسی تاثیر سطوح مختلف پربیوتیک اینولین در جیره بر شاخص های رشد، بازماندگی و ترکیب لاشه بچه ماهی سفید (Rutilus frisii kutum) با وزن متوسط 1.1±0.82 گرم به مدت 8 هفته در سال 1389 انجام گردید. پربیوتیک اینولین در چهار سطح صفر (شاهد)، 0.5، 1 و 1.5 درصد به جیره تجاری اضافه گردید. نتایج نشان داد که افزودن اینولین به جیره به میزان 0.5 درصد، تاثیر معنی داری بر برخی فاکتورهای رشد شامل افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی و وزن نهایی داشت (p<0.05). در نرخ بازماندگی و ترکیب لاشه اختلاف معنی داری بین تیمارها وجود نداشت (p>0.05). نتایج آزمون رگرسیون حاکی از همبستگی منفی بین شاخص های رشد و بازماندگی با افزایش سطح اینولین در جیره بود. بیشترین تراکم لاکتوباسیلوس روده در سطح 0.5 درصد اینولین در جیره مشاهده گردید (p<0.05). نتایج این آزمایش نشان داد اضافه کردن اینولین به میزان 0.5 درصد به جیره تجاری ماهی سفید می تواند در افزایش رشد و بقاء تاثیر مثبت داشته باشد.

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف جایگزینی پروتئین آرد سویا (صفر، 50، 25 و 75 درصد) بر ترکیب اسید چرب و تغییرات کیفی فیله ماهی قزل الا (Oncorhynchus mykiss)، 4 جیره غذایی با میزان انرژی (3800 کیلو کالری انرژی قابل هضم بر کیلوگرم جیره) و پروتئین (42 درصد) یک سان ساخته شد و به مدت 8 هفته در پاییز 1388 مورد تغذیه ماهیان قرار گرفتند. کلیه تیمارها در تانک های فایبر گلاس 2 متر مکعبی حاوی 30 قطعه ماهی (89.40±4.01 گرم) که روزانه در حد اشباع مورد تغذیه قرار گرفتند، انجام گرفت. پس از برداشت، ترکیب اسید چرب فیله ماهیان تعیین شد و میزان تیوباربیتوریک اسید فیله ماهیان نگهداری شده در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت 9 روز مورد ارزیابی قرار گرفت. با افزایش میزان سطوح جایگزینی آرد سویا در جیره میزان مجموع اسیدهای چرب غیراشباع سری 6 در جیره و فیله ماهیان حاصله افزایش معنی داری نشان داد (p<0.05). همچنین میزان مجموع اسیدهای چرب غیراشباع سری 3 در فیله ماهیان حاصله با افزایش سطوح جایگزینی آرد سویا جیره کاهش معنی داری داشت (p<0.05). میانگین میزان تیوباربیتوریک اسید عضله ماهیان تغذیه شده با جیره صفر درصد جایگزینی آرد سویا در روز نهم نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد بالاترین میزان را نسبت به دیگر تیمارها تغذیه ای نشان داد (p<0.05). در بررسی آماری اثر متغیرهای رژیم غذایی، زمان نگهداری و رژیم غذایی × زمان نگهداری بر متغیر تیوباربیتوریک اسید دارای سطح معنی داری در دامنه اطمینان 95 درصد بودند. در مجموع جایگزینی آرد ماهی با آرد سویا در جیره غذایی این ماهی باعث تغییرات در ترکیب اسید چرب و اکسیداسیون چربی فیله های حاصله گردید.

کلید موفقیت صنعت آبزی پروری در گرو تنظیم فرمول های غذایی مناسبی است که حاوی تمامی عناصر ضروری برای رشد و بهبود کیفیت در آبزیان باشد. ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss)، اصلی ترین ماهی سردآبی پرورشی ایران است و جیره هایی که باعث بهبود کیفیت و همچنین رشد بیشتر آن گردند، بسیار حائز اهمیت می باشند. در این تحقیق 204 قطعه قزل آلا، با میانگین وزن اولیه 50 گرم در 4 تیمار و با 3 تکرار به مدت 90 روز، مقادیر مختلف سولفات منگنز را دریافت نمودند. مقدار سولفات منگنز برای تیمارهای 1، 2 و 3 به ترتیب 48، 78 و 98 میلی گرم در یک کیلوگرم غذا بود. بالاترین میانگین افزایش وزن 135 گرم، افزایش طول 7.5 سانتی متر، ضریب رشد ویژه 1.66، ضریب سودمندی پروتئین 1.62 و بهترین میزان ضریب تبدیل غذایی 1.60 در تیمار 3 بود. کم ترین میانگین افزایش وزن 126 گرم، افزایش طول 5.69 سانتی متر، ضریب رشد ویژه 1.41، ضریب سودمندی پروتئین 1.56 و بالاترین میزان ضریب تبدیل غذایی 1.71 در جیره شاهد بود. نتایج، بیانگر وجود اختلاف معنی دار بین تیمارها و شاهد نبود (P>0.05). همچنین اختلاف معنی داری در میزان بازماندگی بین تیمارها مشاهده نگردید (P>0.05). بنابراین، علی رغم آن که رشد ماهی قزل آلا با جیره حاوی منگنز بیشتر بود، اما معنی دار بودن این تفاوت با تست های آماری تایید نشد.