زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1392 | دوره:5 | شماره:17 |تعداد مقالات:8

این مطالعه با هدف بررسی فصلی هم آوری و شاخص های رشدی تخمک ها در خرچنگ دراز چنگال باریک (Astacus leptodactylus) صید شده از دریاچه سد ارس، آذربایجان غربی در سال 1390 صورت پذیرفت. بین هم آوری تخمدانیبا طول بدن ماده ها (0.2302=r2) و هم میان هم آوری پاهای شنا با طول بدن ماده ها (0.3919 =r2) همبستگی مثبت مشاهده گردید. مقدارمیانگین هم آوری تخمدانی (مطلق) و هم آوری پاهای شنا (کاری) به ترتیب 206.5 و 129.5 تخم بود. هم آوری پاهای شنا 37.5 درصد کمتراز هم آوری تخمدانی بود. مقدار شاخص رشدت خمدانی (GSI) خرچنگ های صید شده در آبان ماه 13.53 درصد ( 15.91-11.63درصد) بود. قطر میانگین تخم های پاهای شنا 2.2 میلی متر (1.07-6.59 میلی متر) محاسبه گردید. تعداد تخم های چسبیده به جفت های سوم و چهارم پاهای شنا به طور معنی داری بالاتر از سایرین بود. شاخص رشد تخمدانی با افزایش طول بدن ماده ها به طرز معنی داری افزایش یافت (p<0.05) بررسی های بافت شناسی نشان داد که الگوی غالب رشد تخمدان ها در افراد این گونه به صورت رشد غیر همزمان تخمک ها می باشد.

پارامترهای رشد، مرگ و میر طبیعی و فراوانی ذخائر صدف خوراکی ونوس مخطط خشن (Paphia cor) در منطقه گسیر، سواحل بوشهر (موقعیت جغرافیایی 40' 50o شرقی و 14' 29o شمالی) در یک دوره یک ساله 1387-88 مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری ها هر دو ماه یک بار و در هنگام جزر کامل دریا انجام گردید. در هر منطقه تعدادی نقاط در خطوط عرضی و به شکل شکسته (زیگزاگ)، به طوری که کل منطقه را مورد پوشش قرار دهد، انتخاب گردید. نمونه برداری با کودرات و در خطوط عرضی با پرتاب یک یا دو کوادرات (0.25 متر مربع) به صورت تصادفی انجام گردید. گروه های طولی نمونه ها هر دو ماه با کولیس و با دقت 0.1 میلی متر اندازه گیری شد. طول اندازه گیری شده جهت محاسبات پارامترهای رشد و مرگ و میر استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده های طولی با استفاده از نرم افزار LFDA انجام گردید. شوری، درجه حرارت در طول دوره تحقیق ثبت گردید. فراوانی نمونه های صدف در ماه های سرد، معتدل و گرم سال محاسبه گردید. جنس بستر سطح (در عمق 20 سانتی متری) در منطقه زیست ونوس مخطط خشن نمونه برداری شد. پارامترهای رشد وان برتالانفی در این آبزی برابر 0.8=K در سال، L¥=55 میلی متر و t0=-0.45 تخمین زده شد. تخمین های زده شده مرگ و میر طبیعی (M) برابر با 0.57 و حداکثر سن 50 ماه محاسبه گردید. میانگین فراوانی این گونه 8.8±2.2 صدف در کوادرات با حداکثر در بهمن ماه و حداقل در آبان ماه تخمین زده شد. میانگین شوری و درجه حرارت به ترتیب 41.3 در هزار و 25.2 درجه سانتی گراد بود. بیش از 88 درصد جنس بستر را سیلت و شن تشکیل داد. نتایج حاصل نشان دهنده اثر دو فاکتور درجه حرارت و جنس بستر بر رشد و پراکنش صدف ونوس مخطط خشن در منطقه مورد بررسی دارد.

این تحقیق به منظور بررسی مقایسه ای تجمع زیستی غلظت فلزات سنگین نیکل و کادمیم در بافت های نرم عضله و آبشش صدف صخره چسب (Saccostrea cucullata) در دامنه طولی 50±5 و 70±5 میلی متر در قسمتی از سواحل بندر دیر استان بوشهر در زمستان 1390 انجام گرفت. تعداد 135 عدد صدف از 3 ایستگاه جمع آوری و پس از زیست سنجی و جداسازی بافت ها، جهت تعیین غلظت فلزات سنگین نیکل و کادمیم در بافت به آزمایشگاه ارسال شدند. اندازه گیری غلظت هر دو فلز توسط دستگاه طیف سنج جذب اتمی (GFASS) انجام گرفت. به علاوه 3 نمونه رسوب نیز از هر ایستگاه جهت آنالیز فلزات مذکور برداشته شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس یک طرفه آنوا و آزمون چند دامنه ی دانکن در سطح 0.05 نشان داد، میزان پایش زیستی فلز کادمیم در نمونه های عضله و آبشش به طور معنی داری بیش از میزان جذب فلز نیکل بود (p<0.05). به نحوی که میانگین غلظت کادمیم در نمومه های عضله و آبشش به ترتیب برابر با 2.53±0.45، 6.87±0.41 قسمت در میلیون و میانگین غلظت نیکل به تربیت معادل 0.76±0.64 و 1.09±0.42 قسمت در میلیون گزارش شدند. به علاوه میزان جذب فلز نیکل و کادمیوم در نمونه های صدف با اندازه بزرگ به ترتیب 1.86±0.59 و 6.05±2.25 قسمت در میلیون گزارش شد. این مقادیر در صدف های کوچک به ترتیب معادل 1.21±0.33 و 6.32±1.86 قسمت در میلیون برآورد شدند. بنابراین اختلاف معنی داری میان جذب فلزات کادمیم و نیکل در صدف هایی با دامنه طولی متفاوت مشاهده نشد (p>0.05). میانگین میزان جذب نیکل و کادمیوم در نمونه های رسوب جمع-آوری شده از هر سه ایستگاه به ترتیب برابر با 1.37±1.11 و 1.43±0.86 قسمت در میلیون گزارش شدند و اختلاف معنی داری در میزان پایش زیستی نیکل و کادمیم در نمونه های رسوب مشاهده نگردید (p>0.05).

12 عدد ماهی سارم دهان بزرگ (Scomberoides commersonnianus) مجموعا به وزن 30±0.63 کیلو گرم از خلیج فارس جزیره لارک صید گردید. نمونه ها به سه گروه (هر گروه حاوی 4 عدد ماهی) تقسیم شدند. عضله فاقد استخوان از بخش پشتی ماهی جدا شده و با آسیاب به شکل خمیر همگن درآمد و های حاصله متعلق به هر گروه در کیسه های پلاستیک جداگانه قرار داده شدند.نمونه ها تا زمان انجام شدن آزمایشات در داخل یخدان یونولیتی و لابه لای یخ های پولکی نگه داری شدند. نتایج نشان داد فیله ماهی سارم دهان بزرگ بر اساس وزن تر حاوی 20.07±0.85 درصد پروتئین خام، 6.32±0.42 درصد لیپید خام و 71.44±0.99 درصد رطوبت بود. ترکیب پروتئین عضله ماهی سارم دهان بزرگ دارای ترکیب متعادلی از انواع اسید های آمینه بود. در این ترکیب،اسیدهای آمینه گلوتامیک 5.9 میلی گرم بر گرم، لیزین 5.8 میلی گرم بر گرم، لوسین 4.88 میلی گرم بر گرم، آسپارتیک 4.6 میلی گرم بر گرمو والین 3.6 میلی گرم بر گرمبه ترتیب غالب بودند. امتیاز اسید آمینه ضروری نیز برای این ماهی محاسبه شد که معادل 501 امتیاز می باشد. در ترکیب لیپیدماهی سارم دهان بزرگ 21 نوع اسید چرب مشاهده شد که اسید های چرب غیر اشباع فراوان ترین انواع (54.47 درصد) را تشکیل می دادند. از میان اسید های چرب غیر اشباع اولئیک اسید (18:1)، دوکوزا هگزا انوئیک اسید (22:6) ایکوزا تری انوئیک اسید (20:3) و ایکوزا پنتا انوئیک اسید (20:5) با مقادیر 21.4±0.55، 11.12±0.62، 3.35±0.18 و 3.3±0.13 درصدو از میان اسید های چرب اشباع اسید پالمتیک(C16:0) واسید استئاریک (C18:0) با 36.32±1.24 و 8.66±0.59 درصدغالب بودند. فیله ماهی سارم دهان بزرگ از لحاظ اسیدهای چرب غیر اشباع امگا سه (17.09 درصد)، امگا شش (6.42 درصد) و امگا نه (21.4 درصد) منبع غنی غذایی به شمار می رود.

یکی از مهم ترین اطلاعات لازم در برآورد مدل های ارزیابی ذخایر، اطلاع از ضرایب رابطه طول و وزن یک گونه می باشد. در این مطالعه نتایج رابطه طول و وزن ماهی شیر (Scomberomorus commerson) در سال های 1382 تا 1385 جهت بررسی روند تغییرات ضرایب a و b بر اساس رگرسیون غیرخطی مورد ارزیابی قرار گرفت. مقدار ضریب b به ترتیب سال؛ 2.76، 2.74، 2.70 و 2.71 برآورد گردید. همچنین نتایج نشان می دهد بین تغییرات ضرایب a و b ارتباط معنی داری وجود دارد. رابطه طول و وزن ماهی شیر در آب های ساحلی خوزستان نشان دهنده رشد ایزومتریک برای این گونه در منطقه مورد مطالعه می باشد. همچنین ثابت بودن این رابطه در آب های شمال غربی خلیج فارس را نشان می دهد. روند تغییرات پارامتر a و b نیز مشابه هم بوده و با افزایش مقدار b از مقدار a کاسته می شود و بلعکس.

در بین آلاینده هایی که وارد اکوسیستم های آبی می-شوند، فلزات سنگین به علت اثرات سمی و ایجاد تجمع زیستی از خطرناک ترین آلاینده ها محسوب می-شوند. این آلاینده ها قادرند مسمویت های مزمن و بعضا حاد خطرناکی را در انسان ایجاد نمایند. جیوه یکی از سمی ترین فلزات سنگین است که می تواند در طول زنجیره ی غذایی افزایش یافته و در نهایت وارد بدن انسان شود. در این مطالعه به اندازه-گیری غلظت جیوه در چهار گونه ی آبزی به نام های ماهی حلوا سیاه (Parastromateus niger)، میگوی پاسفید (Lithopenaeus vannamei)، میگوی سفید هندی (Fenneropenaeus indicus) و خرچنگ دراز آب شیرین (Astacus Leptodactylus) پرداخته شد و ریسک مصرف هر یک از این خوراک های دریایی ارزیابی شد. نمونه ها از بازار تهران تهیه شد و از روش هضم تر جهت آماده سازی نمونه های عضله استفاده گشت. غلظت جیوه ی موجود در هر نمونه از طریق تکنیک بخار سرد و دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. میانگین غلظت جیوه در عضله ی گونه ها به ترتیب 0.33، 0.323، 0.346 و 0.113 میکروگرم بر گرم وزن تر محاسبه شد که در حدود مقادیر استانداردهای اعلام شده توسط سازمان های جهانی نظیر WHO، FAO و FDA بود. شاخص HQ برای همه ی گونه ها کمتر از 1 به دست آمد. بنابراین مصرف این غذاهای دریایی خطر جدی برای سلامت مصرف کنندگان از نظر میزان جیوه محسوب نمی شود.

این تحقیق به منظور تعیین غلظت ماکرونوترینت (مواد مغذی) آب و نیز تغییرات نسبت های مولی آن ها در سواحل جنوبی دریای خزر- استان مازندران در چهار نیم خط عمود بر ساحل (تنکابن، نوشهر، بابلسر، امیر آباد) در سال 1391 انجام گردید. تعداد 72 نمونه آب در لایه سطحی در ایستگاه های اعماق 5، 15 و 30 متر جمع آوری شدند و سپس پارامترهای فوق با روش های استاندارد تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که تغییرات و میانگین غلظت ازت معدنی (DIN)، فسفر معدنی (DIP) و سیلیس محلول (DSi) به ترتیب برابر 2.44-10.92 (5.89±0.21) .23-1.80 (0.58±0.04) و 5.30-5.12 (9.50±0.20) میکرومولار بوده است. همچنین میانگین سالانه نسبت های DIN/DIP، DSi/DIP و DSi/DIN برابر 12.49±0.86، 18.82±0.78 و 1.75±0.07 ثبت گردید. نتایج نشان داد که روند نسبت مولی DIN/DIP و DSi/DIP از اردیبهشت تا اسفند نزولی بوده است بطوری که غلظت DIP و DSi افزایشی اما غلظت DIN کاهشی بوده است. بر اساس نسبت های مولی و همچنین منحنی های مربوطه، نتایج حاصله در ماه های اردیبهشت و تیر سیستم با محدودیت فسفری حاکمیت داشت، اما در آبان، دی و اسفند به سمت محدودیت نیتروژنی تمایل پیدا کرد و در ماه شهریور سیستم محدودیت هر دو را تجربه کرده است. همچنین این ناحیه در هیچ زمانی دارای محدودیت سیلیسی برای رشد فیتوپلانکتون نبوده است.

این مطالعه به منظور ارزیابی تاثیر سطوح متفاوت پربیوتیک دیواره سلولی مخمر بر فلور دستگاه گوارش فیل ماهیان انگشت قد پرورشی (Huso huso) به مدت 8 هفته انجام گرفت. پس از یک هفته سازگاری با شرایط پرورشی و جیره پایه، 60 عدد فیل ماهی با میانگین وزنی 35.69±0.36 گرم به 12 آکواریوم شیشه ای به ابعاد 50±45±50 سانتی-متر با تراکم 5 عدد در هر آکواریوم در قالب 4 تیمار (0، 1، 1.5، 2) با 3 تکرار (طرح کاملا تصادفی) توزیع شدند. در انتهای دوره شاخص میکروبی، جمعیت کل باکتری و نیز لاکتوباسیل های روده و مدفوع بررسی شدند. نتایج نشان داد که در ماهیان تغذیه شده با سطح 1.5 درصد پربیوتیک تعداد کل باکتریایی در محیط های کشت TSA و MRS در روده 5.74±0.03 و در مدفوع 9.04±0.77 بوده که اختلاف معنی داری با گروه شاهد داشتند (p<0.05). با استناد به نتایج بدست آمده می توان اظهار نمود که سطح 1.5 درصد پربیوتیک دیواره سلولی مخمر می تواند باعث بهبود میکروفلور روده فیل ماهیان انگشت قد پرورشی شود.