زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1389 | دوره:2 | شماره:7 |تعداد مقالات:8

مطالعه حاضر در فصول پاییز و زمستان 1388 در زیستگاه مصنوعی منگفت آبهای بوشهر و شاهد آن انجام شد. در هر فصل با دو روش صیادی، صید با گرگور و صید با قلاب، اقدام به صید گونه ای در زیستگاه مصنوعی و شاهد آن گردید. نمونه ها پس از تخلیه، به ساحل در بندر بوشهر منتقل و پس از شناسایی، وزن (گرم) نمونه ها ثبت شدند. تنوع، غنای زیستی و هم ترازی گونه ها با استفاده از شاخص های شانون، سیمپسون، مارگالف، منهینیک و پراکندگی محاسبه شد، همچنین با استفاده از نرم افزار PRIMER (v5) داده ها مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. در هر دو فصل پاییز و زمستان، تعداد گونه های صید شده در زیستگاه مصنوعی (62 عدد با گرگور و 13 عدد با قلاب در پاییز، 15 عدد با گرگور و 36 عدد با قلاب در زمستان) بیشتر از صید در شاهد (22 عدد با گرگور و 13 عدد با قلاب در پاییز، 13 عدد با گرگور و 9 عدد با قلاب در زمستان) بود. در پاییز در زیستگاه مصنوعی میزان صید در هر واحد تلاش با گرگور (46 گرم/گرگور/روز) و با قلاب (599 گرم/قلاب/روز) بیش از میزان صید در هر واحد تلاش در شاهد (14 گرم/گرگور/روز و 442 گرم/قلاب/ساعت) بود. در زمستان در زیستگاه مصنوعی میزان صید در واحد تلاش با گرگور (45 گرم/گرگور/روز) بیشتر از شاهد (35 گرم/گرگور/روز) و میزان صید در واحد تلاش با قلاب در شاهد (114 گرم/قلاب/ساعت) بیشتر از زیستگاه مصنوعی (35 گرم/قلاب/ساعت) بود. در پاییز شاخص های زیستی در زیستگاه مصنوعی وضعیت بهتری از تنوع، غنای زیستی و پراکندگی را نسبت به شاهد داشتند، ولی در زمستان در زمان صید با گرگور زیستگاه مصنوعی شرایط بهتری را نسبت به شاهد داشت. در صید با قلاب تقریبا دو ناحیه شرایط یکسانی داشتند. در پاییز، گرچه زیستگاه مصنوعی از لحاظ فراوانی، تنوع، ترکیب و میزان صید نسبت به شاهد وضعیت بهتری داشت، ولی اختلاف آماری معنی داری بین این دو ناحیه دیده نشد (P³0.05). در زمستان نیز هر دو ناحیه با وجود برخی تفاوت ها از لحاظ فراوانی، تنوع، ترکیب و میزان صید شرایط تقریبا یکسانی داشته و اختلاف آماری معنی داری مشاهده نگردید (P³0.05).

استفاده از گیاهان دارویی به عنوان ترکیبات محرک و تقویت کننده سیستم ایمنی ماهی ها در طی سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است، اما اطلاعات موجود در این زمینه بسیار محدود است. در این مطالعه سطح تغییرات ایمنوگلبولین IgM، کمپلمان تام، لیزوزیم و پراکسیداز پلاسمای ماهی هایی که با مکمل دارویی سیلی مارین با دوزهای 100، 400 و 800 میلی گرم دارو به ازای هر کیلوگرم غذای تجاری به مدت 28 روز تغذیه شده اند، مورد بررسی قرار گرفته است. تغییرات سطح ایمنوگلبولین (IgM)، کمپلمان تام و سطح فعالیت لیزوزیم در پلاسمای ماهیانی که با مکمل غذایی تغذیه شده اند در مقایسه با گروه کنترل معنی دار (p<0.05) نیست، ولی سطح فعالیت پراکسیداز در پلاسمای ماهیانی که با مکمل غذایی سیلی مارین تغذیه شده اند، در مقایسه با دیگر گروه های آزمایشی افزایش معنی داری (p<0.05) نشان داد. نتایج بدست آمده در این بررسی حاکی از تاثیر مثبت سیلی مارین در افزایش نسبی توان سیستم ایمنی ماهیان می باشد.

این مطالعه به منظور بررسی اثرات جیره های غذایی مختلف بر بازماندگی و برخی از شاخص های رشد لارو تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus) در سال 1389 در انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری دکتر دادمان انجام شد. پس از آماده شدن و آبگیری 30 عدد مخزن 60 لیتری، تعداد 60 قطعه لارو به طور تصادفی انتخاب و پس از اندازه گیری طول و وزن، به هر یک از مخازن مورد نظر انتقال پیدا کردند. 10 جیره غذایی حاوی مقادیر مختلف کنسانتره متداول، پودر دافنی و پودر نرئیس تهیه گردید. 5 روز پس از تغذیه فعال به منظور سازگاری دستگاه گوارش لاروها، تغذیه با جیره های غذایی مخصوص به مدت 5 روز دیگر انجام گرفت. 10 روز بعد از شروع تغذیه فعال، تغذیه با جیره های آزمایشی به میزان 30 درصد وزن لاروها و هر 4 ساعت به مدت 35 روز انجام شد. برای هر تیمار سه تکرار در نظر گرفته شد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی نظیر دما، اکسیژن و pH روزانه دو بار اندازه گیری شده و تحت کنترل بود. در پایان آزمایش طول و وزن لاروها اندازه گیری شده و درصد بازماندگی و شاخص های رشد مانند FCR، SGR، BWI و GR محاسبه گردید. نتایج نشان داد که تیمارهای 3 (جیره غذایی حاوی 100 درصد پودر کرم نرئیس) و 4 (مخلوط غذای حاوی 50 درصد پودر نرئیس و 50 درصد پودر دافنی) بیشترین بازماندگی، ضریب رشد ویژه، شاخص افزایش وزن و سرعت رشد را به خود اختصاص داده و تفاوت معنی داری را با سایر تیمارها نشان دادند (p<0.5). از سوی دیگر، این دو تیمار (3 و 4) همراه با تیمارهای 1 و 5 کمترین میزان ضریب تبدیل غذایی را در مقایسه با سایر تیمارها دارا بودند (p<0.5). کمترین میزان بازماندگی، ضریب رشد ویژه، شاخص افزایش وزن و سرعت رشد نیز در تیمار شاهد با 100 درصد غذای کنسانتره مشاهده شد (p<0.5). بررسی نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که استفاده از غذای زنده پودر شده کرم نرئیس به تنهایی و یا به صورت ترکیب با پودر دافنی، در مقایسه با غذای کنسانتره می تواند اثرات مطلوبی در رشد و بازماندگی لاروهای تاسماهی ایرانی داشته باشد.

خرچنگ شناگر آبی خلیج فارس (Portunus plagicus)، تاکنون از جهات مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است، اما مطالعات کروموزومی و ترکیب کروموزوم های آن به علت تعداد زیاد و ساختار پیچیده آن ها، کار دشواری بوده است. در مطالعه سیتوژنتیکی حاضر برای تهیه کاریوتایپ خرچنگ آبی از سه روش کشت سلول های خونی، تزریق کلشسین و حمام کلشسین استفاده گردید و گسترش های سلولی از بافت های آبشش، بیضه و تخمدان تهیه شد. در این تحقیق مشخص گردید که بهترین روش تهیه کاریوتایپ خرچنگ آبی، روش تزریق کلشسین بوده و مناسب ترین بافت ها برای تهیه پلاک های متافازی، بافت های آبشش ماده و بیضه بود. با شمارش کروموزوم های پلاک های متافازی بافت آبشش ماده، مشخص شد که عدد دیپلویید این گونه 2n=102 و شمارش کروموزوم های پلاک های متافازی بافت بیضه این گونه 51=n بوده است (عدد هاپلوئید). از نظر مدت زمان تیمار کلشسین، بهترین شرایط تیمار 6 و 8 ساعت بود. اندازه گیری دقیق طول بازوهای کروموزومی مشخص نمود که ترکیب کروموزومی این گونه شامل 4 جفت کروموزوم متاسانتریک، 24 جفت کروموزوم ساب متاسانتریک و 23 جفت کروموزوم تلوسانتریک بود.

استفاده از تکنولوژی نانو در صنایع مختلف بطور فزاینده ای در حال افزایش است. برای بررسی امکان استفاده از این مواد در آبزی پروری بصورت مستقیم و اضافه نمودن نانوذرات نقره به آب، در این تحقیق اثرات سمی، LC50 و نیز حداکثر غلظت مجاز (MAC) این ماده در چهار گونه ماهی، آمور (Ctenopharyngodon idella)، (ماهی پرورشی)، شیربت (Barbus grypus)، (ماهی بومی وحشی)، اسکار (Astronorus ocellatus) و سوروم (Cichlosoma severums) (ماهیان آکواریومی) در پاییز و زمستان 1389 مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین سمیت این ماده در ماهی ها از روش استاندارد اتحادیه اروپا (OCED) طی 96 ساعت استفاده گردید. بدین منظور 4 گونه ماهی به مدت 96 ساعت در معرض 8 غلظت متوالی از نانوذرات نقره قرار داده شده و تلفات روزانه ثبت گردید. نتایج توسط نرم افزار پروبیت بررسی و ثبت گردیده، سپس حداکثر غلظت مجاز (MAC) نیز محاسبه گردید. نتایج نشان دهنده وجود تفاوت در غلظت کشنده نانوذرات نقره در 4 گونه ماهی مورد بررسی بود، بطوری که LC50 این ماده در 96 ساعت در ماهی آمور، شیربت، اسکار و سوروم به ترتیب برابر 0.12، 0.086، 6.85 و 7.89 میلی گرم در لیتر بدست آمد. این نتایج نشان داد که هر چند تفاوت معنی داری در سمیت نانوذرات نقره بین گونه های آمور، شیربت و نیز دو ماهی زینتی اسکار و سوروم وجود نداشت (P>0.05)، ولی سمیت نانوذرات نقره در این دو گروه با هم تفاوت معنی داری داشته است (P<0.05). حداکثر غلظت مجاز (MAC) نانوذرات نقره در مورد این چهار گونه ماهی نیز به ترتیب برابر 0.01، 0.009، 0.69 و 0.79 میکروگرم در میلی لیتر محاسبه گردید. بطور کلی می توان نتیجه گرفت که ماهی های آکواریومی (اسکار و سوروم) در برابر نانوذرات نقره مقاومت بیشتری نسبت به ماهیان پرورشی (آمور) و ماهیان وحشی (شیربت) داشتند. همچنین ماهی شیربت که یک گونه وحشی است بیشتر از سایر ماهی ها به نانوذرات نقره حساس بود.

از شهریور 1387 تا مرداد 1388، 251 قطعه سس ماهی کورا (Barbus lacerta) شامل 122 قطعه ماهی ماده، 75 قطعه ماهی نر و 54 قطعه ماهی نابالغ از رودخانه کسلیان صید شد. در این مطالعه 26 صفت ریخت سنجی و 10 صفت شمارشی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات بدست آمده در SPSS16 و به کمک تست t و PCA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. طبق نتایج بدست آمده میانگین ضریب تغییرات صفات ریخت سنجی و شمارشی سس ماهی در جنس نر به ترتیب 21.79 و 5.37 درصد و در سس ماهی جنس ماده به ترتیب 21.22 و 5.60 درصد بود. صفات ریخت سنجی قبل از تجزیه و تحلیل به جهت کاهش خطای حاصل از رشد آلومتریک استاندارد شدند. در مورد صفات ریخت سنجی 8 فاکتور که نشان دهنده 67.67 درصد تنوع صفات، در مورد صفات شمارشی 3 فاکتور که نشان دهنده 64.85 درصد تنوع صفات بین این دو جنسیت بود، جدا گردید. همچنین این دو فقط در یک صفت ریخت سنجی و یک صفت شمارشی با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند (p£0.05). در نتایج بدست آمده با کمک روش تجزیه به مولفه های اصلی (Principal Components Analysis) جدایی جنسیت ها دیده نشد و دو جنسیت دارای همپوشانی به نسبت بالایی بودند.

در این تحقیق کرمهای پرتار در ساحل گلشهر در شهر بندرعباس مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه برداری در یک دوره یک ساله از مرداد 1384 لغایت تیر 1385 به طور ماهانه توسط نمونه بردار مغزه گیر دستی صورت گرفت. پنچ خانواده و شش گونه پرتار شناسایی شد. خانواده های شناسایی شده عبارت بودند از:Nereididae Nephtyidae ، Spionidae، Capitellidae، Glycridae. بیشترین تنوع گونه ای مربوط به خانواده Spionidae و Nephtyidae بود که در ماههای فروردین و تیر بیشترین تراکم و در ماهای شهریور و آبان کمترین تراکم را داشتتند. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه، کرمهای پرتار از فراوانی نسبتا کمی برخوردار هستند، بخصوص این مورد در ناحیه بالای جزر و مدی محسوس تر بود و تفاوت معنی داری از نظر تنوع گونه ای بین نمونه های برداشت شده از سه منطقه وجود نداشت (p<0.05). همچنین زیستگاه اصلی پرتاران، ناحیه پایین جزر و مدی است.

برای انجام این تحقیق، لاروهای ماهی قزل آلا از روز 1 تا 30 پس از تخم گشایی (1-30 dph) از مرکز تکثیر و پرورش جم واقع در کلات نادری مشهد تهیه، در فرمالین 10 درصد بافری فیکس و به آزمایشگاه منتقل شدند. در هر مرحله جنینی 10 قطعه لارو بر اساس روش های استاندارد بافتی مورد پاساژ بافتی و قالب گیری قرار گرفتند. برش های پارافینی بعد از رنگ آمیزی هماتوکسیلین - ائوزین، با میکروسکوپ نوری مطالعه و زمان بندی مراحل رشد و نمو لایه های اپیدرم و درم پوست در 4 دوره زمانی 7 روزه گزارش شد. در روزهای اول جنینی سلول های اپیدرمی (تک لایه حاوی تعدادی سلول های کوچک موکوسی) و ناحیه درم (بافت مزانشیم تمایز نیافته) قابل مشاهده بودند. در هفته دوم افزایش ضخامت لایه اپیدرم، تعداد سلول های موکوسی، تشکیل جوانه های حسی و درم با مزانشیم تمایز نیافته مشاهده گردید. تا انتهای هفته چهارم افزایش ضخامت اپیدرم، افزایش حجم و تعداد سلول های موکوسی، متکامل شدن جوانه های حسی و تشکیل درم به صورت بافت همبند تمایز یافته (با ضخامت متفاوت در نواحی مختلف بدن) مراحل پیشرفت رشد و نموی را طی کردند. با شناخت زمان تمایز و رشد و نموی پوست تشخیص و درمان بیماری های مرتبط و بهره وری بیشتر در تکثیر و پرورش این ماهیان ممکن می گردد.