جامعه شناسی
سال:1389 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

در سال های اخیر با افزایش بی رویه و بدون برنامه جمعیت بسیاری از بافت های داخلی شهر به تدریج کارکرد اصلی خود را از دست داده و با کارکرد نامناسب مواجه گشته است و با از بین رفتن شرایط مناسب زندگی به بافت  فرسوده مبدل گشته اند. این بافت های فرسوده و قدیمی نظر بسیاری از نوسازان شهری را به خود جلب کرده است اما کارنوسازی شهری با مسایل و مشکلات عدیده ای در بسیاری از مناطق مواجه گشته و در بعضی زمان ها به کندی پیش رفته است. با توجه به نظریات نظریه پردازان نوسازی که در چارچوب نظری آمده است این بافت ها به دلیل فقر ذهنی ساکنین و مالکین آنها امکان نوسازی خود به خودی را نداشته و به دلیل ذهنیت خاص افراد و شیوه وسبک سنتی در این بافت ها تغییر سریع با رشد شتابان در این مناطق می تواند آثار روانی و اجتماعی نامطلوبی را برجای گذارد.با توجه به این که شهر بدون دگرگونی شهر نیست، انسان شهرنشین نیز برای پذیرفتن این دگرگونی نیاز به دگرگونی فکری دارد، در نتیجه درگذر توسعه و نوسازی لازم است یکسری باورهای فرهنگی عمده و اساسی در درون انسانها ایجاد کرد تا بتوان انتظار نوسازی موفق را داشت و لازم است نوسازی فرهنگی به عنوان پیش زمینه نوسازی کالبدی بافت های فرسوده شهری مد نظر قرار گیرد لذا به نظر می رسد که بین نوسازی اندیشه و پیشبرد کار نوسازی شهری در بافت های فرسوده شهر تهران رابطه معناداری وجود دارد.

رشد کودکان، بدون تردید، تحت تاثیر عوامل متعددی صورت می گیرد که در ارتباط با هم هستند. با این حال تعیین سهم هر یک از عوامل تاثیرگذار مهم در یک طرح طبقه بندی شده و کاملا نظام یافته هنوز وجود ندارد. در این مقاله به مقایسه اثرات مشخصه های زیستی و اجتماعی والدین بر رشد کودکان 1-0 ساله شهر اراک پرداخته شده است.با توجه به نتایج این مطالعه، متغیرهای مادری تا زمان تولد بیشترین اثر را بر شاخص های پیکر سنجی کودکان خصوصا وزن آنها دارد اما به نظر می رسد این تاثیرات پس از این زمان تا سن یک سالگی کم رنگ تر و کم اثرتر می شوند مخصوصا اگر امکان دسترسی رایگان به مراکز بهداشتی درمانی وجود داشته باشد.

چهارچوب نظری این مقاله برگرفته از نظریات اروینگ گافمن (داغ، تحلیل چارچوب و نظریه نمایشی)، اریک فرم (منش فردی و اجتماعی)، هربرت بلومر (کنش پیوسته)، رابرت مرتن (راه ها و اهداف)، یورگن هابرماس (حوزه عمومی و کنش ارتباطی)، زیگموند فروید (ساختار ذهن)، کارل گوستاو یونگ (ناخودآگاه جمعی) تدوین یافته است و سپس به آزمون فرضیه های برآمده از چهارچوب نظری در سه گام میدانی(تحلیل موقعیت)، پیمایشی و اسنادی پرداخته شده است. این تحقیق با مطالعه موردی جمعیت رهپویان رهایی واقع در شرق تهران به انجام رسیده است.نتایج این پژوهش نشان می دهد که گروه درمانی اعتیاد از طریق کارکردهای ساخت گروهی خود تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم زیادی بر بازپروری منش و کنش معتادان داشته است و همچنین تحقیق فوق با اتخاذ نمودن دیدگاه انتقادی نسبت به گروه درمانی مورد مطالعه توانسته به آسیب شناسی آن و ارایه پیشنهاداتی پژوهشی، راهبردی و کاربردی مبادرت بورزد.

در این پژوهش که به روش پیمایشی انجام شده است، با تاکید بر دیدگاه های فلسفی شغل و دیدگاه های نظری جامعه شناسی، عوامل اجتماعی اشتغال زنان شناسایی شد، سپس رابطه بین متغیرهای عوامل مستقل با اشتغال فرهنگیان زن آموزش و پرورش، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. ابزار اندازه گیری عوامل اجتماعی اشتغال در این تحقیق، پرسشنامه ای مرکب از تعداد 32 سوال می باشد، که واکنش پاسخگویان را نسبت به جنبه های مختلف اجتماعی اشتغال زنان (موقعیت اجتماعی ،محبوبیت، اجتماعی شدن، آداب و معاشرت اجتماعی، اعتماد به نفس، توانایی های کلامی، مسوولیت پذیری و....) می سنجد و داده ها از یک نمونه 300 نفری، به روش نمونه گیری تصادفی گردآوری شده و با استفاده از آمارهای توصیفی تک عاملی، ضریب همبستگی اسپیرمن و ضریب همبستگی کرامر وکا اسکوئر(خی دو) داده ها تجزیه و تحلیل شدند. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (75%) مورد آزمون قرار گرفت و نتایج آن به شرح زیر است: بین سطح تحصیلات، سن، وضعیت سکونت، اجتماعی شدن، شهرنشینی، مهارت و توانایی زنان و اشتغال آنان رابطه معناداری وجود دارد. بین تعداد فرزندان، وضعیت تاهل، درآمد و اشتغال زنان  رابطه وجود ندارد.

برنامه ریزی منطقه ای فرآیندی برای تلفیق برنامه های توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با بعد فضایی در جهت تعادل بخشی میان سه عنصر انسان، فعالیت ها و فضا، در درون و بین مناطق به منظور دستیابی به الگوی آمایشی مناسب و پایدار است. این مقاله در صدد است ضمن تشریح ابعاد تئوریکی موضوع برنامه ریزی منطقه ای به تحلیل و تبیین بسترهای فکری و اقدامات عملی برنامه ریزی منطقه ای در ایران پرداخته و چالش های موجود در این زمینه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. نتایج حاصل از این بحث نشان می دهد که اگر چه موضوع برنامه ریزی منطقه ای در نظریه های کلاسیکی و نئوکلاسیکی مورد غفلت قرار گرفت اما بعدها دیدگاه های دوگانگی اقتصادی، همگرایی منطقه ای و رویکردهای قطبی شدن در ساختار فضایی، مساله برنامه ریزی منطقه ای را مورد کنکاش قرار دادند. در ایران نیز علی رغم نابرابری فزاینده ای که در ساختار توسعه منطقه ای در کشور وجود دارد و ضرورت برنامه ریزی منطقه ای نیز از اولین برنامه توسعه اجتماعی - اقتصادی (34-1327) احساس می شد، اما غلبه برنامه ریزی ملی و ساختار بخشی هیچگاه فرصت مناسبی را برای برنامه ریزی منطقه ای فراهم نکرد و هم اینک نیز شکل گیری این الگو از برنامه ریزی در کشور با چالش های اساسی مواجه می باشد که بدون رفع آنها دستیابی به توسعه فضایی متعادل و پایدار که از اهداف اصلی برنامه ریزی منطقه ای است امکان پذیر نخواهد بود.

امروزه یکی از مباحث مطرح در حوزه توسعه، میزان مشارکت زنان در عرصه های مختلف اجتماع است. زنان به عنوان نیمی از جمعیت تاثیری مستقیم بر پیشرفت و توسعه همه جانبه جامعه دارند و راهبردهای یک جامعه خواهان توسعه باید بر پایه مشارکت فعال زنان استوار گردد. اما نتایج مطالعات صورت گرفته نشان داده است که مشارکت اجتماعی زنان در طول تاریخ همواره با موانع متعددی روبه رو بوده و هیچ گاه از توانایی و نیروی آنان به گونه ای شایسته استفاده نشده است.تحقیق حاضر بر آن است تا بر اساس پژوهشی پیمایشی تاثیر عوامل اقتصادی - اجتماعی و هویت شخصی را بر میزان مشارکت اجتماعی زنان با توجه به دیدگاه گیدنز و رویکرد فمینیسم لیبرال مورد بررسی قرار دهد.جامعه آماری پژوهش را زنان شاغل در دستگاه های اجرایی در استان مرکزی تشکیل می دهند که از میان آنان نمونه هایی به حجم 50 نفر به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده است و تکنیک جمع آوری داده ها نیز پرسشنامه می باشد. متغیر وابسته تحقیق مشارکت اجتماعی است که در دو سطح رسمی و غیررسمی اندازه گیری شده است. متغیرهای مستقل نیز عوامل اقتصادی - اجتماعی و هویت شخصی می باشد. به منظور سنجش مفهوم هویت شخصی از شاخص های سبک زندگی، اعتماد بنیادین و نگرش نسبت به کلیشه های جنسیتی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که میزان مشارکت اجتماعی زنان در سطح غیررسمی بیش از مشارکت آنان در سطح رسمی است. هم چنین متغیرهای سبک زندگی، اعتماد بنیادین و نگرش نسبت به کلیشه های جنسیتی با مشارکت اجتماعی زنان رابطه معنادار دارد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل مرتبط در شکل گیری هویت اجتماعی زنان دو نسل شهر شیراز انجام شده است. در این مطالعه از نظریه های آنتونی گیدنز و ریچارد جنکینز جهت تبیین هویت اجتماعی زنان نسل کنونی و نسل گذشته استفاده شده است. در جمع آوری داده ها از تکنیک پیمایش بهره گرفته شد. این پیمایش بر روی 400 نفر از زنان شهر شیراز که با استفاده از شیوه نمونه گیری چند مرحله ای و تصادفی ساده انتخاب شده اند صورت گرفته است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نشان می دهد که میانگین نمره هویت اجتماعی زنان نسل کنونی 184.05 و میانگین نمره هویت اجتماعی زنان نسل گذشته 191.89 می باشد. در تجزیه و تحلیل دو متغیره، تفاوت معناداری بین متغیرهای منبع اطلاعاتی، تحصیلات، تحصیلات پدر، درآمد، امکانات رفاهی، رضایت از خود در اجتماع، اعتماد به نفس و گستره شبکه ارتباطی با هویت اجتماعی زنان نسل کنونی بدست آمده و تفاوت معناداری بین متغیرهای وضعیت منزل مسکونی، اعتماد به نفس و گستره شبکه ارتباطی با هویت اجتماعی زنان نسل گذشته به دست آمده است. در تحلیل چند متغیره به ترتیب اولویت اعتماد به نفس و منبع اطلاعاتی (رادیو و تلویزیون داخلی) با هویت اجتماعی زنان نسل کنونی رابطه معناداری داشته وسایر متغیرها خارج از معادله رگرسیون قرار گرفتند. همچنین به ترتیب اولویت متغیر اعتماد به نفس، وضعیت منزل مسکونی (اجاره) و گستره شبکه ارتباطی با هویت اجتماعی زنان نسل گذشته رابطه معناداری داشته و سایر متغیرها خارج از معادله رگرسیون قرار گرفته اند.

این مقاله نشان می دهد که عامل های آنومی اجتماعی چگونه به رفتارهای خشونت بار در شهرها منتهی می شوند. بویژه به عناصری از علقه های اجتماعی اشاره دارد که ممکن است بروی خشونت شهری تاثیرگذار باشند. برطبق این تحقیق عمده خشونت شهری در شهرستانی چون کرج از برخورد قومیت ها، نژادها و گتوهای موجود نشات می گیرد. همچنین رشد جمعیتی که از مهاجرت ناشی شده است، محیط و فرهنگ این شهر را نیز دچار تغییراتی کرده است. علاوه براین ناخشنودی، بدبینی و محرومیت نسبی اجتماعی، بدبینی به دولت، آنومی فردی، دینداری فردی و ناسازگاری منزلتی از عواملی هستند که باعث بوجود آمدن آنومی می شوند. سپس این پدیده دلبستگی، تعهد، مشارکت و باور را در بطن جامعه سست می کند. بنابراین تمامی این عوامل باعث پدیدار شدن خشونت شهری شده و منتج به ناهنجاری ها و شکل گیری چهره ای خشن در این شهر می گردند. در آخر نیز درباره راهبردها و پتانسیل های فرضی که ارجح ترند بحث و نتیجه گیری نموده ایم.