مطالعات زبان و ترجمه (دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد)
سال:1391 | دوره:45 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

تاکنون تحقیقات زیادی در مورد اثرات آموزش راهبردهای یادگیری زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم یا زبان خارجی انجام گرفته است. با این حال، یافته های مربوط به بافت زبان انگلیسی در چنین مطالعاتی چندان مدنظر قرار نگرفته است. این جستار می کوشد تا با انجام مطالعه فراتحلیلی، تاثیرات پژوهش های تجربی مربوط به آموزش راهبردهای یادگیری زبان انگلیسی و برخی از مسائل بحث برانگیز مربوط به این حوزه را مورد کنکاش قرار دهد. جستجوی جامعی برای جمع آوری مطالعات تجربی مربوط به آموزش راهبردهای یادگیری صورت گرفت. میزان اثربخشی برای 26 مطالعات بنیادین محاسبه گردید و در مجموع 84 نمونه منحصر به فرد بدست آمد. یافته ها نشان می دهد که اثربخشی کلی مطالعات مربوط به زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی بسیار بیشتر از اثرات مربوط به انگلیسی به مثابه زبان دوم در ارتباط با مدل اثربخشی ثابت و تصادفی بود. در پایان این مقاله، پیشنهاداتی در مورد رهیافت های نظری، عملی و روش شناختی مطرح خواهد شد.

اهمیت دانش واژگانی در فراگیری زبان دوم/خارجی غیر قابل انکار است. می توان گفت که فهم و تولید زبان دوم/خارجی بدون داشتن سطح مطلوبی از واژگان امکان پذیر نمی باشد. لذا تدریس واژگان در کلیه برنامه های آموزشی زبان دوم/خارجی جایگاه ویژه ای دارد. با علم به تاثیر مثبت تدریس واژگان بر ارتقاء دانش واژگانی، مطالعه حاضر به بررسی تاثیر روش تدریس آشکارا (و دو شیوه آن یعنی شیوه کلامی و بصری) و روش تدریس فعالیت-محور بر واژه آموزی زبان آموزان ایرانی می پردازد. در ابتدا از 94 زبان آموز که مهارت زبانی آن ها در سطح متوسط قرار داشت آزمون تعیین سطح واژگان کمبریج گرفته شد. بر طبق این آزمون، 75 زبان آموز انتخاب و به سه گروه تقسیم شدند. مطالب و کتاب درسی در هر 3 گروه یکسان بود. سپس، واژگان سطح بندی شده منتخب از سری وربال ادونتیج (هارینگتون، 2000) در گروه اول با استفاده از شیوه کلامی (مترادف و ذکر مثال در موقعیت درست)، در گروه دوم به شیوه بصری (تصاویر، فلش کارت و پاورپوینت)، و در گروه سوم به شیوه فعالیت- محور تدریس شد. در انتها از هر 3 گروه پس ـ آزمون گرفته شد. نتایج آزﻣون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون شفه برتری شیوه بصری را نسبت به روش کلامی و کارآمدی شیوه فعالیت-محور را نسبت به دو روش دیگر نشان داد. می توان نتیجه گرفت که در تدریس واژگان و جهت بالا بردن دانش واژگانی زبان آموزان، روش فعالیت-محور نسبت به روش تدریس آشکارا (چه به صورت کلامی و چه بصری) بسیار موثرتر است. نتایج به دست آمده از این مطالعه دارای کاربر های آموزشی در زمینه های تهیه و تدوین مطالب درسی و روش شناسی تدریس زبان دوم/خارجی می باشد.

در عصر جهانی شدن و ارتباطات مجازی، فرهنگ اهمیت ویژه ای یافته و رشد و تعالی هر کشور به داشتن فرهنگی غنی و سالم پیوند خورده است. از این رو، با توجه به ارتباط تنگاتنگ زبان و فرهنگ، در این مطالعه سعی شده است تا با معرفی مفهوم "زباهنگ" (زبان+فرهنگ) در مطالعات جامعه شناختی زبان، رویکردی متفاوت و پویا از فرهنگ کاوی زبان معرفی شود. زباهنگ به ساختارها و عباراتی از زبان اشاره دارد که نما و شمای فرهنگی یک قوم را نشان می دهد. یافتن این زباهنگ ها نیاز به بررسی دقیق قطعات زبانی در بستر جامعه و گاهی تاریخ دارند. در این پژوهش به چند مورد از این زباهنگ ها از قبیل: فردیت پرهیزی، قدرت/احترام محوری، مسوولیت گریزی، صراحت گریزی، هوش هیجانی افزا و خانواده- محوری اشاره شده است. در پایان، پیشنهاداتی برای استفاده بهینه از این زباهنگ ها در تغییرو تحولات فرهنگی ارایه شده است.

این که چرا تعدادی از زبان آموزان تمایل به ارتباط به زبان انگلیسی دارند در حالی که تعدادی دیگر این تمایل را از خود نشان نمی دهند در سال های اخیر مورد توجه محققان زبان آموزی بوده است. با توجه به اهمیت یادگیری زبان انگلیسی به منظور ایجاد ارتباط با افرادی با زبان های مختلف، مقاله حاضر تلاش می کند که ابتدا میزان همبستگی تمایل به ارتباط در چهار مهارت یادگیری زبان که عبارت است از صحبت کردن، نوشتن، شنیدن و خواندن را در کلاس و خارج از کلاس در بین زبان آموزان ایرانی مورد پژوهش قرار دهد و سپس به بررسی نقش دلایل یادگیری زبان (شغل، سفر به کشورهای خارجی، موفقیت تحصیلی، دوستی با افراد انگلیسی زبان و افزایش دانش شخصی) درایجاد این ارتباط بپردازد. بدین منظور از 60 زبان آموز ایرانی خواسته شد به پرسشنامه تهیه شده در زمینه تمایل به ارتباط و دلایل یادگیری زبان انگلیسی پاسخ دهند. لازم به ذکر است که در این پژوهش از پرسش نامه تدوین شده توسط مک این تایر و همکاران (1998) استفاده شد. نتایج نشان داد که رابطه معناداری بین تمایل به ارتباط در کلاس و خارج از کلاس وجود دارد. نتایج همچنین نشان داد که بین دلایل یادگیری زبان انگلیسی و تمایل به ارتباط، همبستگی قوی وجود دارد. از یافته های حاصله چنین استنباط می شود که زبان آموزان ایرانی زبان انگلیسی را به منظور استفاد ه کاربردی از آن در محیط واقعی فرا می گیرند.

ارزیابی پویا که بر پایه مفهوم پیشرفت در «حیطه تحول تدریجی» «ویگوتسکی» (1978) استوار است، چارچوبی است در جهت اجرای همزمان دو فرایند آموزش و ارزیابی به عنوان فعالیتی ترکیبی در راستای درک توانایی های فراگیران و حمایت فعالانه در جهت ارتقای این توانایی (پوهنر، 2008). نظر به جایگاه و اهمیت اهدافی که برای این نوع از ارزیابی ترسیم می گردد، مقاله حاضر بر آن است تا با ارائه و تحلیل نتایج تحقیقات مبتنی بر ارزیابی پویا، به بررسی میزان کارایی این روش نوپا در زمینه آموزش و ارزشیابی توسعه توانش زبان دوم بپردازد. به همین منظور یافته های تعدادی از مطالعات میدانی اخیر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از این بررسی موید آن است که استفاده از روش مذکور در آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم و یا زبان خارجی این امکان را برای معلم و زبان آموزان فراهم می سازد تا به نحو موثرتری ریشه مشکلات آموزشی زبان آموزان را شناسایی نموده و در صدد رفع آن برآیند؛ حال آنکه روش های غیرپویای ارزیابی حتی اگر موفق به کشف ریشه مشکلات آموزشی گردند در پی رفع فوری آن نمی باشند. همچنین ارزیابی پویا در مقایسه با اشکال غیرپویا ابزار مناسب تری است که می تواند زبان آموزان را به لحاظ توانش یا دانش زبانی از یکدیگر تمیز داده و به پیش بینی عملکرد آنان در آینده بپردازد.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش مهارت های تفکر انتقادی بر مهارت خواندن و درک مطلب دانش آموزان ایرانی با سطوح مختلف هوش هیجانی است. بدین منظور 104 دانش آموز از میان کلاس های مختلف یک دبیرستان در استان گلستان انتخاب شدند. جهت حصول اطمینان از همگن بودن دانش آموزان از نظر سطح دانش زبان انگلیسی، از آزمون سطح بسندگی زبان انگلیسی نلسون استفاده شد. سپس شرکت کنندگان به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند و آزمون هوش هیجانی بار- آن اجرا شد و بر اساس نتایج آزمون هوش هیجانی هر گروه به دو زیر گروه تقسیم شد. در مرحله بعد به مدت 14 هفته مهارت های تفکر انتقادی در کنار درس زبان انگلیسی به دانش آموزان گروه آزمایش آموزش داده شد و در نهایت یک آزمون خواندن و درک مطلب به عنوان پس آزمون از شرکت کنندگان گرفته شد. نتایج حاصل از این آزمون با استفاده از روش های آماری تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تی- مستقل تجزیه و تحلیل شد. نتایج نهایی نشان داد که آموزش مهارت های تفکر انتقادی تاثیر معناداری بر مهارت خواندن دانش آموزان دارد. هدف دوم این پژوهش بررسی ارتباط میان هوش هیجانی یادگیرندگان و مهارت خواندن آنان است، نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که ارتباط معناداری میان هوش هیجانی و مهارت خواندن وجود ندارد. هدف نهایی این پژوهش این است که آیا هوش هیجانی تاثیری بر بهره مندی دانش آموزان از مهارت های تفکر انتقادی که به آنان در کلاس آموزش داده می شود دارد یا نه؟ نتایج پژوهش نشان داد که دانش آموزان با هوش هیجانی بالاتر می توانند به طور موثرتری از مهارت های تفکر انتقادی در درک مطلب استفاده نمایند.