زیست شناسی ایران
سال:1385 | دوره:19 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

در این تحقیق، اثر دمای محیط ریشه، اندازه پیاز و جیبرلین بر اندامهای زیرزمینی زعفران. با استفاده ازطرح اسپلیت پلات فاکتوریل در شرایط اتاقک رشد مورد مطالعه قرار گرفت. دمای محیط ریشه بعنوان فاکتور اصلی، در سه سطح (20 و 15 و 10 درجه سانتی گراد)، ترکیب فاکتوریل از انداز ه پیاز در دو سطح (بزرگ و کوچک) و آغشته کردن پیازها با جیبرلین در دو سطح (غلظتهای صفر یا 500 ppm) به عنوان فاکتورهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که پیازهای بزرگ تیمار شده با جیبرلین که در دماهای 15 یا 20 درجه سانتی گراد رشد کرده بودند، تعداد ریشه و وزن تر وخشک ریشه آنها بیشتر از سایر پیازها بود. پیازهای درشتی که در دمای 10 درجه سانتی گراد قرار داشتند، حداکثر تعداد جوانه فعال و پیازهای دختری را تولید کردند. کمترین تعداد جوانه های فعال در روی پیازهای مادری تیمار شده با جیبرلین به غلظت ppm 500 مشاهده شد. بیشترین وزن خشک تولید شده متعلق به پیازهای دختری حاصل از پیازهای درشتی بود که با جیبرلین آغشته شده و در 10 درجه سانتی گراد رشد کرده بودند. بنابراین دماهای 15 و20 درجه سانتی گراد در مراحل اولیه رشد و دمای 10 درجه سانتی گراد در مرحله پایانی رشد، می توانند وزن وتعداد پیازهای دختری را در گیاه زعفران افزایش دهند.

در پژوهش حاضر، توانایی دگرآسیبی گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo) مطالعه شد. اثر غلظتهای مختلف اسانس برگ گیاه مورخوش بر جوانه زنی بذر و رشد طولی دانه رستهای گوجه فرنگی Lycopersicon esculentum)) و گندم (Triticum aestivum)، همچنین میزان کلروفیل برگ، وزن تر و وزن خشک ریشه و ساقه و فعالیت آنزیم پراکسیداز ریشه 21 روزه گیاهان فوق در تیمار پس رویشی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس برگ گیاه مورخوش، اثرات بازدارندگی چشمگیری بر جوانه زنی و رشد دانه رستها نشان داد بطوریکه درصد جوانه زنی بذر گندم، در غلظتهای 50 و 100 درصد اسانس به صفر تنزل یافت. غلظتهای مختلف اسانس در تیمار پس رویشی، سبب کاهش میزان وزن تر، وزن خشک و میزان کلروفیل برگ هر دو گیاه گردید. اسانس برگ گیاه مورخوش سبب افزایش فعالیت آنزیم پراکسیداز در ریشه گوجه فرنگی و کاهش فعالیت آن در ریشه گندم شد.

شناسایی منابع ژنتیکی مقاومت در ژرم پلاسم نخود، مقابل پاتوتیپهای عامل بیماری برق زدگی در طراحی برنامه های اصلاحی بسیار ضروری است. ارزیابی ژرم پلاسم محصولات زراعی به عنوان مخزن ژنهای مفید جهت مقابله با تنشهای زیستی و غیر زیستی همواره مورد توجه اصلاحگران بوده است. قارچ عامل بیماری برق‎زدگیAscochyta rabiei Pass. Lab. یکی از مهمترین عوامل زیستی محدود کننده کشت و تولید نخود در بیشتر مناطق دنیا و از جمله ایران بشمار می رود. در مطالعه حاضر بمنظور شناسایی منابع ژنتیکی مقاومت در مقابل شش پاتوتیپ گزارش شده از عامل بیماری برق زدگی در ایران، واکنش 420 توده بومی و 97 دودمان و رقم خارجی نخود در شرایط مزرعه و گلخانه طی دو سال82- 1381در محوطه پردیس دانشگاه فردوسی مشهد مورد بررسی قرار گرفت. در سال اول ژنوتیپها در مزرعه کشت و در مرحله پنج تا هفت برگی بوسیله مخلوطی از سوسپانسیون اسپور پاتوتیپها مایه زنی شد. رطوبت و دمای مناسب جهت شیوع بیماری با فعال نمودن سیستم مه پاش بمدت یک هفته فراهم شد. خسارت بیماری با استفاده از مقیاس 9 درجه ای پس از مشاهده مرگ کامل در لاینهای شاهد حساس یادداشت شد. در این مرحله 63 نمونه با درجه خسارت کمتر از پنج در مقابل کلیه پاتوتیپها مقاومت بالایی نشان دادند. بمنظور اطمینان از نتایج حاصل این ژنوتیپها در گلخانه کشت و در مراحل گیاهچه ای، گلدهی و غلاف دهی با مخلوط سوسپانسیون اسپور هر شش پاتوتیپ مجدد مایه زنی شدند. علایم بیماری دو هفته بعد از هر مرحله تلقیح بررسی شد. نتایج نشان داد در مرحله غلاف دهی ژنوتیپهای مقاوم و حساس با دقت و اطمینان بیشتری از یکدیگر متمایزند. متوسط خسارت بیماری در شرایط گلخانه نسبت به مزرعه افزایش نشان داد. در ارزیابی گلخانه ای 9 نمونه با درجات 2 و 3 مقاوم شناسایی شدند. در مجموع ژنوتیپهای MCC496، MCC133، MCC3.11، MCC299، MCC528 و MCC142 از تیپ کابلی و ژنوتیپهای MCC54 و MCC523 از تیپ دسی در هر دو شرایط مزرعه و گلخانه با درجه خسارت 2 و 3 در برابر شش پاتوتیپ از بیماری برق زدگی مقاومت بالایی نشان دادند. از این ژنوتیپها بعنوان منابع مقاومت در برنامه های اصلاحی نخود استفاده خواهد شد.

اشعه ماورا بنفش بطور فعال توانایی شکستن پروتیین ها را دارد. اشعه ماورا بنفش به سه نوار با طول موجهای UV-A (320-390nm)،  UV-B (280-320 nm)و UV-C (254-280 nm) تقسیم می شود. مطالعات نشان می دهد که، افزایش اشعه UV-B می تواند اثر زیانباری بر فرایندهای فیزیولوژیکی و رشد تعدادی از گونه های گیاهی داشته باشد. در این تحقیق، اثرات طول موجهای مختلف اشعه ماورا بنفش بر روی جوانه زنی، پارامترهای رشد، قند و پروتیین گیاه فلفل مورد مطالعه قرار گرفته است. گیاهان مورد نظر در گلدانهای حاوی ورمیکولیت کاشته و قبل از اعمال تیمار UV-A ، UV-BوUV-C  به مدت 5 هفته با محلول هوگلند آبیاری شدند. بعد از گذشت 5 هفته، به مدت 2 هفته تحت تیمار UV قرار گرفتند. آنالیز داده ها از طریق نرم افزار کامپیوتری SPSS و مقایسه میانگین ها با آزمون چند دامنه ای دانکن انجام شد. در هر بررسی از4 تکرار استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که، اشعه ماورا بنفش جوانه زنی را تسریع اما رشد بعدی گیاهچه ها را کند میکند. همچنین نتایج نشان می دهد که تحت شرایط آزمایشی، اشعه UV-B و UV-C وزن خشک ریشه و اندام هوایی کاهش می یابد. بعلاوه، تیمار بطور معنی داری سطح برگ را نیز کاهش می دهد. محتوی قند محلول در برگ و ریشه های گیاهان تحت تیمار کاهش معنی داری را نسبت به گیاهان شاهد نشان می دهد. باندهای مختلف اشعه ماورا بنفش مقدار پروتیین را نیز کاهش می دهد. با بررسی مطالب فوق نتیجه می گیریم که اشعه UV-A نقش زیانباری بر رشد گیاهان ندارد و بیشتر آسیب اشعه UV مربوط به باندهای UV-B و UV-C می باشد.

از بین گیاهان مختلف، گیاه کلزا به عنوان یک گیاه زراعی شاخص، حاوی ترکیبات آللوشیمیایی بنام ترکیبات گلوکوزینولاتی است. که تنها در شرایط خاصی به محیط آزاد شده و بر جوانه زنی و رشد گیاهان اثر می گذارد. این ترکیبات توسط آنزیم میروزیناز هیدرولیز شده و ترکیبات سمی نظیر ایزوتیوسیاناتها، تیوسیاناتها و نیتریل را تولید می کند. تجربه نشان می دهد جوانه زنی بذر و رشد سویا درکشت آن بعد از برداشت کلزا کاهش می یابد. هدف از انجام این تحقیق بررسی میزان بازدارندگی عصاره آبی اندام هوایی و زیر زمینی دو رقم کلزا ( HyolaوPF ) و نیز عصاره پوسانده دو رقم در زمانهای مختلف بر شاخص جوانه زنی سویا (رقم گرگان 3) می باشد تا از این طریق اختلاف موجود بین دو رقم کلزا و نیز توان بازدارندگی این ترکیبات در دو بخش هوایی و زیر زمینی مورد ارزیابی قرار گیرد. دو رقم کلزا (Hyola و PF)، تحت شرایط مزرعه ای کشت و در مرحله 5 برگی اندام هوایی (برگ و ساقه) و اندام زیر زمینی دو رقم از یکدیگر تفکیک و پس از شستشو و خشکاندن در دمای اتاق،خرد شد. در مرحله بعدی 5 گرم از نمونه خشک اندام هوایی و زیر زمینی جداگانه در 150 میلی لیتر آب مقطر مخلوط و از هر قسمت عصاره آبی تهیه شد.سپس5 میلی لیتر از هر عصاره روزانه و جداگانه به پتری دیشهای استریل حاوی 10 بذر سویا اضافه و درصد جوانه زنی بذرها از روز سوم تا هفتم و نیز طول ریشه چه درپایان روز هفتم در دمای2 ± 24 درجه سانتی گراد محاسبه شد. مطابق با نتایج بدست آمده عصاره حاصل از اندام هوایی دو رقم اثر بازدارندگی معنی داری را بر درصد جوانه زنی سویا نسبت به ریشه نشان داد که این اثر در رقم Hyola بیش ازPF  بود.در آزمایشی دیگر یک کیلو گرم از کل گیاه دو رقم با 10 کیاو گرم خاک مزرعه مخلوط و از این مخلوط (پوسانده) سه بار با فاصله یک هفته نمونه برداری و از گل اشباع آن عصاره گیری سپس5 میلی لیتراز هر عصاره روزانه و جداگانه به پتری دیشهای استریل حاوی 10 بذر سویا (رقم گرگان3 ) اضافه و درصد جوانه زنی بذرها از روز سوم تا هفتم و نیزطول ریشه چه در پایان روز هفتم در دمای 2 ± 24 درجه سانتی گراد محاسبه شد.نتایج نشان داد که پوسانده هفته اول دو رقم اثر بازدارندگی بیشتری بر درصد جوانه زنی و طول ریشه دارد. همچنین اثر پوسانده هفته اول رقم pF بر درصد جوانه زنی سویا بیش از رقم Hyola و بر رشد ریشه چه کمتر از Hyola  بود.

توسعه پاتوژنهای مقاوم برای بسیاری از قارج کشهای کلیدی‏، فقدان قارچ کشهای جایگزین و نگرانیهای عمومی از نظر استفاده روز افزون آفت کشها، کنترل بیولوژیکی را بعنوان یکی از بهترین جایگزینهای پیشنهادی برای مواد شیمیایی مطرح کرده است. مخمرMetchnikowia  pulcherrima  با توجه به قابلیتهای بیولوژیکی آن در کنترل بیماری کپک خاکستری و کپک آبی بعد از برداشت سیب جداسازی و اثرات تیمار های مختلف آن در چالش با غلظتهای 5×104 و 1×105 اسپور در میلی لیتر پاتوژنهای بعد از برداشت Penicillium expansum و Botrytis cinerea مورد بررسی قرار گرفت. سوسپانسیونهای سلولی شسته شده مخمری در غلظت 1×108 واحد تشکیل کلنی در میلی لیتر فساد سیب را در 23 و 1 درجه سانتی گراد بطور معنی داری کاهش می دهد در حالیکه کشتهای فیلتر شده از آنتاگونیستها نمی توانند محافظت بر علیه پاتوژنها را فراهم کنند. همچنین در مطالعه دیگر اثر غلظتهای مختلف پاتوژنها و مخمرها روی فعالیت بیوکنترل و کلونیزاسیون مخمر ها در زخمهای ایجاد شده بر روی سیب سنجشو مشخص شد که غلظت پاتوژنها و آنتاگونیستها تاثیر زیادی روی اثرپذیری بیوکنترل دارد وMetchnikowia pulcherrima در زخمهای ایجاد شده بطور خیلی سریع کلونی تشکیل می دهد و جمعیت آن در طی 24 ساعت چند برابر شده و می تواند بمدت طولانی در دمای پایین زنده بماند.

در پی بررسی میکروبیولوژیک شوینده های بهداشتی آلوده، دو باکتری متعلق به سرده (جنس) Pseudomonas جداسازی شد و پس از شناسایی با روشهای مورفولوژیک و بیوشیمیایی به طور موقت Pseudomonas aeruginosa strain MS1 وPseudomonas putida strain MP2  نامگذاری شد. بررسی مقاومت نسبت به آنتی بیوتیکها و بیوسایدها طیف مقاومت گسترده و متفاوتی را در این دو سویه نشان داد. سویه MS1 نسبت به آنتی بیوتیکهایی نظیر توبرامایسین و افلوکساسین مقاوم و نیز نسبت به آنتی بیوتیکهای مورد استفاده اختصاصی علیهPseudomonas aeruginosa  نظیر کاربنی سیلین، نورفلوکساسین و سفتازیدیم، نسبتا مقاوم است. سویهMP2  نسبت به آنتی بیوتیکهای مذکور حساس بوده و نیز بر خلاف سویه MS1 غلظتهای بالاتری از بیوسایدها را تحمل می کند. این سویه در بالاترین تراکم مورد آزمایش فرمالین (1-800 µg ml) و دی متیلول و دی متیل هیدان توین (1-1276 µgml) در محیط TSB، همچنان توانایی رشد را دارد. در هر حال هر دو سویه در مقایسه با سویه های استاندارد گزارش شده، نسبت به بیوسایدهای پر مصرف تجارتی مقاومت بالایی نشان می دهند. ایجاد آلودگی در یک محل بدلیل فراهم آمدن امکان تبادل دو جانبه ژنهای مقاومت در میان چنین سویه هایی می تواند برای سلامت و بهداشت همگانی بسیار خطرناک باشد که تاکیدی همچنان بر خطرات ناشی از مصرف بیو ساید در ترکیب شوینده های بهداشتی است.

در بررسی تاکسونومیک سخت بالپوشان خانواده Meloidae استان تهران در سالهای 1378-1380، نمونه برداری هایی از مناطق مختلف استان انجام شد و حشرات جمع آوری شده به همراه نمونه های متعلق به موزه حشرات هایک میرزایانس مورد مطالعه قرار گرفت. در این بررسیها 29 گونه از 9 سرده (جنس) شناسایی و کلید تشخیص آنها تدوین گردید. برای نوشتن کلید شناسایی گونه های مختلف، از صفات ریختی حشرات کامل مانند خصوصیات شاخک، پیش گرده، سطح زیرین میان قفس سینه و همچنین ویژگیهای اندام تولید مثلی در نمونه های نر استفاده شده است که از مهمترین صفات تفکیک گونه ها می باشند.

فعالیت حرکتی یکی از پدیده های مهم و حیاتی فیزیولوژیک است. نشان داده شده که عصاره هیدروالکلی گل بابونه (Matricaria Chamomilla) بر فعالیت حرکتی در موش نر و ماده به شکل متفاوت عمل می کند. هدف از این مطالعه مقایسه اثر هورمونهای جنسی، در حضور عصاره هیدروالکلی بابونه بر رفتار حرکتی در موشهای نر و ماده می باشد که غدد جنسی آنها برداشته شده است. موشهای کوچک آزمایشگاهی فاقد غدد جنسی نر و ماده از نژاد NMRI به گروه های 7 تایی دریافت کننده عصاره هیدروالکلی گل بابونه، هورمون تستوسترون، استرادیول بنزوات و پروژسترون تقسیم شدند. دستگاهMotor Activity Monitor  جهت ارزیابی شاخصهای فعالیت حرکتی (حرکت آرام و سریع، حرکات کلیشه ای آرام و سریع، بلند شدن (Rearing) آرام و سریع) همه گروه ها استفاده شد. نتایج نشان داد که: تستوسترون به تنهایی در موشهای نر فاقد غدد جنسی تاثیر چندانی در میزان شاخصهای فعالیت حرکتی ندارد اما توام با عصاره بابونه باعث کاهش شاخصهای فعالیت حرکتی می شود. استرادیول بنزوات بتنهایی و توام با عصاره بابونه باعث افزایش شاخصهای فعالیت حرکتی در موشهای ماده فاقد غدد جنسی می گردد. پروژسترون به تنهایی و توام با عصاره بابونه تاثیری در میزان شاخصهای فعالیت حرکتی نشان نداد همچنین تزریق توام استرادیول و پروژسترون، در حضور و غیاب عصاره بابونه تغییری در فعالیت حرکتی ایجاد ننمود. بنظر می رسد استرادیول و عصاره گل بابونه از طریق سیستم مشترک برخی شاخصهای فعالیت حرکتی را در موشهای ماده فاقد غدد جنسی افزایش و اثر همدیگر را تعدیل و یا تقویت می کنند. ضمن اینکه تصور می شود بین استرادیول و پروژسترون و همچنین بین عصاره بابونه و پروژسترون تداخل اثر وجود داشته باشد.

در یک مطالعه مقایسه ای گونه های سرده (سرده) باربوس که تاکنون در ایران و کشورهای همجوار گزارش یا شناسایی شده بود از نظر تاکسونومی بازنگری شد. نمونه های ماهیان که بطور گسترده در غرب ایران صید شده بودند و نمونه های موجود در موزه تاریخ طبیعی کشور کانادا مورد سنجش قرار گرفت. در این مقاله حضور این ماهی در ایران و اسناد و اختلافات تاکسونومیکی گونه Barbus plebejus  و B. lacerta دو گونه از باربوس ماهیان ایران ارایه شده است. B. plebejus برای اولین بار در سال 1839 شرح داده شد و در سال 1998 لکتوتیپ آن تعیین گردید. برای این گونه چندین زیر گونه توسط مولفین متعدد معرفی گردیده است. تا انتشار این گزارش هیچکدام از این گونه ها و یا زیر گونه ها در ایران گزارش نشده است . در این تحقیق برخی محلهای زیست و جمعیت ایرانی B. plebejus توصیف شده است. اختلافات این گونه با گونه B. laserta عمدتا در شکل عمومی بدن ، طول نسبی سر، عمق بدن و درآخرین خار استخوانی باله پشتی نهفته است . در این مطالعه همچنین جمعیت موجود در ایران با نمونه های یک جمعیت از ترکیه مقایسه و تشابه و اختلاف آنها بررسی شد.