پژوهش های محیط زیست
سال:1395 | دوره:7 | شماره:13 |تعداد مقالات:21

با افزایش جمعیت های انسانی، استفاده از مناطق جنگلی برای فعالیت های تفرجی روز به روز در حال افزایش است و تاثیری که فعالیت های تفرجی بر زیست مندان می گذارند، مورد توجه است. از جمله این زیست مندان، پرندگان هستند که تحت تاثیر فعالیت های تفرجی قرار می گیرند. جمع آوری اطلاعات درباره تاثیر تفرج روی حیات وحش در محدوده پارک های ملی و ذخیره گاه ها می تواند برای مدیریت مناطق طبیعی مفید باشد. این مطالعه تاثیری را که فعالیت های تفرجی روی پرندگان در جنگل فندق لو دارند را مشخص نمود. شاخص های تنوع گونه ای، تراکم و همباشی پرندگان با متغیر های محیط زیستی با استفاده از روش نمونه برداری نقطه ای و روش رج بندی مورد مطالعه قرار گرفت. پرندگان و متغیر های محیط زیستی به فاصله شعاعی 25 متری از هریک از 90 نقطه نمونه برداری بررسی شد. برای تعیین تراکم پرندگان و همباشی جامعه پرندگان با متغیر های محیط زیستی در سه تیمار متفاوت از جنگل، به ترتیب از نمونه برداری نقطه ای و آنالیز فزاینده استفاده شد. آنالیز داده ها نشان داد در مناطق تفرجی و پیاده روی تراکم و تنوع پرندگان بالاتر از منطقه حفاظت شده است.

کفتار راه راه (Hyaena hyaena hyaena) گونه ای است از راسته گوشتخواران که با خوردن حیوانات مرده نقش مهمی در پاکسازی طبیعت و جلوگیری از انتشار آلودگی ها و بیماری ها دارد. متاسفانه در مورد وضعیت زیستی و پراکنش این گونه در ایران، اطلاعات کمی موجود است. در این پژوهش، وضعیت پراکندگی و زیستگاه کفتار راه راه در منطقه حفاظت شده لشگردر بررسی شد. بدین منظور ابتدا منطقه به بخش های مطالعاتی تقسیم و مسیرهای پیمایش در هر بخش مشخص شد. حضور کفتار راه راه با مشاهده مستقیم و از روی آثار و شواهد حضور مانند: لانه، سرگین، لاشه کفتار و رد پا بررسی شد. پس از ثبت اطلاعات صحرایی، نقاط حاصل از مجموعه بازدیدها توسط نرم افزار Arc GIS 9.2 روی نقشه منطقه انتقال یافت. طی 30 بازدید میدانی که از مهرماه سال 1389 تا مهر 1390 به طول انجامید، در مجموع 80 نقطه حضور و عدم حضور کفتار به همراه برخی فاکتورهای زیستی که زندگی گونه به آنها وابسته است، با استفاده از رگرسیون منطقی دوتایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتیجه این پژوهش حاکی از آن بود که ارتفاع و تیپ زیستگاهی، فاصله از مناطق مسکونی و شدت تغییر کاربری زمین در تعیین زیستگاه مطلوب گونه نقش به سزایی دارد. همچنین، بیشترین فراوانی نمایه ها در دو بخش 2 و 3 به خصوص مناطق دره رومسه و دره نیزار مشاهده شد و لانه های کفتار هم در این دو بخش بودند.

اردک سرسفید پرنده ای آبزی و مهاجر به ایران است و در رده پرندگان در معرض خطر IUCN قرار دارد. نوسانات جمعیت پرندگان مهاجر در تالاب ها دلایل گوناگونی مانند شرایط اقلیم محیطی، شرایط کیفی و کمی زیستگاهی، بیماری ها، شکار و امنیت دارد. هدف از این پژوهش، بررسی پویایی جمعیت این گونه طی یک دوره آماری 18 ساله و مدل سازی جمعیت آن در نرم افزار Stella به عنوان نمونه ای از پژوهش های ممکن است و تاثیر شکار بر اندازه جمعیت و میزان جمعیت محتمل سال های بعد این گونه را در استان نشان می دهد. بدین منظور، ابتدا نرخ رشد نمایی این گونه به کمک پارامترهای اقلیمی به صورت یک معادله رگرسیونی به دست آمد. سپس، با اجرای دو مدل و تغییر در نرخ برداشت، جمعیت آن برای 50 سال آینده مدل سازی شد. براساس نتایج حاصل، در مدل اول، هنگامی که برداشت با نسبت ثابتی از جمعیت هر سال باشد، با نرخ بیش از 0.7، کمترین جمعیت سالانه حاصل خواهد شد و با نرخ 0.9 تا 38 سال بعد جمعیت این پرنده به صفر خواهد رسید. با این حال، می توان جهت داشتن حداقل جمعیت به صورت پایدار، نرخ برداشت 0.72 را پیشنهاد کرد. در حالی که، در مدل دوم که از انحراف معیار در 6 پارامتر اقلیمی و یک عدد تصادفی بهره می برد و به واقعیت نزدیک تر است؛ از سال ششم به بعد با نرخ برداشت بیشتر از 0.7، جمعیت به زیر 10 درصد اولیه یعنی 10 عدد کاهش خواهد یافت. نتایج حاصل از مدل نشان می دهد این راهبرد می تواند جمعیت را تا سال های آینده به انقراض سوق دهد و نیز سبب عدم مهاجرت این گونه به تالاب های استان شود. نتیجه دیگر این پژوهش، تاکیدی بر در معرض خطر انقراض قرار داشتن این گونه و نیازمندی آن به حفاظت است.

مقاله حاضر، کاربرد ارزیابی چند معیاره را برای آنالیز تناسب اراضی شهرستان بیرجند که با وسعتی حدود 394900 هکتار، در مرکز استان خراسان جنوبی واقع شده است، نشان می دهد. شهرستان بیرجند که از سال 1383 مرکز استان خراسان جنوبی شده است، به عنوان مرکز تمرکز جمعیتی استان دارای پتانسیل های مناسب جهت توسعه کاربری گردشگری است که تاکنون کاری درخور برای آن انجام نشده است. فعالیت های گردشگری بدون برنامه ریزی و مدیریت صحیح، می تواند بر کیفیت و ویژگی های مناطق گردشگری اثر منفی داشته باشد. بنابراین، در این راستا نیاز به ارزیابی توان و برنامه ریزی صحیح و اصولی بر مبنای توسعه پایدار ضروری است. برای دست یابی به این هدف اولین گام آنالیز تناسب زمین است، زیرا یک مکان یابی مناسب، محصول یک آنالیز تناسب صحیح می باشد. در این تحقیق، پارامترهایی مانند: شیب، جهت، خاک، کاربری اراضی، فاصله از بناهای تاریخی، فاصله از منابع آبی، فاصله از جاده، فاصله از مراکز شهری و روستایی به کار گرفته شدند و با استفاده از مدل WLC و AHP ترکیب و بر طبق مدل OWA و کمیت سنج های فازی با یکدیگر تجمیع شدند. در نقشه های نهایی تناسب به دست آمده برای کمیت سنج های فازی که شامل 7 سناریو (حداقل یکی، اندکی، اغلب، نصف، اکثرا، تقریبا همگی و همگی) مقدار دقت کلی در مقایسه با روش WLC به ترتیب 78.68، 78.88، 81.64، 85.97، 90.52، 81.95 و  76.26درصد به دست آمد. با توجه به توان های محیطی منطقه، پهنه های دارای قابلیت اکوتوریسم در هفت سناریوی مورد اشاره تعیین شدند. سناریوهای اول و هفتم به دلیل این که در انتخاب مکان مساعد حالت بیشینه و کمینه دارند، نسبت به سایر سناریوها دقت کمتری دارند. نتایج ارزیابی نشان می دهد که روش OWA منطبق بر کمیت سنج فازی Many (سناریوی پنجم) بیشترین دقت (90.52%) را دارد، بهترین نتیجه را دارا می باشد. در این سناریو، به ترتیب 22472، 49697، 79704، 87651 و 35789 هکتار از مساحت محدوده مورد مطالعه در کلاس های بسیار نامناسب، نامناسب، متوسط، مناسب و بسیار مناسب قرار دارد. بنابراین، محدوده مورد مطالعه برای اکوتوریسم به نسبت مناسب است. بر اساس یافته های این پژوهش، با توجه به وجود مفهوم جدیدی در مدل OWA به نام وزن های ترتیبی این روش انعطاف پذیری و پتانسیل بالایی در مدل سازی مسایل پیچیده تصمیم گیری دارد.

اهمیت پوشش گیاهی و نقش آن در ساختار اکولوژیکی و محیط زیست شهری برکسی پوشیده نیست. پارک های جنگلی دست کاشت نیز به عنوان بخشی از جنگل شهری می توانند علاوه بر تامین فواید یک جنگل، دارای فواید اجتماعی یک پارک شهری هم باشند و بدین ترتیب برای برآوردن نیازهای مختلف تفرج کنندگان به کار روند. در این مطالعه سطحی معادل 28 هکتار جهت طراحی در زون تفرج متمرکز در نظر گرفته شد. سیاست کلی این تحقیق حفظ، تجهیز و بهسازی این منطقه برای استفاده تفرجی، اتصال آن به شبکه اکولوژیکی جنگل شهری تهران و حفظ پیوستگی کمربند سبز تهران برای جلوگیری از روند رو به رشد این شهر می باشد. پس از انجام نظرسنجی مردمی و تعیین کیفیت نسبی نماها در منطقه تعیین شده، طراحی سایت موردنظر با لحاظ نمودن مسایل اکولوژیکی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژی سیمای سرزمین انجام شد. در نهایت، برنامه ریزی در قالب طرح مدیریت مشخص شده و برنامه پیشنهادی ارایه شد. به نظر می رسد که استفاده از رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین و اصول آن در تلفیق با زیبایی شناسی می تواند ضمن حفظ کارکرد و پایداری اکولوژیکی این فضاها برای کلان شهری مانند تهران با انواع آلودگی های محیط زیستی، بسیار حیاتی باشد. این امر می تواند پاسخگوی نیازهای مختلف اجتماع همراه با آینده نگری نیز باشد تا ضمن ایجاد رابطه انسان با طبیعت، موجب حفظ سلامت جامعه، بقا و مطلوبیت این محیط و شرایط اکولوژیکی آن برای آیندگان نیز شود.

ارزیابی و طبقه بندی سرزمین با مقایسه ویژگی های اکولوژیکی هر یگان محیط زیستی با مدل های اکولوژیکی انجام می گیرد. در این باره ابتدا جدول ارزیابی توان تهیه و سپس ویژگی های اکولوژیکی آبخیز مورد مطالعه با تک تک مدل های اکولوژیکی مقایسه و ارزیابی صورت می پذیرد. هدف از این مطالعه، ارزیابی توان محیط زیستی منطقه کریت با استفاده از (GIS) و بررسی مدل های کارگروه استعدادیابی اراضی برای تخصیص کاربری ها می باشد. مدل های اکولوژیکی مورداستفاده در این تحقیق، آمیزه ای از مدل های مخدوم، کارگروه استعدادیابی اراضی و شرایط اکولوژیکی حاکم بر منطقه می باشد. در مدل های کارگروه استعدادیابی اراضی معیارها واقع بینانه تر لحاظ شده و از نگرش علمی محض خودداری شده است. نتایج حاکی از آن است که محدودیت های شدید از جمله کمبود منابع آبی، تبخیر و تعرق زیاد، زلزله خیز بودن و اقلیم خشک موجب شده است که منطقه برای بیشتر کاربری ها توانی نداشته باشد. از بین کاربری ها تنها برای مرتعداری، تفرج گسترده و حفاظت توان وجود دارد. به گونه ای که کل سطح منطقه با توجه به محدودیت های زیاد به عنوان حفاظتی ارزیابی شد. برای کاربری تفرج گسترده نیز به شرط حفظ کاربری موجود کل منطقه دارای توان می باشد. همچنین، تعداد 78 واحد محیط زیستی که 14 درصد مساحت منطقه را شامل می شود، برای کاربری مرتعداری دارای توان می باشد.

استفاده مطلوب از یک فضای تفرجی هنگامی انجام می شود که آن محیط بتواند پاسخگوی نیازهای اجتماعی- روحی و روانی مراجعه کنندگان علاوه بر تامین سایر نیازهای آنها باشد. به عبارت دیگر، مناطق تفرجی باید بر مبنای نیازهای مختلف اجتماعی- روانی و موقعیت گروه های استفاده کننده طراحی شوند. این موضوع، در پارک جنگلی دلند واقع در شرق گرگان در ایران بررسی شد. در مطالعه حاضر، ویژگی های- اجتماعی روانی بازدیدکنندگان پارک جنگلی دلند بررسی شد و راهکارهایی برای بهینه سازی شرایط پارک بر مبنای نیازهای اجتماعی- روانی بازدیدکنندگان ارایه شد. این مطالعه، با تکمیل 168 پرسشنامه در فصول تابستان و پاییز سال 1391 در پارک جنگلی دلند انجام شد. روایی پرسشنامه توسط دو تن از متخصصان تایید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه شد. نتایج نشان داد بیشتر بازدیدکنندگان با هدف کسب آرامش روحی و تفرج به این منطقه می آیند. همچنین، بیشتر افراد تمایل دارند امنیت پارک با همکاری توام مامورین نیروی انتظامی و نگهبانان پارک تامین شود (حدود 72 درصد افراد). در بخش آمار تحلیلی، آزمون کای اسکویر جهت بررسی ارتباط بین جنسیت افراد با برخی پارامترها استفاده شدند. نتایج این مطالعه می تواند، بازتابی از وضعیت موجود در پارک و انتظار بازدیدکنندگان از مدیریت پارک باشد که می تواند جهت مدیریت بهینه پارک و تامین رضایت بازدیدکنندگان مورد استفاده قرار گیرد.

فضاهای سبز از موارد جداناپذیر هر شهری هستند و امروزه ضرورت حفظ و توسعه آنها به منظور حفظ کیفیت زندگی و پایداری شهرها بیش از پیش احساس می شود. با این حال، فضاهای سبز برای ایفای نقش مهم خود باید دارای ویژگی های خاصی از جمله تنوع گونه ای، وسعت، پراکنش و موقعیت مناسب باشند. در این تحقیق، غنا و تنوع گونه ای درختی و درختچه ای در بلوار آیت اله کاشانی شهرکرد به عنوان نماینده فضای سبز این شهر مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، به روش آماربرداری صد در صد، نوع و تعداد تمام درختان و درختچه های موجود در دو طرف و وسط این بلوار شمارش شده و سپس با استفاده از بسته های نرم افزاری Past و Ecological Methodology شاخص های غنای گونه ای مارگالف و منهنیک و تنوع سیمپسون و شانون- وینر محاسبه شدند. نتایج نشان می دهد که غنای گونه ای بر حسب هر دو شاخص مارگالف و منهنیک بسیار پایین (به ترتیب 3.065 و 0.257) ولی تنوع گونه ای و به عبارتی توزیع فراوانی گونه ها بر حسب هر دو شاخص شانون- وینر و سیمپسون در حد مطلوبی است (به ترتیب 2.96 و 0.826). در نهایت، براساس مقایسه با شهرهای مجاور یا با اقلیم مشابه و در نظر گرفتن سرشت اکولوژیک گونه ها تعدادی گونه های درختی و درختچه ای برای افزایش غنای گونه ای فضای سبز شهرکرد پیشنهاد شده است.

امروزه به دنبال افزایش توجه سیاست گذاران اقتصادی به رشد و توسعه و در نظر نگرفتن اثرهای آن، کالاهای محیط زیستی رفته رفته نابود می شوند. یکی از دلایل عدم توجه به مسایل محیط زیستی، عدم آگاهی از ارزش واقعی آن ها می باشد. بنابراین، انجام پژوهش هایی به منظور برآورد این گونه ارزش ها می تواند راهگشا باشد. در این تحقیق، عوامل موثر بر تمایل به پرداخت بازدیدکنند گان پارک ناژوان واقع در حاشیه رودخانه زاینده رود تعیین می شود. نتایج حاصل از تکمیل 313 پرسشنامه و برآورد الگوی لاجیت نشان دادند که متغیر قیمت پیشنهادی در سطح 1 درصد و جنسیت و دفعات مراجعه در سطح 10 درصد معنی دار شدند. در نهایت، متوسط تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان برای استفاده تفرجی از پارک ناژوان، 1530 ریال برآورد شد. به دلیل این که زنان تمایل بیشتری برای پرداخت داشته اند، می توان احداث پارک های مخصوص بانوان را در سطح شهر اصفهان، دارای توجیه اقتصادی دانست. بدین معنی که هزینه های نگه داری پارک های مخصوص بانوان را می توان از بازدیدکنندگان اخذ نمود. متغیر تعداد دفعات بازدید معنی دار بوده و بر تمایل به پرداخت افراد تاثیر مثبت دارد. بنابراین، بهبود ناوگان حمل و نقل شهری برای دسترسی بهتر به مکان مورد مطالعه، منجر به افزایش ارزش غیر بازاری پارک ناژوان و رضایت بیشتر بازدیدکنندگان خواهد شد.

آلودگی هوا، یکی از اساسی ترین معضلات محیط زیستی پالایشگاه های نفت است. این پالایشگاه ها با انتشار انواع آلاینده های گازی سهم قابل توجهی در آلودگی هوای شهر و محیط اطراف خود دارند. برآورد مدل پخش و پراکندگی آلودگی هوا و ارایه راهکارهای مدیریتی برای جلوگیری از انتشار آلودگی می تواند تا حدی از آثار منفی آن بکاهد. در تحقیق حاضر، به بررسی نحوه پراکنش آلاینده های NOX و SO2 خروجی از پالایشگاه نفت آبادان با استفاده از نرم افزار SCREEN3 پرداخته شد. مدل سازی پراکنش آلاینده ها با در نظرگرفتن هر دودکش به تنهایی به عنوان یک منبع آلودگی نقطه ای و نیز در نظر گرفتن آثار تجمعی تمام دودکش ها در محدوده 25 کیلومتری پالایشگاه صورت پذیرفت. این نرم افزار، وجود پارامترهای موثر در پخش آلاینده ها از جمله سرعت و جهت باد، دمای محیط، موقعیت و مشخصات فیزیکی دودکش ها، میزان انتشار آلاینده ها و پایداری جو را در نظر می گیرد. همچنین، قادر است غلظت آلاینده های مختلف را در فواصل مختلف از دودکش پیش بینی کند. نتایج خروجی این نرم افزار در محیط Idrisi به شکل نقشه های پراکنش آلودگی در محدوده ای به وسعت 25 کیلومتر تهیه شده است. با توجه به بررسی های انجام شده، مشاهده می شود که غلظت آلاینده های مورد مطالعه در این پژوهش در فصل های تابستان و پاییز بالاتر از حد استانداردهای محیطی است.

در استاندارد بسیاری از کشورها از جمله ایران به توان خودپالایی رودخانه ها برای تعیین استاندارد تخلیه پساب ها توجهی نشده است. یعنی بدون در نظر گرفتن تفاوت رودخانه ها از نظر شرایط هیدرولیکی، موقعیت جغرافیایی و غیره، به تدوین یک استاندارد یکسان برای همه ی رودخانه ها پرداخته شده است. در این مقاله برای نشان دادن اهمیت توجه به تفاوت های رودخانه ها و توان خودپالایی هر یک از آنها در تدوین استاندارد تخلیه پساب، دو رودخانه ی سبزکوه در چهار محال و بختیاری و رودخانه قشلاق در کردستان به عنوان نمونه انتخاب شدند و با به کارگیری مدل شبیه سازی QUAL2Kw شرایط هر دو رودخانه با فرض رعایت کامل حدود مجاز استاندارد فعلی تخلیه پساب به آب های سطحی ایران شبیه سازی شد و نتیجه این شبیه سازی نشان داد که رعایت این استاندارد، شرایط کیفی مناسب رودخانه قشلاق را به خوبی حفظ می کند. اما در رودخانه سبزکوه به دلیل میزان توان خودپالایی و تعداد زیاد منابع آلاینده موجود، رعایت این استاندارد نه تنها کمکی به حفظ کیفیت آب نمی کند، بلکه تاثیر بسیار منفی بر کیفیت رودخانه خواهد گذاشت. سپس، با استفاده از شبیه سازی کیفی رودخانه، حد مجاز مناسب هر رودخانه بر اساس توان خودپالایی رودخانه و تعداد و نوع منابع آلاینده موجود براورد شد و نشان داد که در تدوین استانداردهای دقیق و کارامد باید به توان خودپالایی رودخانه، تعداد منابع آلاینده حاشیه رودخانه و میزان بارگذاری مواد زاید و دیگر شرایط متفاوت رودخانه ها نیز توجه نمود.

سدها به عنوان بخشی از مدیریت منابع آب، یکی از مهم ترین سازه هایی هستند که در تنظیم جریان های سطحی به ویژه در مناطقی که از توزیع مناسب مکانی و زمانی بارش برخوردار نیستند؛ نقش برجسته ای ایفا می کنند. بنابراین، با توجه به رشد و توسعه سدسازی در جهان به ویژه در ایران لزوم بررسی آثار محیط زیستی سدها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف اصلی این مقاله، ارزیابی آثار فرهنگی و محیط زیستی سدسلیمانشاه بر توسعه روستایی منطقه تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی سد بود. برای این منظور، از روش تحقیق کیفی استفاده شده و اطلاعات از طریق فن مصاحبه، مشاهده مستقیم و قدم زدن در روستا در قالب پروتکل تدوین شده از قبل گردآوری شده است. به طور کلی، در تحقیق حاضر از متدولوژی نظام های نرم استفاده شد و جامعه مورد مطالعه این پژوهش، اعضای شورا و دهیاری های روستاهای تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی (N=48) بودند که با تک تک این افراد به صورت سرشماری مصاحبه به عمل آمد. برای تحلیل داده های به دست آمده، از فن تدوین نقشه های ذهنی و تحلیل محتوا استفاده شد. نتایج تحلیل محتوا در این مطالعه نشان داد که به طورکلی آثار فرهنگی سد سلیمانشاه در 6 دسته کلی زیر خلاصه می شود: 1. مبادله فرهنگی 2. افزایش آگاهی 3. توسعه توریسم 4. احیای مکان هایی تفریحی 5. ظهور فرهنگ شهرنشینی و 6. از بین بردن تعلقات اجتماعی- فرهنگی. همچنین از تحلیل محتوای مصاحبه های صورت گرفته با جامعه مورد مطالعه در ارتباط با آثار محیط زیستی سدسلیمانشاه 4 نوع اثر به دست آمد: 1. تغییرات آب و هوایی 2. ورود گونه جدید پرندگان به منطقه 3. تخریب مناظر طبیعی و 4. سرسبزی منطقه.

این تحقیق با هدف ارایه برنامه مدیریت ریسک های ایمنی و بهداشت شغلی در سالن رنگ و رنگ پاشی در شرکت میهن خودرو به انجام رسیده است. پس از شناسایی فعالیت ها و فرآیندها در سالن رنگ تولید خودرو، میزان آلاینده های گازیCO ،NOX ،SO2  و H2S در 6 ایستگاه، ذرات معلق در خروجی دودکش های سالن رنگ در 4 ایستگاه و میزان صوت در 8 ایستگاه اندازه گیری شد. بخارات گزیلن نیز به وسیله لوله های گازیاب به روش قرایت مستقیم مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، جنبه های ایمنی و بهداشت شغلی با روش تجزیه وتحلیل حالات شکست و آثار آن شناسایی و ارزیابی شدند و عدد اولویت ریسک از حاصل ضرب سه پارامتر شدت در احتمال وقوع در گستره آلودگی یا امکان بازیافت، محاسبه شد. نتایج این تحقیق نشان داده است که غلظت آلاینده های هوا مانند CO و NOX در برخی از ایستگاه های نمونه برداری شده در مقایسه با مقادیر استاندارد بالاتر است. اندازه گیری میزان صوت در ایستگاه های نمونه برداری نشان داد که شدت صوت در این ایستگاه ها بالاتر از حد استاندارد می باشد. میزان مواجهه شغلی کارگران بخش رنگ با بخارات گزیلن 186.87ppm اندازه گیری شد که بیشتر از حد استاندارد می باشد. 22 ریسک ایمنی و بهداشت شغلی در سالن رنگ شناسایی شد که 5 درصد از جنبه ها در سطح ریسک پایین، 82 درصد از جنبه ها در سطح ریسک متوسط و 13 درصد از جنبه ها در سطح ریسک بالا می باشند. بالاترین عدد اولویت ریسک، 648 و مربوط به بخش کوره های پخت رنگ به دلیل خطر آتش سوزی است. با توجه به نتایج به دست آمده جهت کاهش میزان خطر آتش سوزی، نصب سیستم هشداردهنده افزایش درجه حرارت، استفاده از وسایل حفاظت فردی مناسب و استاندارد پیشنهاد می شود.

نیروگاه های تولید برق، با توجه به ماهیت فرایندها و فعالیت هایشان و نیز به دلیل تولید پساب، انتشار گازهای آلاینده و پسماندهای خطرناک، دارای پتانسیل ایجاد پیامدهای انسانی و محیط زیستی می باشند. با توجه به اهمیت موضوع، به منظور تعیین مهم ترین پیامدهای نیروگاه گازی آبادان و تاثیر آن ها بر محیط انسانی و طبیعی، به مثابه مطالعه موردی در این تحقیق، پرسش نامه ای به روش دلفی تهیه شد و در اختیار جمعی از خبرگان و کارشناسان محیط زیست و نیروگاه قرارگرفت. در این تحقیق، جهت تجزیه و تحلیل پیامدهای انسانی و محیط زیستی نیروگاه مورد نظر از روش های تصمیم گیری چند معیاره از جملهAHP  و تکنیک بردار ویژه استفاده شد. به این منظور، با استفاده از روش AHP، ساختار سلسله مراتبی پیامدهای انسانی و محیط زیستی نیروگاه گازی آبادان ترسیم و پس از آن ماتریس تصمیم گیری تشکیل شد. جهت مقایسه دو به دو هر یک از معیارها و زیر معیارها نسبت به یکدیگر بر حسب شدت اثر و احتمال وقوع پیامد محیط درون و بیرون نیروگاهی، ماتریس های مقایسه زوجی به طور جداگانه تشکیل شدند و با وارد کردن اطلاعات به نرم افزار EXPERT CHOICE وزن معیارها با روش بردار ویژه محاسبه شد. سرانجام وزن نهایی پیامدها بر حسب شدت و احتمال وقوع دو محیط برآورد شد. نتایج به دست آمده از محاسبه پیامدهای نیروگاه گازی آبادان حاکی از آن است که از پیامدهای انسانی جراحات سطحی با وزن 0.105 و از پیامدهای محیط زیستی، آلودگی هوا با وزن 0.66 مهمترین پیامدهای نیروگاه هستند. در ادامه، مهم ترین راهبردها و اقدام های اجرایی به منظور کاهش پیامدهای منفی انسانی و محیط زیستی، ارایه شد.

تغییر کاربری اراضی با تغییر در میزان تولید، نوع پسماندها و ضایعات، سبب تغییر در نوع، میزان آلودگی و در نتیجه تغییر در کیفیت آب زیرزمینی می شود. در این مقاله، با دیدگاه نوینی به بررسی رابطه تغییر کاربری اراضی با تغییرات کیفی منابع آب زیرزمینی پرداخته می شود. در این راستا، با انتخاب آبخوان کرج به عنوان مطالعه موردی، اطلاعات کاربری اراضی و کیفیت آب زیرزمینی منطقه برای سه دوره سال های 1365، 1375 و 1385، با استفاده از روش های سنجش از دور و قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی تغییرات بارزی را در مساحت کاربری اراضی نشان داد. به طوری که، کاربری مسکونی- صنعتی طی این سه دوره افزایش 4.5 برابری داشته است. در ادامه، نقشه های پهنه بندی شاخص های کیفی آب زیرزمینی منطقه تهیه و میزان توزیع کاربری های مختلف در پهنه های کیفی آب زیرزمینی مشخص شد. ایجاد روابط رگرسیونی بین کاربری ها و شاخص های کیفی منابع آب زیرزمینی، معنی دار بودن رابطه بین کاربری مسکونی- صنعتی با میزان کلراید و مجموع مواد جامد محلول (TDS) آب زیرزمینی منطقه را نشان داد. در مرحله بعد، به منظور بررسی انطباق یا عدم انطباق کاربری اراضی سال 1385 با توان بالقوه منطقه، توان اکولوژیکی محدوده مورد نظر ارزیابی قرار گرفت و نقشه توان بالقوه سرزمین تهیه شد. تطبیق نقشه کاربری اراضی سال 1385 و نقشه توان سرزمین مبین عدم انطباق توسعه کاربری ها با توان بالقوه سرزمین در بسیاری از نقاط است. بنابراین، می توان افزایش غلظت شاخص های کیفی آب زیرزمینی را نتیجه عدم توجه به توان بالقوه سرزمین در توسعه کاربری های منطقه دانست.

رشد جمعیت منجر به گسترش شهرها، مناطق صنعتی، زمین های کشاورزی و تغییر کاربری اراضی شده است. تحقیق حاضر با هدف مدل سازی و پیش بینی تغییرات کاربری/ پوشش اراضی با استفاده از مدل LCM بر مبنای سه سناریوی مدیریتی به نام های سناریوی تداوم، سناریوی کشاورزی - حفاظتی و سناریوی تغییرات محدودیت در منطقه دیلمان استان گیلان انجام پذیرفت. مدل LCM از مدل زنجیره مارکوف، شبکه عصبی چند لایه پرسپترون و MOLA برای ساخت زیرمدل های انتقال، تهیه نقشه احتمال انتقال و در نهایت، پیش بینی تغییرات کاربری اراضی استفاده می کند. برای اعتبار سنجی مدل از ضرایب کاپای استاندارد، کاپای کمیت، کاپای موقعیت و نسبت Hits به کل پیکسل های تغییر یافته استفاده شد. ضرایب مذکور به ترتیب 0.79، 0.82 و 0.85 و نسبت Hits به کل پیکسل ها نیز 22 درصد محاسبه شد. نتایج مدل سازی بر مبنای سناریوی تداوم به ترتیب نشان دهنده 9 درصد و 23.4 درصد کاهش در مساحت اراضی جنگلی و مرتعی در 40 سال آینده است. همچنین، نتایج نشان داد که مدیریت منطقه بر مبنای سناریوی تغییرات - محدودیت می تواند منجر به حفظ بیشتر اکوسیستم های طبیعی شود و از تبدیل آن به زمین های کشاورزی جلوگیری نماید.

تلاش های بسیاری در جهت توسعه فن آوری لازم برای آگاهی سازمان های مدیریت و سیاست گذاری محیط زیست و کمک به آنها در یافتن راه حل مسایل پیچیده صورت پذیرفته است و در نهایت به معرفی سیستم پشتیبان تصمیم گیری محیط زیستی ختم شده است. هدف این مقاله بررسی مفاهیم، مطالعات، طراحی سیستم و چالش های پیش روی سیستم های پشتیبان تصمیم گیری محیط زیستی از گذشته تا کنون است. سیستم پشتیبان تصمیم گیری به طرق مختلفی تعریف و تفسیر شده است. ساختار اغلب سیستم های پشتیبان تصمیم گیری محیط زیستی جهت پشتیبانی از سه فاز تصمیم گیری (یعنی فازهای هوش، طراحی و انتخاب) در غالب تصمیم های ساختاربندی نشده طراحی شده اند. چالش های شناسایی شده در سه دسته عمده بر اساسه بندی می شوند: چالش های مرتبط با مشارکت کاربران و ذی نفعان در تهیه سیستم پشتیبان تصمیم گیری محیط زیستی، چالش های ابزار و نرم افزار، چالش های ارزیابی موفقیت. در آینده نزدیک شاهد پیشرفت های گسترده در سیستم پشتیبان تصمیم گیری محیط زیستی به ویژه پایگاه داده های مکانی، پایگاه داده های بلند مدت، مدل سازی و تکنیک های پیشرفته محاسباتی خواهیم بود. از آن جا که کاربردی شدن سیستم های پشتیبان تصمیم گیری محیط زیستی توسط کاربران یکی از چالش های عمده شناسایی شده در طراحی سیستم است بنابراین، تحقیقات آتی در زمینه مشارکت کاربران، ذی نفعان و مدیران محیط زیست در طراحی سیستم های پشتیبان تصمیم گیری محیط زیستی، ابزارهای کاربر پسند، اعتماد و اعتبارسازی سیستم خواهد بود.

کاهش انتشارات ناشی از جنگل زدایی و تخریب جنگل (REDD)، راهکاری برای تعدیل تغییرات اقلیمی است که به منظور کاهش شدت جنگل زدایی و انتشار گازهای گلخانه ای در کشورهای در حال توسعه به کار گرفته می شود. در چند دهه اخیر، تغییرات شدید کاربری اراضی سبب کاهش میزان چشمگیری از جنگل های هیرکانی واقع در استان مازندران شده است. تحقیق حاضر، با آگاهی از اهداف پروژه های REDD انجام شده است. بر همین اساس، تغییرات پوشش جنگل در محدوده ای از شهرستان های نوشهر و نور واقع در استان مازندران، با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست متعلق به سال های 1363، 1379 و 1393 بررسی شد. سپس، مدل سازی پتانسیل انتقال با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چندلایه (MLP) انجام شد و در ادامه، اعتبارسنجی مدل صورت گرفت. در پایان، بر اساس روش شناسی کربن استاندارد اختیاری (VCS) و دوره واسنجی 1393-1363 تغییرات پوشش جنگل برای 30 سال آینده (تا سال 1423) پیش بینی شد و میزان انتشار گاز CO2 تا سال 1423 مورد محاسبه قرار گرفت. نتایج نشان داد که طی بازه زمانی 1393-1363، حدود 3413 هکتار پوشش جنگل تخریب شده است. همچنین، ارزیابی صحت بیانگر صحت مناسب مدل با میزان ROC برابر با 0.975 درصد می باشد. در نهایت، نتایج مدل سازی خط مبنا پروژه REDD نشان داد که 827591/5tCO2e طی 30 سال آینده به اتمسفر انتشار خواهد یافت که اجرای پروژه REDD می تواند از انتشار 584056/38tCO2e جلوگیری نماید. یافته های این تحقیق نشان می دهد که با استفاده از روش شناسی ارایه شده می توان میزان تغییرات کاربری اراضی، میزان انتشار گازهای گلخانه ای و همچنین تاثیر اجرای پروژه های REDD در کاهش انتشار را برآورد و پیش بینی کرد و در سند طراحی پروژه های مکانیسم توسعه پاک در کشور استفاده نمود.

هدف اصلی در تحقیق حاضر، بررسی ارتباط بین سیستم اطلاعات جغرافیایی و مولفه های مدیریت دانش است. روش پژوهش حاضر به دلیل ترکیب دو دسته تحقیق کمی و کیفی، یک آمیخته اکتشافی و ابزارهای گردآوری اطلاعات، پرسشنامه و مصاحبه می باشند. داده های گردآوری شده توسط پرسشنامه، به طریق آماری و توسط نرم افزارهای SPSS 20 و Excell 2007، توصیف و تحلیل شدند. یافته های تحقیق وجود رابطه معنادار بین سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدیریت دانش را نشان می دهند. ارتباط مولفه «نرم افزار» در سیستم اطلاعات جغرافیایی با مولفه های مدیریت دانش رد شد که نشان می دهد این سیستم به لحاظ نرم افزاری به نسبت کامل است. قوی ترین مولفه سیستم مذکور، «شبکه ارتباطی» بود که نشان دهنده اهمیت سیستم اطلاعات جغرافیایی تحت شبکه همانند سیستم تحت وب می باشد.

پروژه احداث موزه میراث روستایی با هدف ارایه عناصر فرهنگ روستایی حوزه های گوناگون گیلان و به تبع آن گسترش توریسم و گردشگری، در مساحتی بیش از 200 هکتار در پارک جنگلی سراوان که قسمتی از جنگل های کم ارتفاع البرز شمالی در جنوب غربی استان گیلان می باشد، به اجرا درآمده است. در این مقاله ضمن تحلیل گسترش گردشگری در پارک جنگلی سراوان با احداث موزه میراث روستایی، به ارایه ی راهبردها و راهکارهای مناسب بخصوص راهکارهای آموزشی برای اجرای این توسعه به صورت پایدار پرداخته شده است. روش تحلیلی مورد استفاده جهت تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات مدلSWOT (1)  است. نتایج حاصل از این مدل، پس از تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از مطالعات میدانی و نظرسنجی های صورت گرفته از پرسشنامه، بیانگر آن است که با وجود پتانسیل بسیار بالای منطقه برای جذب توریسم و نقش مهم احداث موزه میراث روستایی در گسترش این صنعت، درجه آسیب پذیری منطقه، به علت شرایط و موقعیت خاص اکولوژیکی آن بسیار بالاست که لزوم بازنگری و ارایه راهکارهای مناسب با ویژگی های منطقه در جهت رفع محدودیت ها و تهدیدها و استفاده مناسب از مزیت های نسبی موجود را ایجاب می نماید.