داروهای گیاهی
سال:1391 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

مقدمه و هدف: سنای هندی (.Cassia angustifolia Vahl) یک گیاه ارزشمند دارویی ا ست که به ویژه برای درمان یبوست اهمیت زیادی دارد. با توجه به اهمیت کشاورزی ارگانیک در راستای افزایش عملکرد گیاهان دارویی در این تحقیق تاثیر کودهای زیستی بر عملکرد کمی گیاه دارویی سنای هندی در شرایط آب و هوایی کرج بررسی شده است.روش تحقیق: این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 13 تیمار و 4 تکرار در سال 1389 اجرا گردید. بذرهای سنای هندی با اسید سولفوریک خراشیده شدند، سپس کودهای زیستی و کود کامل قبل از کشت به بستر بذر اضافه شدند. سطح برگ گیاه و محتوای کلروفیل برگ اندازه گیری شد.نتایج و بحث: بیشترین تاثیر بر عملکرد کمی گیاه مربوط کود کامل شیمیایی بود. کود زیستی نیتروکسین و مخلوط دو کود زیستی بیوسولفور و کود فسفره زیستی 2 باعث افزایش عملکرد کمی گیاه شدند. تیمارهای کودی اثر معنی داری بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، طول برگ، سطح برگ، میزان کلروفیل، وزن تر برگ، وزن خشک برگ (p<0.01) و عرض برگ (p<0.05) در گیاه سنا داشتند. همچنین کاربرد این کودهای زیستی می تواند منجر به کاهش مصرف کودهای شیمیایی در بوم نظام های کشاورزی شود که گامی در راستای به حداقل رسانیدن آلودگی محیط و کشاورزی پایدار است.توصیه کاربردی/ صنعتی: توصیه می شود برای افزایش عملکرد سنای هندی از کود زیستی نیتروکسین استفاده گردد.

مقدمه و هدف: با پیشرفت علوم و صنایع غذایی گرایش به جایگزینی افزودنی های طبیعی به جای انواع سنتزی در مواد غذایی به وجود آمده است. با توجه به اثرات سوء و نامطلوب آنتی اکسیدان های سنتزی استفاده از آنتی اکسیدان های حاصل از منایع طبیعی در چربی ها و روغن های خوراکی به عنوان یک راه حل منطقی در نظر گرفته می شود. در این پژوهش، بهینه سازی استخراج ترکیبات فنولیک از عصاره متانولی 80 درصد گیاه پونه گاوی با استفاده از اولتراسوند و به کمک روش سطح پاسخ پرداخته شده است.روش تحقیق: برای بهینه سازی فرآیند در آزمون ها 3 عامل دما (15، 30 و 45 درجه سانتی گراد)، زمان (15، 35 و 55 دقیقه) وpH (6، 7 و 8) هر کدام در 3 سطح مورد بررسی قرار گرفت. این طرح از طریق Box-Behnken در سه عامل و در سه سطح که شامل 17 آزمون است انجام شد.نتایج و بحث: نتایج به دست آمده نشان می دهد که مناسب ترین شرایط برای استخراج ترکیبات فنولیک زمان 47 دقیقه، دمای 34 درجه سانتی گراد و pH=6.6 می باشد. در بررسی نتایج و روند نمودارها زمان به عنوان موثرترین عامل شناسایی شد. هم چنین مقایسه بین دو روش استخراج، یعنی غرقابی و اولتراسوند نشان داد که راندمان استخراج ترکیبات فنولیک در روش اولتراسوند نسبت به روش غرقابی بیشتر است.توصیه کاربردی/ صنعتی: در نهایت عصاره گیری به روش اولتراسوند ممکن است از نظر کارآیی استخراج مواد فنولیک از گیاه پونه گاوی پیشنهاد می شود.

مقدمه و هدف: سنجد با نام علمی Elaeagnus angustifolia از خانواده Elaeagnaceae بومی نواحی شمال آسیا و اروپا است. محل رویش آن در ایران استان های آذربایجان، کردستان، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، تهران و خراسان است. میوه گیاه سنجد حاوی طیف وسیعی از ترکیبات غذایی مختلف است. تحقیقات اخیر نشانگر وجود خواص درمانی در این گیاه و میوه آن به عنوان عامل ضد درد در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید و ضد تشنج است. با توجه به خواص دارویی و تغذیه ای سنجد به عنوان یک افزودنی مناسب، تحقیقات در زمینه کاربرد آن در صنایع غذایی از اهمیت خاصی برخوردار است. درتحقیق حاضر خصوصیات شیمیایی و رئولوژیکی سنجد واریته شکری به منظور استفاده در فرآیندهای غذایی مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق: برای این منظور آرد کامل سنجد مورد ارزیابی شیمیایی قرار گرفت و خصوصیات رئولوژیکی آن در سیستم آرد با استفاده از دستگاه فارینو گراف بررسی شد.نتایج و بحث: نتایج حاکی از بالا بودن میزان فیبر خام، چربی، خاکستر، پروتئین و قند میوه سنجد به ترتیب به میزان 4.23، 2.01، 1.97، 7.79 و 48.9 درصد و بهبود خصوصیات رئولوژیکی خمیر به منظور استفاده در صنایع نانوایی بود. نتایج فارینوگراف نشانگر افزایش پایداری خمیر گندم حاوی آرد سنجد به میزان 40 درصد نسبت به نمونه شاهد بود. مشاهده بهبود خصوصیات رئولوژیکی خمیر به دلیل افزایش میزان چربی، فیبر خام و املاح آرد حاوی 10 درصد آرد سنجد نسبت به نمونه شاهد بود. این نتایج مبین اطلاع از ترکیبات مختلف میوه سنجد به منظور استفاده در فراورده های مختلف غذایی، اثر آن بر خصوصیات رئولوژیکی خمیر و شرایط نگهداری آن است.توصیه کاربردی/ صنعتی: آرد میوه گیاه سنجد به دلیل وجود ترکیبات مفید غذایی می تواند به عنوان یک افزودنی طبیعی در فرآیندهای تولید مواد غذایی و همچنین با توجه به خواص دارویی متعدد میوه آن، در تولید داروهای طبیعی مورد استفاده قرار گیرد که این نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه دارد.

مقدمه و هدف: هدف از این مطالعه ارزیابی تاثیر محلول پاشی متانول و اتانول به عنوان یک فن آوری جدید و بی خطر در تولیدات گیاهی بر روی اجزای تشکیل دهنده اسانس بادرنجبویه (.Melissa officinalis L) متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) بود.روش تحقیق: آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 15 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی واقع در کرج در سال 1389 انجام شد. تیمارها شامل محلول های هیدروالکلی اتانول (10، 20، 30، 40 و 50 % حجمی)، متانول (10، 20، 30، 40 و 50% حجمی)، مخلوط یکسان متانول و اتانول (5، 15و 25 % حجمی)، تیمار آب مقطر و شاهد (بدون محلول پاشی) بود.نتایج و بحث: نتایج به دست آمده از این تحقیق حاکی از آن بود که اعمال تیمارها در 11 شاخص مورد ارزیابی شده دارای تفاوت معنی داری نسبت به تیمار شاهد در سطح آماری (p≤0.01) بوده اند. نتایج فیتوشیمیایی اسانس تیمارهای مورد مطالعه نشان داد که بیشترین میزان بتاکاریوفیلن، نرال، ژرانیال، کاریوفیلن اکساید، سیترونلال، دلتاکادینول، دلتا کادینن، ژرماکرن ب، ژرانیل استات مربوط به محلول پاشی با متانول 50% و بیشترین میزان ترکیب کاریوفیلن و آلفا کادینول مربوط به تیمار با اتانول 50% بود. در مجموع از نتایج به دست آمده از این تحقیق می توان چنین نتیجه گرفت که اعمال تیمارهای هیدروالکلی متانول و اتانول بر روی گیاه دارویی بادرنجبویه توانست باعث افزایش و تغییر در بیوسنتز اجزای تشکیل دهنده اسانس شود. به نظر می رسد که بهره گیری از روش محلول پاشی با الکل ها می تواند به عنوان یکی از فن آوری های نوین در بالا بردن عملکرد گیاهان دارویی به ویژه در شرایط خشک و نیمه خشک، مفید واقع شود.توصیه کاربردی/ صنعتی: توصیه می شود در صنعت تولید گیاهان دارویی به خصوص در تولید گیاهان در نظام های کشاورزی پایدار به جهت استفاده خاص از این نوع گیاهان جهت تولید دارو، برای افزایش کمیت اسانس بادرنجبویه در اقالیم مشابه منطقه مورد مطالعه، استفاده از فن آوری محلول پاشی با الکل ها (متانول و اتانول 50%) برای این منظور مورد بهره برداری قرار گیرد.

مقدمه و هدف: در سال های اخیر طب تکمیلی جهت مهار درد و عفونت دندان، قطره گیاهی دنتول را به بازار عرضه کرده است. با توجه به مصرف بی رویه مسکن های شیمیایی و عوارض جانبی آن ها، موضوع سلامت فرد و توسعه آن در جامعه، و میزان آگاهی، نگرش و رفتار مثبت افراد جامعه و هم چنین دندان پزشکان به عنوان متولیان این امر، نسبت به مصرف قطره گیاهی دنتول و میزان تقاضای آن ها جهت مصرف و تجویز این دارو بسیار حائز اهمیت است.مواد و روش ها: پژوهش از نوع مطالعه مقطعی به روش پیمایشی با استفاده از پرسش نامه بوده است. اعتبار و پایایی پرسش نامه بر اساس اعتبارسنجی محتوایی و آزمون مجدد و آلفای کرونباخ سنجیده شد. روش نمونه گیری در جامعه آماری اول (مردم ساکن شهر خرم آباد) خوشه ای چند مرحله ای و در جامعه آماری دوم (دندان پزشکان سطح شهر) به دلیل محدودیت سرشماری انجام گرفت. از روش های آماری توصیفی (توزیع فراوانی و درصد) و روش های آماری تحلیلی (آزمون کای اسکوئر، ضرایب همبستگی و غیره) استفاده گردید.نتایج و بحث: در نمونه های به دست آمده از مردم شهر خرم آباد نتایج نشان داد، آگاهی مردم نسبت به قطره گیاهی دنتول کم بوده (59.8 درصد) و همین امر سبب شده که اکثر آن ها نگرش خاصی نسبت به این قطره نداشته باشند (74.1 درصد). بیشتر آن ها از داروهای مسکن شیمیایی برای تسکین درد استفاده نموده اند (75.5 درصد)، هم چنین دندان پزشکان برای درمان درد (71.1 درصد) بیماران خود بیشتر داروهای شیمیایی تجویز کرده اند و 87.1 درصد آنان هرگز این قطره گیاهی را برای درمان عفونت دندان تجویز نکرده اند. طبق یافته های این مطالعه، سطح آگاهی مردم نسبت به این قطره پایین بوده و درصد ناچیزی از این افراد جهت کنترل درد دندان از قطره دنتول استفاده می نماید. هم چنین در جامعه دندانپزشکان با سطح آگاهی متوسط و نگرش مثبت تر نسبت به این قطره، میزان تجویز آن جهت کنترل درد و عفونت دندان بسیار ناچیز بود.توصیه کاربردی/ صنعتی: اطلاع رسانی و تبلیغات در سطح جامعه و ترویج مصرف داروهای طبیعی جهت معرفی و ارتقاء سطح آگاهی دندان پزشکان و مردم از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مقدمه و هدف: متابولیت های ثانویه با خواص زیست فعالی و عملکردی در اسانس گیاهان معطر می توانند در جهت بهبود کیفیت و ماندگاری بیشتر مواد غذایی به عنوان نگهدارنده های طبیعی موثر واقع شوند. این مطالعه با هدف مقایسه خاصیت ضدباکتریایی اسانس چند گیاه بومی ایران برای استفاده در صنایع غذایی اجرا شد.روش تحقیق: ابتدا اندام هوایی پنج گونه گیاه دارویی انحصاری ایران شامل آویشن دنایی (.Thymus daenensis Celak)، آویشن کرمانی (Thymus carmanicus Jalals)، مرزه بختیاری (.Satureja bachtiarica Bunge)، مرزه خوزستانی (.Satureja khuzestanica Jamzad) و کرفس معطر بختیاری یا کلوس (.Kelussia odoratissima Mozaff) به همراه دو گونه بومی مرزه معمولی (.Satureja hortensis L) و گلپر برفی (.Heracleum lasiopetalum Boiss) از استان های چهارمحال و بختیاری، کرمان و خوزستان جمع آوری شد. سپس به روش تقطیر با آب (طرح کلوینجر) اسانس گیری انجام شد. قدرت ضد میکروبی اسانس ها در سه غلظت علیه Pseudomonas aeruginosa به روش انتشار دیسک تعیین شدند.نتایج و بحث: اسانس های مرزه معمولی، مرزه بختیاری، مرزه خوزستانی، آویشن دنایی و آویشن کرمانی بیشترین قطر هاله ممانعت از رشد را علیه باکتری عامل فساد گوشت Pseudomonas aeruginosa داشتند. در نهایت اسانس مرزه بختیاری (.Satureja bachtiarica Bunge) موثرترین اسانس انتخاب بود.توصیه کاربردی/ صنعتی: اسانس مرزه به عنوان یک طعم دهنده و نگهدارنده طبیعی می تواند جایگزین نگهدارنده های سنتزی در صنعت غذا به خصوص تولید و فرآوری گوشت به کار برده شود.

مقدمه و هدف: اسانس ها، یکی از مهم ترین ترکیبات ثانویه موجود در گیاهان و حتی برخی جانوران می باشند که به دلیل خواص عطر یخشی، طعم دهندگی و جلوگیری از فساد در صنایع غذایی از اهمیت زیادی برخوردارند. علاوه بر آن خواص درمانی برخی از اسانس ها نظیر تقویت معده، کاهش نفخ، ضد درد، آنتی اکسیدان، افزایش سطح ایمنی بدن، تمدد اعصاب و غیره به اثبات رسیده است. در همین راستا با توجه به مصرف بومی اندام هوایی (برگ و ساقه) گیاه انحصاری کرفس بختیاری یا کلوس در فرآوردهای لبنی به خصوص ماست و دوغ، ما را بر آن داشت تا تحقیق حاضر را با هدف بررسی اثرات اسانس گیاه مذکور را بر خواص حسی و ماندگاری ماست به مرحله اجرا برسانیم.روش تحقیق: اسانس کرفس بختیاری یا کلوس استخراج شده با ماست تولید شده به روش صنعتی در کارخانه در غلظت های مختلف 20، 40 و 60 قسمت در میلیون و پودر گیاهی کرفس بعد از مرحله استارترزنی و قبل از بسته بندی اضافه شد و ماست تولید شده در مدت 30 روز و در فاصله های زمانی مشخص مورد ارزیابی فیزیکی، شیمیایی، میکروبی و حسی قرار گرفت.نتایج: نتایج نشان داد که اسانس کرفس کوهی بر روی خواص فیزیکی و شیمیایی ماست تاثیر گذار بوده و باعث کنترل افزایش اسیدیته ماست می شود، ولی ظرفیت نگهداری آب را کاهش می دهد. هم چنین خواص حسی را افزایش داده و بیشترین تاثیر را بر طعم و عطر دارد و باعث افزایش ماندگاری ماست می شود.توصیه کاربردی/ صنعتی: بهترین غلظت اسانس برای تولید ماست کرفس کوهی با کیفیت حسی و ماندگاری مناسب در شرایط تولید صنعتی میزان 40 قسمت در میلیون پیشنهاد می گردد.

مقدمه و هدف: به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف کندر (Boswellia serrata Triana & Planch.) در جیره غذایی بر برخی از پاسخ های ایمنی جوجه های گوشتی تحقیق حاضر انجام شد.روش تحقیق: در این آزمایش از تعداد 360 قطعه جوجه گوشتی یک روزه سویه راس 308 در قالب یک طرح کامل تصادفی شامل 6 تیمار و 4 تکرار برای هر تیمار و 15 قطعه جوجه در هر تکرار، به مدت 42 روز (از سن یک روزگی) استفاده شد که تیمارها شامل یک جیره پایه آزمایشی و سطوح 0، 0.1، 0.15، 0.2، 0.3 و 0.5 درصد پودر کندر برای هر دوره آزمایش بود. واکسیناسیون طبق برنامه انحام گردید. در سن 18، 30 و 42 روزگی از 4 قطعه جوجه در هر تکرار از سیاه رگ بال آن ها خون گیری و گسترده خونی تهیه گردید. بعد از جداسازی سرم تیتر آنتی بادی علیه ویروس نیوکاسل، آنفولانزا، آلومین و گلوبولین اندازه گیری شد. در سن 42 روزگی 2 قطعه جوجه از هر تکرار کشتار و نسبت وزن طحال و بورس فابرسیوس به وزن زنده مجاسبه شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که تیتر آنتی بادی تولیدی بر علیه واکسن نیوکاسل و آنفولانزا از روند خاصی پیروی نکرده است، اما تیتر آنتی بادی تولیدی بر علیه تزریق گلبول های قرمز شسته شده گوسفندی و هم چنین وزن نسبی بورس فابریسیوس و طحال به وزن زنده در تمام تیمارهای دریافت کننده کندر بالاتر از تیمار شاهد بود. با مصرف کندر نسبت هتروفیل به لنفوسیت کاهش اما نسبت آلبومین به کلوبولین افزایش یافت، بنابراین کندر می تواند به دلیل اثر تحریک کنندگی بر تکثیر و افزایش لنفوسیت ها، ماکروقاژها و ایجاد ایمنی هومورال و هم چنین خاصیت ضد التهابی این گیاه، باعث کاهش نسبت هتروفیل به لنفوسیت، بزرگ شدن طحال و بورس گردیده باشد.توصیه کاربردی/ صنعتی: علی رقم همه تاثیرات مثبت کندر بر سیستم ایمنی سایر موجودات، اما با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش استفاده از کندر به خصوص در دوره آغازین جوجه های گوشتی توصیه نمی شود و استفاده از آن نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.