به زراعی کشاورزی (مجله کشاورزی پردیس ابوریحان)
سال:1400 | دوره:23 | شماره:2 |تعداد مقالات:18

وقوع تنش های رطوبتی ناخواسته از جمله عوامل افت عملکرد سیب زمینی در سال های اخیر بوده است. به منظور بررسی تاثیر تنش رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم سیب زمینی، پژوهشی در سال 1398 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی رزوه، واقع در شهرستان چادگان انجام شد. برای انجام پژوهش از آزمایش کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. دو تیمار آبیاری کامل براساس رطوبت در حد ظرفیت مزرعه و آبیاری معادل 75 درصد آبیاری کامل در طول دوره رشد به عنوان کرت های اصلی و سه رقم سیب زمینی مارفونا، آگریا و آتوسا به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. همه کرت های آزمایشی در مرحله استقرار و غده دهی به ترتیب 2 و 1 نوبت آبیاری کامل شدند. تاثیر برهم کنش تیمار آبیاری و رقم بر صفات عملکرد کل، عملکرد غیر قابل فروش و عملکرد قابل فروش در سطح یک درصد و برای سایر صفات در سطح پنج درصد از نظر آماری معنی دار بود. رقم آتوسا در شرایط تنش خشکی نسبت به دو رقم مارفونا و اگریا به ترتیب 3/40 و 1/40 درصد عملکرد قابل فروش بیش تری تولید نمود. شاخص بهره وری آب در شرایط تنش رطوبتی به ترتیب برای ارقام مارفونا، آگریا و آتوسا برابر با 82/4، 02/5 و 53/6 کیلوگرم غده به ازای هر مترمکعب آب بود. با توجه به برتری کمی و کیفی رقم آتوسا در شرایط تنش رطوبتی و آبیاری کامل، این رقم می تواند در منطقه موردمطالعه جایگزین ارقام رایج شود.

تحلیل خلا عملکرد یک تخمین کمی از امکان افزایش در ظرفیت غذا برای یک ناحیه مشخص را فراهم می آورد که یک جزء مهم در طراحی راهبردهای تامین غذا در مقیاس منطقه ای، ملی و در سطح جهانی است. در این راستا پژوهشی به منظور میزان و چگونگی پراکنش خلا عملکرد محصول نخود و عدس در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1395-1397 انجام گرفت. در این مطالعه با استفاده از مدل SSM-iCrop2 عملکرد پتانسیل در مناطق تولیدکننده نخود و عدس در ایران شبیه سازی شد. برای این منظور از پروتکل پروژه اطلس خلا عملکرد، موسوم به پروتکل GYGA، در جهت شناسایی پهنه های اقلیمی و هم چنین شناسایی ایستگاه های هواشناسی مهم واقع در مناطق تولید نخود و عدس دیم در کشور استفاده شد. پس از شناسایی ایستگاه های مهم، پتانسیل عملکرد برای محدوده ایستگاه ها شبیه سازی شد و سپس نتایج منطقه ای براساس پروتکل GYGA به کل کشور تعمیم داده شد. برای نخود دیم در کشور، مقادیر عملکرد واقعی، پتانسیل و خلا عملکرد به ترتیب 43/0، 04/1 و 61/0 تن در هکتار به دست آمد. در مورد عدس دیم در کشور نیز، مقادیر عملکرد واقعی، پتانسیل و خلا عملکرد به ترتیب 43/0، 10/1 و 67/0 تن در هکتار به دست آمد. از این اطلاعات می توان جهت مدیریت بهتر در مناطق کم بازده و پربازده در کشور برای این دو محصول بهره برد.

به منظور بررسی تاثیر تیمار کود نیتروژن و تنش خشکی بر برخی از شاخص های رشدی ذرت علوفه ای در سیستم های مختلف خاک ورزی، آزمایشی در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه تهران در سال 1397 انجام شد. این آزمایش به صورت کرت های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. خاک ورزی به عنوان عامل اصلی در دو سطح (حفاظتی و مرسوم)، تنش آبی به عنوان عامل فرعی در سه سطح 30، 60 و 90 درصد نیاز آبی و کود نیتروژن به عنوان عامل فرعی فرعی در سه سطح صفر، 50 و 100 درصد میزان توصیه شده در نظر گرفته شد. در مرحله گل دهی نتایج نشان داد که بیش ترین شاخص سطح برگ (28/6) از اثر متقابل تنش آبی خفیف (90 درصد نیاز آبی) و کاربرد کود نیتروژن 100 درصد، سرعت رشد محصول (01/34 گرم بر مترمربع در روز) از تیمار تنش آبی خفیف با کاربرد نیتروژن 100 درصد در خاک ورزی مرسوم، سرعت رشد نسبی (08/0 گرم بر گرم در روز) از تیمار نیتروژن 100 درصد و وزن خشک کل (86/1006 گرم بر مترمربع) از تیمار تنش آبی خفیف با کاربرد نیتروژن 100 درصد در خاک ورزی مرسوم حاصل شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد مقادیر بیش تر کود نیتروژن در طی تنش خشکی شدید در سیستم خاک ورزی مرسوم منجر به کاهش عملکرد ماده خشک خواهد شد.

به منظور بررسی محلول پاشی عصاره مخمر بر خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی لوبیا چشم بلبلی (Vigna sinensis L. ) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1397 در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود (واقع در بسطام)، تحت تیمارهای تنش خشکی و محلول پاشی عصاره مخمر به اجرا درآمد. تنش خشکی به صورت قطع آبیاری در دو مرحله 50 درصد گل دهی و 50 درصد غلاف بندی و تیمار بدون قطع آبیاری به عنوان تیمار شاهد بود. محلول پاشی عصاره مخمر با غلظت های صفر، دو، چهار و شش گرم بر لیتر انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که با مصرف مخمر با غلظت های دو، چهار و شش گرم بر لیتر، میزان محتوای نسبی آب برگ 82/5 درصدی افزایش یافت. محتوای پرولین (74/30 درصد)، فلاونویید برگ (83 درصد)، محتوای نسبی آب برگ (82/ 5 درصد)، نیتروژن (82/3 درصد)، فسفر(22/22 درصد) و پتاسیم دانه (43 درصد) ازجمله صفاتی بودند که با کاربرد عصاره مخمر نسبت به تیمار شاهد افزایش یافتند. استفاده از غلظت شش گرم بر لیتر عصاره مخمر موجب افزایش عملکرد دانه (02/1 تن در هکتار)، آنتوسیانین برگ (072/0 میلی گرم بر گرم وزن تر)، پرولین شد. نتایج نشان داد که غلظت شش گرم بر لیتر عصاره مخمر می تواند در کاهش شدت تنش خشکی مفید باشد. عصاره مخمر می تواند به عنوان یک راه کار اکولوژیکی، باعث افزایش پاسخ دفاعی در برابر تنش خشکی شود.

مطالعات انجام شده برای ارزیابی کیفیت ذرت دانه ای به دلیل کاربردهای فراوان آن در صنایع غذایی، خوراک دام و تولید اتانول قابل توجه هستند. بنابراین، این مطالعه با هدف ارزیابی غلظت و ترکیبات نشاسته و روغن در دانه ذرت در پاسخ به ارقام مختلف (KSC704 و KSC260)، تاریخ کاشت (31 خردادماه و 31 تیرماه)، فواصل آبیاری (12 روزه و 6 روزه) و میزان کود نیتروژن (0 و 184 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) به صورت مدل آماری استریپ-پلات فاکتوریل در سال 1397 در منطقه پاکدشت انجام شد. نتایج پیشنهاد نمود کاربرد نیتروژن، عملکرد دانه را به میزان یک تن در هکتار افزایش داد. بعلاوه، عملکرد دانه در رقم KSC260 از رقم KSC704 به میزان 96/0 تن در هکتار بالاتر بود. از میان عوامل مورد بررسی، کلیه متغیرهای کیفی جز استیاریک اسید، تحت تاثیر اثر متقابل آبیاری و نیتروژن قرار گرفتند. کاربرد نیتروژن در شرایط آبیاری کمتر موجب کاهش میزان روغن و اسیدهای چرب پالمتیک اسید، اولییک اسید، لینولییک اسید و لینولنیک اسید گردید. در شرایط آبیاری کمتر، کاربرد نیتروژن تاثیری در افزایش غلظت نشاسته و آمیلوپکتین نداشت. میزان استیاریک اسید در تیمارهای حاوی نیتروژن به میزان 0. 05 گرم در کیلوگرم کمتر بود. به نظر می رسد تعادل میان میزان آبیاری و نیتروژن در بهبود ویژگی های کیفی روغن و نشاسته دانه ذرت مهم است.

به منظور بررسی اثر تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام جو در شرایط دیم، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس طی دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 انجام شد. فاکتور نخست تراکم در چهار سطح 200، 300، 400 و 500 دانه در مترمربع و فاکتور دوم ارقام جو شامل فردان، خرم، ماهور و صحرا بود. در صفات تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در مترمربع به ترتیب رقم صحرا در حداقل تراکم و ماهور در حداکثر تراکم برترین ارقام بودند. بالاترین وزن هزاردانه نیز در رقم فردان مشاهده شد. حداکثر عملکرد دانه در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب از ارقام ماهور با تراکم 300 و خرم با تراکم 200 دانه در مترمربع به دست آمد. بین تعداد سنبله در مترمربع با تعداد دانه در سنبله همبستگی منفی (**67/0-r= و **83/0-r= به ترتیب در سال اول و دوم آزمایش) مشاهده شد، اما این همبستگی با عملکرد دانه مثبت بود. بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار نیز بین عملکرد دانه با شاخص برداشت و عملکرد زیستی مشاهده شد. با توجه به نتایج افزایش عملکرد دانه ناشی از افزایش در هر دو صفت شاخص برداشت و عملکرد زیستی بود، در هر دو سال آزمایش تراکم مطلوب به منظور دست یابی به حداکثر عملکرد دانه در ارقام فردان، خرم و صحرا 200 و برای رقم ماهور 300 دانه در مترمربع بود.

به منظور بررسی اثر بر همکنش سدیم نیتروپروساید و تنش خشکی بررنگیزه های فتوسنتزی و رابطه آن با عملکرد و اجزای عملکرد دانه کلزا آزمایشی طی دو سال زراعی (95-1394 و 96-1395) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از سه تیمار آبیاری شامل آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری از مرحله ی شروع خورجین دهی و قطع آبیاری از مرحله ی شروع پر شدن دانه و چهار تیمار محلول پاشی سدیم نیتروپروساید با غلظت های 0، 100، 200 و 300 میکرو مولار. نتایج نشان داد قطع آبیاری باعث کاهش معنی دار مقادیر صفات مورد مطالعه گردید. محلول پاشی سدیم نیتروپروساید مقادیر رنگیزه های فتوسنتزی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه در شرایط تنش و عدم تنش خشکی را افزایش داد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در تیمارهای محلول پاشی گیاه با 300 میکرومولار سدیم نیتروپروساید و آبیاری کامل (5129 کیلوگرم در هکتار) و تیمار عدم محلول پاشی و قطع آبیاری از مرحله شروع خورجین دهی (3396 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. آزمایش بیان گر آن بود که مصرف سدیم نیتروپروساید می تواند اثرات مثبتی بر رنگیزه های فتوسنتزی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه کلزا در شرایط تنش و عدم تنش خشکی داشته باشد و لذا کاربرد آن در شرایط کمبود آب می تواند اثرات مخرب تنش خشکی را تا حدود زیادی تعدیل نماید.

به منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر بر خصوصیات سبزشدن، رشد مورفولوژیک ریشه و روند فنولوژیک برنج در سیستم زراعی کشت مستقیم، آزمایشی در سال 1398 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل دو رقم طارم هاشمی و شیرودی و پیش تیمار در پنج سطح شامل هیدروپرایمینگ (به مدت 48 ساعت)، کلریدکلسیم و کلریدپتاسیم (پتانسیل اسمزی 25/1-بار به مدت 24 ساعت)، اسید آسکوربات (10 میلی گرم در یک لیتر آب به مدت 24 ساعت) و شاهد (بدون پیش تیمار) بود. بالاترین درصد سبزشدن با 90 درصد تحت پیش تیمار با کلریدکلسیم مشاهده شد، که با پیش تیمار کلریدپتاسیم و آب تفاوت معنی داری نداشت. سرعت سبزشدن پیش تیمار با کلریدکلسیم، کلریدپتاسیم و آب به ترتیب 50، 36 و 29 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد. نتایج نشان داد پیش تیمار با کلریدکلسیم، کلریدپتاسیم، اسید آسکوربات و آب به ترتیب 55، 50، 33 و 38 درصد ارتفاع بوته و 48، 29، 12 و 25 درصد وزن خشک بوته را نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. در ارقام شیرودی و طارم هاشمی مدت زمان لازم جهت شروع پنجه زنی به ترتیب 40/27 و 53/24 روز، ظهور خوشه 4/90 و 87/53 روز، گلدهی 53/100 و 87/70 روز و رسیدگی نیز 26/132 و 61/94 روز بود. کم ترین زمان لازم جهت ظهور خوشه و گلدهی در پیش تیمار با کلریدکلسیم مشاهده شد که هرچند با سایر پیش تیمارها تفاوت معنی داری نداشت، اما نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 17/11 و 5/7 روز کاهش نشان داد.

به منظور بررسی امکان افزایش عملکرد دانه و درصد روغن گلرنگ با کاربرد سیتوکنین، پژوهشی به صورت طرح اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال های زراعی 1397-1396 و 1398-1397 اجرا شد. در این پژوهش سطوح آبیاری شامل آبیاری مطلوب و تنش خشکی در کرت های اصلی و ارقام گلرنگ شامل سینا، فرامان، پرنیان، گلدشت و محلی اصفهان و سه سطح سیتوکنین (6-بنزیل آمینوپورین)، شامل عدم مصرف (شاهد)، 50 و 75 میکرومولار به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. در مرحله گلدهی، هم زمان با اعمال تنش خشکی بوته های گلرنگ با سیتوکنین محلول پاشی شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش اجزای عملکرد، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده، شاخص برداشت، درصد روغن و عملکرد روغن شد و کاربرد سیتوکینین باعث به حداقل رساندن اثرات منفی تنش خشکی و افزایش در صفات فوق گردید. بالاترین عملکرد دانه با کاربرد 75 میکرومولار با افزایش 7/30 درصدی نسبت به شاهد به دست آمد. رقم محلی اصفهان در شرایط آبیاری مطلوب با میانگین 09/36 درصد نسبت به ارقام دیگر دارای بیش ترین درصد روغن بود. بنابراین کاربرد سیتوکنین را می توان به عنوان راه کاری جهت کاهش اثرات تنش خشکی و افزایش عملکرد دانه و درصد روغن گلرنگ در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی پیشنهاد کرد.

باتوجه به اقلیم گرم و خشک استان خراسان جنوبی، انتخاب نوع محصول و تاریخ کاشت مناسب اهمیت فراوانی دارد. در این شرایط ارزن مرواریدی هیبرید نوتریفید (Pennisetum americanum var. nutrifeed) می تواند به عنوان یک علوفه ارزش مند در تناوب با سایر گیاهان قرار گیرد. این آزمایش در سال زراعی 1397-1396 به صورت کرت های دو بار خردشده نواری در زمان در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت (20 فروردین ماه، 9 اردیبهشت ماه، 29 اردیبهشت ماه و 18 خردادماه)، سه رژیم آبیاری (تامین 100، 75 و 50 درصد آب موردنیاز گیاه براساس تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه) و دو چین در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. بیش ترین کارایی مصرف آب در شرایط تامین 50 درصد نیاز آبی ارزن و تاریخ کاشت 20 فروردین و چین اول و دوم مشاهده شد. با تاخیر در کاشت ارزن از 20 فروردین ماه به 18 خردادماه عملکرد ماده خشک ارزن 4/24 درصد در شرایط تامین 100 درصد نیاز آبی کاهش یافت. این کاهش در شرایط تامین 75 و 50 درصد نیاز آبی به ترتیب 2/24 و 9/46 بود. بنابراین با تامین 75 درصد آب موردنیاز ارزن مرواریدی و کاشت در تاریخ 20 فروردین ماه می توان با ذخیره 25 درصدی میزان آب مصرفی عملکرد ماده خشک قابل قبولی تولید نمود.

تاثیر تنش کم آبی بر کیفیت روغن و عملکرد دانه 11 ژنوتیپ هیبرید آفتابگردان در کرج در سال های 1391 و 1392 بررسی شد. به این منظور سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار برای اعمال تیمارهای تنش کم آبی در نظر گرفته شد. آزمایش های آبیاری مطلوب، تنش متوسط و شدید به ترتیب براساس 60، 120 و 180 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A انجام گرفت. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در شرایط تنش متوسط و شدید با کاهش 18 و 33 درصد مواجه شد. عملکرد دانه و درصد روغن تحت تاثیر ژنوتیپ و اثر متقابل سال و تنش قرار داشتند. هیبرید برزگر با متوسط 2846 کیلوگرم در هکتار بیش ترین عملکرد دانه را داشت. هم چنین با 65/43 درصد روغن در گروه برتر قرار گرفت. پاسخ هیبریدها از نظر عملکرد دانه و درصد روغن تحت تاثیر شرایط محیطی دو سال آزمایش قرار گرفت. اسیدهای چرب اولییک و لینولییک اسید تحت تاثیر تیمار تنش قرار نگرفتند. اما همبستگی منفی قوی بین اسیدهای چرب اولییک و لینولییک وجود داشت. ارقام هایسان 25 و سیرنا برای تولید روغن با اسید اولییک بالاتر و برزگر و R-43×G6 برای تولید روغن با اسید چرب لینولییک بالاتر مناسب می باشند.

آزمون تعیین ارزش زراعی و مصرف (VCU) برخی ژنوتیپ ها و ارقام جدید پنبه در ورامین در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران در سال های 1395 و 1396 براساس طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. ژنوتیپ ها و ارقام مورد ارزیابی عبارت بودند از 1-ورامین (شاهد)، 2-خرداد (شاهد)، 3-اولتان (رقم تجاری)، 4-ژنوتیپ 43259، 5-ژنوتیپ A-SJ2×349، 6-ژنوتیپ R7، 7-ژنوتیپ no. 210، 8-ژنوتیپ no. 221، 9-لیون (رقم تجاری جدید خارجی) و 10-ساجدی (رقم جدید). نتایج مشخص کرد رقم جدید ساجدی در مقایسه با سایر ارقام و ژنوتیپ های بررسی شده، در هر دو سال زودرس ترین رقم بود. هم چنین در هر دو سال دارای بیش ترین تعداد و وزن غوزه بوده و عملکردوش آن در گروه آماری رقم شاهد دارای بیش ترین عملکرد وش بود. بیش ترین کیل الیاف نیز در سال اول به این رقم تعلق داشت. بنابراین رقم جدید ساجدی قابل معرفی و تجاری سازی برای کشت در استان تهران در مناطق مشابه ورامین است.

این آزمایش به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال زراعی (1392-94) در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول اجرا شد. در کرت های اصلی سه تاریخ کاشت 15 آبان ماه، 5 آذرماه و 25 آذرماه و در کرت های فرعی اسید آسکوربیک با غلظت 100، 200 و 300 میلی گرم در لیتر، سالیسیلیک اسید با غلظت 100، 200 و 300 میکرومولار، متانول با غلظت 10، 20 و 30 درصد حجمی و شاهد به صورت محلول پاشی با آب مقطر مقایسه شد. اثر تاریخ کاشت و محلول پاشی و هم چنین اثر متقابل آن ها بر میزان پرولین، قندهای محلول، تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه در سطح 1% معنی دار بود. مقایسه میانگین های اثر متقابل تاریخ کاشت ومحلول پاشی نشان داد که بیش ترین تعداد خورجین در بوته (96/68) در تاریخ کاشت اول و محلول پاشی اسید آسکوربیک (300 میلی گرم در لیتر) تشکیل شد. از نظر عملکرد دانه بین تاریخ کاشت های مختلف تفاوت معنی داری وجود داشت و عملکرد دانه در تاریخ کاشت های دوم و سوم در مقایسه با تاریخ کاشت اول به ترتیب به میزان 14 و 30 درصد کاهش یافت. هرچند محلول پاشی با تیمارهای آزمایشی در تمامی تاریخ کاشت ها موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه شد، اما کاربرد اسید آسکوربیک با غلظت 300 میلی گرم در لیتر در تاریخ کاشت های اول و سوم و اسید سالیسیلیک با غلظت 200 میکرومول و متانول (10 درصد) در تاریخ کاشت دوم قابل توصیه است.

بخش مهمی از موفقیت تولید در مناطق دارای تنش خشکی به جذب موثر آب توسط سیستم ریشه ای کارآمد وابسته است. به منظور بررسی تاثیر تیمارهای آبیاری بر صفات ریشه و اندام هوایی ژنوتیپ های کنجد (Sesamum indicum L. )، آزمایشی در مزارع تحقیقاتی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج طی سال های 1396 و 1397 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. در این پژوهش پنج ژنوتیپ گیاه کنجد در دو رژیم آبیاری شامل آبیاری کامل و کم آبیاری (تنش خشکی) از نظر سیستم ریشه ای و صفات مرتبط با اندام هوایی موردبررسی قرارگرفتند. نتایج نشان داد بین ژنوتیپ ها و رژیم های آبیاری از نظر صفات ریشه و اندام هوایی اختلاف معنی داری وجود دارد. در تمامی ژنوتیپ ها تراکم طولی ریشه در تیمار آبیاری کامل و در لایه بالایی خاک (عمق صفر تا 30 سانتی متری) در مقایسه با تیمار تنش بیش تر بود. علاوه بر این با اعمال تنش خشکی، عمق ریشه در تمامی ژنوتیپ ها به طور متوسط 30 درصد افزایش یافت. در مقابل، وزن خشک ریشه در ارقام داراب یک، دشتستان دو و ناز تک شاخه به ترتیب 15 درصد، 16 درصد و 22 درصد کاهش و در ژنوتیپ های ناشکوفای آمریکایی، توده سودانی و اولتان به ترتیب 7 درصد، 10 درصد و 1 درصد افزایش یافت. از طرف دیگر بیش ترین مقدار وزن خشک تک بوته در ژنوتیپ ناشکوفای آمریکایی (39 گرم) و کم ترین آن در رقم ناز تک شاخه (22 گرم) مشاهده شد. به عنوان جمع بندی نهایی نتایج نشان داد ژنوتیپ ناشکوفای آمریکایی که از لحاظ ویژگی های ریشه از جمله عمق ریشه و تراکم طولی ریشه در مقایسه با سایر ارقام برتر بود، علاوه بر این که وزن خشک تک بوته بیش تری داشت، حداقل کاهش وزن خشک را در شرایط تنش نشان داد.

کرم ساقه خوار ذرت (Sesamia cretica Led. )، از آفات مهم ذرت و نیشکر در ایران می باشد. خواص حشره کشی اسانس های چهار اکوتیپ زیره سبز شامل فارس-سیوند (FS)، خراسان شمالی-شیروان (KS)، کرمان-کوهبنان (KK) و کرمان-رفسنجان (KR) علیه لاروهای سن 4 کرم ساقه خوار ذرت در 4 تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی بررسی شد. میزان تلفات لارو ها در دمای 2± 27 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5± 65 درصد و دوره روشنایی 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی، 72 ساعت پس از تیمار ثبت شد. نتایج نشان داد تمامی اکوتیپ های زیره سبز روی آفت مذکور سمی بودند. کم ترین میزان LC50 مربوط به اسانس اکوتیپ KR (ppm2725) بود و اکوتیپ های KK، FS و KS (به ترتیب ppm2777، 3099 و 8390) بعد از آن قرار داشتند. نتایج تجزیه شیمیایی اسانس ها با استفاده از دستگاه GC-MS نشان داد که ترکیب سایمن در اکوتیپ KR در مقایسه با سایر اکوتیپ های زیره سبز درصد بیش تری داشت. لذا سمیت بالای اکوتیپ KS در مقایسه با دیگر اکوتیپ های زیره سبز می تواند مربوط به وجود چنین ترکیباتی باشد. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، اسانس های اکوتیپ های زیره سبز پتانسیل لازم برای جایگزینی با حشره کش های شیمیایی در مدیریت تلفیقی کرم ساقه خوار ذرت را دارا می باشند.

مدل های رگرسیون ابزاری برای کمی کردن پاسخ جوانه زنی علف های هرز به دما می باشند. به منظور تعیین دمای کاردینال چهار علف هرز خانواده شب بوییان منداب (Eruca sativa Mill)، خردل دروغین Hirschfeldia incana L. Lagreze-Fossat))، خردل وحشی (Sinapis arvensis L. ) و خاکشیربدل (Erysimum repandum L. )، چهار آزمایش جداگانه با نه دما (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سلسیوس) در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1398 انجام شد. جوانه زنی علف های هرز در پاسخ به دما متفاوت و در دمای 40 درجه سلسیوس تنها علف هرز خردل دروغین (38 درصد) جوانه زنی داشت و جوانه زنی سایر علف های هرز کاملا متوقف شد. براساس مدل های مورداستفاده، برای علف هرز منداب (مدل بتا پنج پارامتره)، خاکشیربدل (بتا چهارپارامتره، خردل وحشی و خردل دروغین (دندانه ای) بهترین مدل برای تعیین دمای کاردینال بودند. دمای مطلوب جوانه زنی علف های هرز منداب و خاکشیربدل به ترتیب معادل 43/19 و 01/16 درجه سلسیوس پیش بینی شد (بتا پنج و چهارپارامتره). هم چنین دمای مطلوب تحتانی و فوقانی برای علف هرز خردل دروغین به ترتیب 27/22 و 26/29 و برای خردل وحشی 23/23 و 86/ 27 درجه سلسیوس به دست آمد (مدل دندانه ای). بیش ترین رویش علف های هرز منداب، خردل دروغین و خردل وحشی در آبان ماه و برای علف هرز خاکشیربدل از آذرماه تا بهمن ماه قابل انتظار می باشد. مدل سازی جوانه زنی در پاسخ به دما می تواند در مدیریت علف های هرز به ویژه در تعیین زمان کنترل علف های هرز موردتوجه قرار گیرد.

عدم تعادل آبی و مسدودشدن آوند ها عامل اصلی عمر گلجایی کوتاه ژربرا می باشد. به منظور بررسی پتانسیل اسانس های گیاهی در محلول محافظ به جای ترکیبات شیمیایی، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل محلول های گلدانی حاوی 8-هیدروکسی کویینولین سولفات (صفر و ppm 100) و اسانس آویشن و مرزه (ppm 500 و 250) بودند. محلول گلدانی حاوی آب مقطر و 8-HQS به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. سپس هر هفته علاوه بر بررسی ماندگاری گل ها، برخی پارامترهای فیزیولوژیکی، روابط آبی گیاه و جمعیت میکروبی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد گل هایی که در محلول حاوی ppm 250 اسانس آویشن قرار داشتند، 6/8 روز عمر گلجایی بیش تری نسبت به شاهد داشتند. از نظر ثابت پایداری غشا گلبرگ تیمار ppm 500 مرزه بهترین عملکرد را نسبت به هر دو شاهد حاوی آب مقطر و 8-HQS در پایان نمونه برداری داشت. گلبرگ های ژربرا که در تیمار حاوی اسانس آویشن ppm 250 قرار داشتند، شاداب تر بوده و نسبت به سایر تیمارها حتی در مقایسه با تیمار 8-HQS حاوی درصد آب بالاتری بودند. طی ماندگاری آنتوسیانین و ماده خشک روند افزایشی و مواد جامد محلول روند کاهشی داشت. خاصیت آنتی باکتریال اسانس ها با درنظرگرفتن نتایج مطلوب کنترل رشد جمعیت میکروبی محلول نگهدارنده، حتی در مقایسه با 8-HQS، کاملا اثبات شد. لذا به نظر می رسد اسانس های گیاهی به خوبی قابلیت جایگزینی با مواد شیمیایی ضد باکتریایی را داشته و از اثرات مخرب زیست محیطی مواد شیمیایی متداول خواهند کاست.

به منظور بررسی اثر عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم بر پروفیل اسیدهای چرب، درصد روغن، عملکرد دانه و روغن گیاه کتان، رقم Lirina، آزمایشی در سال 1398 به صورت فاکتوریل در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی واقع در هشتگرد، استان البرز اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی مقادیر نیتروژن خالص شامل 30، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره (46 درصد نیتروژن)، مقادیر فسفر خالص شامل 40، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار از منبع سوپر فسفات تریپل (46 درصد فسفر) و مقادیر پتاسیم خالص 40، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار از منبع سولفات پتاسیم (50 درصد پتاسیم) بود. نتایج نشان داد بیش ترین مقدار اسید لینولنیک (99/43 درصد) و اسید لینولئیک (68/17 درصد) و اسید پالمتیک (02/6 درصد) با کاربرد 30 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن و 40 کیلوگرم در هکتار کود فسفر حاصل شد. بیش ترین مقدار اسید اولئیک (49/27 درصد) و اسید استئاریک (25/5 درصد) با مصرف 30 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن به دست آمد. بالاترین عملکرد دانه در هکتار (28/2384 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (19/939) به ترتیب با مصرف 90، 120 کیلوگرم در هکتارنیتروژن و فسفر حاصل شد. البته این ترکیب کودی اختلاف معنی دار آماری با ترکیب کودی 90 و 80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و فسفر نشان نداد. هم چنین براساس نتایج حاصل از این پژوهش درصد روغن تحت تأثیر مقادیر کودی قرار نگرفت.