مجله علمی کشاورزی
سال:1385 | دوره:29 | شماره:3 |تعداد مقالات:14

هدایت هیدرولیکی اشباع خاک، یکی از خصوصیات بسیار مهم فیزیکی خاک است که کاربردهای وسیعی در علوم خاک و آب دارد. در اندازه گیری هدایت هیدرولیکی اشباع خاک مشکل زمانی پیش می آید که سطح ایستابی در اعماق زیاد باشد؛ در این صورت یکی از روش های مناسب برای تعیین هدایت هیدرولیکی اشباع خاک در بالای سطح ایستابی، روش پرمامترگلف است. این روش یک روش ساده بوده و با استفاده از آن می توان آزمایش را در مدت زمان کوتاهی، توسط یک نفر، انجام داد. با انجام آزمایش گلف با استفاده از آنالیز دو عمقی می توان ضرایبی نظیر هدایت هیدرولیکی اشباع (Kƒs) و پارامتر مربوط به خصوصیات خاک غیراشباع (a*) را، بر اساس مبنای تئوریک آن، از حل دستگاه معادلات دو مجهولی بدست آورد. از آنجا که تعدادی از جواب های آنالیز دو عمقی گلف به علت ناهمگن بودن دستگاه معادلات توام، غیرمنطقی می باشند، در این تحقیق از آنالیزهای تک عمقی لاپلاس (KL) با فرض کاپیلاریته صفر، تک عمقی ریچاردز با فرض a*=12 و تک عمقی رگرسیون پایه ای ریچاردز (KR) برای رفع جواب های غیرمنطقی دستگاه پرمامترگلف استفاده شد. در این تحقیق مشخص گردید که برای بدست آوردن جواب های صحیح می توان از آنالیز رگرسیون پایه ای ریچاردز، استفاده نمود. همچنین معین شد که به علت بالا بودن انحراف معیار مقادیر a* در آزمایش های گلف، بهتر است که مقدار آن را ثابت در نظر گرفت.

به منظور مطالعه صفات تولید شیر و برآورد پارامترهای ژنتیکی این صفات از 3245 رکورد تولید شیر، تولید چربی و درصد چربی گاوهای هلشتاین استان خوزستان استفاده شده است. اثر عوامل محیطی ثبت شده شامل آثار ثابت شهرستان، گله، دوره شیردهی، سال، فصل و ماه زایش مورد ارزیابی قرار گرفت که اثر این عوامل بر صفات تولید شیر و تولید چربی معنی دار بود (P≤0.05) ولی آثار دوره شیردهی، فصل و ماه زایش بر صفت درصد چربی اثر معنی داری نداشت. همچنین اثر گله- سال- فصل نیز در یک مدل جداگانه بررسی شد. سن زایش در مطالعه هر سه صفت به عنوان متغیر کمکی در نظر گرفته شد. میانگین و انحراف معیار تولید شیر، تولید چربی و درصد چربی به ترتیب 3851.57±1073.34 کیلوگرم، 136.08±43.51 کیلوگرم و 3.57±0.70 درصد برآورد شد. برآورد پارامترهای ژنتیکی بر اساس مدل حیوانی صورت گرفت و ضرایب وراثت پذیری صفات تولید شیر، تولید چربی و درصد چربی به ترتیب در مدل تک صفتی، 0.25±0.11, 0.24±0.10 و 0.36±0.10 و در مدل تکرار رکورد 0.30±0.08, 0.19±0.06 و 0.31±0.05 تخمین زده شد. تکرار پذیری این صفات نیز، با استفاده از مدل تکرار رکورد 0.32, 0.32 و 0.32 به ترتیب برای تولید شیر، تولید چربی و درصد چربی برآورد گردید. همبستگی های ژنتیکی، محیطی و فنوتیپی برای تولید شیر و چربی، 0.76, 0.70 و 0.75، برای تولید شیر و درصد چربی، -0.32, -0.30 و -0.31 و برای تولید چربی و درصد چربی 0.32, 0.47 و 0.37 بدست آمد. رکوردهای آزمون ماهانه مربوط به 10 ماه تولید شیر گاوهای هلشتاین استان، برای چهار فصل زایش بررسی شد و منحنی شیردهی بدست آمده برای زایش های فصل زمستان، بالاترین پیک تولید و برای زایش های پاییزه بهترین تداوم شیردهی را نشان داد.

مخزن سد کرخه صفر با حجمی بالغ بر 6.95 میلیارد مترمکعب (در رقوم 275 متر) بزرگترین مخزن در سطح کشور محسوب می شود که چندی پیش مورد بهره برداری قرار گرفت. در تحقیق حاضر که با هدف پیش بینی وضعیت رسوب گذاری در مخزن سد کرخه صفر صورت گرفته است از مدل HEC-6 (اداره مهندسی ارتش امریکا) (17) و مدل (11) DEPO استفاده شده است. به منظور استفاده از این مدل ها حجم زیادی از اطلاعات شامل وضعیت هندسی مقاطع مخزن، آمار دبی جریان رودخانه، آمار دبی جریان- دبی رسوب، دانه بندی مواد معلق در جریان های مختلف، دانه بندی مواد بستر و برخی اطلاعات دیگر به کار گرفته شده اند. بعد از آماده سازی فایل های ورودی برای اجرای دو مدل با در دسترس بودن اطلاعات ورودی اقدام به اجرای آنها و مقایسه گرافیکی نتایج خروجی برای حالات مختلف شده است. به طور خلاصه می توان گفت که میزان رسوبات ورودی به مخزن به طور متوسط 14.7 میلیون متر مکعب در سال می باشد. با توجه به نتایج اجرای مدل ها، ضریب کاهش حجم سالیانه مخزن 0.00158 به دست آمده است. هم چنین در پایان دوره 100 ساله، حجم مفید مخزن در حدود 5.4-5.8 میلیارد مترمکعب و فاصله پیشانی رسوب در دلتا از بدنه سد 23-18 کیلومتر می باشد. بنابراین پیشنهاد می شود که کلیه تاسیسات در محدوده بین دیواره سد و فاصله دلتای پیش بینی شده تعبیه شوند تا رسوب گذاری مشکلی برای آنها بوجود نیاورد.

بیوراکتورهای گیاهی نسبت به سایر سیستم های تولید آنتی بادی، اقتصادی ترند و پاتوژنهای انسانی نیز در سیستم های گیاهی وجود ندارند. آنتی بادی تک دومنی با منشا شتری (VHH) بعلت ویژگی هایی مانند اندازه کوچک و سادگی کلونینگ، بیان بالا، پایداری و حلالیت بالا، اختصاصی بودن و تشابه زیاد با زنجیره سنگین آنتی بادی انسانی بر دیگر اشکال آنتی بادی ترجیح داده می شود. در این پژوهش آغازگرهای مناسب با توجه به توالی های افزایش دهنده بیان گیاهی، توالی های دو طرف VHH و محل های برشی مناسب طراحی و ژن مورد نظر پس از جداسازی در ناقل بیانی گیاهی مناسب (pBI121) کلون گردید. ژن مورد نظر با استفاده از آگروباکتریوم نژاد LBA4404 و C58(PGV3101) به گیاهان توتون منتقل گردید و گیاهان تراریخت در محیط کشت انتخابی حاوی آنتی بیوتیک های کانامایسین و سفاتاکسیم باززایی شدند. آنالیز ملکولی PCR بر روی DNA ژنومی استخراج شده از گیاهان باززایی شده با استفاده از آغازگرهای اختصاصی، انتقال ژن VHH را به گیاهان باززایی شده تایید کرد. تولید آنتی بادی فعال مونوکلونال تک دومنی علیه آنتی ژن عامل تومور (MUC1) با استفاده از آنالیزهای الایزا و ایمونوبلاتینگ اثبات گردید. این اولین گزارش از تولید آنتی بادی مونوکلونال تک دومنی نوترکیب علیه تومور و همچنین اولین گزارش تولید آنتی بادی علیه آنتی ژن MUC1 در گیاه می باشد.

پویایی جوامع علف های هرز در اکوسیستم های زراعی نقش مهمی در تعیین آستانه مدیریت علف های هرز داشته و تناوب زراعی و زمان وجین علف های هرز از جمله راهکارهای اکولوژیکی و غیرشیمیایی مدیریت تلفیقی علف های هرز محسوب می شوند. بر این اساس و به منظور بررسی تاثیر نوع گیاه زراعی قبلی و زمان وجین بر پویایی جوامع علف های هرز در کانوپی سورگوم علوفه ای آزمایشی در سال 78-1377 به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مشهد به اجرا درآمد. نوع گیاه قبلی (کلزا و گندم) به عنوان فاکتور اصلی و زمان وجین علف های هرز (20، 40 و 60 روز پس از کاشت) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر نوع گیاه قبلی و زمان وجین بر شاخص های تراکم و وزن خشک علف های هرز معنی دار بود. زودترین زمان وجین در مقایسه با سایر تیمارها دارای بیشترین تراکم و وزن خشک علف هرز بود. این شرایط موجب افزایش جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم توسط علف های هرز در اولین تیمار وجین در مقایسه با سایر زمان های وجین شد. در بیشتر تیمارها، گونه های پهن برگ تراکم و وزن خشک بیشتری نسبت به گونه های باریک برگ داشتند. گیاه کلزا بصورت گیاه نابجا بخش قابل توجهی از فلور گونه های پهن برگ در کانوپی سورگوم را تشکیل می داد.

ملخ های مهاجر مانند ملخ دریایی Schistocerca gregaria (Forskal)، ملخ آسیایی Locusta migratoriaider Reiche and Farsmaize و ملخ مراکشی Dorciostaurus maroccanus Thunberg از سایر گونه های Acrididae که ملخ بومی نام دارند بعلت داشتن چند شکلی فازی متمایز می گردند. در این مقاله سعی شده عامل اصلی تغییر فاز ملخ و هورمون های آن برای تولید فرم طغیانی استرس اکولوژیک معرفی شود. مقالات زیادی در زمینه اکولوژی، مهاجرت، رفتار، فیزیولوژی و فاز ملخ ها انتشار یافته است. عوامل وابسته به تراکم در ملخ های مهاجر سبب تغییر مرفومتریک، فیزیولوژی (رنگ و آنزیم ها)، تولید مثل و سیتوژنتیک شده تا فاز مهاجر به وجود آید. شباهت های زیادی بین عوامل تولید کننده فاز مهاجر ملخ و اثر استرس بر طغیان بعضی از آفات مشاهده شده است. عوامل استرس زای محیط چون نامساعد شدن شرایط زیستی و تولید علوفه استرس زده در نتیجه عدم حاصلخیزی خاک و کمی باران می توانند بر تغییر فاز و تولید فرم مهاجر ملخ تاثیرگذار باشند. استرس درک مخاطرات محیطی توسط حشره است و پاتوژنها یا دشمنان طبیعی نقش مهمی در ایجاد استرس برای ملخ ها دارند. ملخ ها پس از درک علایم نامساعد محیط از طریق تظاهر ژنها و تولید آنزیم ها یا ترشح هورمونها و غدد داخلی به شرایط استرس زای محیطی واکنش نشان می دهند. تغییرات مرفومتریک و آنزیمی ملخ ها هنگام تبدیل فاز همان واکنش آنها به آب و هوای نامساعد محلی و تولید علوفه استرس زده است. عوامل مزبور که باعث تغییر شایستگی می شوند نهایتا با انتخاب ویژگی خاص در بخشی از جمعیت گونه ممکن است دلیل تغییر یافتن سیکل زندگی آنها از فرم بومی به مهاجر باشد.

علاوه بر عوامل اکولوژیکی، عوامل اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در توسعه برنامه مدیریت تلفیقی آفات دارند. در این تحقیق نقش این عوامل در برنامه های مبارزه با آفات و بیماری های خرما و کاهش میزان آسیب آنها در نخلستان های استان خوزستان طی سال های 82-1381 بررسی گردید. جامعه آماری تحقیق کلیه کشاورزان نخلدار استان خوزستان بودند و از بین آنها 65 نفر نخلدار با روش نمونه گیری خوشه ای جغرافیایی و چند مرحله ای از جامعه نخلداران استان انتخاب شدند. روش تحقیق از نوع پیمایشی، توصیفی- همبستگی و پرسشنامه مهمترین ابزار برای جمع آوری اطلاعات بوده است. از روش ماچیک برای بررسی میزان آلودگی هر یک از آفات و بیماری های کلیدی خرما استفاده شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که سهم زمین هر بهره بردار، نسبت زمین آبی به کل، تعداد درختان بارور/ تعداد بهره بردار، عملکرد در هر درخت، درصد فروش محصول، سود محصول و داشتن تراکتور دارای اثرات کاهشی و معنی داری در میزان آسیب آفات و بیماری ها بوده و در ایجاد انگیزه برای مبارزه با آفات و بیماری ها تاثیر مثبت داشته اند و عامل داشتن شغل غیرکشاورزی دارای اثرات افزایش و معنی داری بر میزان آسیب آفات و بیماری ها بوده و در کاهش انگیزه نخلداران برای مبارزه با آفات و بیماری ها تاثیر داشته است. چهار عامل نسبت زمین آبی به کل، ارزش سود محصول، تعداد درختان بارور هر بهره بردار و داشتن شغل غیرکشاورزی به ترتیب در کاهش میزان آسیب آفات و بیماری های خرما در منطقه دارای بیشترین اهمیت بوده اند.

هدف اصلی این مطالعه مقایسه اقتصادی تناوب های پایدار زراعی و ریسک حاصل از استفاده کشاورزان از آنها بود. برای تعیین و مقایسه این تناوب ها، از مدل برنامه ریزی توام با مخاطره تارگت موتاد استفاده شد. داده های مورد نیاز از بهره برداران کشاورزی شهرستان داراب، سازمان جهاد کشاورزی استان فارس و همچنین آمارنامه های کشاورزی جمع آوری شد. نتایج مطالعه نشان داد که، میزان ریسک موجود در تناوب های مختلف زراعی با یکدیگر متفاوت است. در این رابطه، رعایت تناوب ذرت- گندم- ذرت- گندم- آیش دارای حداقل ریسک در منطقه مورد مطالعه است. مقایسه نتایج الگوهای تخمینی با وضعیت فعلی کشاورزان نشان داد که، فاصله نسبتا زیادی بین الگوی کشت کشاورزان و الگوهای بهینه با و بدون تناوب وجود دارد. نتایج الگوهای تارگت موتاد، در مقایسه با الگوهای برنامه ریزی خطی، در سناریوی با و بدون تناوب نشان داد که برنامه های بهینه حاصل از استفاده از تارگت موتاد، در بالاترین سطح از ریسک، نزدیک به الگوی بهینه خطی آن است.

این آزمایش به منظور بررسی زمان تعویض جیره آغازین به رشد (14 و 21 روزگی)، زمان تعویض جیره رشد به پایانی (35 روزگی و بدون جیره پایانی) و سطح لیزین (مقدار توصیه شده 1994، 1NRC و 115% مقدار توصیه شده آن) بر عملکرد تولیدی جوجه های گوشتی تا سن 42 روزگی در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل 2´2´2 انجام شد. به هر یک از 8 تیمار آزمایشی تعداد 4 تکرار و به هر تکرار تعداد 16 قطعه جوجه خروس یک روزه از سویه تجاری راس 308 اختصاص یافت. جوجه ها برای مدت 42 روز بر روی بستر پرورش یافتند و عملکرد تولیدی، بازدهی استفاده از پروتئین و انرژی آنها مورد بررسی قرار گرفت. تعویض زمان جیره آغازین از 21 به 14 روزگی سبب افزایش معنی دار مصرف خوراک، ضریب تبدیل خوراک، انرژی مصرفی و کاهش بازدهی استفاده انرژی شد (P<0.05) ولی بر سایر فراسنجه های آزمایش تاثیر معنی دار نداشت. تغذیه زودتر جیره پایانی در 35 روزگی سبب کاهش معنی دار پروتئین مصرفی، انرژی مصرفی و افزایش معنی دار نسبت بازدهی پروتئین شد (P<0.05) ولی با سایر فراسنجه های آزمایش تاثیر معنی دار نداشت. افزایش سطح لیزین جیره های آغازین، رشد و پایانی سبب بهبود معنی دار افزایش وزن (P<0.05)، کاهش ضریب تبدیل خوراک، افزایش نسبت راندمان پروتئین و انرژی شد (P=0.07)، ولی بر سایر فراسنجه های آزمایش تاثیر معنی دار نداشت. نتایج این آزمایش نشان می دهد استفاده زودتر جیره آغازین در 14 روزگی و جیره پایانی در 35 روزگی و همچنین افزایش سطح لیزین جیره به مقدار 115% حد توصیه شده 1994، NRC سبب بهبود عملکرد تولیدی جوجه های گوشتی می شود و ممکن است مزیت اقتصادی به همراه داشته باشد.

تاثیر نوع کاربری اراضی بر نحوه عملکرد خاک در اکوسیستم، از طریق مطالعه و ارزیابی تغییرات شاخص های کیفیت خاک امکان پذیر می باشد. اینگونه مطالعات که با هدف ایجاد تعادل بین میزان تولید و حفظ و بهبود کیفیت منابع اراضی انجام می گیرد، امکان شناسایی مدیریت های پایدار، و به تبع آن پیشگیری از تخریب فزاینده خاک را فراهم می سازد. در این تحقیق اثر مدیریت های مرسوم بر شاخص های کیفیت خاک مطالعه شد و از این طریق، از بین مدیریت های مرسوم در شهرستان بروجن، مناسب ترین مدیریت ها از نقطه نظر پایداری شناسایی گردید. پنج نوع مدیریت مرسوم شامل مرتع قرق، مرتع تحت چرای شدید، دیم رها شده، گندم و یونجه آبی انتخاب گردیدند. مقدار مواد آلی خاک، شدت فعالیت آنزیم فسفاتاز، پتانسیل تنفس میکروبی خاک، نیتروژن کل خاک، ضریب هدایت هیدرولیکی اشباع، وزن مخصوص ظاهری خاک، بافت خاک، درصد آهک و واکنش نمونه های خاک سطحی برای هر کاربری اندازه گیری شد. فعالیت آنزیم فسفاتاز و درصد مواد آلی در اراضی تحت یونجه حداکثر، در آیش دیم و مرتع تحت چرای شدید حداقل، و در دو کاربری مرتع قرق و گندم آبی حد واسط می باشد. بیشترین پتانسیل تنفس میکروبی و نیتروژن کل در اراضی تحت یونجه، و بعد از آن در گندم آبی مشاهده شد. حداقل پتانسیل تنفس میکروبی در مرتع قرق شده و مرتع تحت چرای شدید اندازه گیری گردید. حال آنکه، حداقل نیتروژن کل خاک در کاربری های مرتع تحت چرا شدید و آیش دیم مشاهده گردید. مقادیر ضریب هدایت هیدرولیکی که نسبت به وزن مخصوص ظاهری قابلیت بیشتری در تفکیک مدیریت های مختلف از خود نشان داد، در اراضی تحت یونجه حداکثر، در مرتع تحت چرای شدید حداقل و در اراضی تحت سایر مدیریت ها متوسط بود. طبق نتایج به دست آمده، کشت مداوم گندم آبی که مدیریت مرسوم منطقه می باشد، به تدریج کیفیت خاک را در مقایسه با سیستم زراعت یونجه کاهش داده است. این مطالعه نشان داد که ناپایدارترین مدیریت از نقطه نظر اکولوژیک، دیم کاری و سپس رهاسازی اراضی می باشد. به نظر می رسد، شدت فعالیت آنزیم فسفاتاز، درصد مواد آلی و ضریب هدایت هیدرولیکی در مقایسه با سایر شاخص ها، تغییرات کیفیت خاک را در منطقه مطالعه شده بهتر نشان می دهند.

رقم برحی از مهمترین ارقامی است که به علت داشتن تانن اندک و از بین رفتن مزه گسی در مرحله خلال قابل مصرف می باشد اما بعلت درصد رطوبت بالا، میوه ها بسیار فسادپذیر بوده و ماندگاری کمی دارند. در پژوهش حاضر، تاثیر دو نوع بسته بندی تحت خلا و اتمسفر تغییر یافته و نیز دو دمای نگهداری 4 و 25oC، بر ماندگاری میوه خرمای رقم برحی برداشت شده در مرحله خلال مورد بررسی قرار گرفت. میوه ها در فواصل زمانی صفر، 10 و 20 روز پس از بسته بندی، از نظر فاکتورهای مختلف کیفی نظیر کاهش وزن، سفتی بافت، مواد جامد محلول، فعالیت آبی، اسیدیته قابل تیتر، پ هاش عصاره، درصد تبدیل به رطب و درصد چروکیدگی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد میوه ها در شرایط اتمسفر تغییر یافته دارای کمتر از 1% کاهش وزن، کمترین درصد تبدیل به رطب و بیشترین فعالیت آبی (0.957) بوده و از نظر دیگر صفات کیفی نیز کمترین کاهش را نشان دادند. در بسته بندی تحت خلا، اگر چه درصد کاهش وزن و میوه های چروکیده حداقل بود ولی بخش برزگی از میوه ها (%22.4) به رطب تبدیل شد و سفتی میوه به نحو قابل توجهی کاهش یافت.

در بررسی هایی که به منظور جمع آوری و شناسایی فون کنه های بالا خانواده Eriophyoidea در استان خوزستان در سال های 83-1382 انجام گرفت، جمعا 12 گونه متعلق به 2 خانواده، 4 زیر خانواده و 9 جنس از روی گیاهان مختلف زراعی، باغی و علف های هرز جمع آوری شد که 7 گونه از آنها برای اولین بار از ایران و یک گونه برای اولین بار از خوزستان گزارش می گردد که به ترتیب با علامت (**) و (*) مشخص شده اند. در این مقاله به گونه هایی که قبلا از ایران گزارش شده اند اشاره کوتاهی شده است. ضمنا 3 گونه جدید از جنس های Phytoptus (Phytoptidae, phytoptinae), Thamnacus (Eriophyidae, Phyllocoptinae) و (Eriophyidae, Eriophyinae) Aceria برای اولین بار در دنیا گزارش می شوند که تعیین گونه آنها در حال بررسی است.الف) خانواده DIPTITOMIOPIDAE، زیر خانواده Rhyncaphtoptinae 1) Rhyncaphytoptus ficifoliae Keifer ب- خانواده ERIOPHYIDAE1- زیر خانواده Phyllocoptinae 1) Aculus solani** Boczek & Davic, 2) A. schlechtendali* Nalepa, 3) Aculops lycopersici Tryon, 4) Oxycenus maxwelli** Keifer, 5) Notalus nerii**Keifer. 2- زیر خانواده Eriophinae 1) Aceria sacchari Wang, 2) A.melongena** Zaher & Abou- Awad, 3) A. eucriotes** Nalepa, 4) Eriophyes rotundae** Mohanasandaram. 3- زیر خانواده Cecidophyinae 1) Colomerus vitis Pagenstecher, 2) Cecidophyopsis hendersoni** Keifer.