مجله علمی کشاورزی
سال:1386 | دوره:30 | شماره:1 |تعداد مقالات:14

این مطالعه، با هدف تعیین اثر حذف دخالت های دولت و آزاد سازی بازار گندم در ایران بر روی رفاه اجتماعی، با استفاده از داده های سری زمانی سال های 1340 تا 1379 انجام شده است. با استفاده از یک مدل تعادل جزیی برای بازار گندم (شامل توابع تقاضا، عرضه و واردات گندم)، و بکارگیری روش برآورد همجمعی مدل های خود توزیع گسترده (ARDL)، کشش های قیمتی عرضه و تقاضای گندم محاسبه شد و به ترتیب 0.12- و 0.19 بدست آمد. با استفاده از کشش های بدست آمده و روش داسیلوا و گرانس (18)، اثرات رفاهی تولید، مصرف و کل آزاد سازی بازار گندم در فاصله سال های مطالعه محاسبه شد. بر اساس نتایج بدست آمده، می توان بیان داشت که هر چند آزاد سازی بازار گندم ایران مخارج دولت، هزینه های اجتماعی و هزینه های مبادلاتی را کاهش می دهد، اما هزینه های اجتماعی کل را افزایش می دهد. در کل انتظار می رود آزاد سازی بازار گندم ایران سود اجتماعی را عاید جامعه کند.

آزمایشی برای تعیین بهترین سطح و زمان استفاده از کنجاله کلزا در جیره جوجه های گوشتی انجام شده است که طی آن، اثرات سه سطح مختلف کنجاله کلزا (5 ،10 و %15 ) و سه زمان مختلف استفاده از آن در جیره (کل دوره، دوره های رشد و پایانی، دوره پایانی) تحت یک آزمایش فاکتوریل 3×3 همراه با تیمار شاهد (10 تیمار) در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی بر عملکرد تولیدی و اقتصادی جوجه های گوشتی مورد بررسی قرارگرفت. تعداد 1400 قطعه جوجه خروس یک روزه از سویه راس 308 به 10 تیمار آزمایشی، که هر تیمار شامل 4 تکرار و 35 قطعه در هر تکرار بود، اختصاص یافتند. نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از کنجاله کلزا در جیره باعث کاهش معنی دار وزن بدن حاصله شد (P<0.01). همچنین اثر آن بر ضریب تبدیل غذایی معنی دار شد (P<0.05) ولی خوراک مصرفی تحت تاثیر سطوح مختلف کنجاله کلزا قرار نگرفت (P>0.05). با افزایش مدت زمان استفاده از کنجاله کلزا در جیره، وزن بدن حاصله و ضریب تبدیل غذایی افت معنی داری کردند (P<0.01) ولی خوراک مصرفی تحت تاثیر قرار نگرفت (P>0.05). اثر متقابل بین کنجاله کلزا و زمان استفاده، بر خوراک مصرفی، وزن بدن، ضریب تبدیل غذایی و کارایی تولید معنی دار نبود (P>0.05). درصد تلفات تحت تاثیر هیچکدام از اثرات اصلی و متقابل قرار نگرفت (P>0.05). با افزایش سطح کنجاله کلزا و افزایش مدت زمان استفاده از آن در جیره، کارایی تولید کاهش معنی داری یافت (P<0.01) درحالی که اثر متقابل بین آنها بر این صفت معنی دار نشد (P<0.05). با افزایش مدت زمان استفاده از کنجاله کلزا، هزینه خوراک به ازای هر کیلوگرم وزن زنده، افزایش معنی داری یافت (P<0.01) در حالی که اثر اصلی کنجاله کلزا و اثر متقابل بر این صفت معنی دار نشد (P>0.05). نتیجه نهایی نشان داد که استفاده از کنجاله کلزا به میزان %5 در جیره دوره پایانی منجر به بهترین عملکرد تولیدی و اقتصادی می شود، هر چند سطوح 10 و %15 نیز از لحاظ اقتصادی در جیره دوره پایانی تا حدودی قابل توجیه هستند.

به منظور بررسی تاثیر دور و میزان آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی ارقام سیب زمینی آزمایشی به مدت دو سال (1381-83) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا گردید. این پژوهش به صورت آزمایش کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. عامل اصلی دور آبیاری در چهار سطح 50 ،75 ،100 و 125 میلی متر تبخیر تجمعی از طشتک تبخیر کلاس A و عامل فرعی سه رقم آریندا، پیکاسو و سانته بود. غده ها در اواخر دی ماه کشت و اوایل خرداد ماه برداشت شدند. پس از برداشت عملکرد هر تیمار به دو قسمت کل و قابل فروش تقسیم شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که حداکثر عملکرد کل و قابل فروش غده در دور آبیاری 50 میلی متر تبخیر (به ترتیب 27.09 و 24.26 تن در هکتار) تولید گردید. اختلاف عملکرد کل و قابل فروش این تیمار با تیمار 75 میلی متر معنی دار نبود ولی بر سایر تیمارهای آزمایشی برتری داشتند. با افزایش فاصله آبیاری درصد عملکرد قابل فروش غده، درصد غده های ریز و درصد رشد ثانویه افزایش یافت. میزان مصرف آب در دوره های 50 ،75 ،100 و 125 میلی متر به ترتیب 9300، 8500، 7350 و 6200 متر مکعب در هکتار بود. حداکثر عملکرد کل (24.76 تن در هکتار) و قابل فروش غده (21.67 تن در هکتار) توسط رقم سانته تولید گردید. اختلاف عملکرد کل و قابل فروش این رقم با رقم آریندا در سطح %1 معنی دار نبود ولی عملکرد کل و قابل فروش این دو رقم بر رقم پیکاسو در سطح %1 برتری داشت. حداکثر وزن متوسط غده، درصد عملکرد غیر قابل فروش، درصد غده های گندیده و درصد رشد ثانویه در رقم آریندا مشاهده گردید. رقم سانته بیشترین تعداد غده در هر بوته، درصد ماده خشک غده و درصد غده ریز را تولید نمود. با توجه به نتایج این آزمایش برای کشت زمستانه در استان خوزستان کاشت ارقام سانته و آریندا با دور آبیاری 75 میلی متر تبخیر تجمعی از طشتک کلاس A توصیه می شود.

در مطالعه جاری با استفاده از یک نمونه 300 تایی از پسته کاران ایران، امکان استفاده از بیمه منطقه ای محصول پسته جهت کاهش ریسک تولید، مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا با توجه به اطلاعات در دسترس، شهرستان به عنوان کوچک ترین سطح ممکن برای مناطق در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بر اساس معیارهای ارایه شده توسط میراندا، بیمه منطقه ای محصول پسته باعث کاهش ریسک تولید خواهد شد. بررسی بیشتر نشان داد که میزان کاهش ریسک صورت گرفته توسط بیمه منطقه ای، برای سطح پوشش کامل %40 بوده و برای سطح پوشش بهینه %52 می باشد. با وجود این بررسی ریسک عملکرد محصول پسته بر اساس توزیع مثلثی ذهنی برآورد شده توسط کشاورزان بیانگر لزوم انتخاب مناطق کوچکتری نسبت به سطح شهرستان می باشد. بنابراین بایستی در مطالعات آینده به سمت کوچک نمودن مناطق و یافتن سطح بهینه منطقه ای حرکت نمود. در پایان جهت دستیابی به هدف فوق راهکارهایی ارایه شد.

به منظور بررسی تاثیر کاشت بر طول دوره های رشد، عملکرد و اجزای دانه و وجود همبستگی بین این صفات در سه رقم کلزا، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 1382-83 اجرا گردید. فاکتور اصلی، تاریخ کاشت در چهار سطح (25 آبان، 15 آذر، 5 دی و 25 دی) و فاکتور فرعی، سه رقم شامل RGS003، Pf704 و هیبرید Hyola 401 بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح تاریخ کاشت از نظر عملکرد دانه و تعداد خورجین در بوته در سطح یک درصد و از نظر تعداد دانه در خورجین، درصد روغن و درصد پروتئین در سطح پنج درصد اختلاف معنی داری وجود داشت. در مورد وزن هزار دانه اختلاف معنی داری بین تاریخ های کاشت مختلف مشاهده نشد. در بین سه رقم مورد بررسی از نظر عملکرد نهایی دانه، تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین در سطح یک درصد اختلاف معنی داری وجود داشت. به این صورت که رقم Pf 704 با 1955 کیلوگرم در هکتار و رقم RGS 003 با 1693 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین میزان عملکرد را داشتند. ولی از نظر تاریخ کاشت و رقم از نظر مراحل فنولژیک مانند طول دوره رشد، تعداد روزهای مورد نیاز از مرحله کاشت تا مرحله ظهور جوانه گل، طول دوره گلدهی، طول دوره خورجین دهی و طول دوره پر شدن دانه اختلاف معنی داری در سطح یک درصد وجود دارد. در میان اجزای عملکرد، تعداد خورجین در بوته بالاترین همبستگی مثبت را با عملکرد نهایی نشان داد (0.7) در حالی که همبستگی معنی داری بین عملکرد دانه و وزن هزار دانه مشاهده نشد. همچنین صفت عملکرد نهایی دانه با تمام خصوصیات فنولژیک ذکر شده همبستگی مثبت بالایی نشان داد.

با افزایش سطح زیر کشت نیشکر در استان خوزستان و مصرف بالای کودهای نیتروژن دار و به منظور تامین بخشی از نیاز نیتروژن گیاه نیشکر و کاهش آلودگی های زیست محیطی کود بیولوژیک تثبیت کننده نیتروژن مورد آزمایش قرار گرفت. با تلقیح جدایه های مختلف یک نوع باکتری همیار تثبیت کننده نیتروژن در نیشکر از گونه Gluconacetobacter diazotrophicus در طراحی گلخانه ای بر روی سه رقم تجاری نیشکر، مقدار رشد نی و تثبیت بیولوژیکی نیتروژن بررسی شد. با اندازه گیری متوسط وزن خشک نی و نیتروژن کل جذب شده در بافت هوایی نیشکر تحت اثر تیمارهای باکتری و N=100kgN.ha-1 و مقایسه آن با تیمار شاهد نشان داده شد که تیمارهای اعمال شده 29-66 درصد در وزن خشک گیاه و 29-55 درصد جذب نیتروژن کل گیاه افزایش یافته است.

به منظور بررسی اثر نوع گیاه قبلی در تناوب و روش های مدیریت گیاهی آزمایشی در طی دو فصل پاییز و تابستان در سال 1383-84 در مزرعه تحقیقاتی آستان قدس در مشهد اجرا شد. آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی بصورت کرت های یکبار خرد شده و در سه تکرار اجرا گردید. تیمار اصلی نوع گیاه قبلی گندم و کلزا (در دو سطح) و تیمار فرعی روش های مدیریت بقایای گیاهی در سه سطح بصورت مخلوط کردن کامل بقایا، حذف کامل بقایا و آتش زدن بقایا بود. اثر تیمارهای آزمایش بر روی گیاه ماش بررسی گردید. صفات مورد اندازه گیری شامل عملکرد و اجزای عملکرد دانه و درصد پروتئین بودند. نتایج نشان داد که اثر گندم بر عملکرد و اجزای عملکرد ماش بهتر از کلزا بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در تیمارهای توالی گندم و مخلوط کردن بقایا (2.7 تن در هکتار) و توالی کلزا و آتش زدن بقایا (0.71 تن در هکتار) بدست آمد. بیشترین و کمترین درصد پروتئین نیز به ترتیب در تیمارهای توالی گندم و حذف کامل بقایا (24.5 درصد) و توالی کلزا و حذف کامل بقایا (21 درصد) بدست آمد. از بین اجزای عملکرد تعداد دانه و تعداد غلاف بیشترین و وزن هزار دانه کمترین تغییر را دارا بودند. در مجموع توالی گندم – ماش بهتر از توالی کلزا- ماش و مخلوط کردن بقایا نیز بهتر از سایر روش های مدیریت بقایا بود.

خشکسالی از پدیده های خزنده محیطی است که خسارت های زیادی را بر منطقه تحت تاثیر تحمیل می کند. این پدیده به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشکی مانند استان سیستان و بلوچستان که از شکنندگی بیشتری برخوردارند، نمود بیشتری دارد. در این مقاله، دوره های خشک در استان سیستان و بلوچستان با استفاده از شاخص (Standardized Precipitation Index) SPI در مقیاس زمانی سه و شش ماهه و بر مبنای دوره آماری 1965-2000 بررسی گردید. شدت و تداوم دوره های خشک برای هر دو مقیاس زمانی تعیین و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتیجه این بررسی نشان داد که با افزایش تداوم از تعداد رخدادهای خشکسالی کاسته می شود و فراوان ترین وقایع خشکسالی در تداوم های یک تا سه ماهه روی می دهد. انجام تحلیل خوشه ای بر روی سری زمانی SPI سه و شش ماهه حاکی از امکان طبقه بندی استان به نواحی همگن شمالی و جنوبی است. نتیجه بررسی همچنین نشان می دهد که تغییرات زمانی سری های SPI در سطح استان از عرض جغرافیایی پیروی می نمایند و ایستگاه های شمالی و جنوبی استان دارای الگوهای متفاوتی می باشند. در ناحیه جنوبی تداوم خشکسالی ها کمتر از سایر نواحی استان بوده و دوره های خشک به سرعت با دوره های تر و نرمال جایگزین می شوند، در حالی که در ناحیه شمالی تداوم دوره های خشک بیشتر بوده که خود سبب می گردد که خشکسالی ها اثرات نامطلوب بیشتری در پی داشته باشند.

یکی از متغیرهای موثر بر شکل آبنمود سیلاب ها، الگوی توزیع زمانی باران می باشد. بنابراین اطلاع در مورد الگوی مناسب توزیع زمانی باران برای تخمین سیلاب می تواند یکی از اهداف هیدرولوژیست ها باشد. برای دستیابی به هدف مذکور رگبارهای حوزه آبریز رود زرد با مساحتی معادل 875 کیلومتر مربع واقع در شمال شرق خوزستان (جنوب غرب ایران) مورد مطالعه واقع شد. رگبارهایی که در این مطالعه مد نظر قرار گرفتند رگبارهای فراگیری بودند که منجر به سیلاب های قابل توجهی در خروجی حوزه گردیده اند. تعداد چهار ایستگاه باران نگاری در حوزه مذکور به عنوان شاخص و در دوره آماری 1349 لغایت 1381 انتخاب گردیدند. 13 رگبار که دارای متوسط ارتفاع بارندگی از حداقل 38 میلی متر تا حداکثر 180 میلی متر بودند انتخاب شده و الگوی بارندگی مربوط به هر یک از آنها تهیه گردید. متوسط ارتفاع بارندگی ناشی از 22 ایستگاه باران سنجی برای مجموعه رگبارها در حوزه رود زرد 86.5 میلی متر بدست آمد. نتایج این تحقیق مبتنی بر پیشنهاد یک الگوی توزیع زمانی مناسب بر اساس میانگین درصد تجمعی بارندگی در پایه های زمانی مشترک برای هر یک از رگبارها و یک الگوی دیگر، که از الگوی مربوط به 13 رگبار است، برای کل حوضه آبریز رود زرد می باشد.

یک خرمنکوب برنج که در آن تغذیه ساقه های محصول توسط یک زنجیر (نقاله) و ریل نگهدارنده انجام می شد، با دو رقم محصول برنج مورد آزمایش و ارزیابی قرار گرفت. عوامل مستقل متغیر در آزمایشگاه شامل سرعت دورانی کوبنده، سرعت زنجیر تغذیه، طول ساقه ها و عامل وابسته یا عامل ارزیابی متغیرهای مذکور، تلفات کوبش محصول بود. پس از انجام آزمایشات، با استفاده از نرم افزار SPSS بر روی داده ها تحلیل رگرسیون انجام گرفت و مدل تلفات کوبش برای دو رقم برنج بینام و 507 به ترتیب با ضریب همبستگی و ضریب تبیین معادل 0.726, 0.852 و 0.817, 0.904 بر حسب عوامل مستقل تعیین شد. در این آزمون سرعت دورانی کوبنده به عنوان مهمترین عامل موثر بر تلفات کوبش تشخیص داده شد.

به منظور تعیین رقم و تاریخ کاشت ذرت آجیلی و دستیابی به حداکثر محصول، آزمایشی به مدت دو سال (1380 و1381) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان انجام گرفت. در این بررسی سه رقم ZK 1533×ZK4722AA (KSC600), ZK 1533/2×ZK4722AA, ZK298/ ||| |||×ZK4722 در سه تاریخ کاشت (5.15، 5.25 و 6.4) در آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار کاشته شدند. میانگین درجه حرارت هوا در سال های 1380 و 1381 در تاریخ 5.15 به ترتیب 35.6 و 37.4oС، در تاریخ 5.25 به ترتیب 37.7 و 34.5oС و در تاریخ 6.4 به ترتیب 33.0 و 35.4oС بود. عامل اصلی تاریخ کاشت و عامل فرعی رقم بود. نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه نشان داد که اثرات ساده تاریخ کاشت و رقم در سطح %1 معنی دار بود. در حالی که اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم معنی دار نبود. تاریخ کاشت 15 مرداد ماه با میانگین عملکرد 8.512 تن در هکتار و بهترین رقم ZK1533*ZK4722AA (KSC600) با متوسط عملکرد 8.108 تن در هکتار بود. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم نیز نشان داد که بالاترین عملکرد متعلق به رقم KSC600 در تاریخ کاشت 15 مرداد ماه به میزان 9.375 تن در هکتار بود که ممکن است بهترین تیمار قابل توصیه در منطقه بهبهان محسوب گردد.

طی سال های 1377 و 1378 با نمونه برداری منظم از مزارع نیشکر جنوب اهواز، تغییرات فصلی و پراکنش فضایی جمعیت کنه تارتن نیشکر (Oligonychus sacchari ) و کفشدوزک شکارگر آن (Stethorus gilvifrons) و نیز نحوه زمستان گذرانی و عوامل موثر بر تغییرات جمعیت کفشدوزک، مورد مطالعه قرار گرفت. اولین کلنی کنه نیشکر اواخر اردیبهشت روی برگ های نیشکر ظاهر شد و ده روز تا دو هفته بعد از آن، کفشدوزک نیز شروع به فعالیت نمود و جمعیت آن با الگویی مشابه کنه در طول فصل تغییر کرد. از اواخر شهریور جمعیت کنه و به دنبال آن جمعیت کفشدوزک رو به کاهش گذاشتند. در طول فصل های پاییز و زمستان هیچ کفشدوزکی در حال زمستان گذرانی در مزارع نیشکر مشاهده نشد. نتایج معادلات رگرسیون چند گانه خطی نشان داد که درصد رطوبت نسبی و تراکم طعمه، بیشترین ارتباط را با تغییرات انبوهی کفشدوزک داشتند. پراکنش فضایی جمعیت کنه و کفشدوزک تجمعی و تابع توزیع دو جمله ای منفی بود. مقدار عددی شاخص تجمع (k) برای جمعیت کنه و کفشدوزک در طول فصل بسیار کوچک و در محدوده پراکنش تجمعی قرار داشت.