نظام ها و خدمات اطلاعاتی
سال:1392 | دوره:2 | شماره:3 (پیاپی 7) |تعداد مقالات:9

حفظ کیفیت آموزش عالی در گرو دو سازوکار اساسی است. آنچه در مرحله نخست، شالوده کیفی آموزش عالی را پایه ریزی می کند، برنامه ریزی مسوولانه و متناسب با شرایط موجود علم و فناوری است. در مرحله بعدی، آنچه اهمیت اساسی دارد، دقت در اجرای صحیح برنامه های آموزشی است که طبیعتا نتیجه گیری درست از این برنامه های آموزشی را به دنبال خواهد داشت. نقصان کیفی در هر یک از این دو مرحله، کاستی در کیفیت آموزش عالی را به دنبال خواهد داشت.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت وبگاه مجله های کتابداری و اطلاع رسانی داخلی بر اساس ابزار ارزیابی کیفیت (دبلیو. کیو.ای. تی) انجام شده است.روش: روش پژوهش از نوع پیمایش ارزیابانه است. ابزار ارزیابی در این پژوهش دبلیو. کیو.ای. تی است. این ابزار به سنجش اعتبار وبگاه ها بر اساس 9 معیار کلی محتوا، عملکرد، اعتبار، روزآمدبودن، پیوند، گرافیک، دامنه، ساختار و استفاده از برچسب ها می پردازد. جمعیت آماری پژوهش شامل کلیه وبگاه های نشریه های علمی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی که دارای وبگاه مستقل برای خود بوده اند که شامل 13 وبگاه نشریه های حوزه کتابداری و اطلاع رسانی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از درصد، میانگین رتبه ای و انحراف معیار استفاده شده است.یافته ها: بیش از 60 درصد از وبگاه های مورد بررسی از نظر میانگین کیفیت محتوا و بیش از 80 درصد از نظر امتیاز عملکرد متوسط و قوی ارزیابی شده اند، از نظر امتیاز اعتبار تمامی وبگاه های مورد بررسی در سطح متوسط و بالاتر هستند. از نظر روزآمدبودن، تنها 8 درصد به صورت قوی عمل کرده اند، از نظر پیوند53 درصد امتیاز متوسط و 47 درصد امتیاز ضعیف یا بسیار ضعیف کسب کرده و از نظر گرافیک، امتیاز آن ها بیش از 90 درصد از وبگاه ها متوسط به بالا و از نظر معیار ساختار، بیش از 93 درصد از وبگاه های مورد بررسی در سطح قوی عمل کرده اند. از نظر معیار ابر برچسب 46 درصد از وبگاه ها در سطح عالی و حدود 54 درصد ضعیف بوده اند.نتیجه گیری: از کل 31 مولفه و 8 معیار مورد بررسی در این پژوهش برای ارزیابی وبگاه نشریات کتابداری و اطلاع رسانی، تنها 2 معیار عملکرد و اعتبار در سطح عالی و معیار محتوا از نظر عملکرد قوی و معیارهای گرافیک، ساختار، ابربرچسب متوسط و همچنین دو معیار پیوند و روزآمدبودن ضعیف بوده اند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی رفتار اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد است.روش: روش انجام پژوهش توصیفی پیمایشی است و جامعه پژوهش شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد بوده است. حجم نمونه با استفاده از جدول کرج سای و مورگان 327 نفر برآورد گردید. برای گرد آوری داده ها، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که مهم ترین منبع اطلاعاتی برای دانشجویان، شخص آگاه در موضوع، مهم ترین هدف اطلاع یابی، نگارش پایان نامه و مهم ترین ابزار مورد استفاده، نرم افزار کتابخانه است. در هنگام استفاده از کتابخانه دانشگاه مهم ترین منبع اطلاعاتی، کتاب های درسی، مهم ترین هدف از جستجوی اطلاعات در کتابخانه، انجام تکلیف درسی، موثرترین ابزار مورد استفاده، نرم افزار کتابخانه، و مهم ترین منبع خدمات اطلاعاتی مورد استفاده، خدمات مرجع است. در مطالعات تخصصی و غیرتخصصی، مهم ترین منبع اطلاعاتی مورد استفاده، کتاب، بیشترین مکان مطالعه، منزل و راه تهیه منابع اطلاعاتی اکثر دانشجویان خرید کتاب است.نتیجه: نتایج این پژوهش حاکی از این است که کتابخانه دانشگاهی و مهمتر از آن کتابداران نتوانسته اند نقش مهمی را در بر طرف کردن نیازهای اطلاعاتی و هدایت رفتارهای اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد نجف آباد ایفا نمایند، که به عنوان ضعف بزرگی محسوب شده و ناشی از ضعف برنامه ریزی و آگاهی در این زمینه می باشد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر سنجش میزان آمادگی کتابخانه های دانشگاهی ایران برای ارائه خدمات عمومی الکترونیکی است. خلاء پژوهشی در خصوص استفاده از فناوری اطلاعاتی و ارتباطاتی برای ارائه خدمات عمومی در این مراکز، بیانگر لزوم انجام این پژوهش بوده است.روش: روش پژوهش پیمایشی و جامعه پژوهش، کتابخانه های دانشگاه های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات، فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به روش سرشماری و نیز کتابخانه های دانشگاه های آزاد در مراکز استانها است که به روش نمونه گیری هدفمند مورد بررسی قرار گرفته اند. این پژوهش تحلیلی- کاربردی به روش پیمایشی و با استفاده از چهار نوع پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفته است.یافته ها: با توجه به اینکه خدمات عمومی هرکتابخانه در سه دسته ارائه می شود (مرجع، اطلاع رسانی و امانت) نتایج پژوهش نشان داد که میزان آشنایی کاربران، مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاهی با «خدمات عمومی الکترونیکی» در سطح ضعیف (2.98) است و نگرش این گروه ها نسبت به ارائه این نوع خدمات بطور کلی در سطح متوسط (3.78) قرار دارد. میزان آشنایی و نگرش سه گروه آماری نسبت به ارائه خدمات «مرجع الکترونیکی» در کتابخانه های دانشگاهی بیش از سایر خدمات عمومی الکترونیکی بوده است. کتابخانه های دانشگاهی برنامه ارائه خدمات عمومی الکترونیکی را در برنامه های آتی خود منظور داشته اند. این میزان بطور میانگین91/3 بوده است که در سطح متوسط به بالا است.نتیجه گیری: سابقه ارائه خدمات عمومی الکترونیکی با رعایت عوامل اصلی در هیچ یک از کتابخانه های دانشگاهی وجود نداشته است. از نظر تجهیزات جامعه پژوهشی مذکور وضعیت مناسبی نداشته اند. همچنین تخصص و میزان تحصیلات کتابداران ارائه دهنده خدمات عمومی در این کتابخانه ها در سطح متوسط رو به پایین بوده است. بطور کلی سطح آمادگی کتابخانه های دانشگاهی ایران برای ارائه خدمات عمومی الکترونیکی در حد متوسط است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی راه های بهبود خدمات جنبی در کتابخانه های عمومی شهر اصفهان از دیدگاه کاربران بر اساس رهنمودهای ایفلا/ یونسکو انجام شد.روش: در این پژوهش از روش تحقیق پیمایشی تحلیلی بهره جویی شده، و برای نیل به اهداف تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته بررسی خدمات جنبی از دیدگاه کاربران بر اساس رهنمودهای ایفلا/ یونسکو در سه مولفه خدمات برون کتابخانه ای، تشکیل گروه های قصه گویی، و تشکیل گروه های مطالعاتی استفاده گردید. جامعه آماری کلیه اعضای کتابخانه های عمومی استان اصفهان وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور هستند که با توجه به حجم جامعه آماری تعداد 459 نفر با استفاده از نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه آماری برگزیده شدند.یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که خدمات برون کتابخانه ای، برگزاری برنامه های قصه گویی، و تشکیل گروه های مطالعاتی در بهبود خدمات جنبی کتابخانه های عمومی استان اصفهان تاثیرگذار است.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش مسوولین و کتابداران کتابخانه های مورد بررسی را از وضعیت خدمات جنبی آنها و اینکه تا چه حد پاسخگوی نیازهای کاربران و میزان رضایت آنها از این خدمات است آگاه می کند و می تواند الگویی برای سایر کتابخانه های عمومی بوده تا از نتایج پژوهش حاضر برای بالابردن سطح کیفیت و کمیت خدمات جنبی خود و رضایتمندی کاربران کتابخانه بهره مند شوند.

هدف: هدف پژوهش تعیین نظرات دانشجویان کتابداری درخصوص وبلاگ های کتابداری واطلاع رسانی فارسی است.روش: در یک مطالعه پیمایشی توصیفی 144پرسشنامه از طریق پست الکترونیکی توسط پژوهشگر در میان دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشته کتابداری دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران شمال و واحد علوم تحقیقات تهران) سال های 1387 و 1388 توزیع گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط نرم افزار spss انجام گرفت.یافته ها: میزان آشنایی دانشجویان با وبلاگ های کتابداری فارسی (70درصد)، میزان هماهنگی بین وبلاگ های کتابداری و نیاز دانشجویان (66 درصد) و همینطور نقش این وبلاگ ها در ارتقای دانش تخصصی دانشجویان (79 درصد) است که درحد بالایی قرار دارد و انگیزه استفاده دانشجویان از وبلاگ های کتابداری (43 درصد)، و نقاط قوت این وبلاگ ها (36 درصد) ارزیابی شد.نتیجه گیری: به طورکلی یافته های پژوهش نشان داد که دانشجویان کتابداری در حد متوسطی از وبلاگ های کتابداری و اطلاع رسانی رضایت دارند. در پایان پژوهش نیز پیشنهاداتی ارائه شد که توصیه می شود نقاط قوت وبلاگ ها تقویت شود و در جهت برطرف کردن نقاط ضعف آن ها تلاش شود تا از این طریق کارایی و سودمندی این وبلاگ ها و به تبع آن میزان رضایت دانشجویان کتابداری افزایش یابد.

هدف: هدف اصلی این پژوهش نیازسنجی اطلاعات مورد نیاز دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر و نقش کتابخانه در تامین آن نیازها است.روش: روش تحقیق پیمایشی تحلیلی است. جامعه پژوهش شامل دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر است. تجزیه و تحلیل آماری بر روی 357 پرسشنامه ا پاسخ داده شده انجام گرفت. اطلاعات بدست آمده با استفاده از روش آماری توصیفی و تحلیلی و با به کارگیری نرم افزار- اس.پی.اس. اس. صورت گرفته است.یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که مهمترین هدف از جستجوی اطلاعات و دلیل کسب اطلاعات دانشجویان به ترتیب، مولفه انجام پروژه های درسی با میانگین رتبه (5.11) و اطلاعات کمکی و تخصصی مرتبط با کتب درسی با میانگین رتبه (3.36) است. از بین منابع رسمی کسب اطلاعات به ترتیب: متون پایه استاندارد (کتاب ها و منابع مرجع تخصصی)، مجلات علمی- تخصصی، پایان نامه ها و گزارش های تحقیقاتی، مهمترین منابع جهت تامین نیازهای اطلاعاتی دانشجویان به حساب می آیند. از طرفی استفاده از اینترنت و موتورهای جستجوی عمومی به عنوان منابع الکترونیکی، با میانگین رتبه (3.02) برای تامین نیازهای اطلاعاتی دانشجویان بیشترین اهمیت را دارا است. در پایان، نتایج پژوهش مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و پیشنهادهایی نیز ارائه شده است.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد، نقش کتابخانه های دانشگاه در تامین نیازهای اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد قائم شهر در حد متوسط، است و دانشجویان به منظور تامین نیازهای اطلاعاتی خود از سایر کتابخانه ها و کتابخانه های شخصی نیز استفاده می کنند.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی نیازهای اطلاعاتی مدیران مسوول نشریات ایران است.روش شناسی پژوهش: در این پژوهش از روش پیمایشی توصیفی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه شامل 1997 مدیر مسوول بود که توسط نمونه گیری تصادفی نظام مند 214 نفر انتخاب شدند. ابزار استفاده شده در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 89% است. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (که در آن از فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، انحراف میانگین و واریانس) با کمک نرم افزار spss استفاده شده است.یافته ها: بیشترین نیاز مدیران مسوول نشریات ایران به ترتیب منابع اطلاعاتی جهت آموزش و پژوهش در اولویت اول با 56 نفر (33.37 درصد)، جهت افزایش دانش حرفه ای در اولویت دوم با 50 نفر (33.33 درصد)، جهت افزایش دانش شخصی در اولویت سوم با 55 نفر (6.36 درصد) است. پایگاه اطلاعاتی «Fox news» پرکاربرد ترین منبع اطلاعاتی به حساب می آید. میزان آشنایی مدیران، با شیوه های جستجو در اینترنت و پایگاه های اطلاعاتی زیاد است. اهمیت کتابخانه در رفع نیازهای اطلاعاتی جامعه مورد بررسی در حد متوسط و با میانگین (3.13 درصد) است.نتیجه گیری: مشخص شد که اینترنت اولین وسیله کسب اطلاعات برای مدیران مسوول نشریات است و استفاده از نظر خوانندگان در درجه بعدی قرار دارد. هدف مدیران نشریات ایران از جستجوی اطلاعات بیش از سایر اهداف به علاقه آنها برای به روزکردن اطلاعات شان مرتبط است که (37.33) درصد است. همچنین میزان استفاده آنها از پست الکترونیکی بیش از 34% است.

هدف: تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت فناوری اطلاعات در کتابخانه های دانشگاه تبریز (12 کتابخانه) و موانع و مشکلات استفاده از آن انجام شده است.روش: روش پژوهش پیمایشی توصیفی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است که از سوی مدیران کتابخانه های دانشگاه تبریز تکمیل شده است. جامعه آماری مورد نظر 12 کتابخانه از کتابخانه های دانشگاه تبریز بود و کل جامعه آماری مورد بررسی قرار گرفت و نمونه گیری انجام نشد.یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، از نظر امکانات سخت افزاری بیشترین تعداد مربوط به رایانه (با 119 دستگاه) و کمترین تعداد به اوپک (1 عدد) اختصاص دارد. برای ارائه خدمات با استفاده از ابزارهای اینترنت، موتورهای جستجو (11 کتابخانه) و پست الکترونیکی (7 کتابخانه) بیشترین و گروه های بحث و گفتگو (2 کتابخانه) کمترین میزان استفاده را داشته اند. خدمات تحویل مدرک در 4 کتابخانه، خدمات اشاعه اطلاعات گزیده، تابلوی اعلانات الکترونیکی، و فهرست پیوسته هر یک در 2 کتابخانه، و خدمات آگاهی رسانی جاری در 3 کتابخانه ارائه می شود.نتیجه گیری: مشکلات و موانع استفاده از فناوری اطلاعات در کتابخانه های دانشگاه تبریز به ترتیب عبا ر ت اند از: بالابودن هزینه های دسترسی پیوسته به پایگاه های اطلاعاتی، ناآش نایی مراجعه کنندگان به استفاده از امکانات مبتنی بر فناوری اطلاعات، و نبود کارکنان آموزش دیده و متخصصان کافی برای استفاده از فناوری اطلاعاتی (هر کدام در 9 کتابخانه)، نبود حمایت مسوولان و مدیران کتابخانه (8 کتابخانه)، عدم تسلط کتابداران به زبان انگلیسی مورد نیاز برای استفاده از فناوری، مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری (هر کدام در 7 کتابخانه)، مشکلات ارتباط اینترنتی (5 کتابخانه)، و کمبود منابع الکترونیکی (3 کتابخانه).