نظام ها و خدمات اطلاعاتی
سال:1391 | دوره:1 | شماره:4 (پیاپی 4) |تعداد مقالات:9

بررسی کیفیت خدمات ارایه شده توسط کتابخانه ها اقدامی ضروری برای آگاهی از نقاط قوت و ضعف خدمات و گام مهمی در جهت بهبود خدمات و رفع کاستی های احتمالی است. مطالعه و ارزیابی خدمات کتابخانه ها در خارج از ایران از دهه 1960 آغاز شده و اولین تلاش جدی در این زمینه به پژوهش ار و دیگران (1968) در مورد شیوه های ارزیابی عینی در کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده مربوط می شود. از دهه 1960 به اینسو ارزیابی کتابخانه ها همواره موضوع مهمی در حوزه مطالعات علم اطلاعات در غرب بوده است. انواع مختلف کتابخانه ها اعم از دانشگاهی، عمومی، تخصصی و آموزشگاهی از جنبه های مختلفی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. لانکستر (1995) مطالعه جامعی در مورد انواع جنبه های ارزیابی کتابخانه ها انجام داده است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تحلیل آمادگی نیروی انسانی در زمینه تجارت الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان است.روش: روش انجام پژوهش پیمایشی توصیفی است و جامعه آماری آن را نیروی انسانی کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان (166 نفر) تشکیل می دهد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که میزان آمادگی الکترونیکی نیروی انسانی با میانگین 2.59 کمتر از حد متوسط است. میزان آگاهی نسبت به تجارت الکترونیکی، نگرش مثبت به فاوا و تجارت الکترونیکی، مهارت ها و آموزش فاوا و تجارت الکترونیکی کمتر از حد متوسط است. همچنین یافته ها نشان می دهد تفاوت معناداری میان مقدار ابعاد آمادگی تجارت الکترونیکی نیروی انسانی وجود دارد. افزون بر این، زنان بیش از مردان از آموزش برخوردار شده اند. دارندگان مدرک کتابداری، نگرش مثبت تری برای به کارگیری و استقرار تجارت الکترونیکی دارند. آگاهی، نگرش و مهارت منابع انسانی دارای تحصیلات کارشناسی ارشد از دارندگان مدارک کارشناسی و کاردانی بیشتر است. همچنین دارندگان مدرک کارشناسی مهارت بیشتری از دارندگان مدرک کاردانی دارند. بین میزان آگاهی و مهارت کارکنان با سابقه کاری مختلف تفاوت معنادار وجود دارد. نیروی انسانی مشغول به کار در بخش عمومی نسبت به افراد مشغول به کار در بخش مدیریتی و فنی از نظر مهارت و نگرش آمادگی کمتری دارند. آموزش کارکنان در کتابخانه دانشگاه اصفهان بیشتر از دانشگاه صنعتی و در دانشگاه صنعتی بیشتر از علوم پزشکی است. همچنین مهارت های نیروی انسانی کتابخانه اصفهان بیشتر از علوم پزشکی است.نتیجه گیری: نتایج نهایی پژوهش حاکی از آن است که نیروی انسانی کتابخانه های شهر اصفهان از آمادگی تجارت الکترونیکی لازم برخوردار نیستند و آمادگی نیروی انسانی بر حسب پاره ای از عوامل جمیت شناختی متفاوت است.

هدف: این پژوهش با هدف شناخت وضعیت فناوری اطلاعات در کتابخانه های عمومی شهری استان مرکزی انجام شده است.روش: روش پژوهش حاضر پیمایشی تحلیلی است. اطلاعات مربوط به جنبه های مختلف کاربرد فناوری اطلاعات در کتابخانه های عمومی شهری استان مرکزی از طریق پرسشنامه گردآوری شده است. در این پژوهش، در مورد کارکنان و مسوولین کتابخانه ها نمونه گیری نشده است و تمام 62 نفر کارکنان کتابخانه ها در جامعه پژوهش لحاظ شده اند ولی به منظور همگن نمودن اعضای فعال کتابخانه ها، ابتدا بر اساس جدول نمونه گیری مورگان، تعداد 365 نفر به عنوان کل جامعه نمونه در نظر گرفته شدند و با توجه به پراکندگی اعضای کتابخانه ها از نظر جنسیت و سطح تحصیلات، از روش نمونه گیری طبقه ای استفاده شده است. برای آزمون فرضیه ها از آزمون من ویتنی و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده است.یافته ها: همه کتابخانه های مورد بررسی دارای رایانه، چاپگر، مودم، بلندگو، رایانه مجهز بهCD/DVD Writer ، نرم افزار نمایه، نرم افزار نمایه نشریات و CD کتابشناسی ملی و اینترنت پرسرعت بودند. در عین حال، هیچ یک از کتابخانه ها دارای منابع و پایگاه های الکترونیکی و وب سایت نبودند و برای ارائه خدمات به متقاضیان فقط از سرویس تحویل مدرک (امانت کتاب) استفاده می شود و از سایر خدمات مانند اشاعه گزینشی اطلاعات و آگاهی رسانی جاری و غیره هیچ استفاده ای نمی شود. هیچ یک از اعضا از چاپگر،  CDیا DVD رایتر و اسکنر استفاده نمی کردند و تجهیزات مذکور در اختیار کارکنان کتابخانه ها قرار داشت. 59 درصد کاربران و 100 درصد کارکنان کتابخانه ها مهارت های استفاده از رایانه نظیر آی سی دی ال را آموزش دیده اند و 53.2 درصد کاربران از نرم افزار نمایه نشریات برای جستجوی اطلاعات و 64.4 درصد کار کنان از منابع الکترونیکی و اینترنت در انجام امور کتابخانه ها و 48.3 درصد کار کنان از منابع الکترونیکی و اینترنت در ارائه خدمات به کاربران استفاده می کنند. همه کارکنان از نرم افزار نمایه و  CDکتابشناسی ملی استفاده می کنند. عمده ترین مشکل در زمینه استفاده از فناوری اطلاعات از دید کارکنان و کاربران کمبود تعداد رایانه ها عنوان شده است.نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که استفاده از فناوری اطلاعات برای انجام امور روزانه کتابخانه های عمومی استان مرکزی گسترش یافته است و تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری مربوطه نیز به اندازه کافی وجود دارد و کارکنان نیز از مهارت های لازم برخوردارند. فقدان آموزش و کمبود تعداد رایانه و عدم آشنایی با پایگاه های اطلاعاتی به ترتیب عمده ترین موانع در استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت می باشند.

هدف: این پژوهش درصدد است دیدگاه جامعه کتابداری ایران در رابطه با ارائه خدمات کتابخانه ای مبتنی بر تلفن همراه را بررسی کرده و بر حسب میزان علاقه و آمادگی آن ها برای استفاده از این خدمات جدید، پیشنهادها و راهکارهایی ارائه نماید.روش: این پژوهش به روش پیمایشی اینترنتی انجام یافته است. داده های مورد نیاز پژوهش توسط پرسشنامه ای محقق ساخته از پاسخ های 288 نفر پاسخ دهنده حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی بدست آمد.یافته ها: %100 پاسخ دهندگان از امکانات مکالمه و پیام کوتاه متنی به طور مداوم و %63 آن ها از امکانات گوشی تلفن همراه جهت شنیدن موسیقی و %62 از امکان عکاسی و فیلمبرداری با تلفن استفاده می کردند. همچنین نتایج نشان داد که %63.5 پاسخ دهندگان حضور تلفن همراه در کتابخانه را مزاحمت آفرین نمی دانستند. از میان خدمات پیشنهادی، آگاهی رسانی از کتاب ها و منابع جدید کتابخانه به اعضا از طریق SMS با %98 دارای بالاترین میزان مقبولیت بود.نتیجه گیری: پیاده سازی خدمات کتابخانه ای مبتنی بر تلفن همراه سبب سهولت بیشتر در دسترسی کاربران به خدمات کتابخانه ای خواهد شد و خدمات کتابخانه با زندگی روزمره کاربران بیشتر پیوند خواهد خورد. با توجه به میزان مقبولیت بالا و سودمندی این گونه خدمات، ضرورت دارد برنامه ریزی های لازم جهت پیاده سازی آن در کتابخانه های کشور انجام پذیرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل عناصر و ویژگی های مطرح در رابط کاربر نرم افزار کتابخانه ای پارس آذرخش و تعیین میزان رضایت دانشجویان دانشگاه شهید چمران از تعامل با این نرم افزار است.روش: روش پژوهش، پیمایشی و از نظر هدف و نوع، کاربردی است. در این پژوهش، برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. جامعه پژوهش دانشجویان دانشگاه شهید چمران و روش نمونه گیری، تصادفی - طبقه ای بود. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون های تی مستقل، تحلیل واریانس، و آزمون همبستگی پیرسون و نرم افزار SPSS نسخه 16 استفاده شد.یافته ها: بیش ترین رضایت از عناصر و ویژگی های رابط کاربر نرم افزار کتابخانه ای پارس آذرخش، مربوط به یادگیری و چگونگی کار با نرم افزار است که با میانگین 2.17 (54.25 درصد) در بالاترین رتبه قرار دارد.نتیجه گیری: رضایت دانشجویان دانشگاه شهید چمران از نرم افزار کتابخانه ای پارس آذرخش در وضعیت متوسطی قرار دارد و برای ارتقای کارایی و مطلوبیت استفاده از این نرم افزار، لازم است اقدامات مقتضی صورت گیرد.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی در مورد تاثیر فناوری اطلاعات بر میزان مشارکت آن ها در فرایند تصمیم گیری در کتابخانه های عمومی استان یزد انجام گرفت.روش: پژوهش حاضر پیمایشی توصیفی است. جامعه آماری شامل همه کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان یزد مشتمل بر 132 نفر است. روش نمونه گیری، تصادفی ساده و حجم نمونه 99 نفر است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که ضریب پایایی آن با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 0.93 محاسبه شد.یافته ها: بر اساس نتایج حاصله میانگین همه مولفه ها (مجموعه سازی منابع، حفاظت و نگهداری منابع، سازماندهی منابع، اشاعه اطلاعات، و مدیریت) بیشتر از سطح متوسط بود. نتایج همچنین نشان داد که بین نظرهای پاسخگویان بر حسب متغیرهای جمعیت شناختی جنسیت، سمت، سطح تحصیلات، و سابقه خدمت تفاوت معناداری وجود ندارد و فقط در متغیر جمعیت شناختی رشته تحصیلی تفاوت معنادار وجود دارد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش به شناخت میزان تاثیر فناوری اطلاعات بر میزان مشارکت کتابداران در فرایند تصمیم گیری در کتابخانه های عمومی استان یزد و بهبود آن ها کمک خواهد نمود.

هدف: هدف اصلی این تحقیق سنجش عوامل موثر در اجرای موفق راهبرد مدیریت الکترونیکی ارتباط با مشتری در صنعت بانکداری خصوصی است. در این تحقیق، عوامل موثر از دیدگاه مشتریان در صنعت بانکداری خصوصی بررسی و اولویت بندی شده است.روش: این تحقیق از لحاظ گردآوری اطلاعات پیمایشی است. در این تحقیق، هشت عامل موثر برای اجرای موفق مدیریت الکترونیکی ارتباط با مشتری با استفاده از مدل سلسله مراتب تحلیلی مورد بررسی، سنجش و اولویت بندی قرار گرفته که عبارت اند از: فرهنگ، مدیران ارشد، کارمندان، فناوری، یکپارچه سازی سیستم، سازوکار سازمانی، مشتری مداری، محرک ها و مشوق های کارمندان. هر یک از عوامل موثر هشت گانه، در اجرای موفق مدیریت الکترونیکی ارتباط با مشتری، شامل گروهی از مولفه ها نیز هستند.یافته ها: پس از بررسی و ارزیابی عوامل موثر هشت گانه مشخص شد که تمامی آن ها در اجرای موفق راهبرد مدیریت الکترونیکی ارتباط با مشتری تاثیرگذارند.نتیجه گیری: نتایج آشکار کرد که در بین هشت عامل موثر از دیدگاه مشتریان، عامل محرک ها و مشوق های کارمندان در بالاترین اولویت و عامل فرهنگ سازمانی در کمترین اولویت قرار دارد و بانک مذکور به عامل مشتری مداری نیز توجه چندانی نشان نمی دهد، همچنین، عامل مدیران ارشد نیز از نظر آن ها نسبتا ضعیف است.

هدف: امروزه رشد و انفجار اطلاعات منجر به افزایش نیاز به ایجاد روش های کارآمد در بازیابی اطلاعات شده است. بنابراین، به منظور افزایش عملکرد بازیابی اطلاعات، شیوه های جدیدی ایجاد شده است. یکی از مهم ترین این شیوه ها وزن دهی به اصطلاحات مدارک موجود در پایگاه ها یا مخازن اطلاعات است. از این شیوه به منظور رتبه بندی مدارک استفاده می شود. هدف از مطالعه حاضر، شناسایی نقش و اهمیت وزن دهی در بهبود بازیابی اطلاعات است.روش: گردآوری اطلاعات در این پژوهش با استفاده از متون تخصصی انجام شده است. بنابراین روش پژوهش، کتابخانه ای است.یافته ها: طرح های پیچیده وزن دهی نسبت به شیوه های ساده که صرفا بر اساس حضور هر اصطلاح در متن می باشد، از عملکرد بهتری در بازیابی اطلاعات برخوردارند. بنابراین پژوهشگران در وزن دهی به اصطلاح ها، در جستجوی شیوه هایی با کارایی بالاتر می باشند که در عمل موجب بهبود بازیابی مدارک می شوند.نتیجه گیری: در مجموع وزن دهی اصطلاحات عملکرد بازیابی اطلاعات را ارتقا می بخشد. با این وجود، وزن دهی به اصطلاح تنها راه افزایش و بهبود کارکرد سیستم های بازیابی اطلاعات نیست و مجموعه ای از عوامل در بهبود این سیستم ها تاثیرگذار هستند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف آگاهی از وضعیت ویژگی های شغلی شامل آزادی عمل، هویت کاری و بازخورد اجتماعی کتابداران کتابخانه های دانشگاه های تابعه وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی مستقر در تهران و تحلیل ویژگی های جمعیت شناختی آن ها انجام شده است.روش: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها دو پرسشنامه ویژگی های شغلی و جمعیت شناختی است. جامعه پژوهش شامل 133 کتابدار دانشگاه های علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم بهزیستی و توانبخشی است که از این تعداد، 118 نفر به پرسشنامه ها پاسخ داده اند.یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، وضعیت آزادی عمل، هویت کاری و بازخورد اجتماعی کتابداران در سطح متوسط ارزیابی شده است و از بین ویژگی های جمعیت شناختی تنها بین بخش محل خدمت با هویت کاری از ابعاد ویژگی های شغلی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین هویت کاری کتابداران و بازخورد اجتماعی آن ها بر حسب میانگین تفاوت معناداری وجود داشت.نتایج: استقلال زیاد کتابداران در شغلشان به واسطه دادن حس موفقیت به آن ها در غیاب نظارت مداوم مدیران باعث افزایش عملکرد و بهره وری آن ها می شود و آن ها را برمی انگیزاند تا برای انجام کارهایشان به تلاش بیشتری دست بزنند. همچنین با به کار گیری درست و تخصصی کتابداران در بخش های مختلف کتابخانه، هویت کاری آن ها نیز افزایش می یابد و سطح معناداری شغل آن ها را بالا می رود و در نتیجه قادر خواهند بود تا با انگیزه درونی، تمایل و علاقه برای انجام فعالیت هایی را داشته باشند که معنای بیشتری به خود و بخش کاری آن ها می بخشد و نیز هویت کاری کتابداران با بیشترین میانگین بالاترین رتبه و بازخورد اجتماعی با کمترین میانگین کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند.