ترویج علم
سال:1400 | دوره:12 | شماره:20 |تعداد مقالات:13

آیا دریافت هشدار پیش هنگام زلزله و ترویج دسترسی عمومی به این نوع اطلاعات علمی مفید است؟ همواره و در تمام دنیا نگرانی اولیه آن است که اگر هشدار پیش هنگام وقوع زلزله ای که در ثانیه های دیگر امواج مخربش خواهد رسید، مستقیم در اختیار عموم مردم گذاشته شود، خسارت های ناشی از آشفتگی عمومی، از خسارت های خود زلزله نیز فراتر رود، به همین دلیل است که در بسیاری از کشور ها در گام اول سراغ هشدار پیش هنگام خودکار فقط برای دستگاه های حساس و تأسیسات زیربنایی (مانند شبکه گاز) می روند، مانند کاری که در استانبول ترکیه کرده اند؛ اما می بینیم که در ژاپن، تایوان و اکنون کالیفرنیا، ارائه هشدار را به عموم مردم انجام می دهند....

طبقه بندی علوم از دغدغه های دیرین و دائمی فیلسوفان و فرزانگان بوده، و ضرورت مرتفع ساختن این مسئله، تا آنجا بوده که شماری از فلاسفه و علمای شرقی و غربی در این وادی تلاش­, هایی داشته و طرح­, هایی از طبقه­, بندی­, های گوناگون، با ملاکها و رویکردهای مختلف نیز ارائه نموده­, اند. هدف اصلی این مقاله، بررسی نقش و اثرگذاری طبقه­, بندی در توسعه علوم است. روش این مقاله، مطالعه اسنادی با رویکرد تحلیلی-فلسفی می­, باشد. در انتهای مقاله نیز با عنایت به مباحث مطرح شده، اثرات طبقه­, بندی در توسعه علم، به صورت فشرده ارائه گردیده، از سوی دیگر بیان شد که توانایی در طبقه بندی علوم، به معنی تسلّط علمی نیز می­, باشد. و این موضوع نه تنها در عرصه علم اهمیّت دارد، بلکه تأثیرات فرهنگی عمیقی نیز در پی خواهد داشت؛ به طوری که یکی از متفکّران این حوزه می گوید: «اگر فرهنگی بتواند روش تقسیم بندی علوم خود را وارد فرهنگ دیگری کند، تمام آن فرهنگ را تسخیر کرده است.

توجه به مسئله «علم» به عنوان یکی از موضوعات اساسی در دانش اقتصاد مسئله جدیدی نیست اما جایگاه علم و دانش با ورود جوامع به عصر پساصنعتی و ورود فرهنگ ها به عصر پسامدرن دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است؛ چرا که توسعه علمی در بستری از توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی صورت می­, گیرد که الگوی آن بر حسب رویکرد­, های گوناگون، متفاوت است. از سوی دیگر دانش انواع بسیاری دارد که شامل دامنه وسیعی از دانش مجرد تا کاربردی می شود و در این میان برخی از انواع مختلف دانش، نقش های مهمی در رشد اقتصادی دارند. از اینرو یکی از مباحث مهم و تاثیرگذار در زمینه دانش و اقتصاد علم و فناوری، توجه به انواع مختلف دانش و همچنین الگوهای تولید دانش می­, باشد. با توجه به اهداف و ماهیت تحقیق، برای بررسی این مسئله از روش پژوهش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. در این راستا، اسناد، مدارک و منابع در دسترس و مرتبط با موضوع مورد بررسی (اعم از کتاب و مقالات)، به طور هدفمند تا پدیدآیی نظم، مورد بررسی و تحلیل واقع شده است. نتیجه پژوهش نشان می­, دهد که طبق نظر مشهور سه الگوی اصلی تولید دانش وجود دارد که هر یک ویژگی­, های مختص به خود را دارند اما لزوما در مقابل یکدیگر قرار نمی­, گیرند بلکه می­, توانند در کنار هم و مکمل یکدیگر باشند.

با توجه به لزوم آشنایی با روش های آموزش مجازی، اکثر دانشگاه های دنیا به این سو روی آورده اند. آموزش آنلاین به دو دسته تقسیم می شود: هم زمان و نا هم زمان. تدریس نا هم زمان شامل یک صفحه بحث یا سرویس ایمیل به صورت تأخیر در ارتباط بین دانشجو و استاد است. تدریس هم زمان شامل یک تبادل بین دانشجو و استاد از طریق پیام فوری یا ویدئو کنفرانس است. روش های تدریس آنلاین همزمان که امکان آموزش به کمک قلم نوری و ویدئو را فراهم می کنند، می توانند تجربه ای شبیه به تدریس حضوری را ارائه دهند و استفاده از هر دو ابزار به طور هم زمان مؤثرتر است. با این حال، آموزش مجازی ناهم زمان یا آفلاین برای دانشجویانی که دسترسی به اینترنت پرسرعت ندارند، عادلانه تر است. در دوران شیوع ویروس همه گیر کرونا و با گسترش دوره های مجازی دانشگاه ها و مدارس، نگرانی های زیادی درمورد کیفیت آموزش و چالش های پیش روی استادان و دانشجویان در آموزش مجازی به وجود آمده است. در این مقاله بعد از بررسی انواع آموزش آنلاین و منابع یادگیری و نقش مدرسان در آموزش مجازی، به مزایا و معایب این نوع آموزش با تأکید بر رشته آمار و ریاضی پرداخته می شود. همچنین در مورد بهبود زیرساختهای فناوری اطلاعات به منظور بهینه سازی آموزش مجازی نکاتی مطرح می شود. در پایان پیشنهادهایی برای بهتر شدن روش های آموزش مجازی ارائه می شود.

نوآوری­, های مردمی راه حل هایی غیررسمی، بومی و محلی هستند که توسط مردم عادی که هیچ تجربه­, ای در بخش­, های رسمی و سازماندهی شده ندارند، برای حل مسائل ارائه می شوند. هدف پژوهش حاضر شناسایی نوآوری­, های مردمی در جمهوری اسلامی ایران و تدوین شاخص های مربوط به آن بود. روش پژوهش، آمیخته از نوع تبیینی بود؛ بنابراین پژوهش در دو بخش کیفی و کمی انجام شد. ابتدا با بررسی ادبیات پژوهش در این حوزه، شاخص های موجود برای نوآوری های مردمی استخراج شد و با استفاده از تکنیک دلفی مورد تأیید متخصصان قرار گرفت؛ سپس بر اساس این شاخص ها، پرسشنامه طراحی شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظر متخصصان و بررسی شاخص CVI مورد تأیید قرار گرفت و برای مسئولان حوزه های مرتبط با نوآوری مردمی در استان های مختلف ارسال شد. از مجموع 213 پرسشنامه دریافتی، تعداد 116 مورد بر اساس شاخص های استخراج شده به عنوان نوآوری های مردمی مشخص شدند و مورد تحلیل کمی قرار گرفتند. یافته ها در بخش کمی نشان داد که در این پژوهش، میانگین سن نوآوران مردمی مورد بررسی، 36 سال بود، 15 درصد از نوآوران زن و 85 درصد مرد بودند. بیشترین تعداد مشارکت کنندگان در این پژوهش مربوط به استان های خراسان جنوبی و استان فارس بودند. افراد دارای مدرک کارشناسی، بیشترین فراوانی را داشتند. حوزه های نوآوری های مردمی این پژوهش، بیشتر در زمینه فنی (37 درصد)، کشاورزی و دامپروری (21 درصد) و محیط زیست و هنر (هرکدام 12 درصد) بوده است. در مرحله کیفی، تعداد 21 نفر از نوآوران مردمی، مورد مصاحبه قرار گرفتند. سپس به منظور تحلیل کیفی مصاحبه ها و پرسشنامه ها از روش کلایزی استفاده شد و یافته ها نشان داد که نوآوری مردمی در ایران در هفت مضمون اصلی شامل حل مسئله، حفاظت از محیط زیست، اقتصادی بودن، کاربردی بودن، عدم وابستگی به دولت، در دسترس بودن و استفاده از فناوری تعریف می شود و این مضامین شامل زیرمضامینی هستند که به عنوان شاخص های نوآوری مردمی در ایران معرفی شدند. همچنین یافته های این بخش، نمونه های بخش کمی را مورد تأیید قرار داد.

هدف از پژوهش حاضر پژوهش حاضر ارائه الگوی توانمندسازی فناورانه نومعلمان دوره ابتدایی شهر تهران بود. از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ روش توصیفی از نوع پیمایشی و بر اساس رویکرد پژوهش، ترکیبی بود. در بخش اول (کیفی) برای انجام مصاحبه میدانی، جامعة آماری پژوهش را اساتید برجسته حوزة مدیریت آموزشی و معلمان برجسته و موفق با سابقه طولانی در امر آموزش ابتدایی شامل شدند؛ که این افراد، به صورت هدفمند از نوع معیاری، برای مصاحبه های کیفی در موضوع پژوهش انتخاب گردید (18 مصاحبه با 18 نفر و تا حد اشباع نظری ادامه یافت). بعد از انجام مصاحبه و رسیدن به اشباع نظری پرسشنامه تدوین شد که شامل 60 گویه و در قالب 11 مؤلفه بود که در بخش دوم (کمی) این پرسشنامه در بین کلیة نومعلمان ابتدایی (معلمان ابتدایی شهر تهران که دارای سابقه شغلی کمتر از 3 سال داشتند) توزیع گردید (جامعه آماری: 950 نفر، نمونه آماری: 270 نفر). در این پژوهش از دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. در بخش آمار توصیفی از فراوانی و درصد فراوانی برای بیان ویژگی های دموگرافیک استفاده شد. از شاخص های کشیدگی و چولگی به منظور بررسی توزیع داده ها و برای تحلیل مصاحبه ها از نرم افزار Max QDA نسخه Pro استفاده شد. برای رسم و تدوین مدل اندازه گیری و مدل ساختاری از نرم افزارهای SPSS نسخه 24، Smart PLS نسخه 0/2 استفاده شد. نتایج بخش کیفی نشان داد که شرایط زمینه ای، توسعه دانش و مهارت، ویژگی های فردی و سواد دیجیتالی از ابعاد اصلی الگوی توانمندسازی فناورانه نومعلمان دوره ابتدایی شهرتهران می باشد. در بخش کمی نیز هر یک از یافته های بخش کیفی تأیید شد (مقدار تی بیشتر از 96/1). بر این اساس پیشنهاد می شود تا با تمرکز بر فعالیت های دانشگاه فرهنگیان، فرهنگ آموزش معلمی موردتوجه بیشتر قرار گیرد و استفاده از فناوری آموزشی جزئی از فرایند تدریس قلمداد شود، همچنین منابع انسانی با استفاده و تکیه بر آموزش مجازی و غیرحضوری توانمند شود.

در شرایطی که رویارویی با مخاطرات طبیعی و انسانی گریزناپذیر می نماید، تجمیع منابع و مدیریت بهره وری بهترین اقدام است. هدف، معرفی الگویی همه جانبه با استفاده از چارچوب های معرفی شده در تئوری تخریب خلاق است که در عمل مانع ضعف بیشتر بنگاه ها و حتی پویایی آنها شود و منابع روستاها را وارد فعالیت های پویای اقتصادی به نفع توسعه روستایی و منطقه ای نماید. نظریه تخریب خلاق شومپیتر شروع نظریه رشد اقتصادی مدرن است که مبتنی بر اجتناب ناپذیری محصول جانبی در فرآیند توسعه و نوآوری، پذیرش تجارت آزاد و زیرساخت های اقتصاد دانش محور است. تئوری شومپیتر دارای دوره «پیش تخریب»: زمانی است که احساس نیاز به تحول در اثر ناکارآمدی ساختار موجود، دیده می شود. دوره «تخریب» زمانی است که نوآوری مطرح شده و با ارزشی که آفریده جذب بازار می شود، ساختار قبلی بازار را بر هم می زند، دوره «خلاقیت»: نوآوری باعث ایجاد سازمانی پویاتر از قبل می شود. در انتهای دوره، «تداوم توسعه»: نوآوری در ساختار جامعه به یک جریان دائمی تبدیل شده است که در الگو تشریح شده اند. این مطالعه از نوع توسعه ای است. داده های مورد نیاز از اسناد معتبر ملی جمع آوری شده و روش تحلیل توصیفی به کار گرفته شده است. الگوی پیشنهادی با شرایط کنونی کشور ایران مطابقت داده شده. بر اساس نتایح، نشانه های وجود دوره های شومپیتری در اقتصاد ایران وجود دارند و به نظر می رسد که هنوز در دوره پیش تخریب قرار داریم و علائمی اندک برای نیاز به دوره تخریب به وجود آمده. الگوی برساخته از تخریب خلاق برای به فعالیت درآمدن نیروهای روستایی و تعریف نوع ارتباط و همکاری واحدهای اقتصادی بزرگ با منابع روستایی، با وضع اقتصاد و روستاهای ایران مطابقت دارد. برای گذر سریع تر از دوره های ابتدایی الگو و رسیدن به دوره های توسعه ای، قالب و ساختار خلاقانه واقتصاد کارآفرینی شومپیتری، مشکلات بخش ها را نمایان ساخته و به ایجاد انسجام در برنامه ها کمک می کند.

در گذشته باور بر این بود که کارآفرینان دارای ویژگی ذاتی هستند و این ویژگی­, ها مانند خلاقیت، مهارت تعامل انسانی و ریسک پذیری همراه آنان متولد می­, گردد. بنابرین فرض اصلی این بود که کارآفرینی از طریق آموزش حاصل نمی­, شود. اما امروزه کارآفرینی بعنوان یک رشته علمی شناخته شده است و از طریق آموزش باید دانش آن کسب گردد. در مقاله حاضر سه سوال اصلی مطرح است؛ 1) آموزش کارآفرینی چیست؟ 2) چرا آموزش کارآفرینی اهمیت دارد؟ 3) آموزش کارآفرینی چگونه انجام می­, شود؟ این مقاله به شیوه مروری انجام شده است. برای یافتن مستندات مرتبط با سه سوال در پایگاه گوگل اسکولار و پایگاه جهاد دانشگاهی با استفاده از کلمات کلیدی تعداد بیش از 22 مقاله مرتبط بررسی شد. این مقاله در سه قسمت به همراه مدلهای جامعی ارائه شده است. در قسمت اول به مفهوم آموزش کارآفرینانه و واژه­, های مرتبط با آن پرداخته می­, شود. در قسمت دوم چرایی و اهمیت آموزش کارآفرینانه بیان می­, گردد و در قسمت سوم چگونگی انجام آموزش کارآفرینانه در قالب مدل رفتاری آژن ارائه می­, شود. سپس یک ابزار ایجاد ارزش و کارافرینی با نام نظریه امکان­, گرایی معرفی گردید. نهایتا بر مبنای نتایج تحقیق جمع بندی و پیشنهاداتی ارائه شد.

اهمیت شرکت های دانش بنیان زایشی و تأثیر اقتصادی و اجتماعی آنها از طریق تجاری سازی تحقیقات مبتنی بر دانشگاه به مدت طولانی موضوع مورد علاقه دانشگاهیان و سیاستگذاران بوده است. نقش فزاینده دانش، نوآوری و فناوری در توسعه اقتصادی و اجتماعی باعث شده است که روابط دانشگاه، صنعت و دولت، چه از نظر ساختاری و چه از نظر شرایط امروزی، سه نهاد مذکور در عین کارکردی، دچار تحول اساسی شود. دانشگاه به عنوان پایگاه تولید علم باید دانش کارآفرینی را با توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی تبیین نماید و با برنامه ریزی و سیاستگذاری دقیق و الزام بر حمایت های پژوهشی، از نتایج تحقیقات دانشگاه ها در شرکت های دانش بنیان زایشی استفاده نماید. امروزه شرکت های دانش بنیان زایشی در مأموریت نسل جدید بیشتر دانشگاه ها مدنظر قرارگرفته و به عنوان ارزش عمده تجاری و اقتصادی، عاملی برای کاربردی ساختن تحقیقات دانشگاهیان و نقش پررنگ آنها در انتقال فناوری و دانش موردتوجه قرار می گیرد. هدف این مطالعه معرفی و بررسی مفهوم، نقش و گونه های شرکت های دانش بنیان زایشی است. نتایج مطالعه نشان داد که شرکت های دانش بنیان زایشی به عنوان شرکت های جدید برای بهره برداری از دانش تجاری، فناوری و یا نتایج تحقیقاتی که در یک دانشگاه ایجاد شدند، تعریف می شوند. شرکت های دانش بنیان زایشی به پنج دلیل مهم هستند: آنها اقتصاد منطقه ای خود را ارتقا می دهند، آنها برای تجاری سازی فناوری دانشگاهی مفید هستند، آنها به دانشگاه ها در کسب مأموریت اصلی پژوهشی و آموزشی خود کمک می کنند و درآمد بیشتری را برای دانشگاه ها نسبت به اعطای مجوز فناوری به شرکت های بیرونی فراهم می کنند. همچنین در دسته بندی که در مورد شرکت های دانش بنیان زایشی انجام شده است، این شرکت ها در سه دسته مخترع محور؛ خریدار محور و سرمایه گذار محور تقسیم بندی شده است.

هدف از پژوهش حاضر طراحی مدل تبلیغات الکترونیکی کسب وکارهای نوظهور با رویکرد داده­, بنیاد و مقایسه وضعیت موجود و مطلوب می­, باشد. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی، ازنظر شیوة گردآوری داده­, ها توصیفی-پیمایشی بود. در بخش اول (کیفی) برای انجام مصاحبة میدانی، جامعة آماری پژوهش، خبرگان و کارشناسان فروشگاه­, های اینترنتی شهر تهران بودند که این افراد، به صورت هدفمند و گلوله­, برفی برای مصاحبه های کیفی در موضوع پژوهش انتخاب گردیدند (15 مصاحبه با 15 نفر و تا حد اشباع نظری ادامه یافت). در بخش دوم (کمی) بعد از گردآوری اطلاعات حاصل از پژوهش کیفی، اقدام به ساخت پرسشنامه نموده و این پرسشنامه (32 گویه و در قالب هفت مؤلفه­, ، ویژگی­, های فردی مخاطبان، زیرساخت­, ها، ویژگی­, های تبلیغ، کانال­, های تبلیغ، سرانه استفاده از نت، شناخت و اعتبار برند و ایجاد ارزش به مشتری) و پرسشنامه هفت گویه­, ای مقایسه وضعیت موجود و مطلوب، در بین مشتریان فروشگاه اینترنتی دیجی کالا به صورت آنلاین توزیع گردید (384 نفر). از آزمون تی زوجی به منظور مقایسه وضعیت موجود و وضعیت مطلوب نیز استفاده گردید. نتایج نشان داد که هر یک از شاخص­, های ویژگی­, های تبلیغ، زیرساخت­, ها، ویژگی­, های فردی مخاطبان، کانال­, های تبلیغ، شناخت و اعتبار برند، سرانه استفاده از نت و ایجاد ارزش به مشتری به ترتیب از عوامل مدل تبلیغات الکترونیکی کسب وکارهای نوظهور می­, باشد. همچنین تفاوت معنی­, داری بین میانگین وضعیت موجود و میانگین وضعیت مطلوب در هر یک از شاخص­, های شناسایی شده در خصوص عوامل مؤثر بر تبلیغات الکترونیکی وجود دارد (05/0 ≥,Sig)؛ بنابراین فروشگاه اینترنتی دیجی­, کالا باید تدابیری جهت رفع فاصله وضعیت موجود و مطلوب عوامل مؤثر بر تبلیغات الکترونیکی خود اتخاذ نماید.

انسان ها نسبت به خرید و مصرف محصولات تراریخته یا کشت بذرهای اصلاح ژنتیکی شده مواضع متفاوتی دارند. عوامل مختلفی بر موضع گیری آنها و تصمیماتشان درباره زیست فناوری کشاورزی اثر دارند که رسانه ها یکی از آنها هستند. رسانه ها با برجسته کردن برخی ابعاد این فناوری و پنهان کردن سایر ابعاد آن، تلاش می کنند که شناخت خاصی را در مخاطب پدید آورند. ویژگی مخاطره آمیز محصولات اصلاح ژنتیکی شده برای انسان و محیط زیست، اهمیت تصمیم گیری آگاهانه را بیشترمی کند. از این رو مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوا به شناسایی چارچوب ها به شیوه قیاسی، برجسته سازی و لحن اخبار زیست فناوری کشاورزی در سه خبرگزاری مهم ایران پرداخته است. یافته ها نشان می دهند که تنها 4. 12 % از اخبار مورد مطالعه در بازه زمانی این تحقیق درباره زیست فناوری کشاورزی هستند و بقیه به زیست فناوری پزشکی مربوطند. کشمکش، تجویز سیاسی و ارزیابی، ایمنی و بهداشت، سه چارچوب اصلی در این خبرگزاری ها هستند. نظر به اینکه اغلب این اخبار درباره زیرساخت ها و زیست فناوری کشاورزی همچون حوزه مطالعاتی در حال رشد هستند، اغلب آنها با لحن مثبت تدوین شده اند. در نتیجه، خبرگزاری های مورد مطالعه با برجسته کردن تضاد میان گروه های مختلف درباره ابعاد گوناگون زیست فناری کشاورزی، ارائه راه حل برای حل تضادها، و اثرات و پیامدهای بهداشتی آن به جهت دهی افکار عمومی پرداخته اند.

امنیت غذایی یکی از مباحث مهم است که در سال های اخیر مورد توجه برنامه ریزان توسعه و سیاستگذاران قرار گرفته است. با توجه به اینکه فقر و امنیت غذایی دغدغه شماری از جمعیت جهان بوده و تغییرات اقلیمی بیشترین خسارات را بر آسیب پذیرترین اقشار وارد می کند، روشن است که بشر در چنین شرایطی به رویکردهای کشاورزی نیاز دارد. در راستای بررسی و تبیین جایگاه کشاورزی در امنیت غذایی این مطالعه با روش مبتنی بر مرور ادبیات نظری انجام شد. در این مقاله سعی شده است تا ضمن مرور اجمالی بر مفاهیم امنیت غذایی، امنیت تغذیه ای، کشاورزی حساس به تغذیه و پیوند غذا-کشاورزی-تغذیه، به راهکارهای بهبود تغذیه از طریق کشاورزی پرداخته شود. نتایج بررسی نشان داد که تحقق امنیت غذایی وابسته به رویکردهای مختلفی از جمله رویکرد کشاورزی حساس به تغذیه می باشد که همزمان با توجه به افزایش کمیت و تنوع مواد غذایی به دسترسی به کیفیت موادغذایی بالاتر و سلامت آن برای رفع سوتغذیه نیز تأکید دارد. هدف کشاورزی حساس به تغذیه تولید غذای سالم و ایمن حاوی مواد مغذی ضروری و دسترسی مقرون به صرفه برای جمعیت روستایی و شهری است. به منظور پیاده سازی این رویکرد ظرفیت های انسانی و سازمانی باید در کلیه سطوح و در سراسر بخش های رسمی و غیر رسمی تقویت گردند. بنابر این توسعه کشاورزی حساس به تغذیه به عنوان یک رویکرد پشتیبانی کننده از امنیت تغذیه ای باید در دستور کار برنامه های توسعه قرار گیرد.

اگرچه روش نمونه گیری در پژوهش های کیفی بسیار با اهمیت است اما مساله انتخاب اندازه نمونه (حجم نمونه) کمتر بررسی شده و پژوهشگران، معمولاً به صورت سلیقه ای اندازه نمونه مورد نظر خود را تعیین می کنند یا اشباع نظری محقق ملاک عمل قرار می گیرد. این مقاله با استفاده از تکنیک مرور نظام مند در مقالات دیگر، با هدف جمع بندی مطالب و یافته های جدید در حیطه علمی اندازه نمونه مناسب برای روش های نمونه گیری کیفی و ارزیابی نقادانه آن، نتایج مطالعات حوزه پژوهش های کیفی را درباره اندازه نمونه به تفکیک استراتژی های گوناگونی که در پژوهش کیفی وجود دارد نظیر مطالعه موردی، قوم نگاری، پدیدارشناسی، نظریه داده بنیاد، گروه کانونی، مطالعه یادآور نویسی ارائه می نمایید. ما تعداد 27 روش نمونه گیری غیر تصادفی که در حوزه تحقیقات کیفی مورد استفاده قرار می گیرند انتخاب و پس از معرفی آنها به مساله انتخاب حداقل اندازه نمونه برای هر یک از روشها پرداخته ایم. مطالعات ما نشان داد که در روشهای پژوهش کیفی، علاوه بر آنکه بایستی مانند روش های نمونه گیری احتمالی حداقلی برای اندازه نمونه در نظر گرفت به تعداد حداکثری هم توجه زیادی شده است. به طوری که در استراتژی های پژوهش های کیفی حدود قابل تعریفی برای تعداد مشاهدات تعیین می شود. نتیجه این مطالعه نشان می دهد حداقل اندازه نمونه، به روش نمونه گیری وابسته بوده و ملاک عمومی برای آن وجود ندارد و حداکثر اندازه نمونه از 30 مورد تجاوز نمی کند مگر آنکه هدف پژوهشگر مطالعه عمیق روی افراد نبوده یا بین آنها اختلاف فاحش وجود نداشته باشد. در نمونه گیری کیفی، ملاک اندازه نمونه اشباع نظری است و مانند روشهای نمونه گیری کمی معیارهایی مانند خطای نمونه گیری و خطای پذیرش فرضیات آزمون مبنای تعیین اندازه نمونه نیستند.