پژوهش های کاربردی در گیاهپزشکی
سال:1397 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

در این تحقیق تغییرات فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز و پراکسیداز به روش طیف سنجی و سطح بیان ژن-های NPR1، FKBP، Chlorophyll a-b binding protein و Metallothionein-like protein به روش واکنش زنجیره ای پلی مراز کمی (qRT-PCR) در دو ژنوتیپ متحمل (هیبرید 8) و حساس (SC705) ذرت در پاسخ به بیماری ویروس موزاییک کوتولوگی ذرت مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در شرایط گلخانه بصورت مایه زنی مکانیکی صورت گرفت و نمونه برداری در زمان های 0، 1، 9، 24 و 72 ساعت انجام شد. نتایج نشان دهنده ی افزایش فعالیت پراکسیداز در ژنوتیپ متحمل در کلیه ی زمان های نمونه برداری نسبت به ژنوتیپ حساس بود. بالاترین میزان افزایش در بازه ی زمانی 24 ساعت بعد از مایه زنی درمقایسه با شاهد ثبت گردید. این میزان در بازه ی زمانی 72 ساعت بعد از آلوده سازی نسبت به گیاهان کنترل کاهش یافت. فعالیت آنزیم کاتالاز در تمام بازه های زمانی بعد از آلودگی به میزان قابل ملاحظه ای نسبت به گیاهان کنترل کمتر بود. تغییرات بیان ژن های NPR1 و MT-LPدر هر دو ژنوتیپ افزیش داشته ولی این افزایش در گیاه متحمل بیشتر بود. میزان بیان ژن FKBPدر ژنوتیپ متحمل از اولین ساعت پس از آلودگی ویروسی افزایش یافت و با سرعت بیشتری نسبت به گیاه حساس کاهش یافت. تغییرات بیان در ژن Chlorophyll a-bدر گیاه حساس کاهش معنی داری نسبت به گیاهان شاهد داشت. تغییر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و میزان رونوشت ژن ها در آلودگی ویروسی می تواند در مطالعات تعامل بین گیاه و ویروس به عنوان مارکر زیستی انتخابی برای مقاومت به بیماری های ویروسی مورد استفاده قرار گیرد.

شب پره ی پشت الماسی کلم، Plutella xylostella L.، در حال حاضر یکی از جدی ترین آفات گیاهان تیره چلیپائیان در کشور است. لاروهای این حشره با تغذیه از برگ ها سبب خسارت این گیاهان می شوند. در مطالعه ی حاضر امکان استفاده از روش عقیم سازی شب پره پشت الماسی توسط پرتوهای یونیزان مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه اثر دزهای متفاوت پرتوی گاما در محدوده 100 تا 300 گری روی پارامترهای زیستی این شب پره به هنگام پرتوتابی در مرحله-ی شفیرگی مورد بررسی قرار گرفت. میانگین درصد مرگ و میر شفیره های پرتودیده از دز 150 گری به طور معنی داری افزایش یافت و در دز 300 گری به 75/58 درصد در مقایسه با 89/32 درصد در شاهد رسید. همچنین طول عمر حشرات کامل با افزایش دز کاهش یافته و از دز 100 گری اختلاف معنی داری با شاهد داشت. در صد تفریخ تخم های حاصل از هر یک از سه حالت جفتگیری (نرپرتو دیده× ماده پرتو دیده، نر پرتو دیده × ماده نرمال و ماده پرتو دیده × نر نرمال) با افزایش دز کاهش معنی داری یافت و در دز 300 گری به صفر رسید. در مطالعات ارزیابی قدرت رقابتی نرهای پرتودیده با نرهای نرمال، شاخص رقابتی برای نسبت های 3: 1: 1 و 4: 1: 1 (ماده نرمال: نر نرمال: نر پرتو دیده) در محدوده ی قابل قبول واقع شد.

باکتری عامل شانکر درختان میوه هسته دار Pseudomonas syringae pv. syringae(Pss)، بیمارگر خطرناکی است که به بیش از 200 گونه گیاهی مختلف حمله می کند. به دلیل اهمیت بیماری، هدف از انجام این تحقیق شناسایی دقیق عامل بیماری در استان کهگیلویه و بویراحمد و مقایسه ی مقاومت برخی ارقام گیلاس نسبت به عامل بیماری بود. طی سال 1394 تا 1395، از درختان هسته دار دارای علائم شانکر، ترشح صمغ و لکه برگی، 33 سویه ی باکتری جداسازی شد. سویه های مورد بررسی، میله ای شکل، متحرک، گرم منفی، هوازی اجباری، اکسیداز و آرژنین دهیدرولاز منفی، کاتالاز مثبت، لوان مثبت، و واکنش فوق حساسیت مثبت و فاقد توانایی لهانیدن ورقه های سیب زمینی بودند. ژن های مسئول تولید (syrB) و ترشح (syrD) زهرابه سیرینگومایسین در تمام سویه های مورد مطالعه در آزمون PCR ردیابی شدند. تمام جدایه های Pssمایه زنی شده به میوه ی گیلاس توانایی ایجاد لکه های نکروز را داشتند ولی پرآزاری متفاوتی نشان دادند. بر اساس خصوصیات فنوتیپی، بیماری زایی و نتایج PCR همه جدایه ها به عنوان Pssشناسایی شدند. برای بررسی مقاومت ارقام گیلاس، ارقام تکدانه ی مشهد، قاهری و صورتی انتخاب شدند. از نظر شاخص های تعداد لکه نکروز روی برگ، طول ناحیه نکروز شاخه و جمعیت باکتری در بافت برگ، بین ارقام مختلف، اختلاف معنی دار وجود داشت. براساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، رقم تکدانه ی مشهد بیشترین حساسیت و رقم صورتی کمترین حساسیت را به بیمارگر Pss نشان دادند.

سیب زمینی یکی از محصولات مهم زراعی در استان کردستان است. عوامل قارچی زیادی موجب پوسیدگی غده، طوقه و ریشه درگیاه سیب زمینی می شوند. هدف از اجرای این تحقیق شناسایی عوامل قارچی مرتبط با پوسیدگی غده، طوقه و ریشه سیب زمینی در شهرستانهای قروه و دهگلان بود. به منظور انجام این کار در تابستان 1392 نمونه برداری از بخش های زیرزمینی گیاهان سیب زمینی مشکوک به آلودگی در مراحل مختلف رشدی گیاه از زمان کاشت غده ها تا برداشت محصول سیب زمینی از مزارع مختلف انجام گردید. نمونه ها پس از شستشو در زیر جریان ملایم آب به قطعات 5/0 تا 1 سانتی متری تقسیم و پس از ضدعفونی سطحی بر روی محیط کشت عمومی و یا انتخابی کشت شدند. در مجموع، 151 جدایه قارچی از غده، طوقه و ریشه گیاهان بیمار سیب زمینی جداسازی و با استفاده از روش تک اسپور یا نوک هیف خالص سازی گردید. شناسایی جدایه های قارچ بر اساس خصوصیات ریخت شناختی و آنالیز توالی نواحی ITS، RPB2 و TEF انجام گردید. جدایه های مورد بررسی متعلق به چهار جنس و 10 گونه شامل Alternaria arborescens، A. alternata، A. atra، A. embellisia، Colletotrichum coccodes، Fusarium equiseti، F. redolens، F. tricinctum، Neocosmospora haematococca و N. rubicola بودند. بیشترین فراوانی جدایه ها مربوط به جنس فوزاریوم با 93 جدایه بود.

به منظور بررسی طول عمر، ترجیح میزبانی، طول دوره ی مراحل زیستی و تعداد نتاج تولیدی زنبور Habrobracon hebetor روی لارو میزبانEphestia kuehniella تیمار شده با دزهای کشنده و زیر کشنده باکتری Bt آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در شرایط آزمایشگاه اجرا شد. نتایج نشان داد تعداد تخم زنبور از 9/3 عدد در تیمار شاهد به 4/1 و 7/2 عدد به ترتیب در دزهای کشنده و زیر کشنده کاهش یافت. با کاهش تعداد نتاج زنبور از 7/3 عدد در تیمار شاهد به 6/0 و 1/2 عدد به ترتیب در دزهای کشنده و زیر کشنده، طول عمر زنبور نیز از 6/15 روز در تیمار شاهد به 3/12 و 7/13 روز به ترتیب در دزهای کشنده و زیرکشنده کاهش یافت. در تیمار دز کشنده Bt، طول مراحل جنینی و لاروی افزایش معنی داری نشان داد، اما طول دوره های شفیرگی در هر دو دز کشنده و زیر کشنده Bt نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. نتایج نشان داد با کاهش دز مصرفی Bt و اجتناب از کاربرد آن در مراحل حساس زندگی زنبور پارازیتوئید، می توان کارایی استفاده از آنها را در کنترل تلفیقی آفات ارتقاء داد.

پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی ناشی از قارچFusarium oxysporum f. sp. lycopersici یکی از مهم ترین بیماری های این گیاه در جهان و ایران است. به کارگیری ارقام مقاوم، استفاده از آنتاگونیست های قارچی و باکتریایی و رعایت تناوب زراعی چندین ساله از مهم ترین شیوه های مدیریت این بیماری می باشد. با توجه به فقدان اطلاعات جامع و دقیق در مورد واکنش ارقام مختلف گوجه فرنگی در برابر پژمردگی فوزاریومی در استان آذربایجان شرقی، این پژوهش به منظور بررسی میزان مقاومت نه رقم گوجه فرنگی متداول در ایران انجام گرفت. بر اساس شاخص درصد بیماری و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری، ارقام Walter و Primo Early به ترتیب به عنوان ارقام مصون و بسیار حساس شناخته شده و سایر ارقام شامل Falat، King Star، Monalisa، Petopride5، Super Chef، Super Stone و Super Strain b در مقابل عامل بیماری حساس یا نیمه حساس بودند. در تمامی ارقام مورد بررسی غیر از رقم Walter، شاخص بیماری، مساحت زیر منحنی پیشرفت بیماری، میانگین وزن خشک ریشه، میانگین وزن خشک اندام های هوایی، میانگین وزن تر ریشه، میانگین وزن تر اندام های هوایی، طول ساقه و قطر ساقه در گیاهان آلوده، اختلاف معنی داری با گیاهان شاهد در سطح احتمال یک درصد نشان داد. از آنجائی که در ارقام Super Strain b، Super Chef و Falat، شدت بیماری و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری، دارای کمترین مقدار در بین 9 رقم مورد بررسی بود لذا این سه رقم برای مدیریت بهتر بیماری می توانند مورد استفاده کشاورزان قرار گیرند.

در این مطالعه تراکم جمعیت حشرات آفت و دشمنان طبیعی آن ها در 14 مزرعه منتخب در مناطق عمده ی کشت گلرنگ بهاره و تابستانه استان، با استفاده از روش های مختلف نمونه برداری، ازجمله شمارش درجا، تور حشره گیری و پرورش حشرات کامل و بر اساس فنولوژی گیاه بررسی شد. در این تحقیق درمجموع 23 گونه آفت و 9 گونه دشمن طبیعی جمع آوری شد که مهم ترین آن ها به شرح زیر می باشند. الف) آفاتی که از قوزه تغذیه می کنند: Acanthiophilus helianthi, Chaetorellia carthami (Dip., Tephritidae); Larinus flavescens, L. liliputanus (Col., Curculionidae); Oxycarenus palens, O. hyalipennis (Hem., Lygaeidae) گونه های 1 تا 4 از داخل قوزه و گونه های 5 و 6 از بیرون قوزه تغذیه می کنند. این حشرات به استثنای C. carthami در مناطق مختلف استان انتشار دارند. حداکثر درصد آلودگی قوزه ها به A. helianthi، Larinus spp. و Oxycarenus spp. به ترتیب در مناطق اصفهان (9/15)، آران و بیدگل (5/3) و اصفهان (12) بود. ب) آفاتی که از سایر اندام های گیاه تغذیه می نمایند: Uroleucon compositae (Hem., Aphididae); Neoaliturus fenestratus (Hem., Cicadellidae); Chromatomyia horticola (Dip., Agromyzidae) این آفات در مناطق مختلف استان انتشار دارند. حداکثر آلودگی به این آفات به ترتیب در مناطق اردستان (300 عدد در 10 سانتیمتر انتهایی شاخه)، اصفهان (18 عدد در 100 تور) و اردستان (2/11 بوته آلوده در 10 کادر یک مترمربعی) بود. ج) دشمنان طبیعی آفات: Antistrophoplex conthurnatus (Hym., Torymidae); Bracon hebetor (Hym., Braconidae); Pachyneuron concolor (Hym., Peteromalidae), Lysiphlebus fabarum (Hym., Braconidae); Pachyneuron concolor (Hym., Pteromalidae); Coccinella septempunctata, Hippodamia variegate (Col., Coccinellidae) گونه های 1 تا 3 پارازیتوئید مگس گلرنگ، گونه های 4 و 5 پارازیتوئید شته ها و گونه های 6 و 7 کفشدوزک های شکارگر شته ها می باشند. حداکثر تراکم جمعیت این سه گروه به ترتیب در مناطق اصفهان (20 عدد در 100 قوزه)، اردستان (5/3 عدد در 100 قوزه) و اردستان (16 عدد در 100 تور) بود.

پوسیدگی ساقه، ناشی از قارچ sclerotiorumSclerotinia، یکی از بیماری های مهم کلزا می باشد و قارچ کش ها جهت کنترل آن، به کار گرفته می شوند. در ایران اغلب از کاربندازیم و تبوکونازول جهت مبارزه ی شیمیایی با این بیماری استفاده می شود. به منظور معرفی سایر قارچ کش های موثر بر بیماری، اثر هفت قارچ کش روی بیمارگر، در شرایط آزمایشگاهی بررسی شده و شش قارچ کش برتر در مزرعه به کار گرفته شد. در شرایط آزمایشگاهی، غلظت های مختلف قارچ کش های مورد استفاده به جز کلروتالونیل (داکونیل)، با داشتن اختلاف معنی دار (P<0. 01) نسبت به شاهد (بدون قارچ کش)، سبب بازداری از رشد شعاعی بیمارگر روی محیط کشت سیب زمینی دکستروز آگار گردیدند. غلظت موثر 50درصد (EC50) و حداقل غلظت بازدارندگی1 (MIC) سایر قارچ کش های بکار گرفته شده شامل ایپرودیون + کاربندازیم (رورال تی اس)، پروپیکونازول (تیلت)، تیوفانات متیل (توپسین ام)، تری فلوکسی استروبین + تبوکونازول (ناتیوو)، تبوکونازول (فولیکور) و اسپیروکسامین + تبوکونازول + تریادیمنول (فالکن) محاسبه شد که مقادیر EC50 این قارچ کش ها به ترتیب برابر 10/0، 11/0، 12/0، 22/0، 36/0 و 60/0 PPM و مقادیر MIC نیز به ترتیب برابر 1، 5، 1، 10، 10 و 10 PPM بودند. در شرایط مزرعه، همه قارچ کش ها با داشتن اختلاف معنی دار (P<0. 01) نسبت به شاهد، سبب کاهش میزان آلودگی به بیماری و افزایش عملکرد محصول حدود 300 الی 700 کیلوگرم در هکتار شدند. ناتیوو موثرترین قارچ کش بوده و بقیه قارچ کش ها در رتبه های بعدی قرار گرفتند. در تیمار ناتیوو، دورهی حفاظت از گیاه نیز طولانی تر بوده و بروز علایم بیماری بعد از سمپاشی، دیرتر از سایر تیمارها مشاهده شد. بنابراین قارچ کش های فوق الذکر می توانند در تناوب با قارچ کش های رایج مورد استفاده قرار گیرند.

طی فصول مختلف سال 1392، فون کنه های زیر راسته ی Oribatida در جنگل های ارسباران، شمال استان آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گرفت. کنه های موجود در نمونه های خاک و بقایای گیاهی این جنگل ها با استفاده از قیف برلز جداسازی و در محلول نسبیت شفاف سازی شده و سپس از آنها در محیط هویر اسلاید میکروسکوپی تهیه شد. در این مطالعه تعداد 13 گونه از 10 جنس متعلق به هفت خانواده از کنه های اریباتید پورونوتیک جمع آوری و شناسایی گردیدند که از بین آنها دو گونه برای استان آذربایجان شرقی و دو گونه برای فون کنه های ایران جدید بودند که به ترتیب با یک (*) و دو ستاره (**) مشخص شده اند. گونه های جمع آوری شده بر حسب خانواده های مربوطه شامل: Lucoppia feideri**, Oribatula (Oribatula) tibialis alifera (Oribatulidae); Scheloribates fimbriatus (Scheloribatidae); Ceratozetella cf. sellnicki(Ceratozetidae); Eupelops cf. eximius, E. acromios, E. torulosus*, E. tardus (Phenopelopidae); Anachipteria cf. deficiens(Achipteriidae); Punctoribates cf. liber (Punctoribatidae); Pilogalumna tenuiclava*, Pergalumna longisetosa**, Galumna (Galumna) karajica (Galumnidae). می باشند.