مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران
سال:1381 | دوره:4 | شماره:3 (مسلسل 15) |تعداد مقالات:13

در سال های ابتدایی قرن بیستم، شیوع بالای گواتر بومی (اندمیک) و کمبود شدید ید در نواحی چیترال و گیلجیت در پاکستان گزارش شد. معهذا، بدون توجه به میزان های بالای گواتر در بسیاری از نواحی خاورمیانه (موصل در عراق، شهریار در ایران و نواحی زیادی از لبنان)، گواتر منحصر به نواحی جغرافیایی خاص در نظر گرفته شد و به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی به آن اهمیت داده نشد. و بررسی های کشورهای خاور میانه تنها به یک یا دو ناحیه اندمیک محدود شده بود. در سال 1362 مطالعه شیوع گواتر و دیگر اختلالات ناشی از کمبود ید در جمهوری اسلامی ایران آغاز شد و بررسی کشوری در سال 1368 نشان داد که گواتر به صورت اندمیک و هیپراندمیک در تمامی استان های کشور وجود دارد.

مقدمه: به دنبال رفع کمبود ید در کشور، غربالگری کم کاری مادرزادی تیرویید در سال 1376 در مرکز تحقیقات غدد درون ریز و متابولیسم مجددا آغاز شد. در این گزارش میزان بروز و یافته های اتیولوژیک موثر بر بروز بیماری ارزیابی شده است.مواد و روشها: از اسفند 1376 تا خرداد 1380، غلظت TSH نمونه های خون خشک شده بندناف گردآوری شده از هفت بیمارستان شهر تهران (40 ماه) و شبکه بهداشت و درمان دماوند (12 ماه) با روش IRMA اندازه گیری شد. موارد با TSH≥20mU/L بند ناف فراخوان شدند. تشخیص بیماری بر اساس مقادیر مرجع برای پارامترهای سرمی TSH و T4 متناسب با سن نوزادان بود. در نوزادان هیپوتیرویید، درمان جایگزینی با لووتیروکسین بلافاصله به میزان 10-15μg/kg/d آغاز شد.یافته ها: از 20107 نوزاد 256 نفر دارای TSH≥20mU/L بندناف (میزان فراخوان 3/1%) و 22 نوزاد هیپوتیرویید بودند (یک در هر 914 تولد). میانه ید ادراری در 50 نوزاد فراخوان شده و 47 مادر به ترتیب برابر با 37.5μg/dL و 21 بود.سابقه مصرف داروها و گواتروژن ها در مادران در دوران بارداری منفی بود. نسبت شانس (Odds ratio) هیپوتیروییدی در ازدواجهای فامیلی به غیرفامیلی و خطر بیماری (Risk of disease) در ازدواجهای فامیلی به ترتیب برابر با 6.9 و 0036/0 برآورد شد. دیس ژنزی تیرویید در 10 نوزاد مشاهده شد (یک در هر 2011 تولد).نتیجه گیری: برآورد بروز کم کاری مادرزادی تیرویید و دیس ژنزی تیرویید حاکی از شایع بودن این بیماری در ایران است. ازدواجهای فامیلی یکی از دلایل افزایش میزان بروز به دست آمده در مطالعه فعلی به شمار می آید.

مقدمه: افزایش شیوع کانسر تیرویید در بیماران با سابقه پرتودرمانی به سر و گردن در کودکی شناخته شده است. بر اساس پژوهشهای قبلی، پرتو درمانی برای کچلی سر به مدت 30 سال در استان خراسان انجام می شده است. در این مطالعه سعی شده است با فراخوان بیماران و تشخیص و درمان زودرس بیماری از عوارض بیشتر و همچنین هزینه بالاتر جلوگیری شود.مواد و روشها: با استفاده از برنامه فراخوان از طریق روزنامه خراسان و صدا و سیمای مرکز خراسان بیماران با سابقه پرتودرمانی در کودکی که به علت کچلی درمان شده بودند برای بررسی تیرویید دعوت شدند. یک پرسشنامه برای هر بیمار پر می شد و معاینه تیرویید، اسکن تیرویید و سونوگرافی تیرویید برای بیمار انجام می شد ( گروه بیماران). در صورت وجود گره بزرگتر از 1 سانتیمتر در لمس تیرویید نمونه برداری سوزنی انجام میگردید. همچنین TSH سرم در تمام بیماران اندازه گیری شد. بیمارانی که گره تیروییدی بزرگتر از 1 سانتیمتر داشتند و یا مبتلا به پرکاری تیرویید بودند برای جراحی ارجاع میشدند. همچنین تمام بیمارانی که جهت سونوگرافی غیرتیروییدی به بخش رادیولوژی بیمارستان قائم ارجاع می شدند تحت معاینه بالینی و سونوگرافی تیرویید قرار میگرفتند (گروه شاهد).یافته ها: یکصد و هشتاد بیمار با متوسط سنی 5/47 سال و 127 نفر شاهد با سن و جنس مشابه مورد مطالعه قرار گرفتند. گره های تیرویید در 5/45%  بیماران و 7% گروه شاهد لمس شد (P<0.001). متوسط بزرگترین قطر گره تیروییدی در گروه بیماران 8/24 میلیمتر و در گروه شاهد 8/10 میلی متر بود  .(P<0.0001)75% بیماران دارای گره تیرویید با بیوپسی سوزنی موافقت کردند و 5% آنها سیتولوژی مشکوک داشتند. نتایج بدخیم یا مشکوک در گروه شاهد وجود نداشت. 27 بیمار (7/33%) جراحی شدند؛ نتایج آسیب شناسی در 9/89% بیماران خوش خیم و در 1/11% بدخیم گزارش گردید.نتیجه گیری: گره های تیروییدی و نئوپلاسمهای تیرویید در بیماران با سابقه پرتودرمانی به طور قابل ملاحظه ای از گروه شاهد بیشتر بود. همچنین نئوپلاسمهای تیرویید در بیماران جوانتر و در زمان نهفته کمتر از 40 سال بیشتر بود. لذا توصیه میشود که در این گروه از بیماران بررسیهای تهاجمی تری صورت گیرد. این مطالعه نشان داد که سابقه پرتودرمانی به ناحیه سر و گردن میتواند یک عامل اتیولوژیک در نئوپلاسمهای تیرویید و حداقل به عنوان یک خطر محسوب گردد.

مقدمه: با توجه به اختلاف نظر در ارتباط بین ویتیلیگو و اختلالات عملکرد غده تیرویید این تحقیق به منظور تعیین رابطه ویتیلیگو با اختلالات عملکرد تیرویید برروی مبتلایان به ویتیلیگو و مقایسه آن با گروه شاهد در تهران در سال 1380 انجام شد.مواد و روشها: تحقیق به روش مورد ـ شاهدی بر روی مبتلایان به ویتیلیگو مراجعه کننده به درمانگاههای پوست بیمارستان لقمان حکیم و بوعلی و افراد شاهد انجام گرفت. مبتلایانی که حداقل یک سال از شروع بیماری آنها گذشته بود، به عنوان افراد گروه مورد وارد مطالعه شدند و اطلاعات لازم آنها ثبت گردید. مراجعه کنندگان فاقد ویتیلیگو که از نظر سن و جنس با افراد گروه مورد همسان شده بودند نیز به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شدند. میزان T3، T4،TSH  وT3RU  نمونه خون وریدی افراد مورد و شاهد سنجیده شد و FTI از طریق محاسبه به دست آمد. هیپرتیروییدی و هیپوتیروییدی در دو گروه براساس FTI و سطح T3 سرم (برای موارد هیپرتیرویید از نوع T3) مشخص گردید. یافته ها با کمک آماره های آزمون t، مجذور کای و آزمون فیشر مورد قضاوت آماری قرار گرفتند.یافته ها: افراد مورد مطالعه در هر گروه 30 نفر شامل 73% زن و 27% مرد بودند. سن آنها 4/11±7/31 در گروه مورد و 2/11±7/31 در گروه شاهد بود. مدت ابتلا به ویتیلیگو در بیماران 4/2±3/8 سال و سطح درگیری پوستی آنها 5/12±4/22% بود. یک نفر از آنها دارای علایم هیپرتیروییدی بود. سطح سرمی T3 در گروه مورد 45±150 و در گروه شاهد 47± 149 نانوگرم در دسی لیتر،T4  در گروه مورد 8/2± 8/8 و در گروه شاهد 7.5±3.2 میکروگرم در دسی لیتر،TSH  در گروه مورد 5/0±75/0 و در گروه شاهد 5/0±81/0 میکرویوینت در میلی لیتر،T3RU  در گروه مورد 2/3/0±1/31 و در گروه شاهد 2/4±8/29% و FTI در گروه مورد 97/0±8/2 و در گروه شاهد 55/0±5/2 بود. با آزمون t هیچ کدام از اختلافات بین دو گروه معنی دار نبود. براساس FTI در 6/16% از مبتلایان اختلالات عملکرد تیرویید شامل 10% هیپرتیروییدی و 6/6% هیپوتیروییدی وجود داشت. در گروه شاهد هیچ موردی از اختلال عملکرد تیرویید مشاهده نشد. آماره های مجذور کای و آزمون فیشر نشان داد که این اختلاف در دو گروه معنی دار است. نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که به احتمال زیاد ویتیلیگو با اختلالات عملکرد تیرویید (هیپرتیروییدی و هیپوتیروییدی) ارتباط دارد، از این رو انجام مطالعات گسترده تر و آزمایشهای تکمیلی در آینده پیشنهاد میشود تا در صورت تایید قطعی چنین رابطه ای، آزمایشهای عملکرد تیرویید در مبتلایان به ویتیلیگو انجام شود.

مقدمه: تشخیص سریع ضایعات تیرویید در حین عمل جراحی میتواند با انتخاب شیوه درمانی صحیح از تیروییدکتومی توتال و عوارض آن جلوگیری کند. استفاده از روشهای (IOC) Intraoperative cytology و (FS) Frozen section این امکان را فراهم میسازد.مواد و روشها: در یک مطالعه مقطعی ـ توصیفی در سالهای 79-1378 تعداد 126 نمونه بافت تیرویید تازه تیروییدکتومی شده در بیمارستان الزهرای اصفهان با هدف تعیین ارزش تشخیصی دو روش IOC و FS مورد بررسی قرار گرفت. پس از تهیه نمونه ها به سه روش FS،IOC  و PS و رنگ آمیزی یکسان، نتایج تشخیصی دو روش IOC و FS با روش استاندارد پارافین سکشن (PS) مقایسه گردید.یافته ها: بر طبق نتایج حاصل از این مطالعه حساسیت FS در تشخیص ضایعات نئوپلاستیک و غیرنئوپلاستیک فقط با اختلاف اندکی بیش از IOC است و به طور کلی هر دو روش IOC و FS در تشخیص ضایعات تیرویید از اعتبار تشخیصی تقریبا معادل برخوردارند.نتیجه گیری: روش IOC میتواند به عنوان روش جایگزین FS در تشخیص ضایعات ندولر تیرویید استفاده شود.

مقدمه: شایعترین علت مرگ و میر در بیماران دیابتی نوع 2 بیماریهای قلبی ـ عروقی است. در این مطالعه به بررسی بروز 5 ساله فشار خون در بیماران مرکز دیابت اصفهان پرداخته شده است.مواد و روشها: در این مطالعه آینده نگر 770 بیمار (3/42% مرد و 7/57% زن) با فشارخون طبیعی از سال 1374 وارد مطالعه شدند. سن، جنس، وزن، قد، مصرف سیگار، طول مدت دیابت تعیین شده و سطح کلسترول، تری گلیسیرید،HbA1c  اندازه گیری شده و اندازه گیری این عوامل به علاوه فشارخون هر 6 ماه تا 5 سال تکرار شد. معاینه چشم و بررسی ادرار از نظر وجود پروتیین نیز هر 6 ماه انجام شد.یافته ها: از 770 بیمار بررسی شده، 174 نفر (23%) از ابتدای مطالعه فشارخون داشتند و از ابتدای مطالعه 272 نفر به علت مصرف داروهای موثر بر فشارخون و عدم همکاری مناسب حذف شدند. بروز 5 ساله پرفشاری خون 5/41% بوده، میزان متوسط ± انحراف معیار فاکتورهای BMI، سن و طول مدت دیابت در افراد مبتلا به فشارخون و غیرمبتلا به ترتیب 8/3±8/27 در مقابل 8/3±2/26 کیلوگرم بر متر مربع، 10±6/52 در مقابل 10±6/45 سال، 8/5±8/6 در مقابل 5/4±1/5 سال بود، که تفاوتها معنی دار بود. بعد از تعدیل سایر متغیرها، متغیرهایی مستقل موثر بر فشارخون، سن و BMI می باشند. میزان بروز پر فشاری خون در بیماران با پروتیینوری و رتینوپاتی به ترتیب: 6/1 برابر و 97/1 برابر افزایش مییابد.بحث: بروز پرفشاری خون در جامعه دیابتی ما نسبتا بالا بود و ریسک فاکتورهایی مثل BMI و سن در بروز آن موثر است. وجود رتینوپاتی و پروتیینوری احتمال بروز پرفشاری خون در آینده را بیشتر می کند.

مقدمه: بیماری دیابت نوع یک، یک بیماری خودایمن است که در آن سلولهای بتای پانکراس که انسولین ترشح می کنند، توسط سلولهای لنفوسیت T تخریب میشوند. تزریق BCG به حیوانات آزمایشگاهی سبب تعدیل واکنش ایمنی سلولی در پانکراس حیوان و تزریق این واکسن در مطالعات مقدماتی به انسان، سبب کنترل بهتر بیماری شده است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر یک نوبت واکسن BCG در درمان کودکانی بود که به تازگی به دیابت نوع یک مبتلا گشته اند.مواد و روشها: به 10 نفر از بیماران تازه تشخیص داده شده دیابت نوع یک که در گروه سنی 14-4 سال قرار داشتند، یک دوز واکسن BCG به صورت داخل جلدی (0.1mL) تزریق شد. این بیماران در بدو تولد واکسن BCG دریافت کرده بودند. آزمون مانتو در همه بیماران منفی بود و مبتلا به دیگر بیماریهای خودایمن نیز نبودند. 10 بیمار دیابتی نوع یک نیز که از نظر سن، جنس، زمان شروع بیماری، میزان قند خون ناشتا و HbA1c باگروه واکسینه شده تفاوتی نداشتند، به عنوان گروه کنترل انتخاب شدند. هر دو گروه با قند خون ناشتا،HbA1c  و میزان انسولین مصرفی هر سه ماه به مدت 9 ماه پیگیری شدند.یافته ها: تفاوت معنی دار بین قند خون ناشتا، میزان HbA1c و دوز انسولین مصرفی در دو گروه درمان شده با BCG و گروه کنترل وجود نداشت.نتیجه گیری: تزریق واکسن BCG در این گروه از بیماران مبتلا به دیابت باعث کاهش انسولین مصرفی و کنترل بهتر بیماری نشد.

مقدمه: به منظور گردآوری اطلاعات از بیماران مبتلا به هیپرپلازی مادرزادی آدرنال در مدت 33 سال، 433 بیمار مبتلا به هیپرپلازی مادرزادی آدرنال مربوط به سالهای 1347 تا 1380 مورد بررسی قرار گرفتند.مواد و روشها: پرونده های 433 بیمار بررسی شد. تشخیص بر اساس معاینات بالینی و آزمایشهای هورمونی مطرح شده بود. یافته ها: از 433 بیمار(270 دختر، 163 پسر)، 347 نفر (1/80%) شامل 226 دختر و 121 پسر، مبتلا به کمبود 21 هیدروکسیلاز (11OHD) بودند که از آنها 260 نفر(75%) نوع دافع نمک داشتند. 54 نفر (22%) نوع ویریلیزان ساده داشتند و 11 نفر (3%) که همگی دختر بودند نوع غیرکلاسیک (دیررس) بیماری را نشان دادند. 63 نفر (5/14%) به کمبود 11 هیدروکسیلاز (11OHD) یا نوع هیپرتانسیو بیماری مبتلا بودند. کمبود 3 بتا هیدروکسی استرویید دهیدروژناز (3βOHD) در 11 نفر (5/2%) دیده شد. نوع لیپوئید در 3 بیمار (7/0%)، دو دختر و یک پسر تشخیص داده شد. نوع کمبود 17 هیدروکسیلاز (17OHD) در 5 دختر (2/1%) و هیپوآلدوسترونیسم با رنین بالا بدون کمبود کورتیزول در 4 بیمار (9/0%، 2 دختر و 2 پسر) مشاهده گردید. خویشاوندی پدر و مادر با 134 نفر از 218 نفر در (61%) موارد وجود داشت. وقوع فامیلی در 79 نفر (43%) از 184 مورد گزارش شد. در 85 بیمار درجه ویریلیسم بر حسب تقسیم بندی پرادر کاملا مشخص شده بود. 22 بیمار ویریلیسم نداشتند. 11 نفر ویریلیسم کامل (نوع 5 پرادر) داشتند. سه نفر از بیمارانی که ویریلیسم درجه 4 را نشان میدادند، علایم بالینی دفع نمک را نداشتند. الکترولیت های این بیماران طبیعی ولی رنین آنها بالا بود. در دو بیمار بعد از ازدواج حاملگی رخ داد. قد نهایی 184 سانتیمتر در بین مبتلایان پسر و 168 سانتیمتر در بین مبتلایان دختر با کنترل خوب دیده شد. مرگ و میر بیماران تا سال 1364 از 208 بیمار 21 مورد بود که 10% موارد را تشکیل میداد، ولی از سال 1364 به بعد میزان مرگ و میر در 215 مورد فقط 2 مورد (1%) بود.نتیجه گیری: شایعترین نوع بیماری، نوع دافع نمک است. قد نهایی بیماران با کنترل مطلوب بیماری افزایش و میزان مرگ و میر با آگاهی بخشیدن به والدین کاهش می یابد.

در این گزارش یافته های بالینی و آسیب شناسی یک مورد نادر از تومور سلول گرانولوزای تخمدان با تظاهرات آندروژنیک نزد یک دختر 16 ساله توصیف میگردد. بیمار با شکایت از آمنوره 2 ساله مراجعه نموده بود. در معاینه بالینی هیرسوتیسم شدید در مناطق صورت، قفسه صدری و شکم و آتروفی پستانها و خشونت صدا وجود داشت. در اولتراسونوگرافی لگن توده ای کیستیک به ابعاد 66×85×87 میلیمتر در تخمدان چپ مشهود بود. تستوسترون 4 نانوگرم در میلی لیتر (طبیعی کمتر از یک نانوگرم در میلی لیتر) و 17 آلفا ـ هیدروکسی پروژسترون پلاسما 7/3 میکروگرم در لیتر (طبیعی 1/0 تا 2 میگروگرم در لیتر) اندازه گیری گردید. در لاپاراتومی انجام شده توده ای از تخمدان چپ به قطر تقریبی 8 سانتیمتر خارج گردید. مطالعه میکروسکوپیک با تومور سلول گرانولوزای تخمدان انطباق داشت. 8 هفته بعد از عمل جراحی، تستوسترون و 17 آلفا ـ هیدروکسی پروژسترون پلاسما به محدوده طبیعی رسید و سیکل قاعدگی بیمار نیز شروع شد. با بررسی منابع فارسی زبان این اولین مورد از تومور سلول گرانولوزای تخمدان با تظاهرات آندروژنیک است که گزارش می شود.