آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1396 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: یکی از شایع ترین سرطان ها در زنان سرطان دهانه رحم است. با اینکه آزمایش پاپ اسمیر به عنوان برنامه غربالگری موثری شناخته شده است، اما میزان استفاده از آن کم است. هدف این پژوهش، تبیین تعیین کننده های موثر بر مشارکت زنان در انجام آزمایش پاپ اسمیر بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی با یک رویکرد کیفی بود.مواد و روش ها: این مطالعه به روش کیفی با رویکرد تحلیل مضمون (تماتیک) در سال 1394 انجام شد. 30 نفر از زنان روستایی شهرستان سروآباد به صورت داوطلبانه در این مطالعه شرکت کردند. نمونه گیری به صورت مبتنی بر هدف شروع شد و تا اشباع داده ها ادامه یافت. مصاحبه های نیمه ساختارمند به عنوان روش اصلی جمع آوری داده ها بود. داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: بر اساس ادراک مشارکت کنندگان، بیشتر زنان خود را در معرض ابتلا به بیماری سرطان دهانه رحم نمی دیدند، اما شدت بیماری را درک کرده بودند. برخی از آنان نیز به درک کافی از مزایای انجام آزمایش نرسیده بودند و مشکلات مالی، ترس از جواب آزمایش و نبود آگاهی را از موانع انجام آزمایش نام می بردند، اما بیشتر مشارکت کنندگان اذعان نمی کردند که از عهده انجام آزمایش برنمی آیند.نتیجه گیری: عوامل متعددی در شرکت در غربالگری و انجام آزمایش پاپ اسمیر در زنان تاثیرگذار بودند. این عوامل شامل مولفه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، نگرش، اعتقادات فرد، کمبود آگاهی، ترس و ... بودند. لذا یافته های پژوهش می تواند به مدیران و برنامه ریزان حوزه سلامت کمک نماید تا در طراحی آموزش ها، از برنامه های آموزشی نظریه محور، کلاس های آموزشی چهره به چهره، مشاوره های تخصصی و سخنرانی روحانیون و افراد بانفوذ در جامعه و همچنین سایر الگوی های تغیر رفتاری متناسب استفاده کنند.

زمینه و هدف: سالمندان به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و آناتومی در معرض خطرات متعدد ازجمله سالمندآزاری هستند. سالمندآزاری موضوعی کاملا پیچیده است و از آن به عنوان یکی از پیش بینی کننده های غیرمستقیم مرگ، که ارزیابی آن سخت است، ذکر می کنند. هدف از پژوهش حاضر آشناسازی پژوهشگران با مفاهیم سالمندآزاری، انواع سالمندآزاری و شاخص های آن است. دست یابی به مفاهیم یکسان موجب می گردد که برای پیگیری و کاهش موارد آزار به صورت منسجم تر اقدام گردد.یافته ها: انواع تعریف های ارائه شده از سالمندآزاری و انواع سالمندآزاری، شاخص ها و رفتارهای مرتبط با هر نوع آزار جزو یافته ها است. اولین و اصلی ترین گام در جهت مقابله با یک پدیده آشنایی با مفاهیم و واژگان موضوعی آن است.نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر، یکسان سازی مفاهیم در زمینه سالمندآزاری و انواع آن به سیاست گذاران و برنامه ریزان حوزه سلامت کمک خواهد کرد که به مفهوم یکسان در این زمینه دسترسی داشته باشند. علاوه بر آن، در تنظیم سیاست ها و خط مشی های مرتبط با سالمندان به سالمندآزاری به عنوان یک موضوع تخصصی توجه ویژه داشته باشند.

زمینه و هدف: خودکارآمدی شیردهی می تواند قوی ترین پیشگویی کننده تغذیه با شیر مادر باشد. هدف این پژوهش بررسی تاثیر مداخله خزیدن نوزاد به سمت پستان مادر (به عنوان تجربه مستقیم رفتار شیردهی) در مقایسه با سایر راهبرد های ارتقادهنده خودکارآمدی بر خودکارآمدی شیردهی 24 ساعت اول بعد از زایمان در مادران نخست زای بستری شده در زایشگاه بیمارستان شهید گنجویان دزفول بود.مواد و روش ها: مطالعه حاضر پژوهشی نیمه تجربی است، که در در 1394 بر روی 120 نفر مادر باردار نخست زای بستری شده در زایشگاه بیمارستان شهید گنجویان دزفول انجام شد. آزمودنی ها پرسشنامه استاندارد پنج قسمتی پیش آزمون را قبل از زایمان تکمیل کردند. پس از زایمان، شرکت کنندگان بر اساس جدول اعداد تصادفی به دو گروه مداخله و یک گروه شاهد تقسیم شدند. پس آزمون با پرسشنامه خودکارآمدی شیردهی طی 24 ساعت اول بعد از زایمان گرفته شد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و آنالیز واریانس یک طرفه در SPSS 16 استفاده شد. رابطه معناداری p<0.05 در نظر گرفته شد.یافته ها: نمره خودکارآمدی شیردهی در هر سه گروه افزایش یافته بود، اما این افزایش تنها در گروه مداخله بر اساس راهبرد های ارتقادهنده خودکارآمدی نسبت به گروه شاهد تفاوت معنادار آماری نشان داد (p=0.039) میزان افزایش نمره خودکارآمدی شیردهی گروه مداخله TBC با گروه شاهد (p=0.076) و گروه راهبرد های ارتقادهنده خودکارآمدی (p=0.990) تفاوت معنادار نداشت.نتیجه گیری: انجام TBC به علت مزایای بسیار، در کنار آموزش بر اساس راهبرد های ارتقای خودکارآمدی در مادران نخست زا توصیه می شود.

زمینه و هدف: بیماری کبد چرب غیرالکلی یکی از شایع ترین بیماری های کبدی است، که بیشتر در افراد مبتلا به چاقی و اضافه وزن اتفاق می افتد. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش تغذیه بر شاخص های تن سنجی، بیوشیمیایی و یافته های سونوگرافیک بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی که به کلینیک جهاد دانشگاهی خوزستان مراجعه کرده بودند انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه از نوع مداخله ای قبل و بعد بود، که بر روی 30 بیمار مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی انجام شد. متغیرهای موردنظر قبل و بعد از سه ماه مداخله آموزش تغذیه در بیماران مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از SPSS19 و آزمون های توصیفی و آزمون تی زوجی و آزمون ناپارامتری علامت استفاده شد.یافته ها: میانگین سنی بیماران 44.8±11.2 سال بود. شاخص های تن سنجی پس از سه ماه آموزش تغذیه به طور معناداری کاهش یافت (p<0.001) آنزیم های کبدی و پروفایل لیپیدی نیز در پایان مداخله کاهش یافتند. البته این کاهش تنها در مورد ALT و AST معنادار بود (p<0.001) یافته های سونوگرافی بیماران نیز حاکی از کاهش معنادار شدت و درجه بیماری پس از مداخله بود.نتیجه گیری: آموزش تغذیه بر بهبود شاخص های تن سنجی و بیوشیمیایی و بهبود عملکرد کبدی بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی تاثیر دارد.

زمینه و هدف: رضایت زناشویی تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. داشتن روابط زناشویی رضایت بخش بسیار مهم است. در ایران، رضایت زناشویی تحت تاثیر عوامل فرهنگی اجتماعی قرار دارد، که وجود محدودیت هایی دراین باره، تحقیقات را با مشکلاتی مواجه می کند. بنابراین، اطلاعات کافی در این زمینه وجود ندارد. هدف اصلی این پژوهش، تعیین میزان رضایت زناشویی و ارتباط آن با عوامل جمعیت شناختی بود.مواد و روش ها: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است، که در 1394 از طریق نمونه گیری تصادفی بر روی 130 زوج متقاضی طلاق مراجعه کننده به مجتمع قضایی خانواده انجام شد. از پرسشنامه انریچ و جمعیت شناختی برای جمع آوری داده ها استفاده شد. داده ها از طریق SPSS21 تجزیه وتحلیل شدند.یافته ها: رضایت زناشویی 51 درصد از زنان و 57 درصد از مردان کم بود. نتایج آزمون آماری کای اسکوئر و فیشر نشان داد که رضایت زناشویی در مردان به طور معناداری با سن زوجین (p=0.0)، مدت ازدواج (p=0.48)، میزان تحصیلات (p=0.35)، میزان درآمد (p=0.41) و رضایت زناشویی در زنان به طور معناداری با سن زوجین (p=0.0)، نوع ازدواج (p=0.48) و میزان تحصیلات (p=0.45) رابطه معناداری دارد. این درحالی است که ازنظر آماری بین رضایت زناشویی و سایر عوامل ارتباط آماری معناداری به دست نیامد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج و تاثیر عوامل مختلف می توان راهکارهای عملی در مورد مسائل موثر بر افزایش رضایت زناشویی ارائه داد. برای تکمیل اطلاعات در این زمینه انجام مطالعات بیشتر با روش های متفاوت پیشنهاد می شود.

تصمیمات در آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت معمولا به طور هم زمان تحت تاثیر عوامل متعدد قرار می گیرد، بدین معنی که پژوهشگران با محیط تصمیم گیری چندمعیاره مواجه می شوند. همین امر انتخاب گزینه کامل تر و صحیح تر را با اهمیت بیشتری روبرو می سازد. با توجه به این که در مداخلات آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت عوامل گسترده ای در تصمیم گیری دخالت دارند، استفاده از روشی که بتوان هم زمان معیارهای کیفی و کمی، با واحدهای مختلف و امکان در نظر گرفتن عدم قطعیت را داشته باشد، دارای مزیت بالایی است. روش تصمیم گیری استدلال شهودی بر مبنای معیارهایی که توسط کارشناسان خبره امتیازدهی می شود، برای انتخاب گزینه برتر استفاده می گردد. مزیت استفاده از این روش قابلیت استفاده از اطلاعات با فرمت های مختلف و دارای عدم قطعیت، قابل اعتمادتر و واقع بینانه تر بودن آن از یک ماتریس تصمیم گیری معمولی و اطلاعات خروجی آزموده تر آن است.

زمینه و هدف: توسعه فن آوری در جوامع پیشرفته سبک زندگی را به سمت بی تحرکی و افزایش بیماری های غیرواگیر سوق داده است. شناخت عوامل موثر بر الگوی فعالیت بدنی، برای تغییر الگوی فعالیت بدنی ارزشمند است. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط فواید و موانع درک شده با فعالیت بدنی منظم در کارمندان مرکز بهداشت انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی تعداد 117 نفر از کارمندان شاغل در مرکز بهداشت شهرستان کلات در سال 1391-1392 به صورت تمام شمار موردبررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه استاندارد منافع و موانع درک شده نسبت به فعالیت بدنی بوده و داده ها به صورت میدانی گردآوری و با استفاده از SPSS 16تحلیل شد.یافته ها: میانگین سنی جامعه موردپژوهش 34.09±8.08 سال و 66 نفر (56.4 درصد) از آنان زن بودند. در کل،34.2 درصد فعالیت بدنی منظم داشتند، یعنی 53 درصد مردان و 20 درصد زنان. میانگین نمرات منافع درک شده 100.3±1.4 و میانگین موانع درک شده 25.9±6.14 بود در این پژوهش ارتباط آماری معناداری بین میزان فعالیت بدنی با سن (p<0.01) و تحصیلات مشاهده شد (p<0.01) ازنظر آماری بین انجام یا انجام ندادن فعالیت بدنی منظم بر منافع درک شده ارتباط معناداری مشاهده نشد (p=0.58)نتیجه گیری: درک موانعی نظیر ناکافی بودن مکان های ورزشی، دور بودن آن ها، وقت گیر بودن و خستگی ناشی از ورزش، مانع از انجام فعالیت بدنی و عواملی چون دوست داشتن ورزش باعث تقویت آن در کارمندان می شود.

زمینه و هدف: دیابت یک بیماری جدی و مزمن است. با آموزش مناسب می توان تا 80 % از عوارض دیابت را کاهش داد. به همین جهت، لازم است تا افراد مبتلا به دیابت تحت آموزش خودمراقبتی قرار گیرند، زیرا مهمترین عامل در درمان دیابت و انجام مراقبت های بهداشتی خود بیمار است. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر برنامه آموزشی بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی توسعه یافته با الگوی ترس بر رفتار خودمراقبتی و میزان HbA1c در بیماران دیابتی نوع دوم مراکز بهداشتی درمانی شهری روستایی شهرستان رشت انجام شده است.مواد و روش ها: روش مطالعه در این پژوهش، مداخله ای شاهددار تصادفی بود. جمعیت موردمطالعه، 84 نفر از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهر رشت بودند، که به طور تصادفی به دو گروه مداخله (42 نفر) و کنترل (42 نفر) تقسیم شدند. داده ها در دو مرحله به وسیله پرسشنامه برگرفته از سازه های الگوی اعتقاد بهداشتی توسعه یافته با الگوی ترس و میزان HbA1c قبل و سه ماه پس از آزمون جمع آوری گردید. گروه کنترل تحت مداخله قرار نگرفتند. ولی برای گروه آزمون 6 جلسه آموزشی 30 تا 45 دقیقه ای با توجه به نتایج پیش آزمون به صورت روش آموزش تلفیقی شامل: سخنرانی، بحث گروهی، پرسش و پاسخ و روش ایفای نقش با وسیله کمک آموزشی پمفلت، پوستر و فیلم آموزشی برگزار شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از آزمون های آماری توصیفی (شاخص های پراکندگی و تمایل مرکزی)، کای اسکوئر و آزمون های آماری تی زوجی و تی مستقل از طریق نرم افزار SPSS 21 استفاده شد.یافته ها: بعد از انجام مداخله آموزشی، میانگین نمره HbA1c در گروه آزمون تفاوت معناداری داشت. اما میانگین نمره HbA1c در گروه شاهد معنادار نشان داده نشد. میانگین نمره ترس در گروه آزمون بعد از مداخله افزایش پیدا کرد، درحالی که در گروه کنترل این اختلاف معنادار نبود و میانگین نمره رفتار خودمراقبتی در گروه آزمون قبل از مداخله و سه ماه بعد از مداخله تفاوت آماری معناداری وجود داشت (p=0.001) درحالی که در گروه شاهد این اختلاف معنادار نبود.نتیجه گیری: یک برنامه آموزشی دقیق بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی توسعه یافته با الگوی ترس برای بالا بردن حساسیت و شدت درک شده و با محرک ترس در بیماران و افزایش منافع درک شده به همراه از بین بردن موانع درک شده و بالا بردن خودکارآمدی و همچنین در افزایش رفتارهای خودمراقبتی و کاهش هموگلوبین A1c در بیماران دیابتی نوع دوم بسیار سودمند است.