آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1396 | دوره:5 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

زمینه و هدف: کمبود ویتامین D یکی از مشکلات سلامت عمومی در عصر حاضر است. تاثیر کمبود ویتامین D بر سلامت باروری زنان، لزوم انجام مطالعات وسیع و متعدد را نشان می دهد. با توجه به شیوع بالای کمبود ویتامین D و پیامدهای ناگوار حاصل از آن بر سلامت زنان و به ویژه تاثیر آن بر باروری زنان، پژوهش پیش رو با هدف بررسی ارتباط مکمل 25 هیدروکسی ویتامین D بر باروری زنان ایرانی، برای نخستین بار انجام گرفته است.مواد و روش ها: در پژوهش پیش رو، 150 مقاله از طریق جستجوی الکترونیکی در پایگاه های اطلاعاتی Iranmedex، SID، google scholar، Science direct، Research Gate، pubmed تا سال 2015 م به دست آمد. در نهایت 70 مقاله نوشته شده در بازه زمانی 1991 تا 2014 م بررسی شدند که به بررسی ارتباط ویتامین D بر سلامت باروری زنان پرداخته بودند.یافته ها: مقالات منتشرشده در ایران فقط به بررسی شیوع کمبود ویتامین D پرداخته اند. نتایج حاصل از این پژوهش ها نشان دهنده وجود ارتباط معنادار بین کمبود ویتامین D و سلامت باروری زنان است. کمبود ویتامین D از طریق افزایش سطح سرمی FSH، بر سطح آنتی مولرین هورمون تاثیر می گذارد و سبب نارسایی زودرس تخمدان و در نتیجه کاهش توان باروری زنان می شود.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت نقش ویتامین D بر سلامت باروری زنان و با در نظر داشتن آثار مخرب کمبود ویتامین D بر قدرت باروری زنان و به ویژه ذخایر تخمدان ها، تجویز مکمل ویتامین D برای زنان ضروری است.

زمینه و هدف: با در نظر گرفتن نقش زنان در خانواده و جامعه می توان گفت توسعه جوامع به شدت تحت تاثیر سلامت و به ویژه سلامت روان زنان است. هدف از این مطالعه تعیین رابطه سرمایه اجتماعی و حمایت اجتماعی درک شده با سلامت روان زنان در شهر سنندج است.مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی، 392 نفر از زنان 18 سال و بالاتر در شهر سنندج که در سال 1394 به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شده بودند، پرسشنامه های استاندارد سلامت عمومی (GHQ-12)، سرمایه اجتماعی (SCQ) و حمایت اجتماعی (SSQ) را طی پرسشگری در منازل تکمیل کردند. داده ها پس از گردآوری، با نرم افزار آماری Spss ویرایش 16 تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: از زنان تحت بررسی، حدود 48% لیسانس، 53% متاهل، و 26% خانه دار بودند. آزمون ضریب همبستگی پیرسون ارتباط مثبت و معنی داری را بین هر سه متغیر تحت بررسی نشان داد (0.350<r، 0.01>p). تحلیل رگرسیون خطی نشان داد که متغیرهای سرمایه اجتماعی و حمایت اجتماعی درک شده 30% از تغییرات سلامت روان را پیش بینی کردند که متغیر سرمایه اجتماعی، متغیر پیش بین قویی تر بود.نتیجه گیری: زنان بررسی شده در سنندج دارای سطح سلامت روان و حمایت اجتماعی درک شده متوسط و سطح سرمایه اجتماعی ضعیف بودند و تلاش های مداخله ای برای ارتقاء سلامت روان آن ها با تاکید بر سرمایه اجتماعی باید از اولویت های مسوولین امر باشد. همچنین پیشنهاد می شود تصمیم گیرندگان و سیاست گذاران حوزه سلامت زنان، آموزش اعضای خانواده را به عنوان استراتژی اصلی در نظر داشته باشند.

زمینه و هدف: از جمله مسائل مهم بیماران عروق کرونر، مشکلات روحی و روانی مانند استرس ادراک شده و کاهش امید به زنده ماندن در آنان است. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تاثیر درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن بر کاهش استرس ادراک شده و افزایش امید به زنده ماندن زنان مبتلابه بیماری عروق کرونر بود.مواد و روش ها: این پژوهش مطالعه آزمایشی، دوگروهی و سه مرحله ای است که روی 30 زنمبتلابه بیماری عروق کرونر انجام شد که به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. مداخله درمان شناختی مبتنی بر حضو ر ذهن برای گروه آزمایش اجرا شد. درحالیکه گروه گواه در این مدت هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. پس از اتمام جلسات، پس آزمون و یک ماه پس از مداخله، پیگیری روی دو گروه آزمایش و گواه انجام شد. ابزارگردآوری داده ها، پرسشنامه های استرس ادراک شده کوهن (1983) وامید به زندگی میلر (1988) بود. برای دستیابی به نتایج، از تحلیل کوواریانس چندمتغیری استفاده شد.یافته ها: پیش از مداخله میان میانگین نمرات استرس ادراک شده و امید به زنده ماندن، در دو گروه تفاوت معنادار دیده نشد. پس از مداخله و یک ماه پس از مداخله میان میانگین نمره کل استرس ادراک شده (0.001>P) و امید به زنده ماندن (0.001>P)، در دو گروه تفاوت معنادار دیده شد (0.001>P).نتیجه گیری: درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن، بر کاهش میزان استرس ادراک شده و افزایش امید به زنده ماندن بیماران مبتلابه بیماری عروق کرونر موثر است.

زمینه و هدف: در دهه های اخیر و همزمان با ظهور و گسترش فناوری های جدید، تغییرات عمده ای در سبک و ماهیت بازی های کودکان ایجاد شده است. نقش فرهنگ در پذیرش و گسترش بازی های مدرن و رایانه ای، از مهم ترین عواملی است که بایستی به صورت جدی بررسی شود. ازاین رو، این مطالعه برای واکاوی تجارب مادران نسبت به علل گرایش کودکان به بازی های رایانه ای انجام گرفت.مواد و روش ها: پژوهش به صورت پدیدارشناسی انجام شد و تجزیه و تحلیل اطلاعات با روش کلایزی به انجام رسید. روش جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه سازمان یافته با 20 نفر از مادران کودکان عادی با بازه سنی 4-7 سال است. مصاحبه ها حول محور نگرش مادران نسبت به بازی و علی الخصوص بازی های رایانه ای، بر اساس نظریه آشیانه رشدی، در سال 1394 انجام شد.یافته ها: از مجموع یافته های این پژوهش، هفت مفهوم اصلی (محدودیت مکانی برای بازی های گروهی، ارتباط اجتماعی نداشتن کودک با دیگر کودکان، اختصاص ندادن وقت کافی برای فرزندان، آموزش ندادن بازی به کودکان توسط والدین، استفاده والدین و دیگر کودکان از وسایل رایانه ای، جذابیت، تنوع و پیچیدگی بازی های رایانه ای، و نیز در دسترس بودن بازی های رایانه ای در هر مکان و زمان) استخراج شد.نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر می تواند به کشف نقاط ضعف و کمبودهای موجود در بستر فرهنگی حاکم بر جامعه، کمک کند و مقدمه ای باشد برای انجام پژوهش های آتی در زمینه یافتن روش هایی به منظور رفع ضعف ها و کمبودهای موجود در سیر فرهنگی حاکم بر جامعه کنونی.

زمینه و هدف: نگرش والدین بر شکل دهی رفتارهای کودکان و نیز سوء رفتار با کودک تاثیر مهمی دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش نقش والدی بر نگرش مادران کودکان 1-5 ساله نسبت به سوء رفتار با کودکان در شهر ملایر انجام گرفت.مواد و روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی122 مادر که کودک 1-5 ساله داشتند، با روش تصادفی خوشه ای دو مرحله ای از مهدهای کودک شهر ملایر در سال 1395ش انتخاب شدند و به صورت تصادفی 61 نفر به گروه آزمون و 61 نفر به گروه کنترل تخصیص یافتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد «نقش والدی افراد جوان- بزرگسال» بود. آموزش گروهی نقش والدی در طول دو هفته در چهار جلسه برگزار شد. قبل از آموزش و یک ماه پس از آن، پرسشنامه ها توسط دو گروه تکمیل شد. داده ها با نرم افزار Spss ویرایش 16 و آمار توصیفی و آزمون های تی مستقل و تی زوجی، در سطح اطمینان 0.95 تحلیل شدند. یافته ها: میانگین و انحراف معیار نمرات نگرش در گروه آزمون، پیش از مداخله 69.60±7.28 و پس از مداخله 86.8±14.79 بود که تفاوت معنی داری را نشان می دهد ((p<0.01. همچنین مقایسه میانگین نمرات نگرش و هر یک از حیطه های آن بین دو گروه آزمون و کنترل نشان داد که این تفاوت پس از مداخله نیز معنی دار بود ((p<0.01.نتیجه گیری: آموزش نقش والدی، نگرش مادران به سوء رفتار با کودک را تغییر داد و موجب بهبود نگرش آنان نسبت به رفتار تربیتی صحیح شد. بنابراین برگزاری آموزش های مدون و گروهی نقش والدی با کاهش سوء رفتار با کودکان نوپا و خردسال، گام مهمی در سلامت جسمی و روانی آنان دارد.

زمینه و هدف: بهداشت روان یکی از موضوعات بسیار مهمی است که توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است. ازآنجایی که جسم و روان به طور متقابل بر یکدیگر تاثیر می گذارند و سلامت این دو، سلامت عمومی انسان را در برمی گیرد، لذا شناخت تاثیرات دائمی این دو بر یکدیگر ضروری است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف توصیف سلامت روانی ورزشکاران نخبه ایران انجام شد.مواد و روش ها: روش پژوهش حاضر توصیفی، از نوع پیمایشی است. ویژگی های مربوط به پنج عامل بزرگ شخصیت با استفاده از آزمون نئو (Neo-ac Questionnaire)، شش عامل هیجان خواهی با استفاده از آزمون زاکرمن (Zuckerman test to measure sensation seeking) و پنج عامل سلامت روانی با استفاده از آزمون سلامت عمومی (General Health Questionnaire-28) در 295 ورزشکار حاضر در اردوی سال 2013م در گروه های ملی بررسی شد.یافته ها: نتایج نشان داد نمرات استاندارد روان رنجوری (50 درصد) بیشتر ورزشکاران نخبه، متوسط، اما نمرات استاندارد برون گرایی (97 درصد)، گشودگی (97 درصد)، توافق پذیری (87 درصد) و با وجدان بودن (60 درصد) بیشتر آن ها بالا بود. نمره هیجان خواهی بیشتر ورزشکاران، متوسط (70 درصد) ارزیابی شد. میانگین نمرات استاندارد ورزشکاران نخبه در هر چهار مقیاس سلامت روانی، متوسط و بهتر از آن بود (46 تا 78 درصد).نتیجه گیری: از مجموع یافته های تحقیق حاضر می توان نتیجه گرفت که وضعیت ورزشکاران نخبه ایرانی از نظر مولفه های هیجان خواهی و سلامت روانی مطلوب است، اما از نظر نمرات روان رنجوری، این ورزشکاران به آموزش نیازمندند. طراحی برنامه های آموزشی برای مولفه روان رنجوری ورزشکاران نخبه ضروری به نظر می رسد. همچنین، تعدیل شرایط تمرینی و آموزش مهارت های زندگی به بهتر شدن نمره روان رنجوری آنان کمک خواهد کرد.

زمینه و هدف: زندگی کردن بر اساس اهداف اصیل، یافتن معنا و تلاش در جهت رشد شخصی، همان سلامت روان است. پژوهش های زیادی تاثیر عوامل بافتی و شخصی را بر سلامت روان کنکاش کرده اند. هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه متغیرهای سبک های والدگری و ارضای نیازهای روانشناختی پایه بر سلامت روان در دانش آموزان تیزهوش شهر شیراز بود.مواد و روش ها: برای این منظور 250 نفر (115 دختر و 135 پسر) از دانش آموزان مدارس تیزهوش شهر شیراز به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شد. برای اندازه گیری متغیرها، افراد شرکت کننده مقیاس های والدین به عنوان بافت اجتماعی، سلامت روان و ارضای نیازهای روانشناختی را تکمیل کردند. برای بررسی قابلیت اعتماد و روایی این مقیاس ها به ترتیب از روش آلفای کرنباخ و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد که نتایج بیانگر مطلوبیت این مقیاس ها بود. در تحلیل داده ها از نرم افزار لیزرل استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش با استفاده از روش تحلیل مسیر، حاکی از آن بود که سلامت روان دانش آموزان تیزهوش متاثر از سبک های والدگری خانواده و ارضای نیازهای روانشاختی است. بدین صورت که سبک کنترلی و طردکننده خانواده به صورت منفی، و سبک گرمی به همراه سبک حمایت از استقلال از خانواده به صورت مثبت، اثرمستقیم و غیرمستقیم بر سلامت روان دارند. همچنین ارضای نیاز به شایستگی و نیاز به استقلال، به صورت مثبت با سلامت روان در ارتباط است و توانسته نقش واسطه ای در ارتباط بین سبک های والدگیری و سلامت روان ایفا کند. برای ارزیابی مدل از شاخص های چندگانه از جمله میزان (0.42) RMS و (0.98) GFI استفاده شد که نتایج نشان داد مدل پیشنهادی با داده ها برازش دارد.نتیجه گیری: با توجه به یافته ها سبک والدگری مناسب (گرمی در روابط، حمایت از استقلال و نداشتن سبک کنترلی) باعث بهبود شایستگی و سلامت روان در فرزندانشان می شود.

زمینه و هدف: کودک کم توان ذهنی مشکلات روانی بسیاری را در اعضای خانواده به ویژه مادر ایجاد می کند. با توجه به اهمیت به زیستی روانی مادر در خانواده و جامعه، هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش های تنظیم هیجان و تاب آوری بر به زیستی روان شناختی مادران دانش آموزان کم توان ذهنی بود.مواد و روش ها: در این مطالعه شبه تجربی (پیش آزمون- پس آزمون) 30 نفر از مادران دانش آموزان کم توان ذهنی شاغل به تحصیل در مدارس استثنایی شهر اراک به شیوه در دسترس انتخاب و به صورت غیرتصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفری) قرار گرفتند. برای گروه اول آموزش تنظیم هیجان (هفته ای دو جلسه یک و نیم ساعته) و برای گروه دوم آموزش تاب آوری (هفته ای دو جلسه یک ساعته) اعمال شد. همه آزمودنی ها پیش از آغاز آموزش و پس ازآن، مقیاس به زیستی روان شناختی ریف (فرم 84 سوالی) را پر کردند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل کواریانس تک متغیره و چندمتغیره استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین نمرات در متغیر به زیستی روان شناختی و مولفه های آن در گروه آموزش تاب آوری در مرحله پس آزمون نسبت به گروه آموزش تنظیم هیجان افزایش یافته است (0.05>P). بیشترین مقدار تفاوت ایجادشده در دو گروه در مولفه خودمختاری با اندازه اثر 0.68 و کمترین مقدار تفاوت ایجادشده در دو گروه در مولفه پذیرش خود با اندازه اثر 0.26 است.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که آموزش های تاب آوری و تنظیم هیجان بر ارتقای به زیستی روان شناختی مادران موثر است.

زمینه و هدف: سواد سلامت، مهارت و توانمندی افراد در راستای تصمیم گیری مناسب در زمینه حفظ و ارتقای سلامت است. نوجوانان از گروه های سنی هستند که سواد سلامت در عملکرد تغذیه ای آنان تاثیرگذار است. این پژوهش با هدف تعیین ارتباط سواد سلامت و عملکرد تغذیه ای نوجوانان انجام شده است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر، مطالعه مقطعی از نوع توصیفی تحلیلی است که در سال 1395 روی 400 نفر نوجوان دختر و پسر مشغول به تحصیل در دبیرستان های دوره دوم انجام شد که به شکل تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده بودند. داده ها از طریق پرسش نامه گردآوری شد که سه بخش داشت: ویژگی های فردی، سواد سلامت (HELMA) و عملکرد تغذیه ای. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار Spss ویرایش 18 و آزمون های متناسب انجام شد.یافته ها: 50 درصد از شرکت کنند گان دختر میانگین سن 17 سال و 74.5 درصد از نوجوانان سواد سلامت محدود (ناکافی و نه چندان کافی) و 68 درصد عملکرد تغذیه ای متوسط داشتند. بین ابعاد سواد سلامت با عملکرد تغذیه ای، همبستگی مستقیم وجود داشت، یعنی با افزایش سواد سلامت، عملکرد تغذیه ای بهبود یافت (0.001>p-value).نتیجه گیری: نتایج این مطالعه بیانگر نقش سواد سلامت بر عملکرد تغذیه ای نوجوانان بود. با توجه به میزان بالای سواد سلامت محدود در نوجوانان، مداخلات آموزش سلامت برای بهبود سواد سلامت نوجوانان ضروری است.

زمینه و هدف: با توجه به نقش مهم پرستاران در جامعه، شناسایی عوامل تاثیرگذار بر زندگی کاری، شخصی و زناشویی پرستاران و نیز انجام اقدامات پیش گیرانه در این زمینه ضروری است. لذا با توجه به ضرورت بهبود زندگی پرستاران، هدف مطالعه حاضر تعیین اثربخشی توان بخشی شناختی بر به زیستی اجتماعی، کیفیت زندگی و رضایت زناشویی پرستاران است.مواد و روش ها: روش پژوهش حاضر شبه آزمایشی و جامعه پژوهش شامل پرستاران زن و مرد بخش های مراقبت ویژه بیمارستان های شهر قم در سال 1394 است. نمونه این پژوهش 40 نفر از پرستاران بودند. در این پژوهش پرستاران با روش نمونه گیری دردسترس، انتخاب و سپس به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه رضایت مندی زناشویی انریچ (1993)، پرسش نامه به زیستی اجتماعی کییز (2004) و پرسش نامه کیفیت زندگی (1989) استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار Spss ویرایش 21 و آزمون تحلیل کواریانس چند متغیری (MANCOVA) استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که توان بخشی شناختی معنادار بر بهبود متغیرهای به زیستی اجتماعی، کیفیت زندگی و رضایت زناشویی پرستاران موثر است (0.001≥P).نتیجه گیری: به طورکلی می توان نتیجه گرفت که با ارائه توان بخشی شناختی و کمک به کارکرد بهتر فرایندهای اجرایی، می توان به افزایش به زیستی و بهبود کیفیت زندگی و روابط زناشویی پرستاران کمک کرد.

زمینه و هدف: مدرسه فراهم کننده بستری برای ارتقای سلامت حدود دوازده میلیون دانش آموز ایرانی، کارکنان مدارس، والدین و محیط دربرگیرنده آن ها به عنوان یک کل مبتنی بر رویکرد مدارس مروج سلامت است.سلامت فرد در سنین مدرسه متاثر از تعامل با سایر دانش آموزان، اولیای مدرسه، شرایط کمی و کیفی محیط مدرسه و نظام آموزشی است، لذا، مطالعه حاضر با هدف تبیین نقاط قوت، چالش ها و راهبردهای اصلاحی این برنامه از دیدگاه کارشناسان بهداشت مدارس استان های کشور در سال 1394-1395 انجام شده است.مواد و روش ها: در این مطالعه کیفی، داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته از 14 تن از کارشناسان بهداشت مدارس از هفت استان و سه تن از مدیران مدرسه که از طریق نمونه گیری مبتنی بر هدف جمع آوری گردید، با روش تحلیل محتوای کیفی و با استفاده از نرم افزار MAXQDA ویرایش 10 تحلیل شد.یافته ها: در راستای پاسخگویی به سه سوال اصلی مطالعه یعنی دیدگاه های مصاحبه شوندگان درباره نقاط قوت، چالش ها و راهکارهای اصلاحی برنامه مدارس مروج سلامت، یافته های حاصل از تحلیل مصاحبه های انفرادی با کارشناسان بهداشت مدارس و مدیران مدارس در این برنامه، در هشت طبقه، «مشارکت محور بودن برنامه»، «بازخورد محوربودن برنامه»، «آموزش محوربودن برنامه»، «جامع بودن برنامه»، «سازوکار ساختاری اجرایی ناکارآمد»، «ماهیت ناکارآمد برنامه»، «بهبود زیرساخت های حمایت کننده» و «بازنگری ساختار اجرایی برنامه» دسته بندی شد.نتیجه گیری: اثربخشی برنامه مدارس مروج سلامت همانند همه برنامه های موفق در سیستم بهداشتی مستلزم بازنگری و بومی سازی است.

زمینه و هدف: سندرم پیش ازقاعدگی مجموعه ای از علائم جسمانی، روانشناختی، عاطفی و رفتاری است که به طور دوره ای اتفاق می افتد و اثرات بدی بر فرد و خانواده می گذارد. هدف از مطالعه حاضر تعیین تاثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی بر ارتقای رفتارهای پیش گیری کننده از سندرم پیش ازقاعدگی در دختران پیش دانشگاهی شهر تهران است.مواد و روش ها: این مطالعه یک مطالعه نیمه تجربی با گروه شاهد است که روی 120 دانش آموز دختر پیش دانشگاهی مشغول به تحصیل در دو دبیرستان انجام شده است که به صورت تصادفی از مناطق 19 گانه شهر تهران انتخاب شده بودند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه مشخصات دموگرافیک، پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر آگاهی، رفتار و تمامی سازه های الگوی اعتقاد بهداشتی بود. مداخله آموزشی بر اساس نتایج حاصل از پیش آزمون و سازه های مدل اعتقاد بهداشتی در گروه مداخله و در چهار جلسه 45-60 دقیقه ای انجام شد. اطلاعات به دست آمده با نرم افزار Spss ویرایش 23 آنالیز شد.یافته ها: پیش از مداخله، ویژگی های جمعیت شناختی و سازه های مدل تمامی گروه مداخله و شاهد یک سان بودند. پس از مداخله آموزشی، در تمام سازه های مدل اعتقاد بهداشتی به ویژه آگاهی و حساسیت درک شده بین پاسخ های دو گروه مداخله و شاهد تفاوت معناداری وجود داشت (0.05<p).نتیجه گیری: بر اساس مطالعه حاضر، آموزش مبتنی بر سازه های مدل اعتقاد بهداشتی بر رفتارهای پیش گیری کننده از سندرم پیش از قاعدگی موثر بوده و می توان از این مدل برای پیش گیری و کاهش علائم سندرم پیش ازقاعدگی استفاده کرد.