آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1394 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

زمینه و هدف: تدوین برنامه آموزشی درباره پیشگیری از بیمارهای شایع مانند سرطان از ضرورت های بهداشتی می باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر برنامه آموزش رفتارهای تغذیه ای مرتبط با سرطان معده در زنان شاغل متاهل شهر اصفهان در 1391 انجام شد.مواد و روش ها: مطالعه حاضر پژوهش مداخله ای نیمه تجربی است. جامعه پژوهش 72 زن متاهل شاغل شهر اصفهان بودند. نمونه ها به صورت تصادفی به دو گروه آزمون و کنترل و هر کدام 36 نفر تقسیم شدند. معیارهای ورود افراد به مطالعه عبارت بودند از: داشتن ملیت ایرانی، زنان شاغل، متاهل، باسواد، حداقل سن 20 سال و ساکن شهر اصفهان. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای با آلفاکرونباخ 0.81 بود. بر اساس نتایج پیش آزمون بسته آموزشی تغذیه ای متناسب نیازهای اموزشی نمونه ها طراحی شد. مداخله آموزشی برای گروه آزمون در طی 6 هفته و در قالب 6 جلسه آموزشی 45 دقیقه ای انجام گردید. سپس بلافاصله و 3 ماه پس از مداخله آموزشی در هر دو گروه آزمون و کنترل اطلاعات دوباره گردآوری و با استفاده از آزمون تی مستقل در سطح آلفای 0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این پژوهش در کمیته اخلاق پزشکی دانشگاه تربیت مدرس تائید شد.یافته ها: میانگین سن گروه آزمون 33.12 و گروه کنترل 33.22 بود و اختلاف معناداری (p³0.001) در گروه آزمون و کنترل در میانگین نمرات آگاهی (89.72 در برابر 36.85)، نگرش (69.50 در برابر 34.98) و عملکرد (75.63 در برابر 40.22) بعد از مداخله بوجود آمد.نتیجه گیری: یافته ها اثربخشی تدوین بسته آموزشی تغذیه را بر افزایش آگاهی، نگرش و عملکرد زنان شاغل در مورد رفتارهای تغذیه ای مرتبط با سرطان معده رانشان داد.

زمینه و هدف: آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن خودایمنی است که علاوه بر عوارض جسمی می تواند منجر به تجربه افسردگی و اضطراب شود و اثرات آن می تواند به همسر و اعضای خانواده نیز گسترش یابد. هدف این پژوهش طراحی و آزمون اثربخشی یک الگوی مداخله شناختی - رفتاری - هیجانی زوج محور و مقایسه آن با یک الگوی شناختی - رفتاری بیمارمحور بر کیفیت رابطه زوجین در زنان مبتلا به آرتریت روماتوئید بود.مواد و روش ها: طرح پژوهش از نوع شبه تجربی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری سه ماهه بود. تعداد 90 نفر از زنان مبتلا به بیماری آرتریت روماتوئید از طریق نمونه گیری قضاوتی در این پژوهش شرکت کردند و به صورت تصادفی به سه گروه مداخله زوج محور، مداخله بیمارمحور و یک گروه کنترل اختصاص یافتند. مقیاس وضعیت زناشویی گلومبک - راست (GRIMS) پیش، پس و نیز سه ماه پس از مداخله توسط شرکت کنندگان تکمیل شد و شاخص آنزیم التهاب (CRP) از طریق انجام آزمایش خون پیش و پس از مداخله سنجیده شد. گروه های آزمایش در برنامه مداخله زوج محور (7 جلسه با حضور زوجین) و برنامه مداخله بیمارمحور (7 جلسه صرفا حضور شخص بیمار) شرکت کردند و گروه کنترل در فهرست انتظار باقی ماند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری با رویکرد اندازه گیری مکرر همراه با آزمون تعقیبی و از طریق SPSS16 تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: علیرغم موثر بودن هر دو نوع مداخله، مداخله زوج محور (d=0.20) در مقایسه با مداخله بیمارمحور (d=0.06) دارای اندازه اثر بیشتری در کیفیت رابطه زناشویی بود و این تفاوت در پیگیری سه ماهه نیز پایدار بود. علیرغم کاهش آنزیم التهابی (CRP) در پس آزمون، تفاوت معناداری (F= (2,87) 0.33؛ p>0.71) بین سه گروه وجود نداشت.نتیجه گیری: مداخله شناختی - رفتاری - هیجانی زوج محور به عنوان مداخله ای موثر می تواند جهت بهبود کیفیت رابطه زوجین در بیماران آرتریت روماتوئید به کار گرفته شود.

زمینه و هدف: یکی از راه های دستیابی به جامعه سالم، آموزش نوجوانان در زمینه رفتارهای سالم است. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش به شیوه همسانان بر رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در دانش آموزان مدارس راهنمایی شهر بستک انجام شد.مواد و روش ها: جمعیت مورد مطالعه دانش آموزان مدارس راهنمایی شهر بستک بودند. مطالعه به صورت نیمه تجربی انجام شد. 201 دانش آموز در گروه مداخله و 157 دانش آموز در گروه شاهد قرار گرفت. داده ها از طریق پرسشنامه استاندارد مقیاس ارتقای سلامت جوانان جمع آوری شد. این پرسشنامه رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت را در شش حیطه شامل تغذیه، حمایت اجتماعی، مسوولیت فردی سلامتی، ارزش گذاری سلامتی، ورزش و کنترل استرس ارزیابی می کند. مداخله آموزشیار طریق همسانان انجام گرفت. داده ها قبل و دو ماه بعد از مداخله جمع آوری شد و با استفاده از SPSS19 و آزمون های تی مستقل و تی زوجی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: میانگین نمرات رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در گروه مداخله در مقایسه با قبل از آموزش در تمامی حیطه ها به جز حیطه ارزش گذاری سلامتی افزایش معناداری (در سطح 0.05) یافته بود (p>0.001)؛ اما در گروه شاهد در تمامی حیطه ها کاهش معناداری (p<0.05) در میانگین این رفتارها مشاهده شد. پس از مداخله آموزشی رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت دانش آموزان در هر شش حیطه شامل تغذیه، حمایت اجتماعی، مسوولیت پذیری فردی سلامتی، ارزش گذاری سلامتی، ورزش و کنترل استرس در گروه مداخله نسبت به گروه شاهد اختلاف آماری معناداری داشت (p>0.001).نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد آموزش به شیوه همسانان می تواند در تغییر رفتار نوجوانان به سمت رفتارهای سالم موثر باشد.

زمینه و هدف: انسان عصر حاضر در جریان سازگاری با محیط اجتماعی و شغلی خود ناچار است محدودیت ها و فشارهایی را متحمل شود. فشارهای روانی ناشی از شغل از جمله استرس هایی هستند که اگر بیش از حد باشند، می توانند با ایجاد عوارض جسمی، روانی و رفتاری برای فرد، سلامت وی را به مخاطره اندازند. لذا این مطالعه با هدف تعیین اثربخشی آموزش فعالیت بدنی بر مسخ شخصیت و عدم کفایت شغلی انجام شد.مواد و روش ها: این پژوهش نیمه تجربی، با مشارکت 200 نفر کارمندان آق قلا انجام شد. این افراد به صورت نمونه گیری آسان و در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه 3 قسمتی مشتمل بر مشخصات جمعیت شناختی، پرسشنامه فعالیت بدنی (IPAQ) و پرسشنامه فرسودگی شغلی (MBI) بود. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون های تی مستقل، تی زوجی، ضریب همبستگی پیرسون و آنالیز واریانس یک طرفه با بهره گیری از SPSS16 در سطح معناداری 0.05 تحلیل شدند.یافته ها: %57.5 از افراد را مردان تشکیل دادند که 91% آن ها متاهل بودند. میانگین سنی افراد 38.52±7.86 سال بود. نتایج نشان داد پس از مداخله میانگین نمره فعالیت بدنی افزایش یافته و همچنین با افزایش فعالیت بدنی میانگین نمره احساس عدم کفایت شغلی افراد کاهش یافته که نشان دهنده افزایش رضایت از کار کارمندان است و همچنین با کاهش میانگین نمره مسخ شخصیت باعث بهبود روابط افراد با همکاران و دریافت کنندگان خدمات گردید.نتیجه گیری: افزایش فعالیت بدنی یکی از راهکارهای کاهش مسخ شخصیت و عدم کفایت شغلی در کارمندان است.

زمینه و هدف: ارتقاء بهداشت و تامین سلامت افراد جامعه از ارکان مهم پیشرفت جوامع است. دانشجویان علوم پزشکی به عنوان ارتقاء دهندگان سلامتی و ارائه دهندگان مراقبت حرفه ای، نقش کلیدی در ارتقاء سلامت دارند. لذا تعیین رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در بین آنان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی از نوع مقطعی تعداد 400 نفر از دانشجویان به روش نمونه گیری طبقه ای دو مرحله ای توسط پرسشنامه استاندارد سبک زندگی ارتقاء سلامت مورد بررسی قرار گرفتند. این پرسشنامه دارای شش بعد (مسوولیت پذیری، فعالیت بدنی، تغذیه، رشد معنوی، مدیریت استرس و روابط بین فردی) است. داده ها بعد از ورود به SPSS11.5 با آمارهای توصیفی و آزمون تی مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها:میانگین سن 21.36±1.6 بود. میانگین نمره کل رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت (208) 113.08±25 بود. بالاترین نمره کسب شده در زیرگروه رشد معنوی 20.81±6.2 و کمترین در زیرگروه مسوولیت پذیری سلامتی 19.26±6.8 بود. از نظر آماری در بعد روابط بین فردی بین دو جنس اختلاف معناداری وجود داشت (p<0.50).نتیجه گیری:با توجه به وضعیت (سطح متوسط) انجام رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در بین دانشجویان علوم پزشکی بیرجند، برنامه ریزی برای آموزش رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت لازم است.

زمینه و هدف: بررسی سطح فعالیت بدنی و شناخت عوامل موثر بر الگوی فعالیت بدنی در بین نوجوانان، برای تغییر الگوی فعالیت بدنی ارزشمند است. با توجه به اهمیت فعالیت بدنی در دوران نوجوانی، این مطالعه با هدف ارزیابی سطح فعالیت بدنی دانش آموزان دختر شهرستان طارم و عوامل مرتبط آن مورد انجام گرفت.مواد و روش ها: این مطالعه به صورت مقطعی بر روی 230 دانش آموزان دختر مقطع دبیرستان صورت گرفت. نمونه گیری به روش تصادفی چندمرحله ای انجام شد. جهت بررسی سطح فعالیت بدنی از پرسشنامه استاندارد روا و پایای پرسشنامه بین المللی فعالیت بدنی (IPAQ) و دستگاه گام شمار استفاده شد. متغیرهای قد وزن و شاخص توده بدنی (BMI) نیز اندازه گیری شد. افراد به مدت هفت روز متوالی گام شمار را در طول روز به خود نصب کرده و میانگین گام های روزانه اندازه گیری شد. داده ها توسط SPSS18 و با استفاده از آزمون کای اسکوئر و ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: وضعیت فعالیت بدنی دانش آموزان (نتایج گام شمار) نشان داد که فقط 32% فعال و 68% از نمونه غیرفعال بودند. نتایج پرسشنامه IPAQ نشان داد از بین افراد فعال 68% فعالیت بدنی سبک، 28% متوسط و 2% شدید داشتند. در این مطالعه تنها در زمینه شغل پدر رابطه معناداری با فعالیت بدنی وجود داشت و در مورد سطح تحصیلات پدر و مادر، اشتغال مادر و میزان درآمد خانوار با میزان فعالیت بدنی دانش آموزان ارتباط معنادار آماری وجود نداشت.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت فعالیت بدنی در زندگی دانش آموزان دختر، نتایج مطالعه نشان می دهد که فعالیت بدنی در جامعه مورد بررسی کافی نیست و لازم است با برنامه ریزی صحیح و مستمر، آموزش های لازم در خصوص تغییر سبک زندگی دانش آموزان دختر ارائه شود.

زمینه و هدف: سلامت عمومی سالمندان به دلیل پدیده افزایش جمعیت آن ها، یکی از مهم ترین چالش های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی قرن بیست ویکم به شمار می رود. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط علاقه اجتماعی سالمندان با سلامت عمومی سالمندان مقیم و غیرمقیم در مراکز سالمندان انجام شد.مواد و روش ها: روش مطالعه توصیفی همبستگی بود و جامعه آماری آن متشکل از کلیه زنان و مردان سالمند مقیم در سرای سالمندان و غیرمقیم شهر اردبیل در سال 1393 بودند. 56 سالمند مقیم مراکز به صورت تصادفی و 53 نفر سالمند غیرمقیم به صورت هدفمند انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ (28-GHQ) و مقیاس علاقه اجتماعی سولیمان (SSSI) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با آزمون های آماری کای اسکوئر، تحلیل واریانس یک عاملی، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شد.یافته ها: بین علاقه اجتماعی سالمندان و نشانگان های سلامت عمومی آن ها در هر دو گروه رابطه منفی وجود دارد و علاقه اجتماعی در سالمندان مقیم مراکز 62 تا 87% و در سالمندان غیرمقیم 78 تا 86% از واریانس مولفه های سلامت عمومی را تبیین می کند (p>0.001). همچنین میانگین اضطراب سالمندان مقیم در مراکز کمتر و میانگین اختلال در کارکرد اجتماعی سالمندان غیرمقیم بیشتر بود (p<0.05).نتیجه گیری: شناسایی و تقویت میزان علاقه اجتماعی سالمندان مقیم و غیرمقیم در مراکز می تواند به عنوان مداخله ای اثربخش در راستای پیشگیری و ارتقاء سلامت عمومی سالمندان، مورد استفاده متخصصان، خانواده ها و خود سالمندان قرار گیرد.

زمینه و هدف: محافظت از پوست و چشم در برابر خطرات اشعه ماورای بنفش نور خورشید با استفاده از به کارگیری وسایل حفاظت فردی (لباس، کلاه، کرم ضد آفتاب و عینک) یکی از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه در برابر سرطان پوست در بزرگ سالی است. هدف این مطالعه ارزیابی آموزش به روش پویانمایی بر ارتقای رفتارهای محافظتی در دانش آموزان بود.مواد روش ها: این پژوهش مداخله ای از نوع نیمه تجربی بود که در 200 نفر از دانش آموزان سال ششم پسر انجام شد. نمونه گیری به روش تصادفی چندمرحله ای خوشه ای انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه چندقسمتی بود که روایی و پایایی آن با استفاده از پانل متخصصان و آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب با مقادیر 0.80 و 0.83 مورد تایید قرار گرفت. بعد از گردآوری داده ها مرحله اول برنامه آموزشی که شامل سخنرانی به همراه نمایش کلیپ کارتونی بود در گروه مداخله انجام شد. پس از گذشت دوره انتظار (2 ماه) دوباره دادها در گروهای مورد مطالعه گردآوری و با کمکSPSS16  و آزمون های تی مستقل و زوجی، کای اسکوئر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: استفاده از تمام وسایل محافظت کننده در برابر نور خورشید (کرم ضد آفتاب، لباس، کلاه لبه دار و عینک آفتابی) بعد از مداخله به طور معنادار افزایش یافت و یافته ها نشان داد که استفاده از کرم ضد آفتاب، با افزایش از 35% به %70.9 بعد از مداخله آموزشی بیش ترین تغییر را داشته است.نتیجه گیری: مداخله آموزشی و به کارگیری رسانه های تصویری از جمله کلیپ کارتونی در ارتقای دانش و رفتارهای پیشگیری از اثرات زیان بار اشعه آفتاب (کرم ضد آفتاب، لباس، کلاه لبه دار و عینک آفتابی) موثر است. همچنین ضروری است که فرآیندهای آموزشی تغییر رفتار با در نظر گرفتن سیاست های بهداشت همگانی تقویت شوند.

زمینه و هدف: سازگاری مهم ترین نشانه سلامت روان است. شناسایی عواملی که می تواند بر سازگاری تاثیرگذار باشد حائز اهمیت است. هدف این مطالعه تعیین ارتباط سازگاری فردی و اجتماعی با منبع کنترل و جنسیت در دانش آموزان تیزهوش دبیرستانی کرمانشاه است.مواد و روش ها: این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی و تحلیلی است که روی 106 دانش آموز تیزهوش دبیرستانی شهر کرمانشاه که به روش تصادفی انتخاب شده بودند، انجام شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های استاندارد منبع کنترل راتر، آزمون شخصیتی کالیفرنیا در 12 بعد سازگاری فردی و اجتماعی و پرسشنامه جمعیت شناختی بود. داده های به دست آمده از تکمیل پرسشنامه ها با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس دوطرفه تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: میان سازگاری فردی و جنسیت دانش آموزان تیزهوش مورد بررسی تفاوت معنادار دیده نشد. اما سازگاری اجتماعی دختران تیزهوش بیش از پسران تیزهوش بود (p>0.03). جنس و منبع کنترل با سازگاری فردی کنش متقابل داشت (p>0.01)؛ به طوری که دختران با منبع کنترل درونی از سازگاری فردی بالاتری نسبت به دختران با منبع کنترل بیرونی برخوردار بودند (p>0.01). تعامل جنس و منبع کنترل بر سازگاری اجتماعی معنادار نبود. از بین مولفه های سازگاری فردی، نشانگان عصبی، تمایلات واپس زده و احساس وابستگی و از بین مولفه های سازگاری اجتماعی، قالب های اجتماعی، روابط خانوادگی، روابط مدرسه با منبع کنترل همبستگی منفی معناداری داشتند.نتیجه گیری: منبع کنترل به عنوان یک عامل مرتبط با سازگاری فردی دانش آموزان تیزهوش مورد بررسی و جنسیت به عنوان یک عامل مرتبط با سازگاری اجتماعی آنان مطرح است.