آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1397 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

زمینه و هدف: یکی از عوامل عمده مرگ ومیر کودکان، آسیب های ناشی از حوادث ترافیکی است. همیاران پلیس دانش آموزانی هستند که در خصوص مفاهیم اصلی پیشگیری از حوادث ترافیکی از پلیس آموزش هایی دریافت می کنند. مطالعه حاضر به منظور بررسی عملکرد دانش آموزان همیار پلیس در مقایسه با سایر دانش آموزان مدارس شهر همدان در خصوص پیشگیری از آسیب های ناشی از حوادث ترافیکی اجرا شد. مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی تحلیلی، دو گروه دانش آموز پسر در 12 مدرسه، شامل 184 دانش آموز همیار پلیس در 6 مدرسه و 184 دانش آموز غیرهمیار پلیس در 6 مدرسه دیگر، به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 16 و با استفاده از آزمون کای اسکوئر انجام شد. یافته ها: میانگین و انحراف معیار آگاهی در گروه همیار پلیس به ترتیب 0.686 و 0.178 و در گروه غیرهمیار پلیس به ترتیب 0.718 و 0.51 بود، به طوری که از نظر میزان آگاهی، تفاوت معناداری بین دو گروه وجود نداشت. از لحاظ آیتم های یازده گانه رفتاری قابل انتظار از دانش آموزان همیار پلیس تفاوت معناداری بین دو گروه مشاهده نشد.نتیجه گیری: آگاهی و رفتارهای همیاران پلیس نسبت به سایر دانش آموزان مطالعه شده تفاوت معناداری نداشت و آموزش مناسب تر به منظور بهبود سطح آگاهی و عملکرد همیاران پلیس، ضروری به نظر می رسد.

زمینه و هدف: رفتارهای ارتقادهنده سلامتی یکی از عوامل مهم در پیامدهای روانی و جسمانی بیماران سرطانی است. مطالعه حاضر با هدف تعیین نقش باورهای سلامتی و ادراک بیماری در پیش بینی رفتارهای ارتقادهنده سلامتی مبتلایان به سرطان انجام گرفت.مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی، 125 بیمار سرطانی بستری در بخش خون و انکولوژی بیمارستان امام خمینی شهر اردبیل، در پاییز سال 1394 به روش نمونه گیری در دسترس شرکت کردند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه ادراک بیماری، مقیاس باور سلامتی و نیمرخ سبک زندگی ارتقادهنده سلامتی استفاده شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه از طریق نرم افزار SPSS نسخه 19 تجزیه وتحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد رفتارهای ارتقادهنده سلامتی بیماران سرطانی با تهدید سلامت عمومی (r=0.18،P<0.05 )، آسیب پذیری ادراک شده (r=0.33، P<0.001)، شدت ادراک شده (r=0.29، P<0.001) و فواید خودیاری (r=0.19، P<0.04) ارتباط مثبت دارد. از بین مولفه های ادراک بیماری نیز این رفتارها با خط زمانی حاد (r=0.52، P<0.001)، خط زمانی دوره ای (r=-0.31، P<0.001)، پیامدهای بیماری (r=-0.31، P<0.001) و تظاهرات هیجانی (r=-0.25، P<0.01) رابطه منفی ولی با کنترل شخصی (r=0.35، P<0.001) رابطه مثبت دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد 23 درصد از کل واریانس رفتارهای سلامتی را باورهای سلامتی و 39 درصد آن را ادراک بیماری تبیین می کند. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که باورهای مربوط به وضعیت و پیامدهای بیماری و چگونگی ادراک بیماری در بیماران مبتلا به سرطان، در تمایل آنها به انجام رفتارهای ارتقادهنده سلامتی نقش دارد.

زمینه و هدف: با شروع دوره بزرگ سالی نرخ رفتارهای پرخطر در افراد بالا می رود. تحقیقات نشان داده اند، آموزش های پیش گیرانه نرخ بروز رفتارهای پرخطر را کاهش می دهند. هدف از انجام پژهش حاضر بررسی اثربخشی بسته آموزشی پیشگیری از مصرف مواد و سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) بر کاهش مصرف مواد و رفتارهای پرخطر در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن بود.مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع آزمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد واحد رودهن تشکیل می داد. شیوه نمونه گیری پژوهش حاضر دومرحله ای بود. در ابتدا تعداد 384 نفر دانشجو طبق جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه گیری طبقه ای نسبی از بین دانشجویان دانشکده های مختلف انتخاب و به پرسش نامه رفتارهای پرخطر پاسخ دادند. پس از وارد کردن نمرات در نرم افزار SPSS، تعداد 30 نفر از کسانی که بالاترین نمرات را در این مقیاس به دست آوردند، برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. سپس به طور تصادفی 15 نفر را در گروه آزمایش و 15 تن دیگر را در گروه کنترل قرار دادیم. از هر دو گروه ابتدا پیش آزمون با استفاده از پرسش نامه رفتارهای پرخطر به عمل آمد. سپس گروه آزمایش 12 جلسه و هر جلسه 90 دقیقه در کارگاه آموزشی پیشگیری از مصرف مواد و سندرم نقص ایمنی که به صورت گروهی اجرا شد شرکت کردند و در این مدت گروه کنترل در لیست انتظار باقی ماندند. در پایان جلسات آموزشی و پیگیری یک ماهه از هر دو گروه آزمون گرفته شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از طرح اندازه گیری های مکرر استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد در متغیرهای تمایل به مصرف مواد، رفتارهای پرخطر جنسی، رفتارهای ضداجتماعی و افکار خودکشی در مراحل پس آزمون و پیگیری نمرات گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری داشت.نتیجه گیری: می توان نتیجه گیری کرد که بسته آموزشی پیشگیری از مصرف مواد و ابتلا به AIDS در کاهش مصرف مواد و رفتارهای پرخطر موثر است.

زمینه و هدف: اضافه وزن یکی از مشکلات سلامتی در تمام جوامع است. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های تنظیم هیجان بر خودکنترلی، سبک های خوردن و نمایه توده بدنی در دانشجویانی که اضافه وزن داشتند، انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه یک طرح نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری، در برگیرنده تمامی دانشجویان دختر دچار اضافه وزن دانشگاه پیام نور رضوانشهر بود. نمونه پژوهش 34 فرد مبتلا به اضافه وزن بودند که به طور تصادفی در گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند (17 نفر در هر گروه). برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه خودکنترلی و پرسشنامه رفتار خوردن داچ استفاده شد. همچنین، نمایه توده بدنی با تقسیم وزن (برحسب کیلوگرم) بر مجذور قد (برحسب متر) اندازه گیری شد. آموزش تنظیم هیجان طی 12 جلسه در گروه آزمایش اجرا شد و گروه کنترل هیچ آموزشی را دریافت نکرد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و از طریق نرم افزار SPSS نسخه 23 تحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین نمرات خودکنترلی، سبک های خوردن و نمایه توده بدنی، پس از آموزش تنظیم هیجان، در گروه های آزمایش و کنترل تفاوت معناداری داشته است (0.01>P) و این تفاوت در مرحله پیگیری نیز حفظ شد (0.01>P). به عبارت دیگر، آموزش تنظیم هیجان منجر به افزایش میانگین نمرات خودکنترلی و کاهش میانگین نمرات سبک های خوردن و نمایه توده بدنی در آزمودنی های گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شد.نتیجه گیری: آموزش مهارت های تنظیم هیجان بر خودکنترلی، سبک های خوردن و نمایه توده بدنی اثرگذار است. بنابراین پیشنهاد می شود که این مداخله در درمان اضافه وزن و چاقی به کار گرفته شود.

زمینه و هدف: سالانه صدها میلیون نفر از مردم جهان از حوادث و بلایای طبیعی و انسان ساخت متاثر می شوند و حدود 80 درصد از این افراد را زنان و کودکان تشکیل می دهند. زنان و دختران به دلایل مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و بهداشتی در برابر بلایا از آسیب پذیری بیشتری برخوردار هستند. بدین منظور مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر آوارگی بر سلامت روانی و اجتماعی زنان صورت گرفته است.مواد و روش ها: این پژوهش مروری تحلیلی است که از طریق جستجوی مقالات در پایگاه های اطلاعاتی داخلی SID، Magiran و Irandoc و پایگاه های اطلاعاتی خارجی Web of Science، Scopus، Pubmed، Google Scholar و با استفاده از کلیدواژه های آسیب پذیری روانی، سلامت روان، زنان در بلایا، آوارگان، حوادث و بلایا و ترکیبات احتمالی آنها بررسی شد.یافته ها: باتوجه به نیازهای متفاوت زنان در بلایا از جمله محرومیت ها در دسترسی به خدمات سلامت، مراقبت های بارداری و نگرانی های خاص بهداشتی، اجبار در تغذیه کودکان و احتمال خشونت جنسی و ابتلا به بیماری های منتقله جنسی، وابستگی عاطفی و اقتصادی، مشکل در تعاملات اجتماعی زنان، آسیب پذیری این گروه در شرایط آوارگی را می توان در ابعاد پنج گانه 1) سلامت 2) خودمراقبتی 3) وضعیت معیشت 4) سرمایه اجتماعی و 5) حمایت اجتماعی طبقه بندی کرد.نتیجه گیری: در حوادث و بلایا موانع فرهنگی، مشکلات تهدیدکننده سلامت جسمی و همچنین موانع ارتباطی و تکلم به زبان کشور میزبان و مشکلات اجتماعی و اقتصادی مهم ترین چالش های زنان هستند که منجر به ایجاد اختلالات روانی می شوند. بنابراین بایستی برنامه های پیشگیری، آمادگی و پاسخ مبتنی بر نیازها و چالش های زنان و با مشارکت آنها طراحی شده و حمایت سیاسی و اقتصادی کافی از جانب دولت ها و سازمان های درگیر به این برنامه ها اختصاص داده شود.

زمینه و هدف: سالمندی دوران حساسی از زندگی بشر است و توجه به مسائل و نیازهای این دوران یک ضرورت اجتماعی است. از مسائلی که زندگی سالمندان را تحت تاثیر قرار می دهد ورزش است. ورزش نقش مهمی در سلامتی بدنی و روانی سالمندان دارد. با توجه به اهمیت موضوع، هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر مشارکت سالمندان ایرانی در فعالیت های ورزشی است. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع کیفی بود که به روش تحلیل محتوا انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش، خبرگان آشنا با موضوع ورزش سالمندی بودند. نمونه گیری به روش هدفمند صورت پذیرفت. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. محقق پس از انجام 14 مصاحبه به اشباع نظری رسید. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. یافته ها: با تجزیه وتحلیل دست نوشته های حاصل از مصاحبه ها، تعداد دو درون مایه اصلی استخراج شد که شامل عوامل فردی (8 زیرطبقه)، عوامل سازمانی (4 زیرطبقه) بود. این درون مایه ها در 12 زیرطبقه انگیزه اجتماعی، انگیزه آمادگی جسمانی، انگیزه پزشکی، انگیزه کسب لذت و آرامش، برخورداری از مشوق ها، دانش و آگاهی سالمندان، نیازهای سالمندان، شیوه های تبلیغات، سیاست های سازمانی، اماکن و تسهیلات و برنامه های ورزشی طبقه بندی شدند. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، به مسوولان پیشنهاد می شود برای برنامه ریزی مشارکت سالمندان در فعالیت های ورزشی، به عوامل فردی و عوامل سازمانی هم زمان توجه شود تا تاثیرگذاری بیشتری صورت گیرد.

زمینه و هدف: دیابت یک بیماری مزمن است که عوارض جسمی و روانی جدی را به همراه دارد. فعالیت بدنی از مهم ترین عوامل پیشگیری کننده از عوارض روانی دیابت است. این پژوهش با هدف تعیین تاثیر برنامه طراحی شده فعالیت جسمانی مبتنی بر مدل ارتقای سلامت پندر بر سلامت روان زنان میانسال مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شده است.مواد و روش ها: این مطالعه نیمه تجربی روی 102 زن میانسال مبتلا به دیابت مراجعه کننده به انجمن دیابت شهرستان ورامین در دو گروه 51 نفری آزمون و کنترل به صورت تصادفی در سال 1396 انجام شده است. ابزار پژوهش شامل پرسش نامه اطلاعات دموگرافیک و پرسش نامه سلامت روان زنان میانسال بود. هر دو گروه در ابتدای پژوهش و 2 ماه پس از مداخله از نظر سطح سلامت روان بررسی شدند. برای گروه آزمون، برنامه فعالیت بدنی بر اساس مدل پندر در 8 جلسه اجرا شد. داده ها از طریق نرم افزار SPSS نسخه 16 و با استفاده از آزمون های آماری تی تست، کای دو و من ویتنی تجزیه وتحلیل شدند.یافته ها: وضعیت سلامت روان زنان بعد از مداخله در گروه آزمون 16.51±188.80 و در گروه کنترل 15.05±162.82 بوده است که بهبود معنی داری در گروه آزمون مشاهده شد (P<0.001) و میزان ارتقای وضعیت سلامت روان در گروه آزمون 6.8±24.6 و در گروه کنترل 0.51±4.3 بوده، که اختلاف معنی داری را نشان می دهد P<0.001)).نتیجه گیری: در مطالعه حاضر برنامه طراحی شده فعالیت بدنی مبتنی بر مدل پندر منجر به ارتقای وضعیت سلامت روان زنان میانسال مبتلا به دیابت نوع 2 شد.

زمینه و هدف: یکی از چالش های دوره نوجوانی و جوانی نگرانی از تصویر بدنی است که می تواند آسیب های همه جانبه ای برای فرد داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی نگرانی از تصویر بدنی بر اساس ذهن آگاهی، اجتناب تجربه ای و باورهای فراشناخت میان دانش آموزان دبیرستانی انجام شد.مواد و روش ها: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان (دختر و پسر) دبیرستانی مدارس دولتی شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 95-96 بود. نمونه ای به حجم 360 نفر انتخاب شد که در نهایت 310 نفر تحلیل شدند. ابزارهای استفاده شده پرسش نامه های نگرانی از تصویر بدنی، ذهن آگاهی، اجتناب تجربه ای و باورهای فراشناخت بود. به منظور تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره به روش هم زمان استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان دهنده این است که بین نگرانی از تصویر بدن و باورهای فراشناخت، اجتناب تجربه ای و ذهن آگاهی رابطه معناداری وجود دارد (0.001=P) و نمره کل این متغیرها همگی با هم می توانند 32% تغییرات نگرانی از تصویر بدنی را در سطح کمتر از 0.001 پیش بینی کنند و با لحاظ شدن خرده مقیاس های متغیرهای پیش بین در مدل رگرسیون، همگی توانستند 46% تغییرات نگرانی از تصویر بدنی را در سطح کمتر از0.001 پیش بینی کنند.نتیجه گیری: با توجه به نقش باورهای فراشناخت، اجتناب تجربه ای و ذهن آگاهی در پیش بینی نگرانی از تصویر بدنی پیشنهاد می شود مشاوران و درمانگران برای کاهش نگرانی از تصویر بدنی این مولفه ها را در دستور کار خود قرار دهند.

زمینه و هدف: دستیابی به کنترل بهتر آسم از اهداف مهم مدیریتی این بیماری است. اطلاعات محدودی در خصوص اثر تمرینات ورزشی در کنترل آسم و ارتباط بین تغییرات پارامترهای فیزیولوژیکی و روانی ناشی از ورزش با کنترل آسم وجود دارد. هدف مطالعه حاضر بررسی اثر یک دوره تمرینات هوازی به همراه تمرینات تنفسی بر کنترل آسم و پارامترهای جسمی روانی زنان مبتلا به آسم بود.مواد و روش ها: 24 زن مبتلا به آسم خفیف تا متوسط انتخاب شدند و به دو گروه تجربی (13 نفر) و کنترل (11 نفر) تقسیم شدند. گروه تجربی به مدت 12 هفته، سه روز در هفته، در برنامه تمرینی هوازی به همراه تمرینات تنفسی شرکت کردند. در هر دو گروه تمرین و کنترل، تست کنترل آسم (ACT) و اندازه گیری های حجم بازدمی فعال در ثانیه اول (FEV1)، اوج اکسیژن مصرفی (VO2peak)، فشارخون استراحت، افسردگی، شاخص توده بدنی در شروع و12 هفته بعد از مداخله جمع آوری شد.یافته ها: بعد از 12 هفته تمرینات، افزایش معناداری در کنترل آسم، FEV1، VO2peak و کاهش معناداری در افسردگی و BMI گروه تمرین در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد (0.05>P). تغییرات VO2peak، فشارخون استراحت، افسردگی و شاخص توده بدنی با بهبود کنترل آسم ارتباط معناداری نداشتند و فقط بین افزایش FEV1 و بهبود کنترل بیماری آسم ارتباط مثبت و معناداری مشاهده شد (0.05>P).نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که 12 هفته برنامه تمرینی هوازی به همراه تمرینات تنفسی می تواند در ارتقای سلامت جسمی روانی بیماران مبتلا آسم مفید باشد و بهبود FEV1 از طریق ورزش می تواند نقش موثری در کنترل بهتر بیماری آسم داشته باشد.

زمینه و هدف: کارکنان نیروی انتظامی، به عنوان منابع انسانی سازمان ناجا، به لحاظ ویژگی های ذاتی حرفه نظامی با مسائل شغلی متعددی مواجه اند و درنتیجه در معرض آسیب پذیری روان شناختی بیشتری نسبت به کارکنان سایر مشاغل هستند. هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه متغیرهای خودکارآمدی و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی کارکنان انتظامی شهر تبریز است.مواد و روش ها: برای این منظور 350 نفر از کارکنان مرد انتظامی شهر تبریز به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرها، افراد شرکت کننده مقیاس های خودکارآمدی، حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی را تکمیل کردند. برای بررسی قابلیت اعتماد و روایی این مقیاس ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که نتایج بیانگر مطلوبیت این مقیاس ها بود. داده ها با نرم افزار لیزرل تحلیل شدند.یافته ها: یافته های پژوهش با استفاده از روش تحلیل مسیر، حاکی از آن بود که کیفیت زندگی کارکنان انتظامی متاثر از حمایت اجتماعی و خودکارآمدی است. بدین صورت که حمایت اجتماعی به صورت مثبت بر کیفیت زندگی اثر مستقیم دارد. همچنین خودکارآمدی توانسته نقشی واسطه ای در ارتباط بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی ایفا کند. برای ارزیابی مدل از شاخص های چندگانه ازجمله میزان (0.077) RMSEA و (0.98) GFI استفاده شد و نتایج نشان داد مدل پیشنهادی با داده ها برازش دارد. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، حمایت اجتماعی و خودکارآمدی باعث بهبود کیفیت زندگی کارکنان انتظامی می شود.

یاستگذاران سلامت در سراسر جهان بر اهمیت تضمین مراقبت های بهداشتی مناسب برای همه تاکید دارند. یکی از موانع مهم برای اهداف تامین، حفظ و ارتقا در نظام های سلامت، هزینه های رایج و اغلب گرانبها برای مراقبت های سلامت نسبت به درآمد افراد (و یا سرانه تولید ناخالص داخلی) است و نیاز به چنین مراقبت هایی اغلب نامطلوب است. بنابراین سیاست های تامین مالی سلامت در جهان، مکانیزم های انباشت و تسهیم ریسک (در تامین مالی و یا مخارج سلامت در حوزه های بهداشت و پیشگیری، درمان و ارتقای سلامت جامعه) برای محافظت از مردم از این مانع مهم به مراقبت های بهداشتی و ارتقای مراقبت های سلامت، اغلب با توجه ویژه به فقرا و افراد کم درآمد در مناطق آفریقا و مدیترانه شرقی (EMRO) به عنوان استراتژی کلیدی مطرح می کند (1). دستاوردهای سلامت در بهبود شاخص های سلامت مانند کاهش انواع مرگ ومیر (کودکان، نوزادان، مادران و حتی بزرگ سالان) و همچنین افزایش امید به زندگی (در بدو تولد و یا در سن 60 سالگی) در جهان ناشی از عوامل متعددی از جمله افزایش سطح آموزش و سواد افراد (به ویژه مادران)، افزایش سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی و سایر عوامل اجتماعی و اقتصادی است. اما این دستاوردها در دنیا با افزایش چشمگیری در هزینه های بهداشتی همراه است، به طوری که از پیامد های بار اصلی مالی رشد فزاینده مخارج کمرشکن سلامت، باعث شده است بیماران مجبور به پرداخت مستقیم (از جیب) بیشتر برای درمان شوند و این مساله منجر به سقوط بسیاری از مردم (حدود 1.3 میلیارد نفر) به زیر خط فقر می شود. چنین موضوعی به ویژه در کشورهای فقیر و درحال توسعه با سطوح درآمد پایین بیشتر دیده می شود (2). یکی از فاجعه ترین و پیچیده ترین چالش هایی که بسیاری از کشورهای کم درآمد و یا کمتر از درآمد متوسط با آن مواجه می شوند، چگونگی تامین مالی و فراهم کردن مراقبت های سلامت برای بیش از حداقل یک میلیارد نفر از فقرا که در کشورهای فقیر (مثل آفریقا) و کشورهای کم درآمد (مناطق مدیترانه شرقی) زندگی می کنند، است. بیش از 80% (در سال 1995) و %65 (در سال 2014) از کل هزینه های خصوصی مراقبت های سلامت در کشورهای کم درآمد از طریق پرداخت های مستقیم جیب از سوی بیماران (Out-off-Pocket) تامین می شود (WHO Data، 2016). مطالعات انجام شده در چندین کشور نشان می دهد که هزینه های پزشکی (دارو و تجهیزات) بسیار بالا، علت عمده هزینه های سلامت فاجعه بار و کمرشکن (Health Catastrophic Expenditure) بخش سلامت در اکثر کشورهای فقیر است (3).