بوم شناسی آبزیان
سال:1394 | دوره:4 | شماره:4 |تعداد مقالات:15

پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیرات غلظت های تحت کشنده ی 0.0125، 0.035، 0.075 و 0.15 میلی گرم بر لیتر فلز مس بر پارامترهای هماتولوژیک خون قزل آلای رنگین کمان Oncorhynchus mykiss پی ریزی شد. نمونه ها با میانگین وزنی حدود 3±18 گرم به مدت یک هفته در معرض سولفات مس قرار گرفتند. دمای آب در طی دوره آزمایش 1±14 درجه سانتی گراد، 7-8.5 pH و سختی کل برابر با 270 گرم بر لیتر کربنات کلسیم بود. شمارش کلی گلبول قرمز و سفید (RBC)، شمارش کلی و تفریقی گلبول های سفید (WBC) هموگلوبین و اندیس های گلبولی (MCV، MCH، MCHC) با روش های متداول آزمایشگاهی مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج آنالیز پارامترهای خونی نشان داد که سولفات مس بر میزان گلبول های قرمز، گلبول سفید، هموگلوبین، هماتوکریت، MCV، MCH، MCHC، نوتروفیل و لنفوسیت تاثیر معنی داری داشته است و این در حالی است که تاثیرات در میزان ائوزونوفیل و مونوسیت معنی دار نبود. در نهایت این پژوهش نشان داد که فاکتورهای خونی این آبزی می تواند بیومارکر مناسبی جهت بررسی وجود فلز مس در منابع آبی باشند.

با افزایش جمعیت کره زمین، ورود آلاینده ها به منابع آبی افزایش یافته و سبب محدود شدن منابع آب قابل استفاده برای انسان شده است. محدودیت دسترسی به منابع آب شیرین به ویژه در خاورمیانه که دارای اقلیمی خشک و نیمه خشک است، اهمیت توجه به بازیافت آب را در این منطقه دو چندان می کند. مشکل عمده بسیاری از سیستم های تصفیه فاضلاب متداول، محتوای بالای نیتروژن و فسفر پساب خروجی آن ها است که قابلیت استفاده مجدد پساب را تحت تاثیر قرار می دهد. راه کاری که امروزه در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است جذب زیستی این مواد از فاضلاب است. در این پژوهش بررسی عملکرد یک سیستم بیودراف که برای اولین بار بیوفیلم جلبکی به هسته باکتریایی آن اضافه شده، در جذب زیستی نیتروژن و فسفر از پساب شهری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاکی از جذب بالاتر آمونیاک، نیترات، نیتریت و فسفات نسبت به سیستم های مشابه بود. راندمان جذب موارد ذکر شده در سیستم به ترتیب %97.02، %97.5، %98.86 و %96.29 از غلظت اولیه این مواد بود. به طور کلی می توان شرایط مناسب تبادلات گازی با اتمسفر در بیودراف را به همراه همزیستی جلبک و باکتری عاملی برای عملکرد بهتر سیستم طراحی شده نسبت به سیستم های مشابه دانست.

دریاچه زریبار دریاچه ای کوچک، کم عمق و یوتروف در استان کردستان است که بر اساس مطالعات موجود با مشکل یوتروفیکاسیون مواجه می باشد. در مدیریت و کنترل یوتروفیکاسیون، بررسی روابط مواد مغذی و بیوماس فیتوپلانکتون (کلروفیل a) بسیار حایز اهمیت بوده و مدل های بسیاری جهت برآورد مقدار کلروفیل بر مبنای مقادیر مواد مغذی (فسفر و نیتروژن) ارائه شده است. هدف از این پژوهش برآورد مقدار کلروفیل a با استفاده از مدل های تجربی بر اساس مقادیر فسفر و نیتروژن و مقایسه آن با مقدار واقعی کلروفیل موجود در دریاچه است. جهت اندازه گیری مقدار فسفر، نیتروژن و کلروفیل a، نمونه برداری از شهریور ماه 1389 و به مدت یک سال انجام گرفت. نتایج نشان داد که هیچ یک از مدل ها برآورد صحیحی از مقدار کلروفیل دریاچه زریبار نداشتند و کلروفیل برآورد شده بسیار بیشتر از مقدار واقعی بود. لذا رشد فیتوپلانکتونی (کلروفیل a) توسط عاملی غیر از مواد مغذی که احتمالا نور است محدود شده و بنابراین روش های رایج کنترل یوتروفی که مبتنی بر کاهش بار ورودی مواد مغذی از خارج دریاچه است تاثیر چندانی بر وضعیت دریاچه نخواهند داشت. از این رو دریاچه زریبار نیاز به مدلی مختص به خود بر مبنای مؤلفه هایی مانند عمق شفافیت دارد که محدودیت نور را منعکس نمایند.

تجزیه زیستی یکی از رویکردهای نوین برای مقابله با مشکل رهاسازی هیدروکربنهای نفتی به محیط زیست است. در این مطالعه به تاثیر شدت نور در تجزیه زیستی آلاینده نفتالن و نیز پاسخ های فیزیولوژیکی سیانوباکتری Schizothrix vaginata پرداخته شده است. سیانوباکتری مذکور پس از خالص سازی، به محیط BG11 مایع منتقل گردید. سپس جلبک تحت تیمار نفتالن 0.05% قرار گرفت. میزان OD، وزن خشک، کلروفیل و فیکوبیلی پروتئین ها از طریق اسپکتروفتومتری و نیز میزان تجزیه نفتالن به روش آنالیز گاز کروماتوگرافی GC انجام پذیرفت. داده های سنجش فیزیولوژیک با بهره گیری از روش داده های آزمایشگاهی توسط نرم افزار Design-Expert مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل حاکی از آن است که بیشترین میزان کلروفیل و فیکوبیلی پروتئین ها در روشنایی 5000 لوکس دیده شد. همچنین درصد کاهش نفتالن با افزایش روشنایی افزایش یافته و در ساعت سوم به حداکثر خود می رسد. وزن خشک تحت تیمار نفتالن با گذشت زمان کاهش یافته که حاکی از اثر منفی این آلاینده بر سیانوباکتری مورد آزمایش می باشد. نتایج نشان داد که تجزیه زیستی میکروبی آلاینده ها می تواند برای پاکسازی محیط استفاده گردد. زیست پالایی آلاینده ها به وسیله ریزجلبک ها یک روش سازگار با محیط، نسبتا ساده و اقتصادی و جایگزین روش های فیزیکو- شیمیایی است و نور اثر مثبت بر این فرآیند دارد.

باکتری Streptococcus iniae مهم ترین عامل عفونی ایجادکننده خسارات اقتصادی در مزراع پرورشی کشور است. در این مطالعه اثر ضد باکتریایی اسانس های گیاهی زولنگ (Eryngium campestre)، اناریجه (Pimpinella affinis)، آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss)، زیره سیاه (Bunium persicum) و سیر (Allium sativum) بر باکتری زئونوز استرپتوکوکوس اینیایی مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین قدرت ضد باکتریایی اسانس ها از روش های استاندارد انتشار در دیسک، تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی رشد (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) استفاده گردید و استرپتومایسین به عنوان استاندارد به کار گرفته شد. حداقل غلظت غلظت کشندگی اسانس های زولنگ، اناریجه، آویشن شیرازی، زیره سیاه و سیر بر باکتری استرپتوکوکوس اینیایی به ترتیب 1، 1>، 0.25، 0.12 و 0.5 میکروگرم بر میلی لیتر و مقادیر حداقل بازدارندگی برای اسانس های مذکور به ترتیب 0.5، 0.5، 0.06، 0.06 و 0.12 میکروگرم بر میلی لیتر و قطر هاله رشد به ترتیب 18.5±0.7، 17±0.4، 32.8±1.3، 22.8±1.1، 27.3±1.7 میلی متر تعیین شد. در این بررسی اسانس های زیره سیاه، آویشن شیرازی و سیر اثرات ضد باکتریایی مناسبی علیه S. iniae از خود نشان دادند. بنابراین اسانس های مذکور پس از انجام مطالعات تکمیلی می توانند جایگزین مناسبی برای آنتی بیوتیک های تجاری رایج برای درمان عفونت های ناشی از این باکتری باشند.

در این مطالعه تاثیر تجویز عصاره گل ختمی (.Althaea officinalis L) در غلظت صفر (کنترل)، 2.5، 5 و 10 گرم بر فعالیت برخی از آنزیم های هپاتوپانکراسی ماهی کپور (Cyprinus carpio) نظیر آلفا آمیلاز، لیپاز و تریپسین در طی 60 روز بررسی شده است. تغذیه ماهی ها با جیره غذایی حاوی عصاره گل ختمی تاثیری بر شاخص سیری و نیز شاخص کبدی ماهی های کپور نداشت. سطح آنزیم آمیلاز و لیپاز در ماهی های تحت تیمار 10 گرم عصاره گل ختمی به طور معنی داری (P<0.05) کاهش یافت. اگرچه در روز 30، سطح آنزیم آمیلاز در ماهی های تحت تیمار 5 گرم عصاره به طور معنی داری (P<0.05) افزایش یافت اما سطح آنزیم تریپسین به طور معنی داری کاهش یافت. تجویز عصاره گل ختمی سبب کاهش معنی دار (P<0.05) سطح آنزیم لیپاز پانکراسی در روز 30 آزمایش گردید. اگرچه تغییر معنی داری در سطح آنزیم تریپسین پانکراسی در روز 60 مشاهده نگردید، اما سطح آنزیم آمیلاز پانکراسی در ماهی هایی که با 2.5 گرم عصاره گل ختمی تغذیه شدند به طور معنی داری (P<0.05) بیشتر از ماهی های گروه کنترل بود. براساس نتایج، وجود ترکیبات پلی ساکاریدی در عصاره گل ختمی ممکن است عامل افزایش سطح آمیلاز پانکراسی باشد. اگرچه عصاره گل ختمی سبب کاهش لیپاز گردید، اما تاثیری بر سطح تریپسین نداشت.

در تحقیق حاضر تاثیر عصاره سیانوباکتری های چشمه آب گرم گنو بر رشد، بازماندگی و وضعیت ریختی بافت آبشش ماهی آفانیوس (Aphanius dispar) در شرایط دمایی نرمال و استرس بلندمدت حرارتی بررسی شد. به این منظور 228 عدد ماهی به چهار تیمار شامل تیمار کنترل (دمای 25oC) تیمار حرارت (دمای 37-40oC)، تیمار کنترل- سیانوباکتری و تیمار حرارت- سیانوباکتری تقسیم شدند. در پایان آزمایش در روز 44، فاکتورهای رشد شامل ضریب رشد ویژه (SGR)، وزن به دست آمده (WG) و ضریب تبدیل غذایی (FCR) در ماهیان گروه کنترل و کنترل- سیانوباکتری به طور قابل ملاحظه و معنی داری بیشتر از تیمار حرارت و حرارت- سیانوباکتری بود (P<0.05). میزان بازماندگی ماهیان در تیمارهای کنترل و کنترل- سیانوباکتری در پایان آزمایش 100 درصد بود، در حالیکه در تیمارهای حرارت و حرارت- سیانوباکتری بقای ماهیان به طور معنی داری کاهش پیدا کرد (P<0.05). ماهیان نگهداری شده در دمای 37-40oC تغییراتی در بافت آبشش شامل پرخونی و کوتاه شدن رشته های ثانویه را نسبت به گروه کنترل نشان دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که در شرایط دمایی مشابه با چشمه آب گرم، عصاره سیانوباکتری های چشمه آب گرم گنو باعث کاهش عملکرد فیزیولوژیک ماهیان شده و نتوانسته تحمل استرس حرارتی را در ماهی آفانیوس افزایش دهد.

این مطالعه به منظور ارزیابی تاثیر سطوح مختلف عصاره نعناع فلفلی (Mentha piperita) جیره بر شاخص های رشد، ترکیبات لاشه، باکتری های روده ای و میزان بازماندگی ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) در مواجهه با باکتری Yersinia ruckeri صورت گرفت. 4 گروه از ماهیان با میانگین وزنی 32.2±0.12 گرم در حوضچه های فایبرگلاس با تراکم 80 عدد ماهی توزیع و طی مدت 8 هفته با سطوح مختلف عصاره نعناع فلفلی (0، 1، 2 و 3 درصد غذا، هر تیمار با 3 تکرار) غذادهی شدند. در انتهای دوره شاخص های رشد و ترکیبات لاشه تعیین و تعداد باکتری های روده ای و میزان مقاومت تیمارهای مختلف در مواجهه با باکتری محاسبه شد. نتایج نشان داد، که ماهیان تغذیه شده با سطح 3 درصد عصاره نعناع فلفلی، از شاخص های رشد بهتر، تعداد باکتری های لاکتیک بالاتر و درصد بازماندگی بیشتری در مواجهه با باکتری یرسینیا روکری نسبت به سایر تیمارها برخوردار بودند (P<0.05). این در حالی است که در ترکیب تقریبی لاشه بین تیمارهای مختلف اختلاف معناداری مشاهده نشد (P>0.05). بر اساس نتایج حاصله، استفاده از عصاره نعناع فلفلی به ویژه در سطح 3 درصد در جیره ماهی قزل آلای رنگین کمان، به منظور بهبود شاخص های رشد و افزایش مقاومت ماهیان در برابر باکتری یرسینیا روکری توصیه می شود.

مطالعه حاضر به بررسی فلوریستیکی و اکولوژیکی جلبک های سبزآبی چشمه آب گرم چاه احمد واقع در استان هرمزگان پرداخته است. آنالیز فیزیکوشیمیایی آب این چشمه نیز به علت تاثیری که بر روی ترکیب گونه ای می گذارد انجام گرفت. نمونه ها در شیب های مختلف دما جمع آوری شده و با استفاده از فرمالین 4% تثبیت شدند. برای شناسایی جلبک های سبز- آبی موجود در توده های نمونه برداری شده از کلیدهای شناسایی معتبر و نیز جدیدترین مقالات مورفولوژیک مرتبط به این شاخه از جلبک ها استفاده شد. به منظور شناسایی، ابتدا صفات رویشی و زایشی کلیدی و تعیین کننده مربوط به هر جنس مانند شکل، رنگ و اندازه سلول، کلنی، تال و تریکوم، شکل، اندازه و رنگ سلول های رویشی، شکل سلول رأسی، وجود غلاف و سایر خصوصیات مورفولوژیک مشخص شد. بیشترین تنوع فلور جلبکی در این چشمه در دماهای پایین مشاهده گردید. از میان گونه های مشاهده شده گونه های Jaaginema angustissimum، Jaaginema pseudogeminatum و Jaaginema geminatum در همه شرایط دمایی در این چشمه حضور داشتند. جهت یافتن ارتباط بین فاکتورهای فیزیکوشیمیایی محیط با پراکنش گونه ها آنالیز CCA انجام گرفت و مشخص شد که عواملی مانند pH، DO، دما و عناصری مانندNa ، K، Ca و ترکیباتی مانند No3، So4، و Po4 با پراکنش گونه ها مرتبط می باشند.

در این تحقیق، بیان ژن کد کننده فاکتورهای القا کننده هایپوکسیا hif-1 و hif-2 در دوره تکامل لاروی گونه فیل ماهی (Huso huso) در شرایط نرمال اکسیژن ارزیابی گشت. در تمام زمان های تکاملی ماهی بلوگا، بیان ژن hif-1 و hif-2 از جنین تا ماهی جوان مشاهده شد. بیان ژن های هدف با استفاده از ژن رفرنس RPL6 نرمال سازی گشت. میزان تغییرات سطوح بیان ژن های hif-1 و hif-2 در تمامی دوره تکاملی از لحاظ آماری معنادار بود (P<0.05). نتایج نشان داد که بیان نسبی ژن های hif-1 و hif-2 در دوره تکاملی در مرحله جنینی یا قبل از هچ شدن پایین بوده و پس از آن افزایش معنا داری در زمان هچ و تکامل ابتدایی لارو نشان دادند، در حالیکه در مراحل تکامل بعدی لاروی و مراحل نهایی لاروی رو به کاهش گذاشتند. افزایش میزان بیان ژن های مورد مطالعه با گذشت زمان لاروی به دلیل توسعه و تکامل عروق خونی و کاهش حجم کیسه زرده افزایش یافت. در این مطالعه مشخص گردید که دو ژن مذکور ارتباط تنگاتنگی با توسعه و تکامل لاروی به خصوص رگزایی (آنژیوژنزیز) دارند.

هدف از این مطالعه بررسی اثرات غلظت و مدت زمان در معرض قرارگیری با سم سایپرمترین بر بافت آبشش سیاه ماهی Capoeta damascina می باشد. برای انجام این آزمایش از سیاه ماهیان صید شده از رودخانه کردان کرج با وزن متوسط 150 گرم و میانگین طولی 12 سانتی متر استفاده شد. به طور کلی ماهیان در چهار تیمار (0.25، 0.5، 0.75 میکروگرم در لیتر و یک گروه شاهد) هر کدام با سه تکرار در معرض غلظت های تحت کشنده سم سایپرمترین قرار گرفتند. نمونه برداری از آبشش ماهیان در روزهای اول، پنجم و دهم آزمایش صورت گرفت. در این پژوهش، آسیب هایی نظیر هایپرپلازی سلول های رأسی تیغه های آبششی، پوسته پوسته شدن اپیتلیال تیغه های آبششی، هایپرپلازی سلول های موکوسی در رشته های آبششی، فیوژن، کوتاه شدگی تیغه های آبششی، تورم رگی با شدت متفاوت در تیمارهای مختلف مورد بررسی مشاهده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش غلظت سم و زمان در معرض بودن ماهیان در برابر سم، آسیب های بافتی بیشتری بر آبشش ماهیان وارد می شود.

در این پژوهش بررسی روند تکامل گنادی و رشد غدد جنسی و تعیین جنسیت تاس ماهی سیبری (Acipenser baerii) با استفاده از روش نوین و کم خطر اندسکوپی صورت گرفت. وضعیت رشد و تکامل گنادی 23 قطعه تاس ماهی سیبری پرورشی (7 ساله) با استفاده از روش اندسکوپی و بافت شناسی به منظور تایید یافته ها در کارگاه تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید بهشتی گیلان مورد بررسی قرار گرفت. دستگاه اندسکوپی از یک صفحه سیتوسکوپ 30 درجه، 22 سانتی متر طول و 7.5 میلی متر قطر، به همراه یک فیبر انتقال نور متصل به یک منبع نوری هالوژنی و یک برنامه فیلم-برداری نصب شده به رایانه دستی تشکیل شده است. در نتایج به دست آمده در این پژوهش با استفاده از اندسکوپی 52% ماهیان ماده و 48% نر تشخیص داده شدند که آزمایشات بافت شناسی نیز آن را تایید نمود. از این رو صحت و دقت به دست آمده در تعیین جنسیت 100% بوده است. نتایج نشان داد که اندسکوپی ابزاری مناسب برای تعیین جنسیت و روند تکامل گنادی در تاس ماهی سیبری می باشد. اجرای صحیح و کم خطر این روش در تعیین جنسیت و مرحله تکامل گنادی می تواند به حفظ ذخایر ماهیان پرورشی و سودآوری اقتصادی کشور کمک فراوان نماید.

هدف از این مطالعه، بررسی رابطه طول و وزن، شاخص وضعیت گربه ماهی خال دار در خلیج فارس بود. نمونه برداری ماهانه توسط تور ترال و مشتا از فروردین تا اسفند 1392 صورت گرفت. میانگین طول کل و وزن به ترتیب 29.79±0.35 سانتیمتر و 306.65±11.66 گرم بود. رابطه طول کل- وزن به صورت W=0.03 L2.72 با ضریب همبستگی 0.95 محاسبه شد. با توجه به عدم تفاوت معنی داری مقدار b محاسبه شده با عدد 3 در سطح 95 درصد، نوع رشد ناهمگون منفی تعیین گردید. میزان شاخص وضعیت 0.95 از فروردین تا شهریور روند افزایشی داشته و سپس تا آبان ماه کاهش داشته است.

هدف از پژوهش حاضر، مطالعه سمیت حاد کلوئید نانو ذرات نقره از طریق تعیین غلظت کشنده میانی (LC50) آن در ماهی گورخری معمولی Aphanius dispar بود. آزمایشات سم شناسی طبق استاندارد شماره 203 OECD، طی 96 ساعت انجام و تلفات ماهیان پس از رویارویی با غلظت های اسمی 0، 5، 10، 20، 30، 40 و 50 میلی گرم در لیتر نانو ذرات نقره، هر 24 ساعت یکبار ثبت شد. داده های حاصل از مرگ و میر ماهیان به کمک نرم افزار probit آنالیز گردید. مقدار غلظت کشنده میانی 96 ساعته کلوئید مذکور، 10.631 میلی گرم در لیتر به دست آمد. بنابراین طبق سیستم هماهنگ جهانی (GHS) طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی، نانو نقره مورد مطالعه برای ماهی مذکور جزو گروه 3 حاد طبقه بندی شده و بر اساس قوانین استاندارد اتحادیه اروپا، حضور این ماده در محیط زیست این ماهی مضر می باشد.

این مطالعه به منظور گزارش نخستین حضور گونه تیزکولی (Hemiculter leucisculus) و توصیف خصوصیات اندازشی و شمارشی و رابطه طول-وزن و طول-طول آن در رودخانه زرینه رود به اجرا درآمد. در مجموع 77 قطعه ماهی تیزکولی در شهریور ماه 92 از رودخانه زرینه رود صید گردید. تعداد 21 صفت اندازشی و 10 صفت شمارشی مورد بررسی قرار گرفت. دامنه طول کل و وزن کل ماهیان به ترتیب 142-66 میلیمتر و 1.7-30.27 بود. مقدار ضریب b برای ماهیان 3.01 به دست آمد که نشان دهنده الگوی رشد ایزومتریک آن می باشد. با توجه به تنوع گونه ای مشاهده شده و حضور 6 گونه غیر بومی دیگر در این رودخانه، ماهی تیزکولی احتمالا به همراه کپورماهیان پرورشی از حوضه دریای خزر به این رودخانه منتقل شده است.