مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی
سال:1393 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

توسعه روستایی باید با شرایط محیطی، فرهنگی و اجتماعی یک جامعه سازگار باشد. تحقق توسعه روستایی گامی در جهت خودکفایی و بهبود وضعیت جامعه روستایی است. بنابراین توجه به زمینه های بومی لازم است. مقاله حاضر یک مطالعه بنیادی و کتابخانه ای برای معرفی دانش بومی به عنوان بستری مناسب برای بومی سازی توسعه روستایی است و به این موضوع پرداخته شده که با مد نظر قرار دادن دانش بومی و ویژگی های آن مانند کل نگر، انباشتی، پویا و عجین با فرهنگ یک قوم و نیز کاربرد عملی آن نه تنها توسعه روستایی منطبق با شرایط محلی یک اجتماع است بلکه می توان به توسعه ای درون زا دست یافت. روستاییان نیز در سایه ارائه دانش و تجارب خود می توانند از نتایج توسعه ای همه جانبه بهره مند شوند، ضمن این که به توانمند سازی روستاییان به جای وابستگی صرف می انجامد، در آنان احساس امنیت، کارآمد بودن، اثرگذار بودن، ارزشمند بودن و برخورداری از حق انتخاب ایجاد می شود.

اعتماد همواره یکی از مهم ترین موضوعات در تحقیقات سرمایه اجتماعی محسوب می شود و اهمیت آن به طور گسترده ای از سوی نظریه پردازان سیاسی و اجتماعی مورد تاکید قرار گرفته است. در پژوهش حاضر سعی شده است که به بررسی تاثیر میزان مصرف رسانه ای، بر میزان اعتماد اجتماعی پرداخته شود. این پژوهش با روش پیمایش انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، شامل تمامی دانشجویان شاغل به تحصیل در پردیس دانشگاه مازندران در سال تحصیلی 91-92 بوده اند که تعداد 400 نفر بر اساس نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب و پرسش نامه های خود اجرا در میان آن ها توزیع شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که گر چه میان میزان تماشای تلویزیون داخلی با اعتماد اجتماعی رابطه معنا داری وجود ندارد، میزان تماشای تلویزیون ماهواره ای، رابطه معکوسی با اعتماد اجتماعی داشته است. هم چنین، متغیر های میزان فعالیت در انجمن های داوطلبانه، هنجار معامله متقابل، نگرش مثبت نسبت به اجرای قانون و احساس عدالت با اعتماد اجتماعی، رابطه مثبت داشته اند. به علاوه، نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که متغیر احساس عدالت قوی ترین متغیر پیش بینی کننده میزان اعتماد اجتماعی است و پس از آن، متغیر هنجار معامله متقابل در رتبه بعدی قرار گرفته است.

خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی تحولات زیادی را در دهه های گذشته تجربه کرده است. این تحولات وضعیت همه افراد خانواده مخصوصا فرزندان را دگرگون کرده است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از داده های پیمایش گذران وقت که در سال های 1387 و 1388 در زمینه خانوارهای شهری ایران انجام شده است، به بررسی أثر اشتغال مادر بر کسب سرمایه انسانی فرزندان 15 تا 19 ساله بپردازد. نتایج نشان داد که فرزندان مادران شاغل، مدت زمان بیش تری را به کسب سرمایه انسانی می پردازند، چرا که درآمد حاصله از کار مادر منبع خوبی برای سرمایه گذاری در سرمایه انسانی فرزندان است. این نتایج منطبق با مطالعات پیشین بوده است. در بررسی بیش تر نتایج، نشان داده شد اثر اشتغال مادر با اثر میزان تحصیلات وی پیوند می خورد. اکثر مادران شاغل دارای تحصیلات نسبتا بالایی بودند. اشتغال و سواد مادر در تعامل با هم دیگر تاثیر مضاعفی را بر سرمایه انسانی فرزند اعمال می کند. بررسی رتبه شغلی و مقدار زمان کار مزدی مادران شاغل نیز اثر مثبت درآمد حاصله از اشتغال بر کسب سرمایه انسانی فرزندان را نمایان ساخته است.

افراد حین تجربه یانتقال از یک محیط آشنابه محیط غریب،باچالش های متفاوتی دریک محیط میان فرهنگی مواجه می شوند. الگوهای رفتاری،نگرش ها و ارزش های فرهنگی که درمحیط آشنای آن ها قابل قبول هستند،ممکن است در محیط های دیگرپذیرفته نباشند. به منظور کاهش بلاتکلیفی که به واسطه تفاوت های فرهنگی ایجاد می شود، افراد باید ازتنوع فرهنگی آگاه باشند و توانایی ایجاد ارتباط با مردم از فرهنگ های متفاوت را در خود تقویت کنند. این نوع رفتارها از هوش فرهنگی افراد نشأت می گیرد و می تواند شاخصی برای توانایی سازگاری موثر بایک محیط فرهنگی جدید باشد.تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش هوش فرهنگی در سازگاری میان فرهنگی و عملکرد شغلی افراد در سازمان ها انجام شده است. بدین منظور پس از مرور مبانی نظری، مدل مفهومی تحقیق طراحی، اطلاعات از طریق پرسش نامه جمع آوری شده و با استفاده از نتایج تجزیه و تحلیل اطلاعات، سه عامل هوش فرهنگی، شوک فرهنگی و سازگاری میان فرهنگی به عنوان عوامل اثرگذار بر عملکرد افراد در سازمان ها معرفی شده اند. در نهایت با بررسی ابعاد هر یک از این مفاهیم، پیشنهادهای کاربردی برای بهبود عملکرد افراد در سازمان ها ارائه شده است.

این پژوهش به بررسی تاثیر اینترنت بر هویت چندفرهنگی در میان دانشجویان می پردازد. هدف اصلی این پژوهش مطالعه نظری و تجربی ارتباط میان اینترنت و هویت چندفرهنگی است. به منظور دست یابی به این هدف، نظریه ارتباطات رسانه ای و هویت چندفرهنگی استوارت هال و نظریه اینترنت و جامعه شبکه ای مانوئل کاستلز، به عنوان چهارچوب نظری پژوهش، مورد بررسی قرار گرفته اند. جامعه آماری این پژوهش شامل دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه های دولتی و علوم پزشکی کاشان در سال تحصیلی 1392-1393 است (برابر با 9540 نفر) که از این میان تعداد 380 نفر، با استفاده ازفرمول کوکران، به عنوان حجم نمونه آماری انتخاب شده اند. نتایج آزمون فرضیات این پژوهش نشان می دهند که میان مدت و میزان استفاده از اینترنت، مهارت در بهره گیری از اینترنت، استفاده از سایت های علمی اینترنت، استفاده از سایت های هنری اینترنت، خرید اینترنتی کالاهای فرهنگی، بهره گیری از شبکه های اجتماعی مجازی باهویت چندفرهنگی ارتباط معنادار و مستقیم وجود دارد. هم چنین، نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی تاثیر مستقیم متغیرهای شبکه های اجتماعی مجازی، استفاده از سایت های هنری اینترنت و مدت و میزان استفاده از اینترنت بر هویت چندفرهنگی را نشان می دهد.

در این پژوهش سرمایه اجتماعی نسل جوان و نسل کهن سال بررسی شده است. سوالات پژوهش عبارتند از: آیا سرمایه اجتماعی نسل جوان با نسل کهن سال تفاوت دارد؟ در صورت پایین بودن سرمایه اجتماعی نسل جوان عوامل موثر بر کاهش آن کدامند؟ در این پژوهش ابعاد سرمایه اجتماعی اعتماد، مشارکت و روابط در نظر گرفته شده است. جمعیت آماری پژوهش شهروندان نسل جوان (15 تا 25 سال) و نسل کهن سال (50 سال و بالاتر) شهر رشت است. حجم نمونه 400 نفر درنظر گرفته شد که نیمی از پرسش نامه ها در میان شهروندان نسل جوان و نیمی دیگر در میان نسل کهن سال تکمیل شد. برای روایی گویه ها از اعتبار صوری و برای پایایی متغیرها از آلفای کرونباخ استفاده شده است به طوری که آلفای کرونباخ تمام متغیرها بیش از 0.8 است. روش گردآوری داده ها پیمایش و برای داوری فرضیات از آزمون یومن وایتنی، آزمون t و آزمون پیرسون استفاده شده است. یافته های تجربی نشان می دهد که سرمایه اجتماعی شهروندان نسل جوان از سرمایه اجتماعی شهروندان نسل کهن سال پایین تر است. هم چنین میزان استفاده از برنامه های ماهواره و تغییر نسل باعث کاهش سرمایه اجتماعی جوانان شده است.

مساله «ما و دیگری» از مسائلی است که ارزیابان اجتماعی و فرهنگی بوستان های شهری باید به آن توجه کنند. مقاله حاضر با رویکرد نظری فضاهای عمومی به بررسی نقش بوستان ها در حوزه اجتماعی و فرهنگی پرداخته است، یافته های به دست آمده درباره دو بوستان شریف و رشد در منطقه 22 شهرداری تهران نشان می دهد که دیدگاه پاسخ گویان تقریبا در تضاد با اهداف، کارکردها و پیامدهایی است که برای فضاهای عمومی تعریف شده است.گله مندی و ناخرسندی از حضور دیگرانی با پایگاه اقتصادی و اجتماعی پایین تر، از نظر موقعیت مکانی متفاوت تر، از نظر سنی جوان تر، و از نظر رفتار اجتماعی نابهنجارتر و.... بیان کننده فرایندهای اجتماعی موجود در این فضاها به سوی تضاد و تنش در روابط اجتماعی است تا اینکه گرایش به ایجاد هم بستگی و سرمایه های اجتماعی داشته باشد.مقاله حاضر تکیه بر نتایج دو مطالعه ارزیابی تاثیرات اجتماعی و فرهنگی دو بوستان شریف و رشد در منطقه 22 شهرداری تهران داشته و داده های آن با روش کیفی مبتنی بر مصاحبه و مشاهده به دست آمده است.تحلیل نظری نتایج بر اساس دیدگاه نظری پیر بوردیو درباره «تمایزیابی» روشن می کند که این امر تا حدودی به عنوان یکی از پدیده های گریزناپذیر زندگی اجتماعی امروزین است. اما ارزیاب تاثیر اجتماعی و فرهنگی باید دقت کند که پیامدهای انباشتی ممکن است این تضاد را از حوزه تمایزیابی به حوزه تنش و مقاومت و مقابله ببرد، بنابراین باید زمینه های موجود تضاد در محل شناسایی و نقش بوستان در تقویت آن ها را بررسی و در راستای کاهش آن ها راه کارهایی را ارائه کند.

نظر به اهمیت موضوع مشارکت به عنوان یکی از شاخص های توسعه اجتماعی به ویژه در اداره امور شهر به عنوان کانون زندگی مدرن، مقاله حاضر تلاش دارد به بیان تجارب همکاری و مشارکت شهروندان محله های منطقه 4 شهرداری تهران در حوزه اداره امور شهر پردازد و آن را آسیب شناسی و زمینه های آن را تبیین کند. اطلاعات مورد نیاز در محورهای یاد شده با استفاده از روش تحقیق کیفی مبتنی بر تکنیک بحث گروهی متمرکز، گردآوری شده است. در این زمینه پنج جلسه بحث گروهی متمرکز با حضور اعضای شورایاری های محله های بیست گانه منطقه چهار تشکیل گردید. شورایاران به عنوان نمایندگان محلات، آگاهی و شناخت کافی به محلات دارند از این رو منبع مناسبی در اخذ اطلاعات در محورهای مذکور هستند. یافته های تحقیق بیان کننده آن است که نمونه هایی از مشارکت و همکاری شهروندان در حوزه مدیریت شهری به ویژه حوزه وظایف شهرداری وجود دارد، لیکن مشارکت شهروندان با آسیب ها و مشکلاتی نیز روبه رو بوده که می توان در سه محور آسیب های مرتبط با ویژگی های جمعیتی و سکونت گاهی منطقه، آسیب های مرتبط با نهاد مدیریت شهری (شهرداری) و آسیب های نشأت گرفته از ویژگی های شهروندان بیان کرد. ضمن آن که زمینه هایی نظیر فعالیت شورایاری در سطح محلات، وجود سطح بالای تجارب مشارکتی در امور مذهبی و خیریه، فعالیت اماکن مذهبی و نهادهای دینی در سطح محلات و وجود نخبگان در سطح محلات، می توان به منزله ظرفیت هایی قلمداد کرد که با استفاده از آن ها مشارکت شهروندان در اداره امور شهری را بهبود بخشید.