پژوهش های کاربردی روانشناختی
سال:1399 | دوره:11 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

هدف از پژوهش حاضر، اثربخشی آموزش برنامه حضوری-مجازی درمان والد-کودک بر اساس رویکرد آیبرگ بر رابطه مادر و کودک مبتلا به اختلالات رفتاری مراکز پیش دبستانی در شهر تهران بود. جامعه آماری مطالعه حاضر، کلیه مادران کودکان شاغل به تحصیل در مراکز پیش دبستانی منطقه پنج آموزش و پرورش شهر تهران بودند. این پژوهش یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با 30 مادر کودکان با اختلالات رفتاری پیش دبستانی (15 مادر گروه آزمایشی و 15 مادر گروه گواه)، بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند. شرکت کنندگان به صورت تصادفی به دو گروه 15 نفری تقسیم شدند (یک گروه آزمایش و یک گروه گواه). گروه آزمایش، برنامه حضوری مجازی تعامل والد-کودک را در 14 جلسه دریافت کردند؛ در حالی که به گروه گواه این آموزش ارایه نشد. ابزارهای استفاده شده در این پژوهش، مقیاس رابطه والد-کودک پیانتا (CPRS) و سیاهه رفتاری کودکان (CBCL) آخن باخ و رسکولار بود. برای تجزیه و تحلیل از آزمون t مستقل و تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها نشان داد که برنامه حضوری-مجازی درمان تعامل والد-کودک بر اساس رویکرد آیبرگ به طور معناداری در مولفه های وابستگی، تعارض، نزدیکی و رابطه بین والد و کودک موثر بوده است. الگوی کلی نتایج حاکی از آن است که این برنامه بر رابطه مادر و کودک اثربخش بوده است؛ بنابراین می توان از آن به عنوان یک الگوی درمانی در مراکز پیش دبستانی استفاده شود.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی روایی محتوایی، ساختار عاملی، تغییر ناپذیری جنسیتی و روایی پیش بین مقیاس جهت گیری تعلق پذیری (لاوین و همکاران، 2011) بود. روش پژوهش این مطالعه همبستگی و از نوع اعتباریابی آزمون بود. جامعه آماری پژوهش 12348 نفر (6657 دختر و 5691 پسر) از دانشجویان دانشگاه بیرجند بودند. تعداد 292 نفر (147 زن، 145 مرد) از این دانشجویان به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای سنجش مورد استفاده در این پژوهش، مقیاس های جهت گیری تعلق پذیری (BOS) سرزندگی ذهنی-فرم تفاوت فردی (SVS-IDL) و فشار روانی کسلر (K6) بود. تجزیه و تحلیل داده ها با تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی مرتبه اول و بین گروهی و رگرسیون چندگانه و با استفاده از نرم افزارهای 16-Spss و 20-Amos انجام شد. نتایج نشان داد که مقیاس جهت گیری تعلق پذیری از ساختاری دوعاملی مشتمل بر جهت گیری ترقی و کاستن از کمبود برخوردار است که 34/54 درصد واریانس را تبیین می کند. تحلیل عاملی تاییدی نیز، این ساختار را تایید کرد. ساختار عاملی مقیاس برحسب جنسیت تغییرناپذیر بود. همسانی درونی مقیاس نیز، با آلفای کرونباخ و دونیمه کردن به تایید رسید. روایی پیش بین در ارتباط با سرزندگی ذهنی و فشار روانی در سطح مطلوب قرار داشت. در مجموع به نظر می رسد که مقیاس جهت گیری تعلق پذیری در دانشجویان از اعتبار و روایی مناسبی برخوردار است.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تفکر علمی از ورای ادبیات و بررسی نحوه ارتقا آن در کودکان پیش دبستانی بود. این نوع تفکر، مرتبط با روان شناسی شناختی بوده و اغلب به جای این که پدیده ای در محیط باشد، در ذهن افراد رخ می دهد. با توجه به تاثیر پررنگ دوران پیش از دبستان در پیشرفت تفکر کودکان و موفقیت های بعدی تحصیلی، ضروری است تا آموزش تفکر علمی در مراکز آموزشی پیش دبستانی موردتوجه قرار گیرد. بر پایه بررسی منابع موجود، بسته آموزشی ارتقا تفکر علمی طراحی شد. روش آموزش تفکر به شکل اجرای نیمه آزمایشی، در قالب جلسات مداخله تک آزمودنی بود. جامعه آماری این مطالعه متمرکز بردو مرکز پیش دبستانیشهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 انجام شد و تعداد آماری این دو مرکز شامل 85 آزمودنی (38 دختر و 47 پسر) بود. بر همین اساس، جهت بررسی مقدماتی، نمونه ای شامل 4 آزمودنی (2 دختر و 2 پسر) به صورت در دسترس انتخاب شدند و در طی هشت جلسه تحت آموزش تفکر علمی قرار گرفتند. در این روش، کودکان به صورت فعال در فرایند یادگیری درگیر و پاسخ آنان نسبت به محتوای هر جلسه آموزشی به صورت فردی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که جلسات آموزش تفکر علمی می تواند به یادگیرندگان کمک نماید تا در طول فرآیند یادگیری، مسایل را با شیوه تفکر علمی حل نمایند. پیشنهاد می شود، جهت اعتبارسنجی بسته طراحی شده آموزش تفکر علمی، اثربخشی آن بر سایر مهارت های شناختی کودکان پیش دبستانی مورد بررسی قرار گیرد.

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه توان نوسانات جاری مغزی با استفاده از الکتروانسفالوگرافی در حالت استراحت بین افراد مبتلا به IBS و گروه سالم بود. مطالعه حاضر، از نوع بنیادی-کاربردی بود و با توجه به مقایسه متغیرهای پژوهش در دو نمونه از افراد مبتلا به IBS و افراد سالم، طرح پژوهش از نوع علی-مقایسه ای به شمار می رود. جامعه آماری شامل تمامی بیماران مبتلا به IBS مراجعه کننده به کلینیک گوارش بیمارستان شریعتی و کلینیک گوارش مسعود در شهر تهران از سال 97-1394 بود. بدین منظور 11 نفر (7 زن و 4 مرد) بیمار مبتلا به IBS و 11 نفر (7 زن و 4 مرد) سالم که از نظر سن و جنسیت با گروه بیمار همتاسازی شده بودند، انتخاب شدند و نوسانات مغزی آن ها با استفاده از 64EEG کاناله در حالت استراحت و با چشمان بسته ثبت شد. نوسانات مغزی با روش تبدیل فوریه سریع و آزمون t مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تحلیل طیف توان نشان داد که گروه بیمار نسبت به گروه کنترل، توان بالاتری را در باند فرکانسی تتا (8-4 هرتز) در همه کانال ها نشان می دهد (0/05>p). افزیش توان تتا در بیماران مبتلا به IBS، ممکن است در درد مزمن این بیماران نقش داشته باشد و یا پیامد نشانه های تجربه شده توسط بیماران باشد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش تقویت مقابله زوجی بر سازگاری زناشویی و راهبردهای مقابله ای زوجی در زوجین بود. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری را والدین دانش آموزان مدارس ابتدایی (658 نفر) در منطقه کلاچای استان گیلان تشکیل دادند که از میان آن ها، 14 زوج با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و در دو گروه (یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل) با گمارش تصادفی جایگزین شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه های سازگاری زناشویی اسپانیر (DAS) و راهبردهای مقابله ای زناشویی بومن (MCI) و روش مداخله برنامه آموزش تقویت مقابله زوجی (CCET) بود که در هشت جلسه دو ساعت و 15 دقیقه برای گروه آزمایش آموزش داده شد. داده های به دست آمده با استفاده از روش تحلیل واریانس اندازه های مکرر و نرم افزار 21Spss-تحلیل شدند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که آموزش تقویت مقابله زوجی موجب افزایش نمرات سازگاری زناشویی و ابعاد آن شامل رضایت زناشویی، همبستگی دونفری، توافق دونفری و ابراز محبت (0/01>p) و در ابعاد راهبردهای مقابله ای زوجی باعث کاهش نمرات در بعد تعارض، خودسرزنشگری، خودمحوری و اجتناب و افزایش نمرات رویکرد سازنده (0/05>P) شده است. نتایج پیگیری پس از دو ماه در متغیرهای پژوهش بین گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنادار نشان داد. بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که زوجین با کاربست مهارت های تقویت مقابله زوجی در مقابله با شرایط استرس زای زندگی کمتر از راهبردهایی چون اجتناب، خودسرزنشگری و خودمحوری و بیشتر از رویکرد سازنده، گفت وگو و تعامل موثر استفاده می کنند که منجر به سازگاری بیشتر در زندگی زناشویی می شود.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اعتیار و روایی نسخه فارسی پرسشنامه شاخص ذخیره شناختی در جمعیت بزرگ سالان فارسی زبان بود. این پرسشنامه به شیوه ترجمه-بازترجمه آماده شد و ویژگی های روان سنجی آن مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این مطالعه، شامل تمام بزرگ سالان ساکن شهرستان تهران است. نمونه پژوهش به شیوه تصادفی چند مرحله ای از جامعه بزرگ سالان شهر تهران انتخاب شدند. داده های مرتبط با 385 نفر (212 زن و 173 مرد) در نهایت، تحلیل شد. نتایج تحلیل آماری در مورد پایایی پرسشنامه نشان داد، این ابزار دارای اعتبار مناسب بازآزمایی (مردان: 0/87 و زنان: 0/89) و همسانی درونی بر مبنای ضریب آلفای کرونباخ (مردان: 0/76=α ، زنان: 0/79=α ) است. برای بررسی روایی پرسشنامه، از روش روایی سازه و روایی همگرا استفاده شد. نتایج تحلیل نشان دهنده روایی همگرای بالای پرسشنامه (0/74) بود (01>p). بررسی روایی سازه این پرسشنامه، با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی وجود سه عامل ذخیره شناختی تحصیلی، شغلی و مرتبط با اوقات فراغت را نشان داد نتایج مطالعه نشان داد، پرسشنامه ذخیره شناختی اعتبار و روایی مناسبی نمونه ایرانی دارد و می تواند به عنوان ابزار مناسبی برای سنجش فرایندهای شناختی در سنین مختلف بزرگ سالی به کار رود.

هدف از پژوهش حاضر، آزمون برازندگی الگوی پیشنهادی رابطه علی ترس از خودشفقتی و ترس از شادی با پرخوری از طریق میانجی گری عاطفه مثبت و منفی در دانشجویان بود. این مطالعه همبستگی از نوع تحلیل مسیر بود. جامعه آماری شامل756 دانشجو (532 دختر، 224 پسر) از دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز در سال تحصیلی 97-1396 بود. نمونه این پژوهش شامل 180 دانشجو (125 دختر، 55 پسر) بود. ابزارهای مورد استفاده، مقیاس های ترس از شفقت (FCS)، ترس از شادی (FOH)، عاطفه مثبت و منفی (PANAS) و بازخورد خوردن (EFQ) بودند. داده ها با استفاده از روش تحلیل مسیر و با کمک نرم افزارهای SPSS و AMOS نسخه 24 مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که مسیرهای مستقیم ترس از خودشفقتی و ترس از شادی با عواطف مثبت و منفی و همچنین عاطفه مثبت و منفی به پرخوری معنا دار و به علاوه، رابطه غیرمستقیم ترس از خودشفقتی و ترس از شادی با پرخوری از طریق میانجی گری عاطفه مثبت و منفی معنادار بودند. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که با کاهش ترس از شادی و ترس از خود شفقتی و در نتیجه، افزایش عواطف مثبت و کاهش عواطف منفی به کاهش اختلالات روانی از قبیل اختلال پرخوری کمک کرد.

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی پیامدهای عاطفی و اجتماعی مدرسه طبیعت بود. این پژوهش در رویکرد کیفی و به روش پدیدارشناسی موردی انجام پذیرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل والدین مدرسه طبیعت کاوی کنج مشهد (57 نفر) بود که به روش انتخاب هدفمند و بر پایه اصل اشباع برگزیده شدند. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، مصاحبه نیمه ساختار یافته با پرسش های باز و استاندارد شده بود و داده ها مطابق با رویکرد نظریه زمینه ای استراس و گلاسر تحلیل و طبقه بندی شد. یافته هانشانگر پیامدهای مثبت تجربه آموزشی در مدرسه طبیعت در دو بعد عاطفی و اجتماعی بود. بعد عاطفی چهار مقوله چگونگی بروز و مهار عواطف (ترس و خشم)، شناخت عاطفی (خودآگاهی عاطفی، توجه به احساسات دیگران)، علاقه و ارزش برای خود (اعتماد به خود، خودبسندگی و استقلال) و علاقه و ارزش برای طبیعت را شامل گردید و در بعد اجتماعی، سه مقوله چگونگی تعامل با دیگران، حل مسایل اجتماعی (مسئولیت پذیری و قانون پذیری) و بازی و کنشگری (کاهش گرایش به تلویزیون و بازی های رایانه ای، بازی در طبیعت و تنوع در بازی) حاصل آمد. نتیجه پژوهش نشانگر پیامد مطلوب مدرسه طبیعت در توجه به دنیای درونی کودک و ایجاد فرصت یادگیری اجتماعی برای آن ها بود. بر این اساس می تواند به عنوان راهبرد آموزشی کارآمد جهت تسهیل رشد عاطفی و اجتماعی مورد استفاده واقع گردد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر برنامه پیشگیری و بهبود رابطه مبتنی بر رویکرد تلفیقی گاتمن و گلاسر بر عشق، احترام و صمیمت زناشویی بود. روش این مطالعه، نیمه آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون و گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه زوجین (127 زوج) مراجعه کننده به مراکز بهداشت و درمان شهر یزد بود که از این میان 14 زوج (28 نفر) داوطلبانه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (7 زوج) گواه (7 زوج) جایگزین شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه های عشق و احترام گاتمن (GLRS) و صمیمیت والکر و تامسون (WTI) بود که در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون اجرا شد. متغیر مستقل در 9 جلسه 120 دقیقه ای در گروه آزمایش اجرا شد (هر هفته یک جلسه)، داده ها به روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره Mancova)) مورد بررسی آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد برنامه ی پیشگیری و بهبود رابطه، مبتنی بر رویکرد تلفیقی گاتمن و گلاسر بر بهبود عشق، احترام و صمیمت زوجین به صورت معناداری موثر است (005/0

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش انگیزش والدین در انگیزش خودمختاری کودکان برای انجام تکالیف شب و آزمون یک مدل بر اساس نظریه خود تعیین گری بود. این مطالعه از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل 7260 نفر (3510 دختر و 3750 پسر) از دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی مدارس دولتی شهر یزد در سال تحصیلی 96-1395 بود. نمونه پژوهش حاضر 230 دانش آموز (120 دختر و 110پسر) بود که از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند. شرکت کنندگان مقیاس های انگیزش دانش آموزان برای انجام تکالیف (SMH)، انگیزش والدین برای کمک به تکالیف (PMHH)، نگرش والدین به تکالیف (PAH)، شایستگی درک شده والدین (PPC) و رفتار والدین در رفع نیاز فرزندان (PNSB) را تکمیل کردند. یافته ها نشان داد، انگیزش خودمختار والدین، نگرش والدین به انجام تکالیف فرزندان و شایستگی ادراک شده والدین بر گزارش حمایت والدین از خودمختاری اثر ساختاری مستقیم داشت. باور فرزندان در مورد حمایت خودمختارانه والدین نقش واسطه ای بین انگیزش خودمختار والدین، نگرش و شایستگی ادراک شده آن ها با انگیزش خودمختار فرزندان ایفا می کرد. برای رشد خودمختاری در فرزندان، نه تنها باید به انگیزش، نگرش و شایستگی والدین توجه کرد؛ بلکه باید بر درک دانش آموز از این ویژگی ها تمرکز کرد.

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه نارسایی هیجانی، اضطرار منفی و پرخاشگری در زندانیان با و بدون اختلال خشم انفجاری متناوب بود. این مطالعه از نوع علی-مقایسهای بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه زندانیان مرد زندان مرکزی رشت در سال 1396 بود. نمونه پژوهش 150 زندانی مبتلا به اختلال خشم انفجاری متناوب بر اساس DSM-5 و 169 زندانی بدون اختلال خشم انفجاری متناوب بودند که بهصورت تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه بالینی ساختار یافته بر اساس DSM-V، پرسشنامه های اختلال خشم انفجاری متناوب (IED-SQ)، پرخاشگری (بعدا جایگزین می شود)، نارسایی هیجانی (TAS) و مقیاس رفتار تکانه ای (IBS) استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که میانگین نمرات نارسایی هیجانی، اضطرار منفی و پرخاشگری در زندانیان با اختلال خشم انفجاری متناوب بهطور معناداری بیشتر از زندانیان بدون اختلال خشم انفجاری متناوب بود. با توجه بهوجود نارسایی هیجانی، اضطرار منفی و پرخاشگری در زندانیان با اختلال خشم انفجاری متناوب، نتایج این پژوهش تلویحات مهمی در آسیبشناسی و طراحی درمان برای اختلال خشم انفجاری متناوب دارد.

هدف از پژوهش حاضر، ساخت و هنجاریابی پرسشنامه خودمراقبتی سالمندان بود. روش این مطالعه، توصیفی-اکتشافی بود. جامعه آماری شامل کلیه سالمندان شهر تهران در سال 1397 بود. نمونه گیری به صورت در دسترس انجام گرفت و تعداد نمونه آماری شامل 240 نفر (118 زن و 122 مرد) بود. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه 29 سوالی محقق ساخته خودمراقبتی سالمندان (ASC) برای سنجش خودمراقبتی سالمندان استفاده شد. برای بررسی سوالات از عامل یابی محورهای اصلی (PAF) با چرخش واریماکس، تحلیل عاملی تاییدی (CFA)، روایی محتوایی (کمی و کیفی)، روایی صوری (کمی و کیفی) و روایی سازه ای (اکتشافی، تاییدی)، ضریب آلفای کرونباخ، نمرات استاندارد T استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد، پرسشنامه 29 سوالی طراحی شده برای سنجش خودمراقبتی سالمندان، دارای چهار عامل بود که طبق نتایج به دست آمده چهار عامل ذکر شده در پرسشنامه 68/44 درصد واریانس خودمراقبتی سالمندان را تبیین می کنند و هرکدام از عامل ها مقدار قابل توجهی از واریانس کل را تبیین می کنند (عامل اول 18/65 درصد، عامل دوم 18/54 درصد، عامل سوم 15/67 درصد و عامل چهارم 15/56 درصد). بر اساس نتایج حاصل از تحقیق، روایی محتوایی، صوری و روایی سازهای پرسشنامه طراحی شده در سالمندان و قابل قبول است. ضریب اعتبار کل پرسشنامه، به روش آلفای کرونباخ 835/0 و برای چهار عامل استخراج مقدار آلفای کرونباخ، عامل نخست 0/861، دوم عامل 0/831، عامل سوم 0/871، عامل چهارم 0/812 است. پرسشنامه دارای یک نرم و نمره هنجار شده مناسب بر اساس نمره t با میانگین 50 و انحراف معیار 10 است.

کسب و تقویت مهارت های حل مسیله برای نیروی انسانی به منظور رویارویی با مسایل پیچیده جامعه ضرورتی انکارناپذیر است. در دهه های اخیر تمایل به روش های فعال مانند یادگیری مبتنی بر بازی برای پاسخگویی به نیازهای تربیتی کارکنان سازمان ها در این زمینه بیشتر شده است. در این مقاله که با استفاده از روش " پژوهش نظریه ای" انجام شد، تلاش گردید بر مبنای رویکرد حل مسیله، الگویی برای تبیین فرایند یادگیری مبتنی بر بازی در دوره های آموزش سازمانی ارایه شود. گردآوری داده ها بر پایه فنون سندکاوی و مشاهده و تحلیل آن بر اساس روش تاملی انجام شد. برای اعتباربخشی الگو از نظرات خبرگان عرصه آموزش و بازی و خودبازبینی محقق استفاده شد. همچنین مولفه های استخراج شده الگوی یادگیری مبتنی بر بازی با رویکرد حل مسیله در اختیار ده نفر از استادانی که با روش نمونه گیری ملاک محور انتخاب شدند، قرار داده شد و نظرات آن ها در ارایه الگو اعمال شد. در ادامه بر اساس الگوی ارایه شده، وضعیت دو دوره از آموزش های سازمانی که مبتنی بر بازی برگزار شده بودند مورد نقد قرار گرفته و برای اعتباریابی آن از بازنگری اعضا استفاده شد. مولفه های اصلی این الگو عبارت است: از تحلیل، هدف گذاری، تدوین نظام انگیزشی، تدوین فرصت های یادگیری، پایش و ارزشیابی که تحت پوشش محیط یادگیری اثربخش، تعامل، تامل و تطابق معنا پیدا می کنند. این مولفه ها تحت چتری به نام «مساله مداری» اجرا می گردد.