پژوهش های کاربردی روانشناختی
سال:1398 | دوره:10 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

هدف از این پژوهش، بررسی ویژگی های روان سنجی و استانداردسازی پرسشنامه PSWQ-C در نمونه ای از کودکان و نوجوانان 8 تا 18 سال بود. نمونه آماری این مطالعه را 1100 نفر (581 دختر و 519 پسر) تشکیل دادند. نمونه پژوهش حاضر شامل 500 کودک 8 تا 12 ساله (286 دختر و 214 پسر) در مقطع دبستان، 300 نوجوان 13 تا 15 ساله )150 دختر و 150 پسر)، در مقطع دوره اول متوسطه و 300 نوجوان 16 تا 18 ساله (145 دختر و 155 پسر) در دوره دوم متوسطه است. ابتدا پرسشنامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا کودک و نوجوان (PSWQ-C) به زبان فارسی ترجمه گردید، سپس به زبان انگلیسی برگردانده شد. پس از رفع مشکلات زبان شناسی سؤالات، برای اطمینان از صحت ترجمه آن به صورت آزمایشی روی 100 نفر از دانش آموزان (50 دختر و 50 پسر) اجرا گردید. پس از تصحیح و تأیید ترجمه، این پرسشنامه بر روی 1100 دانش آموز (581 دختر و 519 پسر) در شهر تهران اجرا شد. نتایج این مطالعه بهترین برازش را برای مدل تک عاملی در بین کودکان 8 تا 12 ساله و نوجوانان 13 تا 18 ساله نشان داد. این نتایج حاکی از روایی سازه مناسب این پرسشنامه در جمعیت ایرانی است. آلفای کرونباخ برای مدل تک عاملی کودکان برابر با 85/0 و برای نوجوانان نیز برابر با 86/0 به دست آمد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر الگوی کوتاه مدت درمانگری چندبُعدی معنوی (SMP) بر افزایش بهزیستی روان شناختی مبتلایان به افسردگی بود. طرح پژوهش از نوع نیمه تجربی، با روش پیش آزمون، پس آزمون و گروه گواه بود. جامعه آماری را 48 نفر از مبتلایان به افسردگی مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی مشهد و مرکز مشاوره با رویکرد دینی حرم مطهر تشکیل دادند که براساس جدول مورگان 40 مراجع (25 زن، 15 مرد) از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جای گرفتند. ابزار پژوهش پرسشنامه بهزیستی روان شناختی ریف (RPWB) بود. گروه آزمایش 12 جلسه یک ساعت و نیم مداخله را دریافت کردند. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد، بعد از مداخله در مؤلفه بهزیستی روان شناختی، افزایش معناداری وجود داشت (001/0P<). یافته ها نشان داد که روان درمانگری چندبُعدی معنوی (SMP) می تواند با فعال سازی بُعد معنوی مراجعان و به تبع آن، با شکل گیری چارچوب اعتقادی در برابر چالش های شناختی و ترغیب آن ها به سبک زندگی سالم و افزایش هدفمندی، امید و رضامندی از زندگی، به عنوان روشی مفید و کارآمد برای ارتقاء بهزیستی روان شناختی مراجعان مورد استفاده قرار گیرد.

شبکه حالت پیش فرض مغز (DMN) یکی از سیستم های مغزی در مقیاس بزرگ است که از نظر تشریحی به خوبی تعریف شده است. این شبکه که در حالت استراحت فعالیت بیشتری نشان می دهد، با پردازش افکار مستقل از محرک، افکار خودارجاعی و یادآوری خاطرات زندگی نامه ای مرتبط است. نواحی اصلی شبکه DMN شامل قشر پیش پیشانی میانی (mPFC)، قشر سینگولیت خلفی (PCC)، قشر آهیانه ای پایینی (IPL)، قشر گیجگاهی جانبی (LTC) و ساختار هیپوکامپال (HF) هستند. این شبکه از دو زیرسیستم تشکیل شده است: زیرسیستم لوب گیجگاهی میانی که داده هایی از تجارب قبلی فرد در اختیار می گذارد و زیرسیستم پیش پیشانی میانی که از این اطلاعات برای ایجاد افکار مستقل از محرک و مربوط به خود استفاده می­ کند. مطالعات نشان می دهند که شبکه حالت پیش فرض در مقابل تجارب مختلف انعطاف­ پذیری دارد و کارکرد آن در بعضی از بیماری­ ها و اختلالات همچون اسکیزوفرنی، افسردگی، طیف اُتیسم و آلزایمر تغییر کرده است. از سوی دیگر، این شبکه به درمان های زیستی و روان شناختی پاسخ می دهد. در این مقاله پس از مروری بر تاریخچه و ساختار تشریحی شبکه حالت پیش فرض مغز، به کارکردها، تغییرات بهنجار طی تحول و تغییرات آن در انواع بیماری ها و اختلالات می پردازیم و در نهایت، مروری بر کاربردهای بالینی این یافته ها در زمینه درمان خواهیم داشت.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی برنامه آموزشی فرزندپروری مبتنی بر نظریه انتخاب بر کیفیت رابطه مادر-پسر صورت گرفت. پژوهش در چارچوب یک طرح شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون و آزمون پیگیری با گروه کنترل اجرا شد. جامعه پژوهش شامل مادران و پسران پایه هشتم و نهم مدارس باقرشهر در سال 95-96 بود. به منظور انجام مداخلات، تعداد 40 نفر از مادران داوطلبی که فرزندانشان پس از نمونه گیری تصادفی خوشه ای در آزمون غربالگری شرکت و مشکلات رابطه ای با مادران خود را گزارش داده بودند، انتخاب شدند. سپس به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش گمارده شدند. کلیه آزمودنی ها (فرزندان) قبل و بعد از آموزش از طریق آزمون نگرش فرزند نسبت به مادر (CAMS) در سه مرحله (پیش آزمون، پس آزمون و آزمون پیگیری) ارزیابی شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده گردید. نتایج نشان داد مداخله در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، در مراحل پس آزمون و آزمون پیگیری موجب کاهش نمرات مشکلات رابطه ای شد. همچنین این مطالعه نشان داد که میانگین اندازه اثر هفت جلسه آموزش دوساعته برنامه فرزندپروری مبتنی بر نظریه انتخاب بر بهبود کیفیت رابطه مادر پسر به میزان 6/24 درصد بوده است. بنابراین، آموزش فرزندپروری مبتنی بر نظریه انتخاب اثربخشی مطلوب را برای بهبود کیفیت رابطه مادر-پسر داراست.

هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی مداخله حرکتی، ریتمیک و ملودیک عصب شناختی بر کنش اجرایی دختران دچار اختلال اسکلروزیس چندگانه (MS) بود. بدین منظور، تعداد 20 نفر (سنین 20 تا 30 سال) از زنان مراجعه کننده به انجمن MS با اختلال MS از نوع عود-بهبودی و دارابودن شاخص گسترده ناتوانی جسمی پایین (3EDSS<) به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه تجربی و گواه جایگزین شدند. گروه تجربی 30 جلسه دو بار در هفته آموزش گروهی موسیقیایی کنش های اجرایی (NEFT) مایکل تات (2005) را با همکاری یک متخصص موسیقی دریافت کردند و سپس داده ها با استفاده از آزمون مرتب کردن کارت های ویسکانسین (WCST) رایانه ای در پیش آزمون و پس آزمون گردآوری شد. همچنین از مقیاس شاخص گسترده ناتوانی (EDSS) برای سنجش ناتوانمندی جسمانی و برنامه مداخله حرکتی، ریتمیک و ملودیک عصب شناختی (NMRMI) شرکت کنندگان دچار MS استفاده شد. نتایج آماری مانکوا (MONCOVA)، حاکی از پیشرفت معنادار در زیر مؤلفه های طبقه بندی و کاهش خطای برجاماندگی در گروه تجربی نسبت به گروه گواه بود. همچنین نتایچ نشان دهنده، اندازه اثر کم تا متوسط مداخله موسیقیایی، براساس مقیاس کوهن بود. به نظر می رسد مداخله حرکتی، ریتمیک و ملودیک عصب شناختی بر افزایش مهارت های کنش های اجرایی دختران دچار MS تأثیر گذاشته است. همچنین مداخله موسیقیایی در توانمندسازی این افراد در فعالیت های روزمره ازجمله سازماندهی، حل مسئله و تصمیم گیری مؤثر بوده و می تواند در موقعیت های بالینی کاربرد داشته باشد.

هدف از پژوهش حاضر، تبیین مدل پیش بینی رفتارهای خودآسیب رسان براساس سبک های دلبستگی و سازمان شخصیت در نوجوانان با توجه به نقش واسطه ای راهبردهای شناختی تنظیم هیجان بود. روش مطالعه از نوع مدل سازی معادلات ساختاری است. جامعه آماری 700 نفر از دانش آموزان دختر شاغل به تحصیل در دوره متوسطه مدارس دولتی، در سال 97-96 منطقه 16 شهر تهران بود. گروه نمونه 700 دانش آموز دختر در رده سنی 17-15 سال بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های رفتارهای خودآسیب رسان (SHI)، تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی (CERQ)، ابعاد دلبستگی والدین و همسالان (IPPA)، مقیاس چندرویکردی گرایش به خودکشی (MAST) و سیاهه سازمان شخصیت کرنبرگ (IPO) پاسخ دادند. یافته ها پیش بینی پذیری رفتارهای خودآسیب رسان و گرایش به خودکشی در نوجوانان را با توجه به نقش میانجی راهبردهای شناختی تنظیم هیجان براساس نوع سبک دلبستگی و سازمان شخصیت نشان می دهد. همچنین جهت گیری دلبستگی ناایمن و داشتن سازمان شخصیت مرزی می تواند پیش بینی کننده راهبردهای ناسازگار تنظیم هیجان در نوجوانان باشد. این نتیجه در راستای دیگر یافته ها و مبانی نظریه ای بوده و ارزیابی سه متغیر سبک دلبستگی، سازمان شخصیت و راهبردهای تنظیم هیجان، می تواند در تدوین برنامه پیشگیری و مداخله درمانی نوجوانان با رفتارهای خودآسیب رسان استفاده شود

هدف از مطالعه حاضر، رابطه بین خودتنظیمی هیجانی، ادراک از محیط یادگیری و تاب آوری تحصیلی با کاربرد مدل یابی دو سطحی دانش آموز و کلاس بود. این مطالعه با ایده گرفتن از رویکرد بوم شناختی، نسبت به تاب آوری کودک و نوجوان، بر روی نقش معلم و کلاس می پردازد. این رابطه در میان 450 دانش آموز دختر دوره پایه دهم از مناطق 19گانه آموزش وپرورش مناطق تهران که از هر منطقه سه دبیرستان انتخاب شدند، بررسی گردید. ابزارهای این پژوهش شامل مقیاس های معلم به عنوان بافت اجتماعی (TSC)، تاب آوری تحصیلی ARI و خودتنظیمی هیجانی (SRQ) بودند. نتایج تحلیل چندسطحی نشان دهنده رابطه مثبت و معنادار بین متغیرهای پژوهش بود که با وارد کردن متغیرها در هر دو سطح، رابطه متغیر خودتنظیمی هیجانی با تاب آوری تحصیلی در سطح اول (سطح 001/0p<) و مؤلفه های درگیری، ساختار و حمایت از خودمختاری در سطح کلاس (001/0>p) معنادار است. بنابراین، مدارس حدود 27 درصد از واریانس تاب آوری تحصیلی را تبیین می کنند و 73 درصد برای عوامل سطح دانش آموزان تبیین شده است. همچنین نتایج نشان داد که مدل دوسطحی برخلاف مدل معمولی و یک سطحی، دانش بیشتری در ارتباط با رابطه بین متغیرها ارائه می دهد. یافته های این پژوهش نشان داد که عوامل مؤثر بر تاب آوری تحصیلی دانش آموزان چندسطحی است و برای بررسی تاب آوری تحصیلی دانش آموزان، باید به همه سطوح مؤثر بر آن توجه شود و با واردکردن متغیرها در هردو سطح، رابطه متغیر خودتنظیمی هیجانی با تاب آوری تحصیلی در سطح دانش آموز و مؤلفه های درگیری، ساختار و حمایت از خودمختاری در سطح کلاس معنادار می باشد.

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی درمان­ های روایتی و مبتنی بر پذیرش و تعهد، بر کیفیت زندگی و اضطراب وجودی سالمندان بود. این پژوهش از نوع تجربی با طرح (پیش­ آزمون-پس­ آزمون با گروه کنترل)، می­ باشد. جامعه آماری را سالمندان ساکن در سراهای سالمندی شهر تهران تشکیل دادند. نمونه­ ها به تعداد 30 نفر، با روش خوشه­ ای انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه 10 نفره، شامل دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل، جای گرفتند. سپس از هر سه گروه با استفاده از پرسشنامه­ های کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL-BREF) و اضطراب وجودی (EAI)، پیش­ آزمون گرفته شد و در ادامه، گروه آزمایشی یکم در معرض روایت­ درمانی گروهی و گروه آزمایشی دوم نیز در معرض درمان مبتنی بر پذیرش­ و­ تعهد گروهی، قرار گرفتند و گروه کنترل نیز هیچگونه مداخله­ ای را دریافت نکرد. نتایج آزمون آماری تحلیل کوواریانس چند­ متغیره با اندازه­ گیری مکرر نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل درمان­ های روایت­ مدار و مبتنی بر پذیرش و تعهد، منجر به افزایش کیفیت زندگی (01/0>P) و کاهش اضطراب وجودی (01/0>P) سالمندان می­ شوند. از طرف دیگر هر دو روش درمانی به صورت معنادار بر کیفیت زندگی (05/0

هدف از پژوهش حاضر، بررسی روایی و اعتبار پرسشنامه یادگیری اجتماعی-هیجانی بود. روش پژوهش این مطالعه، همبستگی و از نوع تحلیل عاملی تأییدی است. جامعه مورد مطالعه کلیه دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر تهران بودند. در این پژوهش از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای استفاده شد. در این مطالعه از پرسشنامه یادگیری اجتماعی-هیجانی (SEL) که مجموعه ای از 25 آیتم براساس مدل نظری توسعه یافته کسل، استفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی استفاده شد. در تحلیل عامل تأییدی نشان داده شد که همه ماده های پرسشنامه از بارعاملی مناسبی برخوردارند، اما شاخص های برازش مدل مطلوب نبودند؛ بنابراین مدل اصلاح گردید. مقادیر شاخص برازندگی افزایشی (IFI) برابر با 943/0 و شاخص برازندگی تطبیقی (CFI) برابر 943/0 و جذر میانگین مجذورات خطای تقریب (RMSEA) برابر با 051/0 می باشد که نشان دهنده برازش مناسب مدل با داده هاست. براساس تحلیل عامل اکتشافی پنج عامل منسجم و معنادار خودآگاهی، خودمدیریتی، آگاهی اجتماعی، مدیریت ارتباطات، مسؤولیت تصمیم گیری استخراج شد. در مجموع عامل های استخراج گردیده، توانستند 69 درصد از واریانس کل آزمون را تبیین کنند. همسانی درونی عامل های شناسایی شده و نمره کل پرسشنامه در حد مطلوب و قابل قبول بود

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان پذیرش وتعهد بر کاهش وابستگی بین فردی و افزایش کنترل عمل افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته بود. این پژوهش به شیوه نیمه آزمایشی، از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری دو ماهه صورت گرفت. از میان کلیه افراد (40 زن) مبتلا به اختلال شخصیت وابسته مراجعه کننده به کلینیک های روان درمانی شهر قدس و منطقه 22 شهر تهران، 18 نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردیده و به صورت تصادفی در دو گروه (نُه نفره) آزمایش و کنترل گمارده شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از مصاحبه بالینی ساختاریافته (SCI)، مقیاس تجدیدنظر شده کنترل عمل (ACS-R)و پرسشنامه های تجدیدنظر شده اختلال شخصیت وابسته (DPI-R) و وابستگی به دیگران (IDI) استفاده شد. افراد گروه آزمایش به مدت 11 جلسه 70 دقیقه ای، تحت درمان پذیرش وتعهد قرار گرفتند و در نهایت، داده ها با روش تحلیل واریانس مختلط با اندازه گیری مکرر مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد، درمان پذیرش وتعهد بر کاهش وابستگی بین فردی و افزایش کنترل عمل افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته تأثیر معناداری دارد (01/0P<). با توجه به نتایج پژوهش، به کارگیری درمان پذیرش و تعهد در مراکز روان درمانی برای درمان و بهبود مشکلات مربوط به اختلالات شخصیت مفید و مؤثر خواهد بود.

هدف از مطالعه حاضر، سنجش توانایی های شناختی کودکان مبتلا به بیماری مزمن پزشکی براساس سبک دلبستگی آن ها بود. به این منظور 45 کودک 15-12 ساله (24 دختر، 21 پسر) واجد ملاک های طرح که با تشخیص یک بیماری مزمن (دیابت، یا تالاسمی یا بیماری کلیوی) تحت درمان پزشکی بودند، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و وارد پژوهش شدند. ملاک­ های ورود و خروج، طی مصاحبه اولیه و مشاهده در پرونده پزشکی کودک بررسی می شد و کودکان واجد شرایط، پس از اعلام موافقت و امضای فرم رضایت نامه شرکت در طرح پژوهشی توسط مادران در پژوهش شرکت کردند. کودکان پس از تکمیل پرسشنامه بازنگری شده سبک دلبستگی بزرگسالان کولینز و رید (RAAS) و بسته آزمون های عصب روان شناختی رایانه ای کمبریج (CANTAB) براساس نمرات اخذ شده در سه گروه با سبک دلبستگی ایمن، اجتنابی و اضطرابی قرار گرفتند. پس از اطمینان از همگن بودن گروه ها از جهت ویژگی های دموگرافیک، در گام بعد توانایی های شناختی کلیه آزمودنی ها سنجیده شد. نتایج تحلیل واریانس یک راهه حاکی از تفاوت معنادار توانایی های شناختی سه گروه بود. گروه کودکان دارای سبک دلبستگی ایمن در مقایسه با سبک دلبستگی اجتنابی و اضطرابی، در توانایی های شناختی از کارایی بالاتری برخوردار بودند. این نتایج نشان می دهد، یکی از عواملی که می تواند بر وضعیت سلامت، به ویژه توانمندی شناختیِ کودکان مبتلا به بیماری مزمن پزشکی تأثیرگذار باشد، سبک دلبستگی آن هاست.