مطالعات اسلامی در حوزه سلامت
سال:1401 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

هدف: پژوهش حاضر درصدد واکاوی ابعاد انسان شناختی جهاد در قرآن و تبیین آثار آن بر سلامت معنوی انسان ها بود. مواد و روش: مبنای این پژوهش بر تحلیل داده های قرآنی از آیات مرتبط با بحث جهاد، استوار بوده که در این فرایند، از روش تحلیل محتوا یا داده بنیاد استفاده گردید. یافته ها: جهاد با تامین کرامت نوع انسان ها، موجب آزادی اندیشه و بیان شده و باید ضمن پرهیز از تجاوز از حدود انسانی در آن، بر تناسب مجازات محاربان با نحوه محاربه آنها، عنایت داشت. همچنین موجب حفظ کرامت انسان های مومن است که در آن باید به دفاع از مسلمانان به ویژه هنگام استمداد، اولویت امنیت مومنان نسبت به نیازهای جسمی و دفاع ازحیثیت افراد در جامعه اسلامی اهتمام داشت. همچنین جهاد در کمال انسان، نقش بی بدیلی دارد، البته شاخص هایی چون توکل و ارتباط با خدا، صبر و ثبات قدم، شهامت و نترسیدن از ملامت، محرم اسرار بودن، محسن بودن و ترجیح آخرت بر دنیا در آن، زمینه ساز برای کمال او و شاخص های چون کراهت طبعی، وسوسه های شیطانی، غرور، حب دنیا و نفاق، موجب عدم دسترسی او به کمال می-شود. نتیجه گیری: برخلاف برخی از انگاره ها در نفی جهاد و انتقاد از آن به دلیل آثار منفی بر سلامت معنوی انسانها، می توان جهاد(با رعایت چارچوبه وحیانی و برگرفته از سنت نبوی(ص)) را به عنوان یکی از ارکان تامین و ارتقای سلامت معنوی انسان ها بر شمرد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف نقش واسطه ای سرسختی روان شناختی در رابطه بین هوش معنوی و تاب آوری صورت پذیرفت. روش: روش پژوهش، همبستگی از نوع مدل سازی معادلات ساختاری بود. جامعه ی این پژوهش شامل تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی مرکز آموزش عالی پلدختر در سال تحصیلی 400-1399 بود. حجم نمونه آماری بر اساس قاعده سرانگشتی کلاین برابر 210 نفر تعیین شد که به روش نمونه گیری در دسترس و با پرسشنامه آنلاین انجام شد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش مقیاس خودارزیابی هوش معنوی (SISRI)، تاب آوری کونور-دیویدسون (CD-RISC) و مقیاس سرسختی لانگ و گولت (LGHS) بود. تحلیل داده ها به روش آماری مدل سازی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS-22 و AMOS-24 انجام شد و برای بررسی نقش واسطه ای متغیرها از آزمون بوت استراپ استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد هوش معنوی و سرسختی روان شناختی اثر مثبت مستقیم بر تاب آوری روان شناختی دانشجویان دارند. همچنین نتایج مدل معادلات ساختاری نشان داد که سرسختی روان شناختی در رابطه ی بین هوش معنوی و تاب آوری روان شناختی نقش میانجی دارد. بحث و نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان چنین نتیجه گرفت که سطوح بالاتر هوش معنوی می تواند تاب آوری بالاتری را در دانشجویان پیش بینی کند. در این میان، سرسختی روانشناختی به عنوان یک عامل شخصی، می تواند سازوکار تاثیر هوش معنوی بر تاب آوری را روشن کند. به عبارتی دیگر، هوش معنوی از طریق افزایش سرسختی روانشناختی، بر تاب آوری دانشجویان تاثیر مثبت دارد. این نتایج، در طراحی برنامه های مشاوره ای برای دانشجویان، قابل استفاده است.

مقدمه و هدف: جنگی تحمیلی عوارض متعددی بر روی جانبازان و خانواده های آنان به ویژه همسر به وجود آورده؛ که در سیر طبیعی سلامتی و کیفیت زندگی جانباز و همسر مراقبت دهنده اش اختلال ایجاد می کند. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش هوش معنوی در کیفیت زندگی همسران جانبازان با میانجی راهبردهای مقابله ای انجام شد. روش کار: پژوهش حاضر توصیفی-همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل تمامی همسران جانبازان تحت پوشش بنیاد شهید و ایثارگران منطقه پنج شهر تهران در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که بر اساس جدول گجرسی و مورگان نیز 225 نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس و پرسشنامه هوش معنوی بدیع و همکاران (2010)، راهبردهای مقابله ای لازاروس فولکمن (1984) و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (2000) پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 22 و نرم افزار Amos جهت تحلیل مدل استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد هوش معنوی به صورت مستقیم بر راهبرد مسیله مدار (01/0>p، 516/0= β, ) تاثیر مثبت و بر راهبرد هیجان مدار (01/0>p، 536/0-= β, ) تاثیر منفی دارد. هوش معنوی هم به صورت مستقیم (01/0>p، 227/0= β, ) و هم به صورت غیرمستقیم (01/0>p، 296/0= β, ) و با نقش واسطه ای راهبردهای مقابله ای بر کیفیت زندگی تاثیر دارد. راهبرد مسیله مدار نیز به صورت مستقیم بر کیفیت زندگی (01/0>p، 361/0= β, ) تاثیر مثبت و راهبرد هیجان مدار نیز به صورت مستقیم بر کیفیت زندگی (01/0>p، 204/0-= β, ) تاثیر منفی دارد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج می توان گفت، با ارتقای هوش معنوی و راهبردهای مقابله ای، می توان کیفیت زندگی همسران جانبازان را بهبود بخشید.

مقدمه و هدف: شیوع کووید 19، پیامدهای روان شناختی متعددی به دنبال داشته است و پریشانی روانشناختی دانشجویان را تحت شعاع قرار داده است. لذا مطالعه حاضر باهدف نقش ذهن آگاهی و مقابله مذهبی در پیش بینی پریشانی روانشناختی دانشجویان دوران کرونا انجام شد. روش کار: در یک پژوهش توصیفی-همبستگی از جامعه آماری که شامل تمامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی فسا در سال تحصیلی 1401-1400 بودند، به روش نمونه گیری در دسترس، 300 نفر انتخاب و پرسش نامه های ذهن آگاهی براون و رایان (2003)، مقابله مذهبی پارگامنت و همکاران (2000) و پریشانی روانشناختی کسلر و همکاران (2002) را به صورت آنلاین تکمیل کردند. جهت تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد همبستگی بین مقابله مذهبی مثبت (478/0-=r) و ذهن آگاهی با پریشانی روانشناختی (516/0-=r) منفی و معنی دار، اما همبستگی بین مقابله مذهبی منفی با پریشانی روانشناختی (335/0 =r) مثبت و معنی دار بود. همچنین ذهن آگاهی و مقابله مذهبی، 5/32 درصد از واریانس پریشانی روانشناختی را تبیین می کنند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش، با افزایش ذهن آگاهی و تقویت مقابله های مذهبی مثبت می توان، پریشانی روانشناختی دانشجویان در دوران کرونا را کاهش داد.

سابقه و هدف: شواهد نشان می دهد که روش های معنوی مقابله در کمک به افراد در حفظ و افزایش سلامت روانی در شرایط بحران، موثر است. این پژوهش با هدف تعیین اثرات معنویت درمانی و آموزش راهبردهای مقابله مذهبی برکاهش علایم ترومای ثانویه فرزندان جانبازان PTSD انجام شد. روش کار: روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری دربرگیرنده دانشجویان شاهد (فرزندان جانبازان مبتلابهPTSD) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد در سال 1397 بود. ابتدا بر اساس ملاک های ورود دانشجویانی که نمره بالایی در ترومای ثانویه داشتند شناسایی شدند و به تصادف در سه گروه آزمایش و یک گروه کنترل جایگزین شدند (هر گروه 10 نفر). سه گروه آزمایش به ترتیب تحت معنویت درمانی و آموزش راهبردهای مقابله مذهبی قرار گرفتند، گروه سوم به عنوان گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. شرکت کنندگان پرسشنامه های استرس ثانویه (STS) را تکمیل کردند. بعد از جمع آوری و استخراج داده ها، نمرات شرکت کنندگان با داده ها با آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره با اندازه های مکررتحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که اثرات معنویت درمانی و آموزش راهبردهای مقابله مذهبی در تعدیل و کاهش علایم ترومای ثانویه معنادار بود (P<0/05). نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر بر ضرورت مداخلات معنویت درمانی، مشاوره ای، آموزش راهبردهای مقابله مذهبی خانواده های جانبازان مبتلابه PTSD (به منظور انجام دادن اقدامات موثرتر)، تشکیل جلسه های معنویت درمانی گروهی و برنامه آموزشی راهبردهای مقابله ای برای روابط بهتر و موثرتر تاکید می کند.

قرآن کریم آموزه هایش را به عنوان یک مجموعه راهکار و درمان های صحیح و قطعی و یقینی در حیطه روانشناسی و اجتماعی بیان می کند تا افراد با عمل به آن دستورات از هر نوع آسیبی مصون بمانند، از این رو این پژوهش با هدف تبیین نقش قرآن کریم در دستیابی به سلامت روانی و اجتماعی انجام پذیرفته است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی_مقطعی است. جامعه آماری شامل کلیه زنان شهر تبریز بازه سنی "15 تا 50" سال در سال 1400 می باشد که 300 نفر زن بر اساس فرمول کوکران و به وسیله نمونه گیری تصادفی_ساده انتخاب گشته است. همچنین این تحقیق میان نسلی بوده و بین سه نسل نوجوان، جوان و میانسال به انجام رسیده است. ابزار پژوهش پرسشنامه استاندارد است. همچنین داده ها با آزمون های تحلیل واریانس یک طرفه، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی و به وسیله نرم افزارSPSS 25 تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج تحقیق بیان می کند که میزان انس با قرآن در سه نسل در حد متوسط به بالا میباشد. همچنین انس با قرآن با سلامت روانی و سلامت اجتماعی رابطه معنا داری دارد.

سابقه و هدف: مرگ مغزی به وضعیت غیرقابل بازگشت همه عملکردهای مغز اطلاق می شود و یکی از معیارهای قطعی تعیین کننده مرگ است. در زمان مرگ مغزی بعضی از اعضای بدن که حیات در آن برقرار است قابلیت اهدا و پیوند به بیماران نیازمند را دارد. چون دانش و نگرش افراد تاثیرگذار در عرصه درمان اهمیت بسزایی دارد، این پژوهش با هدف تعیین ارزیابی دانش و نگرش دانشجویان علوم پزشکی در مورد مرگ مغزی و اهدای عضو انجام یافت. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع تحلیلی مقطعی و نمونه گیری آن به صورت تصادفی در سال 1398 بر روی دانشجویان رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. پرسشنامه حاوی 45 سوال بین 150 دانشجو توزیع گردید. برای پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شد. به منظور بررسی مقایسه نمرات نگرش و آگاهی بین سطوح متغیرها از تی مستقل یا آنالیز واریانس استفاده شد. برای بررسی رابطه بین نگرش و آگهی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 17 استفاده شد. یافته ها: میانگین ±,انحراف معیار نمره کل دانش و نگرش برای افراد شرکت کننده در مطالعه به ترتیب 50/3±, 79/14 و 43/12±, 53/93 بود. اختلاف میانگین نمره آگاهی دانشجویان در سطوح تحصیلات آنها معنی دار بود(p=0. 01) در حالی که اختلاف میانگین نمره نگرش آنها معنی داری نبود (p=0. 06). میزان همبستگی بین آگاهی و نگرش آنها در مورد مرگ مغزی 42/0 بود که این مقدار از نظر آماری معنی دار بود (p<0. 001). ضریب همبستگی بین نگرش و آگاهی دانشجویان با سن آنها از نظر آماری معنی دار نبود (p>0. 05) نتیجه گیری: در این فرآیند آگاهی و نگرش مثبت افراد مورد آزمون نقش اساسی داشته است، از این رو پیشنهاد میشود نسبت به آگاهی بخشی دانشجویان رشته پزشکی درباره ماهیت مرگ مغزی و اهمیت اهدای عضو برنامه های آموزشی منظم در نظر گرفته شود. از سویی با توجه به چالشهای موجود در افراد مبتلا به مرگ مغزی، بهتر است کارت اهداء عضو در زمان زنده بودن و با موافقت خانواده تکمیل شود و در جامعه فرهنگ سازی لازم صورت گیرد.

زمینه و هدف: یکی از مسایل مهمی که در سلامت روانی افراد مطرح می باشد افسردگی و اضطراب است و یکی از مولفه های موثر بر افسردگی و اضطراب اعتقادات مذهبی و یاد و ذکر خداوند متعال می باشد. بنابراین، این پژوهش به منظور تعیین افسردگی و اضطراب دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گناباد شرکت کننده در مراسم اعتکاف در سال 1396 انجام شد. مواد و روش: ها: در پژوهش توصیفی حاضر، 75 نفر از افراد شرکت کننده در مراسم اعتکاف به صورت سرشماری و 75 نفر به طور تصادفی ساده از بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گناباد در سال 1396 انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه های افسردگی بک و اضطراب اسپیلبرگر جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیلی (آزمون t-test، Mann-Whitney، Chi-square و paired t-test) در سطح معنی داری 05/0>p تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: بین نمره کل افسردگی و اضطراب در گروه اعتکاف قبل و بعد از مراسم تفاوت آماری معنی داری وجود داشت (001/0>p) ولی در گروه شاهد نمره کل افسردگی و اضطراب قبل و بعد از مراسم به ترتیب تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد (59/0=p)(70/0=p). اختلاف میانگین نمره کل افسردگی و اضطراب در گروه اعتکاف کم تر از گروه کنترل بود که این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (01/0=p). نتیجه گیری با توجه به یافته ها: می توان گفت که شرکت در مراسم اعتکاف و آیین های مشابه می تواند باعث بهبود متغیر-های سلامت روانی افراد از جمله افسردگی و اضطراب شود که فراگیر شدن آن نیازمند برنامه ریزی دقیق از طرف مسیولان می باشد.