محیط زیست طبیعی
سال:1400 | دوره:74 | شماره:2 |تعداد مقالات:15

از میان گونه های مختلف پستانداران، سه گروه همبوم از خانوادۀ گاوسانان شامل مرال – شوکا، آهو – جبیر و کل و بز – قوچ و میش همواره در برنامه های حفاظتی مورد توجه بوده اند. پژوهش حاضر با بهره گیری از مفهوم مدل سازی پراکنش گونه با استفاده از مدل بی نظمی بیشینه با هدف شناسایی زیستگاه های مطلوب برای این گونه ها به انجام رسید. براساس روی هم گذاری و تجمیع نقشه های مطلوبیت زیستگاه گونه ها، مناطق داغ تنوع زیستی گونه های مورد مطالعه در زمان حاضر شناسایی شد و اثر تغییر اقلیم بر آن تا سال 2050 میلادی ارزیابی شد. نتایج مقایسۀ مساحت مناطق مطلوب در حال حاضر و سال 2050 میلادی نشان داد که همۀ گونه ها به جز آهو و جبیر، در آینده با کاهش وسعت زیستگاه های مطلوب مواجه خواهند شد. دو گونۀ مرال و شوکا، به ترتیب با 70 و 61 درصد، بیشترین سطح از زیستگاه های مطلوب را تا سال 2050 از دست خواهند داد. ارزیابی کارایی سیستم حفاظتی کشور نشان داد که به ترتیب تنها 12 و 18 درصد از مناطق داغ تنوع زیستی (طبقات 4 و 5 غنای گونه ای) در حال حاضر و تا سال 2050 تحت پوشش سیستم حفاظتی کشور خواهند بود. به این ترتیب، پژوهش حاضر با شناسایی مناطق داغ تنوع زیستی، به عنوان ابزاری مناسب و کاربردی برای برنامه ریزی هدفمند حفاظتی در حال حاضر و آینده کاربرد خواهد داشت.

در سال های گذشته تحت تأثیر عوامل مختلف، سطح آب دریاچۀ ارومیه کاهش چشمگیری یافته و در پی آن، پدیدار شدن پهنه های نمکی، موجب عواقب زیانباری شده که بررسی آن را ضرورت بخشیده است. این پژوهش با هدف بررسی میزان خشک شدگی آب دریاچۀ ارومیه و افزایش نمک انجام گرفت. برای این منظور از تصاویر ماهوارۀ لندست در طی دوره های زمانی مختلف (1998 تا 2019) استفاده شد. برای پردازش و شناسایی مقدار نمک مرطوب و مخلوط با خاک و میزان پسروی آب، از روش پردازش شی ءگرا استفاده شد. مقیاس 15 برای تصاویر لندست 5 و 7 و مقیاس 150 برای قطعه بندی تصاویر لندست 8 به کار برده شد و انواع مختلف شاخص شوری، روشنایی و پوشش گیاهی روی تصاویر اعمال شد. نتایج نشان می دهد که تغییرات سالانۀ سطح آب دریاچه و همچنین تغییرات نمک مرطوب و مخلوط با خاک در مقیاس سالانه چشمگیر است. وسعت پهنۀ آبی دریاچه در دورۀ 1998 تا 2015، 74/32 درصد کاهش داشت و از 5722/83 به 687/718 کیلومتر مربع رسید و مقدار نمک مرطوب و مخلوط با خاک 30/38درصد افزایش یافت. از سال 2015 به بعد به دلیل افزایش بارش و اقدامات پیشگیرانه برای احیای دریاچه این روند معکوس شده و وسعت پهنه های آبی 3502/267 کیلومتر مربع افزایش و میزان شوری 20/198 درصد کاهش یافته است. دقت کلی 0/94 و ضریب کاپای 0/92 برای طبقه بندی تصاویر حاکی از توانایی زیاد پردازش شیء گرا در طبقه بندی پدیده های سطح زمین و دقت نتایج است.

ارزیابی توان بوم شناختی در جلوگیری از خسارت دیدن منابع طبیعی و محیط زیست، توسعۀ پایدار و پایداری اکوسیستم اهمیت زیادی دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی توان بوم شناختی استان خراسان رضوی در حفاظت از برخی گونه های پستانداران شاخص انجام گرفت. یازده نمایه در قالب نه معیار کلی شامل فاصله از جاده، شیب، ارتفاع، تراکم پوشش گیاهی، جهت جغرافیایی، فاصله از مناطق تحت حفاظت، فاصله از منابع آبی و فاصله از مناطق مسکونی و کشاورزی به کار گرفته شد که با توجه به تأثیرگذاری آنها در پتانسیل زیستگاه ارزیابی شدند. اهمیت نسبی معیارها با روش سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی تعیین شد. براساس نتایج تحقیق برای کاربری حفاظت، مهم ترین معیار برای گونه های کل و بز، قوچ و میش عامل شیب به ترتیب با ضریب 0/372 و 0/342؛ برای گونه های گربۀ پالاس، پلنگ، گربۀ شنی، کاراکال و کفتار عامل ارتفاع به ترتیب با ضرایب 0/275، 0/338، 0/285و 0/332؛ برای یوزپلنگ عامل فاصله از اراضی کشاورزی و مسکونی با ضریب 0/291؛ و برای آهو عامل پوشش گیاهی با وزن 0/311تعیین شد. مسئولان حفاظت محیط زیست استان خراسان رضوی، از مکان های اولویت دار شناسایی شده در این تحقیق می توانند برای برنامه ریزی و گسترش مناطق تحت حفاظت جدید استفاده کنند.

استفادۀ روزافزون از انواع رنگ زا و آلودگی پساب حاوی مواد رنگ زا از مشکلات مهم محیط زیست است. روش های گوناگونی برای تصفیۀ پساب های حاوی مواد رنگ زا بررسی شده است. در این پژوهش، نانوالیاف دی اکسید تیتانیوم، فریت کبالت و دی اکسید تیتانیوم/ فریت کبالت با استفاده از روش الکتروریسی تهیه و اثر تغییر ولتاژ و فاصلۀ الکتروریسی بر قطر و ریخت شناسی نانوالیاف بررسی شد. نمونه های نانوالیاف تهیه شده به عنوان جاذب برای رنگبری پساب های حاوی مواد رنگ مستقیم قرمز 80 استفاده شد. اثر پارامترهای مختلف مانند مقدار جاذب، غلظت رنگ زا و pH بر درصد بازده رنگبری بررسی شد. خواص ساختاری و نوری نانوالیاف تهیه شده به وسیلۀ میکروسکوپ الکترونی روبشی، الگوی پراش پرتو ایکس و آزمون تعیین سطح ویژه مشخصه یابی شد و طیف سنج فرابنفش- مرئی (UV-Vis) به منظور بررسی حذف رنگ از محلول رنگی استفاده شد. تصاویر SEM به دست آمده نشان داد که در فرایند الکتروریسی در ولتاژ 18 کیلوولت، همۀ نمونه های نانوالیاف بدون هیچ نقصی تشکیل شدند و با افزایش فاصلۀ الکتروریسی، قطر نانوالیاف کاهش یافت. نتایج حاصل از XRD نشان می دهد که نانوساختارهای تهیه شده پس از عملیات حرارتی دارای ساختاری با فاز غالب بلوری است. نتایج BET نشان داد که سرعت تخریب رنگ k در نانوالیاف دی اکسید تیتانیوم/ فریت کبالت برابر با ppm/h 45/93 است که از دو نمونۀ دیگر به مراتب بهتر است. با توجه به نتایج به دست آمده بازده حذف رنگ نانوالیاف دی اکسید تیتانیوم/ فریت کبالت با افزایش الکترون- حفره نسبت به نانوالیاف دی اکسید تیتانیوم و فریت کبالت به مراتب بهتر و رنگبری بیشتری در محلول رنگی داشت.

پلنگ ایرانی Panthera pardus saxicolor گونه ای پرچمدار است که در رأس هرم غذایی جای دارد. تخریب زیستگاه و کاهش طعمه های جمعیت این گونه به ویژه در سال های اخیر، ارزیابی و حفاظت زیستگاه های پلنگ ایرانی را ضرورت بخشیده است. در این پژوهش، مدل سازی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی در منطقۀ گیسکان استان بوشهر به کمک نرم افزار QGIS و با استفاده از داده های حضور و همچنین مدل خطی تعمیم یافته (GLM) با توزیع دوجمله ای منفی در نرم افزار R برپایۀ داده های حضور/ عدم حضور انجام گرفت. در نرم افزار QGIS با استفاده از نقشۀ توپوگرافی، نقشه های طبقات ارتفاعی، شیب و جهت جغرافیایی و نیز نقشۀ موقعیت مکانی روستاها و مناطق مسکونی، نقشۀ پیوستۀ پراکنش جمعیت تهیه شد. سپس مختصات جغرافیایی نقاط حضور براساس برداشت های میدانی در نرم افزار ثبت شد و دیگر لایه های لازم نیز پس از استخراج و تطبیق با مشاهدات عینی تهیه شد و هر کدام از لایه ها به کلاس های مختلف تقسیم و رستری شدند. سپس اعتبارسنجی مدل انجام گرفت و نقشۀ نهایی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی تهیه شد. در مدل خطی تعمیم یافته، ابتدا مدل با همۀ متغیرهای مستقل اجرا شد و سپس در مراحل مختلف، متغیرهای دارای کمترین تأثیر معنی دار بر حضور/ عدم حضور پلنگ در منطقه حذف شدند تا مدل نهایی با اثر متغیرهای معنی دار در حضور/ عدم حضور پلنگ مشخص شود.نتایج نشان داد که مطلوب ترین قطعات زیستگاهی پلنگ ایرانی در سراسر منطقه پراکنده است. با توجه به کاهش شدید طعمه های پلنگ در منطقۀ گیسکان و وفور گله های دام های خانگی به خصوص بز در مراتع این منطقه یا در فواصل نزدیک تر به منابع آبی با توجه به موقعیت گرم و خشک منطقه و نیاز آبی زیاد زیستمندان آن، مطلوبیت زیستگاه افزایش می یابد. افزون بر آن، زیستگاه ها در جهت های شمالی، ارتفاع بیش از 1000 متر، شیب 65-30 درصد و فاصلۀ تا 1000 متر از جاده و فاصلۀ 1000 تا 2500 متری سکونتگاه های روستایی نیز بیشترین مطلوبیت را داشتند.

چای از رایج ترین نوشیدنی ها در جهان است. این نوشیدنی در کشور ما نیز مصرف زیادی دارد؛ بنابراین بررسی فلزات سنگین در برگ سبز چای گذشته از تعیین کیفیت محیط زیست منطقه، از نظر توجه به سلامت عمومی نیز بسیار اهمیت دارد. هدف این تحقیق، تعیین غلظت فلزات سنگین (سرب، کادمیوم، روی، نیکل، کبالت و کروم) در برگ های سبز چای و خاک های مزارع آنها در شهرستان فومن بود. در این تحقیق از برگ سبز چای و خاک مزارع آنها از پنج ایستگاه نمونه برداری شد. هضم نمونه ها پس از آماده سازی اولیه با استفاده از HCl، HNO3 و H2O2 انجام گرفت. غلظت عناصر سنگین در نمونه ها با استفاده از دستگاه ICP-OES آنالیز شد. آزمون های آماری مانند آزمون واریانس یکطرفه، آزمون تی، آنالیز مؤلفه های اصلی و آنالیز خوشه ای با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت. براساس نتایج این تحقیق، میانگین غلظت عناصر سرب، کادمیوم، روی، نیکل، کبالت و کروم در نمونه های خاک به ترتیب 3/94، 1/06، 60/29، 22/79، 9/49و 2/77 میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد. براساس مقدار شاخص بار آلودگی فلزات (1>0) کیفیت خاک منطقه مناسب تعیین شد. در این تحقیق، محدودۀ غلظت عناصر سرب، کادمیوم، روی، نیکل، کبالت و کروم در نمونه های برگ سبز چای به ترتیب شامل 0/44، 0/08، 22/58، 9/93، 0/23 و 0/36 میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد. مقایسۀ غلظت عناصر بررسی شده، با استانداردهای جهانی نشان داد که غلظت سرب در برگ سبز چای فراتر از حد مجاز WHO/FAO و مقادیر عناصر کادمیوم، روی، نیکل، کبالت و کروم کمتر از استانداردهای WHO/FAO بود. براساس نتایج، تنها غلظت کادمیوم در نمونۀ خاک بیشتر از حد مجاز WHO/FAO بود. بخشی از مقادیر کم غلظت عناصر سنگین در خاک منطقه را می توان به آب شویی و بخش دیگر را به جذب زیستی عناصر در دیگر اندام های بوتۀ چای و گیاهان دیگر در مزارع نسبت داد.

کشاورزی منبع اصلی برداشت آب است که حدود 70 درصد از کل برداشت آب های شیرین حوزۀ آبریز هیرمند را شامل می شود. در سال های اخیر کمبود آب در حوزۀ آبریز هیرمند تأمین آب مورد نیاز بخش کشاورزی و محیط زیست را با مشکل مواجه کرده است. هدف این پژوهش، معرفی یک مدل پویایی سیستم (SDM) برای ارزیابی تقاضای آب تأمین شده و تقاضای آب تأمین نشده است. ابتدا سیستم منابع آب حوزۀ آبریز هیرمند در محیط نرم افزار VENSIM مدل سازی و وضعیت فعلی و آیندۀ عرضه و تقاضای آب شبیه سازی شد. سپس طرح های در حال اجرا و سناریوهای مختلف مدیریتی شبیه سازی شد. نتایج نشان داد که اجرای طرح 46000 هکتاری کشاورزی در حوزۀ آبریز هیرمند، سبب کمبود آب سالانه 930/415 میلیون متر مکعب اراضی کشاورزی خارج از طرح می شود. اجرای خط دوم انتقال آب به زاهدان، کمبود آب در بخش کشاورزی را 9/324 میلیون متر مکعب در سال افزایش می دهد و سبب تشدید کم آبی سالانه 6 میلیون متر مکعب در بخش محیط زیست می شود. 20 درصد صرفه جویی در مصرف آب در بخش شرب سبب افزایش تأمین آب در بخش کشاورزی و محیط زیست به اندازۀ 3/215و 2 میلیون متر مکعب در سال می شود. افزایش 55 درصدی بازده آبیاری، تقاضای آب تأمین شدۀ بخش کشاورزی را 157/829میلیون متر مکعب در سال افزایش می دهد. اگر سیاست تخصیص آب فعلی ادامه داشته باشد، گسترش ریزگردها در حوزۀ آبریز هیرمند اجتناب ناپذیر است. برای حفظ محیط زیست در حوزۀ آبریز هیرمند، تغییر در سیاست تخصیص آب فعلی و اعمال اولویت یکسان تخصیص آب بین بخش کشاورزی و بخش محیط زیست پیشنهاد می شود.

در این پژوهش با گردآوردی داده ها از سازمان جهاد کشاورزی، سازمان آب و فاضلاب ، ادارۀ هواشناسی و استانداری استان گلستان در سال 1399 به بررسی شاخص های زیست محیطی استان گلستان پرداخته شد. براساس نتایج، شاخص های مصرف سموم شیمیایی، مصرف کودهای شیمیایی و غلظت نیترات در آب های زیرزمینی تأثیر منفی، و شاخص های سطح زیر کشت، مقدار بارندگی، خاک ورزی حفاظتی و تنوع گیاهان زراعی تأثیر مثبت بر شاخص های محیط زیستی داشته اند. همچنین نتایج استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) نشان داد که بیشترین رتبه را شاخص خاک ورزی حفاظتی با وزن 16 و کمترین رتبه را شاخص سطح زیر کشت با وزن 11/9 به دست آورده اند. شهرستان گنبد براساس شاخص های پایداری محیط زیستی با 89 درصد بیشترین اولویت و شهرستان بندر ترکمن با 56 درصد کمترین اولویت را داشتند. نتایج تحلیل حساسیت نیز نشان داد که شاخص ها در دامنۀ 1 تا 5 درصد تغییر، ثبات و سازگاری دارند و اولویت بندی تغییر نمی کند. در نهایت نیز شهرستان های استان گلستان به دستۀ پایدار، نسبتاً پایدار و ناپایدار طبقه بندی شدند. پیشنهاد می شود که براساس نتایج این پژوهش، شاخص های زیست محیطی در استان گلستان مدنظر قرار گیرد و بهترین تصمیم گیری ها در زمینۀ پایداری کشاورزی استان گلستان صورت گیرد.

امروزه مرجان های دریایی تحت تأثیر تغییر اقلیم و افزایش دمای آب، در معرض پدیدۀ سفیدشدگی اند. از طرفی پارامترهای فیزیکی آب دریا از نوسان های آب و هوایی متأثرند. در این پژوهش اثر پارامترهای فیزیکی آب همچون دمای آب، شوری، اسیدیته، هدایت الکتریکی و پارامترهای اقلیمی مانند دمای هوا و سرعت بیشینۀ باد بر سلامت مرجان های توده ای خلیج چابهار بررسی شد. بدین منظور از داده های ثبت شده در ایستگاه میدانی آب نگاری خلیج چابهار، پایگاه دادۀ مرکز ECMWF و ایستگاه هواشناسی چابهار استفاده شد. داده های ده سالۀ درجۀ رنگی جلبک های همزیست با مرجان های توده ای نیز به عنوان شاخص سلامت مرجان ها، به صورت ماهانه در طی عملیات غواصی با روش Coral Watch استخراج شد. ارتباط بین متغیرها به کمک آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندجانبه و تحلیل روند من کندال با استفاده از قابلیت نرم افزارهای SPSS وMinitab  بررسی شد. برپایۀ نتایج، شوری و هدایت الکتریکی آب روند کاهشی معنی دار، اسیدیتۀ آب روند افزایشی معنی دار و دمای آب و سرعت بیشینۀ باد به ترتیب روند افزایشی و کاهشی غیرمعنی دار نشان دادند؛ اما دمای هوای منطقه، روند افزایشی معنی داری را نشان داد. وضعیت سلامت مرجان های توده ای روند کاهشی معنی دار داشت و در پایان سال 2019 (با درجۀ رنگی 3/54 از 6) در طبقه بندی «متوسط» قرار گرفت. سلامت مرجان های توده ای با شوری و EC دارای بیشترین ضریب همبستگی مثبت و با سرعت بیشینۀ باد دارای همبستگی منفی در سطح 0/01 بود. همبستگی معنی داری بین سلامت مرجان های توده ای و دمای آب وجود نداشت.

آلودگی آب ناشی از آنتی بیوتیک ها مشکلی جدی در ایران و جهان است. بنابراین استفاده از روشی مؤثر برای حذف آلودگی آنتی بیوتیک ضرورت دارد. در این پژوهش، تخریب آنتی بیوتیک های آموکسی سیلین و لووفلوکساسین در محلول های آبی با استفاده از فتوکاتالیز Ag/ZnO تحت تابش UVA (365 نانومتر) بررسی شد. کامپوزیت Ag/ZnO با استفاده از پراکندگی اکسید روی در نقره نیترات سنتز شد. ساختار و ویژگی های نانوذرات Ag/ZnO با استفاده از روش های XRD، FESEM و EDX مشخص شد. همچنین اثرهای pH محلول (11-3)، غلظت اولیۀ آموکسی سیلین و لووفلوکساسین (30-5 میلی گرم بر لیتر)، مقدار کاتالیست (0/3-0/075 گرم بر لیتر) و مدت زمان واکنش (120-15 دقیقه) بر کارایی فرایند بررسی شد. غلظت آنتی بیوتیک ها و TOC (Total Organic Carbon) به ترتیب با استفاده از اسپکتروفتومتر مرئی- فرابنفش و TOC آنالایزر تعیین شد. نتایج نشان داد که بیشترین بازده حذف آموکسی سیلین 7/93 درصد در شرایط بهینۀ غلظت 15/0 گرم بر لیتر Ag/ZnO، pH برابر 5، غلظت 5 میلی گرم بر لیتر آموکسی سیلین و زمان تماس 120 دقیقه به دست آمد. میزان حذف TOC در این شرایط 67/86درصد بود. شرایط بهینۀ حذف لووفلوکساسین در مقدار 15/0 گرم بر لیتر کاتالیست، pH برابر 9، زمان واکنش 120 دقیقه و غلظت 5 میلی گرم بر لیتر لووفلوکساسین به دست آمد. در این شرایط، میزان حذف لووفلوکساسین و TOC به ترتیب 4/88 و 84/56درصد بود. نتایج این پژوهش نشان داد که نانوذرات Ag/ZnO در حضور پرتو فرابنفش می توانند به طور مؤثری آموکسی سیلین و لووفلوکساسین را از محلول های آبی حذف کنند.

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی و پهنه بندی وضعیت آلودگی فلزات با استفاده از شاخص آلودگی نمرو (NIPI) در باغ های انگور شهرستان ملایر صورت گرفت. براساس روش سیستماتیک تصادفی، 286 نمونه خاک یک کیلوگرمی (همراه با ثبت محل دقیق هر یک از نمونه ها با دستگاه GPS) از عمق 20-0 سانتی متری و سطح 20×20 سانتی متری برداشت و در کیسه های پلی اتیلنی ذخیره شد و برای بررسی های بعدی به آزمایشگاه انتقال یافت. غلظت فلزات منگنز، روی، مس، نیکل، کروم، آرسنیک و جیوه با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد. میانگین غلظت فلزات منگنز، روی، مس، نیکل، کروم، آرسنیک و جیوه به ترتیب 597، 109­، 87/86، 84/32، 67/12، 47/1و 0/344 میلی گرم در کیلوگرم بود. این مقادیر کمتر از مقادیر شاخص NIPI برای این فلزات بود. این یافته وضعیت نسبی غیرآلودۀ منطقۀ پژوهش را نشان می دهد. ارزیابی نقشۀ منطقه بندی آلودگی مبتنی بر NIPI و مقادیر کم غلظت فلزات در خاک منطقه و نقشۀ کم و بیش همگن از توزیع غلظت فلزات موجود در آنها نشان می دهد که غلظت فلزات در منطقه توسط فرایندهای زمین شناسی کنترل می شود. توزیع ناهمگن غلظت فلزات در قسمت های کوچک منطقه، تأثیرات انسانی را نشان می دهد.

از میان گونه های پرندگان آبزی، اردک سرسبز Anas platyrhynchos مدل زیستی مناسبی برای تحقیقات سم شناسی اکولوژیکی فلزات سنگین به شمار می رود. از بین اندام ها، استفاده از پرها به عنوان اندیکاتور زیستی و نوعی روش غیرکشنده و غیرمخرب در ارزیابی آلودگی فلزات سنگین بسیار متداول است. با توجه به تناقض نتایج تحقیقات مختلف در رابطۀ بین غلظت فلزات سنگین با سن، جنس و وضعیت های مختلف بدنی پرندگان، این تحقیق انتخاب شده است. نمونه برداری از 30 اردک سرسبز در پاییز و زمستان 1398 در دامگاه فریدون کنار با روش زنده گیری دوما انجام گرفت. نمونه ها براساس رنگ منقار و شاهپرهای بال و پر به نر و ماده و بالغ و نابالغ تفکیک شدند و پارامترهای طول تارس، طول بال، طول دم، طول سر، طول بدن و وزن بدن به عنوان شاخص های وضعیت بدن اندازه گیری شدند. سپس با نیم گرم از پر قسمت های سینه ای، هضم نمونه ها با اسید نیتریک و هیدروژن پراکسید انجام گرفت و فلزات سنگین به وسیلۀ دستگاه جذب اتمی مدل MP-AES 4100 قرائت شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی دار آماری در غلظت فلزات سنگین بین جنس های نر و ماده مشاهده نشد (کادمیوم: 0/558= P و سرب: 0/215=P). این اختلاف غلظت فلزات بین بالغان و نابالغان نیز از نظر آماری معنی دار نبود (کادمیوم: 0/673= P و سرب: 0/214=P). پارامترهای وضعیت بدن (طول دم، طول بدن و وزن بدن) نیز اثر معنی داری بر غلظت کادمیوم (به ترتیب 0/385=P= 0/299، P= 0/547 ،P) و سرب ( به ترتیب 0/554=P= 0/185 ،P =0/377 ،P) در بافت پر نداشته اند. تحقیق حاضر نشان داد که غلظت سرب و کادمیوم در بافت پر اردک سرسبز وابسته به جنس، گروه های سنی و شاخص های وضعیت بدن نیست. تحقیقات طولانی مدت، بهتر می تواند این اثرها و سازوکار های آنها را در بافت پرِ گونه های پرندگان مشخص کند.

مناطق شهری عمده، پیوسته تحت تأثیر رشد جمعیت و مهاجرت قرار دارند که ممکن است به ساخت وسازهای بدون برنامه و گسترش مهار نشدنی آنها منجر شود. در این میان، مناطق صنعتی از مهم ترین بخش های مؤثر بر تمرکز جمعیت و فعالیت های مختلف و در نتیجه تسریع روند رشد شهرهاست و تغییرات زیادی در سیمای سرزمین به وجود می آورد. بی توجهی به برنامه ریزی فضایی منطقه ای سبب می شود که مناطق صنعتی اغلب به شکل نامناسب در فضای منطقه ای پخش شوند و در کنش متقابل با شهرها ناپایداری بیشتری به محیط تحمیل کنند. در این تحقیق، از ابزار پشتیبان تصمیم گیری ? What if برای ارزیابی توان اکولوژیکی، بهینه سازی رشد و گسترش شهری و صنعتی در شهرستان گنبدکاووس در استان گلستان تا سال 1420 تحت سناریوهای مختلف استفاده شد. معیارهای به کاررفته در این پژوهش شامل نقشۀ کاربری اراضی، هفت نقشۀ ترکیبی حاصل از روش ارزیابی چندمعیاری (Multi Criteria Evaluation) و نقشۀ تراکم جمعیت، نقشه های زیرساخت و الگوی رشد و عوامل اکولوژیکی، اقتصادی- اجتماعی بودند. نتایج تحقیق نشان داد از کل مساحت شهرستان گنبدکاووس، 24107 هکتار می تواند به طبقه تناسب خوب در کاربری توسعۀ شهری و 5362/6هکتار به طبقه تناسب خوب برای کاربری توسعۀ صنعتی اختصاص یابد. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که منابع آب، کاربری و شکل زمین و مخاطرات طبیعی و انسانی از عوامل مؤثر در مکان یابی شهرها و صنایع اند. بیشترین تغییر کاربری اراضی در تبدیل اراضی کشاورزی به مناطق شهری و صنعتی رخ داده است. براساس نتایج، دهستان های فجر، آق آباد و باغلی ماراما در شهرستان گنبدکاووس، بیشترین توان را در توسعۀ شهری و صنعتی دارند. در این مناطق، توانمندی اکولوژیکی منطقه و همچنین زیرساخت های موجود، یعنی نزدیکی به جاده ها و مناطق مسکونی از عوامل مهم در توسعه اند.

امروزه گسترش فناوری و توسعۀ فعالیت های صنعتی، سبب ورود مقادیر زیادی از آلاینده های مختلف به محیط های آبی شده است. ترکیبات سیانید از آلاینده های پساب صنایع مختلف به خصوص معادن طلا و نقره اند که به علت سمی بودن زیاد برای انسان و محیط زیست باید پیش از تخلیه به محیط تصفیه شوند. در این پژوهش، نانوذرات مغناطیسی سیلیکا مطابق روش هم رسوبی و استوبر با اندکی تغییر سنتز و با خاکستر برگ درخت زیتون تلخ اصلاح و قابلیت آن برای حذف سیانید از محلول های آبی بررسی شد. برای تعیین مشخصات نانوکامپوزیت سنتزشده از الگوی پراش پرتو ایکس، طیف سنج مادون قرمز تبدیل فوریه، میکروسکوپ الکترونی روبشی و مغناطیس سنج نمونۀ مرتعش استفاده شد. طرح آزمایش در این تحقیق به صورت یک عامل در یک زمان بود و تأثیر عوامل pH، مدت زمان تماس، مقدار جاذب و غلظت اولیۀ سیانید بررسی شد. براساس نتایج این پژوهش، در شرایط بهینۀ 5=pH، مقدار جاذب 750 میلی گرم بر لیتر، مدت زمان تماس 30 دقیقه و غلظت اولیۀ 50 میلی گرم بر لیتر سیانید، 81/41درصد این ماده حذف شد. بررسی مدل های ایزوترمی جذب از مدل لانگمویر با ضریب همبستگی 0/981 تبعیت می کند. همچنین بررسی سینتیکی جذب نشان داد که سرعت فرایند جذب یون های سیانید روی جاذب Fe3O4/SiO2 برازش بهتری با مدل سینتیکی شبه مرتبۀ دوم دارد. این تحقیق نشان داد که نانوذرات مغناطیسی سیلیکای اصلاح شده با خاکستر برگ درخت زیتون تلخ قابلیت خوبی در جذب آلایندۀ سیانید در محلول های آبی دارند.

فعالیت های انسانی مانند تغییرات کاربری اراضی، اثر مهمی بر دمای سطح زمین و ایجاد جزایر حرارتی دارد. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر تغییر کاربری بر الگوی زمانی و مکانی دمای سطح زمین و جزایر حرارتی در شهرستان شوشتر در طی سال های 2002 تا 2020 است. ابتدا تصاویر سال های 2002، 2013 و 2020 لندست با استفاده از روش پردازش شیءگرا، طبقه بندی و سپس دمای سطح زمین با الگوریتم پنجرۀ مجزا استخراج شد. برای بررسی زمانی و مکانی دمای سطح زمین و جزایر حرارتی از پارامترهای NDVI، UHII و UHIII استفاده شده و دمای طبقات کم تا زیاد پوشش گیاهی استخراج شد. نتایج تغییرات کاربری زمین در دورۀ هجده ساله نشان داد که مناطق ساخته شده و بایر به ترتیب 21895/40و 26761/04هکتار افزایش و پوشش گیاهی و پهنه های آب به ترتیب 43790/79و 4865/64هکتار کاهش یافتند. نتایج حداکثر دمای کاربری ها، روند افزایشی دما در همۀ کاربری ها را آشکار کرد؛ به شکلی که بین سال های 2002 تا 2020، چهار کاربری پوشش گیاهی، نواحی بایر، مناطق ساخته شده و پهنه های آب به ترتیب با 7/40، 7/42، 6/82 و 6/87 درجۀ سلسیوس افزایش دما داشتند. برمبنای نتایج پارامترهای UHII و UHIII، طبقات با پوشش گیاهی کم، بیشترین دما را نسبت به طبقات با پوشش گیاهی متوسط و زیاد داشتند و جزایر حرارتی در سال های 2013 و 2020 در نواحی شمال، جنوب شرق و شمال شرق شهرستان تشکیل شد.