مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی
سال:1397 | دوره:3 | شماره:3 (پیاپی 8) |تعداد مقالات:6

هدف از این پژوهش ارائه مدل عدالت آموزشی برای آموزش و پرو رش کشور بود. روش پژوهش ترکیبی اکتشافی که در سال تحصیلی 97-1396 انجام شد. ابتدا مضامین عدالت آموزشی در آموزش و پرورش با استفاده از روش تحلیل مضمون استقرایی و بر اساس کل حوزه پژوهش 73 مورد مقولات مندرج در پایگاهها از سال 2001 تا 2017 بود شناسایی گردید. در نتیجه 82 مضمون پایه، 12 مضمون سازمان دهنده مشارکت جمعی، تصمیم سازی عادلانه، همه جانبه نگری برنامه درسی، شایسته سالاری، پوشش دادن همه مخاطبان، توجه به وضعیت بهداشتی فراگیران، مدیریت بهینه منابع، توانمند سازی فراگیران، بهبود فرآیند ارزشیابی، ارتقای کیفیت آموزش و تعامل منصفانه و سه دسته مضمون فراگیر تحت عنوان: 1-بستر سازی عادلانه توزیع منابع 2-بهره مندی عادلانه از منابع 3-شایسته پروری شناسایی شد. با استفاده از روش هولستی پایایی در بخش کیفی 99/0 به دست آمد. در ادامه با توجه به مضامین شناسایی شده پرسشنامه ای جهت اعتبار یابی مدل با 82 گویه طراحی گردید که با استفاده از آلفای کرونباخ پایانی آن 76/0 بدست آمد. جامعه پژوهش در بخش کمی کلیه مدیران و معاونین مدارس با تعداد 170645 بود. روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای بود که تعداد 384 نفر نمونه تعیین گردید. جهت اعتبار یابی مدل پژوهش از روش تحلیل عاملی تآییدی استفاده گردید. همه مضامین با بار عاملی بالا مورد تأیید قرار گرفتند که نشان از اعتبار بالای مدل بود.

هدف اصلی در این پژوهش طراحی الگوی نظری نظارت اجتماعی در نوجوانان براساس اهداف، مبانی، اصول و روش های منبعث از تفسیر المیزان می باشد. روش مورد استفاده در این مقاله جهت دست یابی به طراحی الگوی نظری، روش تحلیل مفهومی و روش استنتاجی است. جامعه تحلیلی آیات قرآنی و تفسیر المیزان است که از این جامعه تحلیلی بخش هایی که نظارت اجتماعی را پوشش دهد، به طور هدفمند انتخاب و به طور پیوسته مورد تجزیه و تحلیل و نهایتاً تعبیر و تفسیر قرار گرفت. یافته های حاصل حاکی از این است که: علامه طباطبایی نظارت اجتماعی را مانند اهرمی برای نگهداری و بقای جوامع می داند که اختلال در آن، موجب زوال«وحدت اجتماعی» می شود. بر این اساس مبانی نظارت اجتماعی فطری بودن ارزش های اخلاقی، گرایش به نظم، داشتن ارتباط مطلوب با خود و دیگران، ضرورت وجود قانون در جامعه است. اهداف نظارت اجتماعی احیای ارزش های اخلاقی، برقراری انضباط فردی و اجتماعی، برخورداری از سلامت در ارتباط خود با دیگران و قانون مندی اجتماعی است. با توجه به مبانی و اهداف، اصول نظارت اجتماعی عبارت است از حفظ ارزش های اخلاقی، رعایت نظم، ارتباط تؤام با حرمت نفس نسبت به خود و دیگران و اجرای قانون. نهایتاً روش های تربیتی نظارت در قلمرو فردی(غیررسمی) تزکیه، خود انضباطی، حفظ حرمت نفس در برقراری ارتباط با خود و در قلمرو اجتماعی رسمی موعظه، نظارت اقناعی و آموزش قوانین می باشد. این چارچوب حاصل توسط متخصصان اعتباریابی و مورد تأیید قرار گرفت.

پژوهش حاضر با هدف طراحی ابزاری کاربردی برای سنجش میزان گرایش های دانش آموزان نوجوان ایرانی در مولفه های مختلف خطر پذیری و تعیین ویژگی های روان سنجی آن به منظور پایش شرایط موجود و تشخیص و تعیین مرزهای آسیب و گروه های در معرض خطر، صورت گرفت. روش مطالعه توصیفی(روان سنجی ابزار) و جامعه آماری آن 304 نفر از دانش آموزان دختر مشغول به تحصیل در پایه نهم دبیرستان های متوسطه اول شهر تهران بود که پس از کسب مجوز از آموزش و پرورش و اعلام همکاری مدیران در 5 مدرسه، به تکمیل پرسش نامه اقدام نمودند. پرسش نامه«سنجش میزان گرایش به خطرپذیری در دانش آموزان نوجوان ایرانی» با 38 گویه تدوین شد. روایی صوری پرسش نامه با استفاده از نظر متخصصان و صاحب نظران مورد تأیید قرار گرفت. همچنین پایایی آن به روش آلفای کرونباخ تعیین شد که مقدار آن 91/0 به دست آمد. یافته های حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که این پرسش نامه با نه مؤلفه(گرایش به رانندگی بی محابا، قانون گریزی، تمایل به تخریب و پرخاشگری، رابطه با جنس مخالف، گرایش به دور شدن از خانواده، گرایش به خشونت بین فردی، تمایل به معاشرت با همسالان پرخطر، گرایش به مصرف سیگار و مواد مخدر و گرایش به آسیب زدن به خود) 17/57 درصد واریانس کل را تبیین می کند.

هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه های مدیریت زمان از منظر اسلامی و با رویکرد تحلیل مضمون و اعتبار یابی آن است. روش پژوهش یک مطالعه ترکیبی و جزء طرح های متوالی اکتشافی از نوع ابزارسازی می باشد، در بخش کیفی به شیوه تحلیل مضمون، ابعاد و گویه های سازنده مولفه مدیریت زمان از منظر اسلامی مشخص شد. در بخش کمی این مولفه ها اعتباریابی و اولویت بندی شد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل منابع اسلامی از جمله قرآن و نهج البلاغه می باشد که با مطالعه کل کتاب ها احادیث و آیات مربوط به زمان استخراج و مورد تحلیل قرار گرفت و در بخش کمی نیز جامعه پژوهش شامل مدیران مدارس شهرستان کازرون بود که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش متون کاوی و پرسش نامه محقق ساخته است. ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده برای پرسش نامه 93/0 و روایی آن توسط تحلیل عاملی مورد تایید قرار گرفت. داده های پژوهش در بخش کیفی توسط شیوه تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش کمی از تحلیل عامل تاییدی استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده در بخش کیفی مدل مدیریت زمان از منظر آموزه های اسلامی مشتمل بر پنج مولفه تعهد، مدیریت، وجدان مداری، بصیرت و مراقبه شد که در اعتبار یابی توسط مدیران آموزشگاهی مورد تایید قرار گرفت.

هدف از انجام این پژوهش طراحی و اعتباربخشی برنامه درسی تربیت جنسی براساس مبانی قرآن و روایات معصومین(ع) برای دوره متوسطه بوده است. به منظور تحقق هدف از راهبرد کیفی با رویکرد آمیخته(کیفی؛ روش تحلیل محتوای استقرایی و کمی؛ روش توصیفی-پیمایشی) استفاده شد. حوزه پژوهشدر بخش کیفی شامل کتب، مقالات و متون اسلامی مرتبط با تربیت جنسی از جمله متون و منابع اصیل اسلامی چون)نرم افزار(قرآن کریم و بستهمحتوایی)نرم افزار(جامع الاحادیت بوده است که براساس نمونه گیری هدفمند، احادیث و روایاتی که با تربیت جنسی مرتبط بوده اند انتخاب و به طور عمیق مورد مطالعه و به طور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش اعتباربخشی جامعه مورد مطالعه متخصصان حوزه علوم تربیتی، روان شناسی و معارف اسلامی که دانش و بینش حرفه ای در حوزه تربیت جنسی داشته بوده اند. ابتدا براساس مبانی قرآن و روایات معصومین هفت مقوله اصلی شامل: توجه به غریزه جنسی به عنوان یک نیاز، ازدواج راه طبیعی و پذیرفته شده، پاسخ دهی به غریزه جنسی، معاشرت و تعامل شایسته زن و مرد)با جنسمخالف(، عفت و پاک دامنی، رعایت حریم روابط در ارتباطات خانوادگی و اجتماعی، پرهیز از نابهنجاری جنسی و تولید نسل استخراج گردید. براساسمقوله های اصلی استخراج شده در عنصر اهداف برنامه درسی تربیت جنسی برای سه بعد شناختی، عاطفی و مهارتی دوازده هدف استنباط گردید و نیز برایرئوس محتوای کتب درسی پنج محور اصلی و بیست و شش عنوان مطرح شد. برای روش های یاددهی – یادگیری روش های مستقیم با چهار نوع روش وروش های غیرمستقیم با پنج روش یاددهی-یادگیری پیشنهاد شد. همچنین برای ارزشیابی برنامه درسی تربیت جنسی با تاکید بر ارزشیابی کل برنامهدرسی و نیز ارزشیابی برنامه درسی تجربه یا کسب شده، مقوله ها معرفی گردید.

هدف پژوهش حاضر، بررسی کتاب های درسی هدیه های آسمانی دوره ابتدایی از نظر توجه به مؤلفه های اخلاق زیست محیطی است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری شامل کتاب های هدیه های آسمان پایه دوم تا ششم بوده است که با توجه به ماهیت موضوع نمونه گیری انجام نشده و همه جامعه آماری بررسی شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که با قضاوت متخصصان ساخته شده است و داده های حاصل با استفاده از شاخص های توصیفی در فرایند تحلیلی «آنتروپی شانون» مورد بررسی قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد که در کتاب های هدیه های آسمان دوره ابتدایی، 209 مرتبه به مؤلفه های اخلاق زیست محیطی اشاره شده است. در این کتاب ها به ترتیب به مؤلفه های «درختکاری و حفاظت از فضای سبز» با ضریب اهمیت 162/0، «شناخت طبیعت به عنوان مخلوق الهی و استفاده صحیح از آن» با ضریب اهمیت153/0، «بهداشت و سلامت» با ضریب اهمیت 150/0، «جمع آوری بهداشتی و بازیافت زباله» با ضریب اهمیت 144/0، «آیات و روایات در زمینه محیط زیست» با ضریب اهمیت 124/0 و «احساس مسئولیت در برابر حیات وحش» با ضریب اهمیت 115/0 توجه بیشتری شده است و به مؤلفه های «پرهیز از آلوده نمودن محیط زیست» با ضریب اهمیت 069/، «صرفه جویی و پرهیز از اسراف» با ضریب اهمیت 047/0، «رعایت حقوق حیوانات» با ضریب اهمیت 036/0 توجه کمتری شده است و به مؤلفه «تنوع زیستی» هیچ اشاره ای نشده است.