پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه
سال:1397 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

نظریه هرم زبانی با قائل شدن سه سطح برای ترجمه (واژگان، نحو، گفتار یا گفتمان)، ویژگی ها و مشکلات هر سطح را بررسی می کند. در این مقاله با الهام از این انگاره، درصدد هستیم به بررسی دو سطح مهم اول، یعنی سطوح واژگانی و نحوی در ترجمه از فرانسه به فارسی بپردازیم. تأکید بر برخی ویژگی های نحوی زبان فرانسه همانند وجه، نمود، زمان و جمله پیچیده به مترجم امکان می دهد با انگارش نوعی نحو تطبیقی به تحلیل مشابهت ها و تقابل ها بین زبان های فرانسه و فارسی بپردازد.

پژوهش حاضر که در چارچوب زبان شناسی مقابله ای صورت گرفته است با معرفی دیدگاه های شناختی و زبان شناختی به بررسی و مقایسه موارد تشابه و اختلاف نظام اعداد و شیوه های بیان آن ها در دو زبان فارسی و فرانسه پرداخته است. این امر به نوبه خود به دو حوزه صرف و واج شناسی دو زبان مربوط می شود. یافته های پژوهش حاضر خود بر چندین قسم است: بدین ترتیب که هر دو زبان در نظام های دهگان، صد گان و هزار گان از دو عمل اصلی ضرب و جمع و یا ترکیب هر دو برای بیان اعداد مرکب استفاده می کنند و در نظام یکان زبان فارسی و در نظام دهگان زبان فرانسه شاهد اعداد بسیط برای بیان اعداد هستیم. در هر دو زبان ترتیب قرارگرفتن عدد کوچکتر در اعداد مرکب و در عمل ضرب یکسان است و درعمل جمع نیز در نظام دهگان همواره عدد بزرگتر بر عدد کوچکتر مقدم است. همچنین ذکر این نکته نیز ضروری است که در زبان فارسی و از لحاظ تاریخی شاهد تحولات آوایی در نظام اعداد هستیم. ازطرف دیگرو از آنجایی که در زبان فارسی مقوله دستوری جنس وجود ندارد و زبان فرانسه دارای چنین مقوله ای است گاه شاهد مواردی از اختلاف در بیان اعداد در دو زبان هستیم. از سوی دیگر و از آنجایی که در زبان فارسی معدود جمع بسته نمی شود ولی در زبان فرانسه معدود را جمع می بندند شاهد خطاهای فراوانی از سوی زبان آموزان ایرانی در بیان اعداد زبان فرانسه هستیم که این امر خود توجه ویژه ای را در آموزش زبان می طلبد.

در این مقاله قصد داریم ترجمه سه اثر از اریک امانوئل اشمیت را بر اساس آرای نظری اومبرتو اکو در باب ترجمه بررسی کنیم. این سه اثر عبارت اند از میلارپا؛ ابراهیم آقا و گل های قرآن؛ اسکار و بانوی گلی پوش که با استفاده از آرای نظری اِکو و پلان های زبانی لویی یلمسلف خواهیم دید آیا مترجم توانسته به ترجمه ای دنیا به دنیا دست یابد یا خیر. چند سؤال اساسی در این تحقیق مطرح می شود: آیا مترجم توانسته است ایدئولوژی و دنیای نویسنده را انتقال دهد؟ هدف از این مقاله آن است که نشان دهیم تا چه اندازه مترجم در کارش موفق بوده و به دنیای نویسنده دست یافته است. بدین منظور، در ابتدا دیدگاه های نظری اومبرتو اِکو در خصوص ترجمه را مرور کرده و سپس در سه بخشِ واژه، نحو و مشکلات سبکی ترجمه فارسی این سه داستان را بررسی می کنیم. این پژوهش از سه بخش تشکیل شده که طی آن به توضیح نظریات اِکو و تحلیل انتخاب های مترجم پرداخته ایم تا نشان دهیم مترجم چگونه و به چه شیوه هایی دنیایی را که نویسنده در کتابش ترسیم کرده، انتقال داده است. همچنین مشکلات و موانع ناشی از اختلاف ساختار زبانی فرانسه و فارسی و تفاوت های سبکی و فرهنگی را که در مسیر مترجم قرار داشته بررسی کرده و راهی را که مترجم برای از میان برداشتن آن ها پیش گرفته است، نشان داده ایم. در پایان، مشاهده کردیم که مترجم توانسته در اکثر موارد دنیای نویسنده را انتقال دهد، اما در انتقال فرم و سبک نویسنده چندان موفق نبوده است.

ریفاتر در نظریاتی که در باب خوانش نوع ادبی شعر ارائه می کند، دو نوع خوانش متباین را از شعر ممکن می داند: خوانش دریافتی و خوانش پس کنشانه. مراد او از خوانش دریافتی، خوانشی است که در آن معنای اولیه از منشور دلالت های رایج زبانی مورد توجه قرار می گیرد و خوانش پس کنشانه، خوانشی است که خواننده در آن مجال پیدا می-کند که به سامان دهی ذهنی تداعی های معنایی عمیق تر مبادرت ورزد. در واقع خوانش دریافتی، به دریافت اولیه معنا منتهی می شود و خوانش پس کنشانه، کشف دلالت های پوشیده و ژرف ساختی متن را به ارمغان می آورد. مقاله حاضر با انتخاب یکی از مشهورترین اشعار ادبیات معاصر جهان، یعنی شعر «آزادی»، سروده پل الوار، شاعر فرانسوی قرن بیستم، در نظر دارد اولاً تبیینی مبسوط از آنچه خوانش پس کنشانه شعر نامیده می شود، ارائه کند؛ ثانیاً؛ با کاربست خوانش پس کنشانه به شعر «آزادی» پل آلوار، قابلیت های تأویل پذیری شعر او را مورد بررسی قرار داده و با تکیه بر مفاهیمی نظیر نظام مرکزمدار نشانه ای، خوانشی بدیع و خلاق از این شعر ارائه کند. در خوانش پس کنشانه که از نظرگاه بررسی انباشت ها و منظومه های توصیفی این شعر صورت می پذیرد، کشف وجوه نمادین، نمایه ای و شمایلی نشانه های موجود در شعر «آزادی» امکان پذیرتر می شود. خوانش پس کنشانه شعر «آزادی» مؤید این مطلب است که بن مایه های این شعر نظیر «گذشته مشترک»، «تاریخ مشترک» و «طبیعت آشنا» همچون بسیاری از دال های دیگر این شعر، رفته رفته آشکاربودن طبیعی و معمول خود را رها کرده و به هیئت نمادهای گسترده و رازناک درآمده اند. می-توان گفت پل آلوار برای برساختن و انتقال معانی که درنظرداشته، از نظام نشانه ها مدد جسته و خواننده ای که در سودای درک و فهم عمیق تری از شعر اوست، راهی جز رمزگشایی از سلسله انباشت ها و منظومه توصیفی این شعر ندارد.

امروزه جایگاه و اهمیت تکنولوژی های آموزشی و محیط دیجیتال در امر آموزش، غیرقابل انکار به نظر می رسد. مهم، شناسایی و آگاه بودن به ابعاد مختلف آموزشی فن آوری های نوین ارتباطی و معرفی آن به معلم و دانشجوی امروز می باشد. تحقیقات انجام شده در این زمینه نیز ضرورت توجه به این مفهوم را نمایان می کند. به نظر می رسد، قبل از هر چیز، باید ذهن مخاطب اصلی این ابزار، یعنی فراگیران و آموزگاران را برای پذیرش و کاربردی کردن تکنولوژی ها در روند یادگیری و یاددهی خویش آماده کرد. درنتیجه گام اول، شناسایی نوع نگاه، میزان آگاهی، علاقه و یا عدم علاقه آنان به این ابزار است. در این پژوهش با تمرکز بر بازنمودهای اجتماعی زبان آموزان از محیط دیجیتال به رابطه بین استفاده های غالب دانشجویان و تأثیر آن بر ایجاد توانایی خوداتکایی نزد آنان پرداخته ایم. درصددیم تا نشان دهیم بازنمودهای اجتماعی دانشجویان بر استفاده های آنان از تکنولوژی های آموزشی تأثیر فراوانی داشته و نوع استفاده از این تکنولوژی ها نقش مهمی در ایجاد خوداتکایی نسبی در یادگیری دانشجویان دارد. جامعه آماری پژوهش، تعدادی از دانشجویان زبان های خارجی دانشکده زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران می باشد. اطلاعات لازم نیز از طریق مصاحبه با دانشجویان جمع آوری شده و با روش کیفی مورد تحلیل قرار می گیرند. همچنین در پایان، یک دسته بندی کلی از استفاده های غالب آموزشی دانشجویان از محیط دیجیتال ارائه می گردد. این مقاله می کوشد تا بتواند با ارزیابی شرایط موجود، نقاط قوت و ضعف جایگاه محیط دیجیتال را شناسایی کرده و به عنوان گام نخست، راه را برای تحقیقات بعدی و ارائه الگوهای مناسب آموزشی هموار کند.

فلسفه روانکاویِ ژاک لَکان (Jacques Lacan) بسیاری از حیطه های زیستی-اِدراکیِ انسان را در قلمرو روانکاوی تحت تأثیر قرار داده و به پرسش های بی شماری در قالب زبان، گفتار و ساختارِ ناخودآگاه در قالب بحث هایِ روانکاوی، ادلّه کامل و کافی ارائه کرده است. لَکان، فیلسوف و روانکاو فرانسوی، توانسته است مسئله هستی زبان، گفتار و ناخودآگاه را در قالب عناصری همچون هذیانِ بیماران روان نژند (نِوروتیک)، پارادوکسِ غیر، سوژه، استعاره پدری، موجّهات (modales)، میلِ درونی (dé sir)، شیء مطلوب (objet) را مطرح کند تا پاسخی به برخی معمّاهای فلسفی-روانکاوی ارائه دهد. کُلیّت مفاهیم لَکان در یک زنجیره به هم متصل بوده و بعضاً به اِبهام و غامض بودن یاد می شود. نزد وی، نشانه ها (ی بیماری) می توانند حاملِ معنا باشند. این نشانه ها برای خود دارای زبان نظام مند و ساختار پیچیده هستند. از سوی دیگر «ساختارِ» لَکان یک ساختار بین ذهنیّتی است که با مجموعه ای از واقعیّات روانی-پنهانیِ سوژه سروکار دارد. در این مقاله تلاش بر این است تا با گذر از عناصر، مولّفه ها و تبیین جایگاه ساختارگرایی، زبان شناسی و روانکاوی نزد لَکان، برداشت های وی از زبان، معنا و گفتار را در زنجیره های «معنایی»، «نشانه ای» و «دالّ ها» نمایان کرده و نقش فلسفه را در تعریف روانکاوی وی نشان دهیم.