پژوهش در آموزش علوم پزشکی
سال:1399 | دوره:12 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

از حدود یک قرن پیش تفکیک آموزش رشته پزشکی به دو مرحله پیش بالینی و بالینی موجب شد که آموزش بالینی نیازمند یک مرحله پیش بالینی مجزا و مبتنی بر علوم پایه باشد (1). در گذر زمان، کمرنگ بودن مسایل اخلاقی، نگرشی و مهارت های طبابت در آموزش پزشکی با اصول حرفه ای گری در قرن بیست و یکم ناسازگار به نظر می رسید، اصولی که پزشکانی دارای مهارت های ارتباطی و پاسخگوی نیاز جامعه را مطلوب می دانست (2). بنابراین دو دهه قبل شورای پزشکی عمومی انگلستان (General Medical Council) از آموزشگاه های پزشکی سراسر جهان دعوت نمود تا مهارت های پایه بالینی را با تاکید بر تربیت پزشکان دارای صلاحیت، به طور زودرس در کوریکولوم پزشکی آموزش دهند (3). . . .

مقدمه توجه به تفکر انتقادی یکی از اهداف آموزش عالی و مولفه ای کلیدی در سلامت روان دانشجویان است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر آموزش تفکر انتقادی بر راهبردهای تفکر سازنده و خوداثرمندی دانشجویان علوم پزشکی بود. روش ها این مطالعه به روش نیمه تجربی و به صورت طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه انجام گرفت. نمونه پژوهش 40 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان در سال تحصیلی 97-96 بودند که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به شیوه تصادفی در دو گروه شاهد و مورد جایگزین شدند. قبل و بعد از اجرای آموزش تفکر انتقادی برای سنجش بازده های عاطفی راهبردهای تفکر سازنده اسپتاین و مایر (1990) و خوداثرمندی موریس (2001) که هر دو دارای شاخص های قابل قبول روایی و پایایی بودند، استفاده شد. آموزش تفکر انتقادی برای گروه مورد به طور جداگانه، 10 جلسه 90 دقیقه ای اجرا و از دو گروه پس آزمون به عمل آمد و در این مدت برای گروه کنترل هیچ آموزشی اعمال نشد. در نهایت، اطلاعات به دست آمده از پیش آزمون و پس آزمون نمرات مربوط به گروه مورد و گروه شاهد از طریق نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نتایج نشان داد که ضریب همبستگی بین راهبردهای تفکر سازنده و خوداثرمندی 0/241 است. همچنین بین میانگین نمرات پیش آزمون راهبردهای تفکر سازنده (8/81) و خوداثرمندی (83/3) در گروه کنترل با راهبردهای تفکر سازنده (86/1) و خوداثرمندی (76/4) در گروه آزمایش تفاوت معنی داری وجود نداشت. یافته ها بیانگر آن بود که بین میانگین نمرات پس آزمون راهبردهای تفکر سازنده (0/78) و خوداثرمندی (81/6) در گروه کنترل و میانگین نمرات پس آزمون راهبردهای تفکر سازنده (88/4) و خوداثرمندی (99/05) در گروه آزمایش تفاوت معنی داری وجود دارد (P=0/001، F< 12/57). نتیجه گیری بنابراین با توجه به این که به کارگیری آموزش تفکر انتقادی در افزایش راهبردهای تفکر سازنده و خوداثرمندی در دانشجویان تاثیر مثبت دارد و موجب افزایش راهبردهای تفکر سازنده و خوداثرمندی در دانشجویان می شود، برگزاری دوره هایی در این زمینه در مراکز آموزشی توصیه می شود.

مقدمه تفکر انتقادی و جو عاطفی خانواده از عواملی هستند که می توانند دانشجویان را در حل مسایل دشوار یاری نمایند. از این رو بررسی میزان ارتباط این عوامل با حل مسیله خلاق ضروری به نظر می رسد. لذا این مطالعه با هدف تعیین نقش میانجی تفکر انتقادی در رابطه ی بین جو عاطفی خانواده و حل مسیله خلاق در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زنجان در سال تحصیلی 98-97 انجام گرفت. روش ها مطالعه حاضر از نوع توصیفی-همبستگی بر روی 275 نفر از دانشجویان مقطع دکترای حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی زنجان در سال تحصیلی 98-97 انجام گرفت. حجم نمونه با استفاده از روش کوکران و به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه های استاندارد جو عاطفی خانواده هیل برن، حل مسیله خلاق باسادر و پرسشنامه تفکر انتقادی ریکتس جمع آوری گردید. تجزیه وتحلیل داده ها از طریق آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش گام به گام در نرم افزار SPSS انجام و جهت تعیین نقش میانجی نیز از روش چهار مرحله ای بارون و کنی استفاده شد. یافته ها نتایج نشان داد که از مجموع 275 نفر دانشجو 167 نفر (60/7درصد) پسر و 108 نفر معادل 39/3 درصد دختر بودند. همچنین بین جو عاطفی خانواده با حل مسیله خلاق (0/312=r و 0/003 =p) و مولفه خلاقیت (0/243=r و0/021 =p) رابطه معنی دار وجود داشت. ارتباط بین تفکر انتقادی با حل مسیله خلاق (0/385=r و 0/002=p)، بالندگی (0/383=r و0/002 =p) و تعهد (0/348=r و0/008 =p) نیز معنی دار بود. در نهایت نقش واسطه ای تفکر انتقادی در رابطه بین جو عاطفی خانواده و حل مسیله خلاق مورد تایید قرار گرفت. نتیجه گیری با توجه به نتایج حاصله بین جو عاطفی خانواده با حل مسیله خلاق در دانشجویان رابطه معنی داری وجود داشت. تفکر انتقادی نقش واسطه ای در بین دو متغیر اصلی ایفاء نمود، به طوری که با قرار گرفتن در رابطه بین جو عاطفی و حل مسیله خلاق، رابطه این دو متغیر از معنی داری خارج شد.

مقدمه با توجه به ادغام آموزش و درمان در بیمارستان های آموزشی، کیفیت آموزش دستیاری از اجرای طرح تحول نظام سلامت تاثیر پذیرفته است. هدف از این مطالعه طراحی الگوی ارتقای کیفیت آموزش دستیاری براساس اجرای طرح تحول نظام سلامت بود. روش کار مطالعه کیفی حاضر با نظریه داده بنیاد در بهار 1398 بر روی 24 نفر از مدیران، استادان و دستیاران دانشگاه علوم پزشکی مشهد به روش نمونه گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری و با رعایت محرمانه بودن اطلاعات انجام شد. داده ها به روش مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری و با نرم افزار MAXQDA10 کدگذاری باز انجام شد در مرحله بعد با دسته بندی کدهای باز مقوله های محوری مشخص و در مرحله آخر با مشخص شدن ارتباط بین مقوله های محوری (کدگذاری گزینشی) انجام شد. یافته ها نتایج تحلیل داده های قالب الگو عبارتست از: شرایط زمینه ای (بار درمان)، شرایط علی (آموزش بالینی) و شرایط مداخله گر (نظارت بر فرآیند)، راهبردها (استانداردسازی آموزش، کیفی سازی آموزش، اعتلای اخلاق حرفه ای و حفظ کرامت انسانی و بررسی همه جانبه طرح تحول قبل از اجرا) و پیامدهای ارتقای کیفیت آموزش دستیاری (کاهش کار درمانی استاد و دستیار، ایجاد انگیزه در دستیاران، کاهش خطای پزشکی، افزایش زمان آموزش دستیاران، افزایش نظارت بر کار درمانی استاد و دستیار) بود. نتیجه گیری افزایش کیفیت و کمیت آموزش در دانشگاه های علوم پزشکی قطعا به مرور زمان در نحوه درمان بیماران و در سلامت افراد تاثیر مثبتی خواهد داشت. نتایج تحقیق نشان داد با ایجاد زیرساخت های مناسب در بیمارستان های آموزشی، قبل و بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت، کیفیت آموزش دستیاران به عنوان یکی ارکان های کلیدی در ارتقاء و بهبود عملکرد سیستم آموزشی و درمانی ارتقاء پیدا خواهد کرد.

مقدمه ارتقای آموزش مستلزم استفاده از روش هایی است که دانشجویان بتوانند، بهتر یاد بگیرند و نقش فعال در امر یادگیری داشته باشند. دستیابی به چنین هدفی، مستلزم این است که مدرسان در طراحی روش تدریس، از شیوه های نوین آموزش استفاده کنند. مطالعه ی حاضر با هدف مقایسه ی تاثیر آموزش روش جابجایی و انتقال بیماران ضایعه نخاعی به دو روش "ایفای نقش"و "آموزش بر بالین" بر میزان دانش، نگرش و مهارت دانشجویان کاردرمانی انجام گرفت. روش ها پژوهش حاضر یک مطالعه ی نیمه تجربی با طرح دوگروهی پیش آزمون و پس آزمون است که 38 نفر از دانشجویان کارشناسی پیوسته ی رشته ی کار درمانی با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و سپس با روش تصادفی ساده در دو گروه 19 نفره قرار گرفتند. محتوای آموزشی انتقال و جابجایی بیماران ضایعه نخاعی از طریق آموزش دو روزه تیوری با روش سخنرانی و پرسش و پاسخ برای هر دو گروه ارایه شد. سپس به منظور آموزش عملی، دانشجویان به دو گروه آموزش (روش ایفای نقش و آموزش بر بالین) تقسیم شدند. قبل و پس از آموزش عملی پرسشنامه های دانش و نگرش و چک لیست مشاهده ای مهارت از هر دو گروه جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از آزمون ویلکاکسون و آزمون یومن ویتنی طریق نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نتایج نشان داد که بین دانشجویان دو گروه ایفای نقش و آموزش بر بالین از لحاظ سن، جنسیت و وضعیت تاهل تفاوت معنی داری وجود ندارد. پس از آموزش عملی طبق نتایج بدست آمده تفاوت معنی داری بین دو گروه در تغییر میزان دانش (0/019=P) و مهارت از نظر جنبه محتوای آموزشی عمومی (0/006=P)، محتوای آموزشی اختصاصی (0/000=P)، شروع ارتباط (0/001=P) مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که بین نگرش دانشجویان هر دو گروه، آموزش بر بالین تفاوت معنی داری وجود دارد (0/023=P)، اما در آموزش ایفای نقش مقدار نگرش معنی دار نبود. نتیجه گیری با توجه به نتایج حاصله، شیوه آموزش بر بالین می تواند در سطوح دانش و مهارت یادگیری و نگرش دانشجویان کاردرمانی نسبت به روش ایفای نقش بهتر عمل کند و به عنوان یک روش آموزشی در علوم پزشکی، کیفیت آموزشی را افزایش دهد.

مقدمه ارزشیابی در آموزش عالی به منظور ارتقای کیفیت برنامه های درسی در دهه های اخیر مورد توجه برنامه ریزان درسی قرار گرفته است. مقایسه برنامه های موجود با برنامه های مشابه در دانشگاه های برتر جهان با رویکرد تطبیقی یکی از روش های مورد استفاده در ارزیابی برنامه ها می باشد. هدف این مطالعه مقایسه برنامه های درسی آموزش مدیریت پرستاری در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه های ایران و دانشگاه UC Davis کالیفرنیا بود. روش ها مطالعه مقایسه ای حاضر با استفاده از رویکرد توصیفی-تطبیقی در سال 1397 انجام شد و اطلاعات موردنیاز در مورد برنامه های درسی آموزش مدیریت پرستاری در مقطع کارشناسی ارشد با جستجوی اینترنتی و کلید واژه های پرستاری، پرستار، آموزش پرستاری، برنامه درسی، UC Davis و ایران جمع آوری گردید و با استفاده از الگوی بردی (Bereday) و در چهار مرحله توصیف، تفسیر، هم جواری و مقایسه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نتایج نشان داد که در هر دو برنامه از روش های مشابه جهت آموزش تیوری و بالینی استفاده شده است با این تفاوت که روش های یادگیری و یاددهی از طریق همسالان، آموزش از راه دور و پرسپتورشیپ در دانشگاه UC Davis به چشم می خورد. وظایف شغلی مطرح شده برای دانش آموختگان در برنامه آموزشی کارشناسی ارشد مدیریت ایران و یوسی دیویس نیز مبین این مطلب بود که وظایف "مدیریت-رهبری" در هر دو برنامه مشابه می باشد ولی باتوجه به محتوی آموزشی، برنامه ایران بیشتر بالینی بوده و محوریت اصلی آن مدیریت، رهبری و سیاست گذاری در امور بالینی است. درحالی که در دانشگاه UC Davis آمادگی پرستاران برای نقش های رهبری در نظام مراقبتی و اعضای هیات علمی در دانشکده ها و پرستار متخصص در سطح جامعه می باشد. نتیجه گیری دانشگاه های ایران به جنبه عملی و بالینی رشته کارشناسی ارشد مدیریت پرستاری توجه بیشتری کرده است و هدف اصلی آن تربیت مدیران متخصص اجرایی است. به نظر می رسد گنجاندن واحدهای کارآموزی به محتوای دوره با توجه به بالینی بودن ماهیت برنامه درسی، در ارتقای توانمندی دانشجویان موثر باشد.

مقدمه از آنجایی که توجه به کیفیت و کمیت آموزش پزشکی و بهبود آن نقش بسزایی در ارتقاء نظام سلامت کشور دارد، پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و مولفه های و به منظور ارتقای نظام آموزش پزشکی با تراز بین المللی در کشور صورت گرفته است. . روش ها این پژوهش از نظر هدف کاربردی و درسال 1398 در دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شد. برای گردآوری اطلاعات از روش تلفیقی شامل سه روش، مطالعه اسنادی، دلفی فازی و پیمایشی استفاده گردید. در تکنیک دلفی روش نمونه گیری به صورت هدفمند بود و با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته تا رسیدن به اشباع داده ها با 10 نفر از خبرگان و صاحب نظران حوزه های آموزش علوم پزشکی و مدیریت آموزشی مصاحبه انجام شد. به منظور تحلیل محتوای در مرحله اول از تحلیل محتوای کیفی و در مرحله دوم و سوم از تحلیل دلفی فازی استفاده شد. یافته ها در ابتدا از داده های حاصل از مصاحبه ها 612 کد اولیه استخراج که پس از بازنگری مداوم به 200 کد تقلیل یافت و در نهایت این کدها در قالب 3 تم اصلی (14 طبقه) شامل اصلاح و رتبه بندی در نظام آموزشی (خلاقیت در آموزش پزشکی، استانداردسازی عوامل آموزش و پژوهش، سنجش کیفی و کمی آموزش)، ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه (اهداف و جایگاه سازمانی اساتید، دانشجو و فرصت های مطالعاتی، دوره های آموزشی و راهبردهای یادگیری/یاددهی، امکانات و تجهیزات آموزشی، عملکرد آموزشی) و بین المللی سازی آموزش (شرایط جهانی و منطقه ای، شرایط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، همکاری علمی و تجهیزات، مدیریت و منابع انسانی، فعالیت های فوق برنامه و درسی، نظارت و بازبینی) و 100 زیر طبقه تقسیم بندی گردیده است. نتیجه گیری نتایج بدست آمده نشان داد که جهت مقوله بین المللی سازی دانشگاه ها و ایجاد بستری پویا، سیاست گذاری درازمدت برای بهبود فعالیت های پژوهشی، آموزشی، خدماتی و هماهنگی میان بخش های مختلف دانشگاه ضروری به نظر می رسد.

مقدمه تربیت فارغ التحصیلانی کارآمد و علاقه مند، از اولویت های نظام آموزشی است. هر سال، تعدادی از دانشجویان به دلیل نارضایتی از رشته تحصیلی، از ادامه تحصیل منصرف می شوند و یا ناامیدانه ادامه تحصیل می دهند. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان رضایت دانشجویان اتاق عمل دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان از رشته تحصیلی و دیدگاه آن ها نسبت به آینده شغلی در سال 1398 طراحی گردید. روش ها در این مطالعه مقطعی، کلیه دانشجویان رشته اتاق عمل دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان (75 نفر) مورد بررسی قرار گرفتند. از پرسشنامه ای دو قسمتی استفاده شد که قسمت اول شامل سوالات دموگرافیک و قسمت دوم پرسشنامه ارزیابی میزان رضایت دانشجویان از رشته تحصیلی، عوامل موثر بر رضایت و دیدگاه دانشجویان نسبت به آینده شغلی بود. پایایی و روایی آن نیز با ضریب آلفای کرونباخ سوالات 0/7 تا 0/94 مورد تایید قرار گرفت. داده ها با استفاده از آزمون های آماری t-test، Anova و مجذور کای از طریق نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها میزان رضایت دانشجویان با میانگین و انحراف معیار 0/77± 3/53 در محدوده "رضایت زیاد" قرار داشت. میزان رضایت دانشجویان بر حسب سن، جنسیت، وضعیت تاهل، معدل کل، سابقه انصراف از تحصیل و محل سکونت اختلاف معنی دار نداشت. نتیجه گیری رضایت دانشجویان از رشته تحصیلی، در حد زیاد و نگرش آن ها به آینده شغلی مثبت بود. افزایش امکانات و تجهیزات آموزشی، تعامل بیشتر دانشجویان با مدیر گروه و کاربرد دروس تیوری در بالین، جهت افزایش رضایت و علاقه به ادامه تحصیل در این رشته موثر خواهد بود.