مدیریت سرمایه اجتماعی
سال:1399 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

یکی از موضوعات مهم در جامعه شناسی، نقش ایدیولوژی و ارزش های دین پایه بر نظریه های جامعه شناختی و پدیده های اجتماعی است. نمونه بارز این آموزه ها سخن حضرت فاطمه زهرا (س) است مبنی بر اینکه «فجعل الله. . . طاعتنا نظاما للمله و إمامتنا امانا من الفرقه. »؛ خداوند پیروی از ما اهل بیت را سبب برقراری نظام اجتماعی و رهبری ما را عامل در امان ماندن از تفرقه ها قرار داده است. فرضیه مقاله بدین سمت رفته است که این سخن ناظر به «نظریه سرمایه اجتماعی امامت پایه» است. زیرا، در این نوشتار نظریه سرمایه اجتماعی به قضایای تعمیم یافته در شبکه تعاملی مطلوب اجتماعی تعریف شده است که از یک عنصر قوام بخش تعلیلی برخوردار است و این عنصر تعلیلی ولایت پذیری جامعه است که موجبات نظام بخشی و امنیت روانی و رفتاری را در عالی ترین مراتب سرمایه اجتماعی تحقق خواهد بخشید. در این نظریه نوع رابطه میان متغیر امامت و سرمایه اجتماعی از نوع علی و رویکرد تبیینی است؛ نه آنکه تنها رابطه همبستگی از نوع مستقیم وجود داشته باشد. دلایلی مانند ظهور کلام، قواعد ادبی و لغوی، و همچنین شواهد تاریخی، همگی، دلالت بر وجود رابطه ای علی (نه همبستگی) دارد. روش تحقیق تحلیل محتوا با ابزار فیش است که با رویکرد کتابخانه ای گردآوری شده است.

سرمایه اجتماعی قدرت هنجارها و تراکم شبکه های اجتماعی را در یک منطقه نشان می دهد. عوامل اقتصادی اجتماعی می تواند بر تصمیم های تعدیلی منابع مدیریتی اثرگذار باشد. ازین رو، شرکت هایی با سرمایه اجتماعی بالاتر تقارن کمتری در رفتار هزینه ها نشان می دهند. بنابراین، سرمایه اجتماعی مدیران را از اتخاذ تصمیمات تعدیل کننده منابع فرصت طلبانه، که باعث چسبندگی هزینه ها می شود، بازمی دارد. بر پایه این استدلال، در پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و رفتار نامتقارن هزینه های شرکت پرداخته شد. بدین منظور، برای اندازه گیری سرمایه اجتماعی، از سه معیار ارتباطات اجتماعی و شغلی و سیاسی استفاده شد. آزمون فرضیه ها با استفاده از روش آماری تحلیل رگرسیون با داده های ترکیبی بر اساس اطلاعات 73 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1384 تا 1398 انجام شد. یافته های فرضیه اول پژوهش حاکی از آن بود که سرمایه اجتماعی از طریق کاهش انگیزه های فرصت طلبانه مدیران باعث کاهش رفتار نامتقارن هزینه ها می شود و در نتیجه چسبندگی هزینه ها در شرکت کاهش می یابد. همچنین، نتیجه فرضیه دوم حاکی از آن بود که سرمایه اجتماعی از طریق ارتباط اجتماعی مدیران با کارکنان باعث افزایش خوش بینی مدیریت می شود و در نتیجه چسبندگی هزینه ها در شرکت افزایش می یابد.

در سال های اخیر، در مقابل جریان های رایج توسعه عمرانی و اقتصادی در ایران، توجه به جنبه های اجتماعی و انسانی توسعه ذیل گفتمان عمومی توسعه مردمی یا اجتماع محور قوت گرفته است. در این گفتمان، توجه به تقویت سرمایه اجتماعی با هدف توانمندسازی تشکل های مردمی و قرار گرفتن آن ها در محور توسعه مد نظر قرار می گیرد. در این مطالعه کیفی، پنج نمونه موردی از مداخلات توسعه اجتماع محور در ایران از طریق مصاحبه عمیق با دست اندرکاران اصلی آن ها بررسی شد. پس از کدگذاری متن مصاحبه ها و گزارش های مرتبط، با استفاده از روش تحلیل تم، ابتدا ابعاد این مداخلات استخراج و نمونه ها در هر بعد مقایسه می شوند. سپس نشان داده می شود که مسایل مشترک توسعه اجتماع محور در ایران از چه جنسی است و چه تفاوتی با رویکردهای رایج در برنامه های توسعه در کشور دارد. در نهایت به این مهم پرداخته می شود که هر یک از پنج نمونه، با وجود شباهت ها، دارای مسیله و نظریه تغییر خاص خود هستند که پیش از این در پیشینه توسعه اجتماع محور به این تنوع در نظریات تغییر اشاره نشده است.

در عصر کنونی، بهره گیری و مدیریت بهینه منابع سازمانی، به ویژه سرمایه انسانی، در مقام مهم ترین سرمایه سازمانی، ضروری است و سازمان ها باید رویکردی راهبردی به هم سویی بین اقدامات مدیریت منابع انسانی و مدیریت محیط زیست داشته باشند. از سوی دیگر، در صورت اجرای موفقیت آمیز مدیریت منابع انسانی سبز می توان سرمایه اجتماعی را در سازمان ایجاد کرد و از مزایای آن بهره گرفت. ازین رو، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر مدیریت منابع انسانی سبز و سرمایه اجتماعی بر رفتار زیست محیطی است. در این زمینه، نقش سرمایه اجتماعی به منزله متغیر مستقل و نیز متغیر میانجی بررسی می شود. پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها از نوع توصیفی است. جامعه آماری پژوهش را شرکت های فعال در صنعت پتروشیمی پارس جنوبی تشکیل داده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه در مقیاس پنج درجه ای لیکرت بود. روایی پرسشنامه از نظر محتوایی و سازه بررسی و پایایی نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (93/0) محاسبه شد. داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و LISREL تحلیل شدند و نتایج تحلیل داده ها نشان داد مدیریت منابع انسانی سبز بر رفتار زیست محیطی و سرمایه اجتماعی تاثیر مثبت و معنادار می گذارد. نتایج پژوهش نشان داد سرمایه اجتماعی بر رفتار زیست محیطی تاثیر معنادار ندارد؛ اما، بین مدیریت منابع انسانی سبز و رفتار زیست محیطی نقش میانجی گری مثبت بازی می کند.

یکی از اختلالات روان شناختی مخرب بر عملکرد کارکنان به وجود آمدن نگرش منفی به سازمان است که از آن به پارانویید (بدبینی) سازمانی تعبیر می شود. سازمان ها برای ممانعت از شکل گیری این پدیده می توانند از مفاهیم شفافیت سازمانی و سرمایه اجتماعی استفاده کنند. پژوهش حاضر با هدف مدیریت پارانویید سازمانی با تاکید بر متغیرهای شفافیت سازمانی و سرمایه اجتماعی انجام شد که از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی همبستگی است. جامعه آماری پژوهش را تعدادی از کارکنان سازمان های دولتی استان مازندران تشکیل دادند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای تعداد 191 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه بود که پایایی و روایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی و توسط استادان و خبرگان آشنا به موضوع تایید شد. تجزیه وتحلیل داده ها نیز به وسیله آزمون همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری به وسیله نرم افزارهای SPSS و PLS انجام گرفت. یافته های مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد همه مسیرها از شفافیت سازمانی و سرمایه اجتماعی بر مدیریت پارانویید سازمانی و همچنین از مسیر شفافیت سازمانی از طریق متغیر میانجی سرمایه اجتماعی بر مدیریت پارانویید سازمانی معنادار بوده و روابط بین آن ها تایید می شود و می توان نتیجه گرفت سرمایه گذاری بر سرمایه اجتماعی در کنار شفافیت سازمانی می تواند به مدیریت پارانویید سازمانی کارکنان کمک کند.

سرمایه اجتماعی یک هنجار اجتماعی است که شبکه روابط اجتماعی و همکاری بین انسان ها را تقویت می کند. در روابط اجتماعی زیبایی فردی پسندیده و قابل توجه است. زیرا شبکه روابط اجتماعی افراد را گسترش می دهد و موفقیت های اجتماعی نسبتا بیشتری برای فرد به ارمغان می آورد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی شاخص های زیبایی فردی موثر در گسترش سرمایه اجتماعی انجام شده است. پژوهش حاضر کاربردی و توصیفی است. برای جمع آوری داده ها، از پرسشنامه های تهیه شده مبتنی بر روش های تصمیم گیری چندشاخصه استفاده شد که خبرگان دانشگاه شیراز آن را تکمیل کردند. داده ها با رویکرد ترکیبی دیمتل و ANP در فضای فازی تحلیل شد. نتایج نشان داد عوامل پنهان زیبایی فردی نسبت به عوامل آشکار در گسترش سرمایه اجتماعی افراد موثرترند. همچنین، نتایج مطالعه نشان داد، میان عوامل، شنونده خوب بودن با وزن 178/0 و تفکر مثبت با وزن 168/0 بیشترین تاثیر را بر گسترش سرمایه اجتماعی افراد می گذارند.

امروزه پاسخگویی به نیازهای اجتماعی جامعه و رعایت اصول اخلاقی کسب وکار از الزاماتی است که سازمان ها جهت افزایش مشروعیت خود به آن نیازمندند. این مهم در سایه توسعه سرمایه اجتماعی سازمان امکان پذیر است. بر این اساس، این پژوهش به منظور بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر پاسخگویی اجتماعی با تاکید بر نقش اخلاق کسب وکار انجام شد. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی است و در زمره پژوهش های توصیفی از نوع همبستگی به شمار می رود. جامعه آماری پژوهش مدیران و کارکنان شعب بانک های خصوصی استان ایلام بودند که از بین آن ها 203 نفر با بهره گیری از روش نمونه گیری تصادفی ساده، به عنوان نمونه، انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه استاندارد بود. تحلیل های آماری روی داده ها نیز، پس از تایید پایایی و روایی، با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری به انجام رسید. یافته ها، ضمن تایید برازش مدل پژوهش، نشان داد پاسخگویی اجتماعی به صورت مستقیم از سطح سرمایه اجتماعی و اخلاق کسب وکار تاثیر می پذیرد. علاوه بر آن، سرمایه اجتماعی به صورت غیر مستقیم و از طریق اخلاق کسب وکار بر پاسخگویی اجتماعی موثر است. بدین ترتیب، مدیران بانک ها می توانند از مفاهیم سرمایه اجتماعی و اخلاق کسب وکار برای تسهیل و ترغیب به پاسخگویی اجتماعی در بستر سازمان های خود استفاده کنند.