گیاه پزشکی
سال:1398 | دوره:42 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

Botryosphaeriaceae خانواده ای از قارچ ها است که دارای پراکندگی و دامنه میزبانی وسیعی می باشد. در بهار و تابستان سال 1395 مطالعه ای بر روی بیماری های شاخه و تنه درختان فندق در بابل (استان مازندران) انجام گردید که در آن نشانه های مشخصی مربوط به قارچ های خانواده Botryosphaeriaceae مانند شانکر و تغییر رنگ سکتور مانند بر روی برخی از درختان مشاهده گردید. بنابراین مطالعه حاضر با هدف شناسایی و تعیین بیماری زایی جدایه های Botryosphaeriaceae همراه با این علایم انجام شد. نمونه برداری از شاخه درختان بیمار انجام شد و جداسازی عوامل قارچی از بافت تغییر رنگ یافته چوب بر روی محیط PDA صورت گرفت. شناسایی جدایه ها بر اساس ویژگی های ریخت شناسی و تجزیه و تحلیل ترادف های مربوط به ژن tef-1α انجام گردید. آزمون بیماری زایی برای جدایه های منتخب بر روی شاخه های بریده شده فندق صورت گرفت. در این مطالعه، 31 جدایه با ویژگی های شبیه به Botryosphaeriaceae (رشد سریع و پرگنه های خاکستری تا تیره) از درختان فندق جداسازی گردید که بر اساس ویژگی های ریخت شناسی و تجزیه و تحلیل تبارشناسی مبتنی بر ژن tef1a به عنوان Botryosphaeria dothidea تشخیص داده شدند. جدایه های انتخاب شده برای آزمون بیماری زایی بعد از گذشت 45 روز باعث ایجاد تغییر رنگ بافت چوب بر روی شاخه های مایه زنی شده گردیدند. اگرچه برخی از گونه های Botryosphaeriaceae قبلا از درختان فندق با نشانه های زوال در دنیا گزارش شده اند، با این وجود این تحقیق اولین گزارش از وجود و بیماری زایی گونه B. dothidea بر روی درختان فندق در دنیا می باشد.

کنه تارتن دو لکه ای، Tetranychus urticae Koch یکی از آفات کلیدی می باشد که باعث آسیب به طیف گسترده ای از محصولات می شود. در پژوهش حاضر اثرات زیرکشندگی تیامتوکسام (آکتارا® ) در سه غلظت LC5، LC10 و LC20 بر پارامترهای زیستی کنه تارتن دو لکه ای در شرایط دمایی 2± 25 درجه سانتی گراد، رطوبت 5± 60 درصد و دوره نوری 16: 8 (روشنایی: تاریکی) ساعت بررسی شد. پارامترهای جدول زندگی، تولید مثلی و جمعیتی کنه T. urticae مورد بررسی قرار گرفت. داده های خام بر اساس روش آنالیزی جدول زندگی دو جنسی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصله، غلظت های زیرکشنده (LC20, LC10) تیامتوکسام، متوسط میزان باروری و طول دوره زندگی کنه های ماده را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است به طوری که میزان باروری و طول دوره زندگی از 1/61 تخم به ازای فرد و 71/23 روز در تیمار شاهد به 89/45 تخم به ازای فرد و 89/20 روز در تیمار LC20 کاهش یافت. نرخ ذاتی و متناهی افزایش جمعیت (λ , r) تحت تاثیر افزایش غلظت مصرفی قرار نگرفت. نرخ خالص تولیدمثل (R0)به کمترین میزان خود (71/36 نتاج/فرد) در تیمار LC20 رسید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که غلظت های زیرکشنده تیامتوکسام بر برخی از پارامترهای بیولوژیکی کنه T. urticae تاثیرگذار بوده و نتایج این مطالعه می تواند در طراحی برنامه های مدیریتی آفت مذکور مورد استفاده واقع گردد.

در کنترل بیولوژیک کاربردی ابتدایی ترین روش ارزیابی کارایی شکارگرها، استفاده از واکنش تابعی و پارامترهای حاصل از آن شامل قدرت جستجو (a) و زمان دستیابی (Th) به طعمه می باشد. در این تحقیق واکنش تابعی لارو سن یک تا چهار و نر و ماده بالغ کفشدوزک Nephus arcuatus مهمترین شکارگر شپشک Nipaecoccus viridis مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج، نوع واکنش تابعی برای لاروهای سن یک تا چهار و نر و ماده بالغ کفشدوزک به تراکم های مختلف پوره سن دو شپشک به ترتیب نوع دوم، دوم، سوم، سوم، دوم و دوم تعیین شد. مقدار پارامترهای a و Th برای لارو سن یک به ترتیب 1139/0 بر ساعت و 417/11 ساعت، سن دو 3237/0 بر ساعت و 7013/4 ساعت، نر بالغ 2233/0 برساعت و 4711/1 ساعت و ماده بالغ 2836/0 بر ساعت و 0198/1 ساعت تعیین شد. ضریب b و Th برای لارو سن سه 0195/0 برساعت و 7396/1 ساعت و سن چهار 00774/0 بر ساعت و 4912/0 ساعت براورد شد. حداکثر نرخ حمله در لارو سن چهار و سپس ماده و نر بالغ و به ترتیب 6/48، 5/23 و 3/16 طعمه تعیین شد. مقایسه پارامترها نشان داد قدرت جستجوگری افراد تفاوت معناداری در یافتن طعمه با یکدیگر ندارد اما زمان دستیابی به طور معناداری با افزایش سن لاروی از لارو سن یک تا چهار افزایش و در ماده ها بیشتر از نرها بود. بر اساس نتایچ بدست آمده، استفاده از لارو سن سه، چهار و ماده بالغ کفشدوزک در زمان بالا بودن جمعیت پوره سن دو شپشک می تواند کنترل موفقی در کاهش جمعیت آن فراهم آورد.

واکنش تابعی سنین سوم و چهارم لاروی، و حشرات کامل نر و ماده کفشدوزک PallasHarmonia axyridis در عکس العمل به شته توری Tinocallis kahawaluokalani Kirkaldy در شرایط آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفت. تراکم طعمه برای سنین سه، چهار، نر و ماده بالغ شامل 5، 10، 20، 30، 60، 80 و 120 عدد شته بود. تعداد طعمه های شکار شده توسط هر مرحله سنی در هر تراکم پس از 24 ساعت ثبت شد. بر اساس نتایج، در بالاترین تراکم، میانگین شته شکار شده در لاروهای سنین سه، چهار و بالغ های نر و ماده به ترتیب 5/50، 2/69، 75 و 9/83 عدد تعیین گردید. نتایج رگرسیون لجستیک در همه مراحل رشدی کفشدوزک نوع دوم واکنش تابعی را نشان داد. با استفاده از مدل راجرز پایین ترین قدرت جستجوگری (0560/0 بر ساعت) در سن سه لاروی و بالاترین (1370/0 بر ساعت) در کفشدوزک بالغ ماده بدست آمد. همچنین کوتاهترین و طولانی ترین زمان دستیابی به ترتیب در ماده بالغ (1821/0 ساعت) و سن سه لاروی (2870/0 ساعت) برآورد شد. با توجه به ویژگی های مثبت شکارگری از جمله پرخور بودن و توان جستجوگری بالای ماده های بالغ، کفشدوزک H. axyridis از ظرفیت شکارگری بالایی برخوردار بوده و می تواند در کاهش جمعیت شتهT. kahawaluokalani مؤثر واقع شود.

بلایت باکتریایی که توسط Xanthomonas oryzae pv. oryzae (Xoo) ایجاد می شود، یکی از مخرب ترین بیماری های برنج در مناطق کشت این محصول در دنیا به شمار می آید. گرچه کاربرد ترکیبات شیمیایی به طور معنی داری بیماری های گیاهی را کاهش می دهد، ولی کاشت ارقام مقاوم همچنان به عنوان موثرترین روش کنترل بیماری های گیاهی به حساب می آید. هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی مقاومت چهار رقم برنج هاشمی، لنجان، فیروزان و گیلانه به بیماری بلایت باکتریایی در شرایط اتاقک رشد بود. بعد از مایه زنی باکتری Xoo به فضای بین سلولی گیاهان (107 واحد تشکیل دهنده کلنی بر میلی لیتر آب سترون)، رشد جمعیت باکتری، پیشرفت علائم بیماری و همچنین اثرات تنش باکتری بر فعالیت آنزیم های سوپراکسیددیسموتاز، کاتالاز و پراکسیداز در برگ های ارقام مختلف برنج مطالعه شد. فعالیت آنتی اکسیدانی در برگ های آلوده 4، 8 و 12 روز پس از مایه زنی باکتری مورد بررسی قرار گرفت. چهارده و شانزده روز پس از مایه زنی، حداکثر جمعیت باکتری در برگ های رقم هاشمی و بعد از آن در رقم گیلانه و فیروزان توسعه پیدا کرد. حداکثر فعالیت آنزیم پراکسیداز، در رقم لنجان و 12 روز پس از مایه زنی مشاهده گردید. فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز در ارقام لنجان، گیلانه، هاشمی و فیروزان 12 روز پس از مایه زنی باکتری در مقایسه با گیاه شاهد در همین زمان به ترتیب 3/33، 5/23، 5/15 و 3/33 درصد افزایش یافت. مطالعه حاضر نشان داد که رقم هاشمی بر اساس دینامیک جمعیت باکتری Xoo در برگ های ارقام مختلف، بیماری زایی (درصد ناحیه نکروز برگ) و فعالیت آنتی اکسیدانی، حساس ترین رقم و رقم لنجان بیشترین مقاومت را در مقایسه با سه رقم دیگر به بلایت باکتریایی داشتند.

اخیراً تحقیقات زیادی در رابطه با کاربرد اسانس های گیاهی یا اجزای سازنده آن ها به عنوان جایگزین ایمن برای سموم شیمیایی متداول انجام شده است. در این مطالعه اثرات زیستی اسانس 14 گونه گیاهی شامل نعناع فلفلی، کلپوره، رزماری، نعناع گربه ای، پونه، ریحان، نعناع خوراکی، بادرشبویه، مرزه خوزستانی، مرزنگوش، مورد، اکالیپتوس، شیشه شور و جاشیر روی پوره سن یک و حشرات بالغ شپشک آردآلود پنبه در شرایط آزمایشگاهی در دمای 1± 25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی ارزیابی شد. اسانس های گیاهی با استفاده از دستگاه کلونجر و با روش تقطیر با آب استخراج شدند. در این پژوهش مشخص شد که اسانس پونه، نعناع فلفلی، نعناع خوراکی و نعناع گربه ای روی پوره سن یک با LC50 معادل 49/113، 74/129، 04/163 و 05/193 پی پی ام بیشترین کشندگی را داشتند. همچنین اسانس گیاهان پونه، نعناع فلفلی، جاشیر و مرزه خوزستانی به ترتیب با LC50 معادل 12/370، 58/400، 87/413 و 81/430 پی پی ام بیشترین کشندگی را روی بالغین شپشک داشتند. اسانس پونه در غلظت LC30 و LC40 به ترتیب با 33/83 و 33/93 درصد دورکنندگی دارای بیشترین خاصیت دورکنندگی روی حشرات بالغ بود. در آزمایش بررسی دوام اسانس ها روی پوره سن یک و حشرات بالغ شپشک آردآلود پنبه، مشخص شد که با گذشت زمان اثر سمیت اسانس ها کاهش می یابد. اسانس گیاه پونه بالاترین دوام را روی پوره سن یک (97/9 روز) و حشرات بالغ شپشک (74/17 روز) داشت. بر اساس نتایج به دست آمده، در بین اسانس های مورد مطالعه، بیشترین اثر حشره کشی در اسانس پونه مشاهده گردید.

کرم گلوگاه انار Ectomyelois ceratoniae Zeller (Lepidoptera: Pyralidae)، آفتی کلیدی در ایران و بسیاری از مناطق جهان بوده و خسارت آن روی اکثر محصولات اقتصادی می باشد. این مطالعه به منظور تعیین رژیم غذایی بهینه برای پرورش انبوه این حشره در راستای انجام کارآمد طرح های کنترل بیولوژیک و به ویژه روش نابارورسازی حشرات انجام شد. در بررسی حاضر اثر چهار رژیم غذایی شامل خمیر انار، خمیر سیب، رژیم های غذایی نیمه مصنوعی و مصنوعی بر پارامترهای زیستی این حشره بررسی شد. نتایج نشان داد که طولانی ترین و کوتاهترین طول دوره ی نابالغ آفت به ترتیب روی رژیم های خمیر انار و غذای مصنوعی مشاهده شد. هم چنین، باروری روی تیمارهای خمیر انار و خمیر سیب به طور معنی داری کمتر از رژیم غذایی مصنوعی بود. هم چنین، طول عمر حشرات کامل نر و ماده روی رژیم غذایی نیمه مصنوعی بیشتر از خمیر انار بود. کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) روی خمیر انار (031/0 بر روز) و بیشترین آن روی غذای مصنوعی (121/0 بر روز) بدست آمد. هم چنین بیشترین وزن لاروی، شفیرگی و نرخ رشد نسبی روی تیمار خمیر انار بود. بر اساس نتایج به دست آمده و علی رغم بالاتر بودن برخی مشخصه های کارایی و تناسب حشره روی جیره مصنوعی، خمیر انار به دلیل بالا بودن برخی از شاخص های مهم کارایی حشره تغذیه کننده از آن، صرفه اقتصادی قابل ملاحظه نسبت به جیره مصنوعی و نیز انتخاب طبیعی آن توسط آفت به عنوان میزبان ارحج، ارزش مطالعات بیشتر را به منظور معرفی به عنوان جیره مناسب برای پرورش انبوه کرم گلوگاه انار دارا می باشد.