پژوهش در پزشکی
سال:1379 | دوره:24 | شماره:2 |تعداد مقالات:14

با توجه به اینکه ناآگاهی از مسایل تغذیه ای یکی از علل سو تغذیه می باشد و رابطان بهداشتی از جمله افراد مناسب برای آموزش مسایل بهداشتی در جامعه شهری هستند، این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش تغذیه (تاثیر آموزش مدول آموزشی تدوین شده) بر میزان آگاهی و نحوه نگرش تغذیه ای رابطان بهداشتی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1377 انجام شد. این مطالعه یک بررسی مداخله ای (Interventional) - تجربی و روش مطالعه کارآزمایی میدانی (Field Trial) بود. این بررسی، 121 نفر از رابطان بهداشتی مراکز بهداشتی - درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران را که با نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند، در بر می گرفت. میانگین آگاهی تغذیه ای گروههای شاهد (67.04±12.74) و مداخله ای (68.08±7.93) قبل از اجرای برنامه آموزشی تفاوت معنی داری با همدیگر نداشتند (P=0.59). میانگین نگرش گروههای شاهد (36.62±5.03) و مداخله (37.28±5.93) نیز یکسان بود. پس از اجرای برنامه آموزشی تغییرات امتیاز آگاهی در گروه مداخله اختلاف معنی داری با گروه شاهد داشت (گروه شاهد: 67.4±12.74)، در مقابل گروه مداخله: (P=0.001, 92.16±5.59). تفاضل میانگین امتیاز آگاهی قبل و بعد از آموزش در گروه مداخله (25.12±12.58) و در گروه شاهد (1.52±9.21)، نیز از نظر آماری معنی دار بود (P=0.001). بعلاوه، در گروه مداخله تغییرات امتیاز نگرش قبل و بعد از مداخله آموزشی معنی دار بود. ) 37.41±5.88، در برابر 43.98±2.61، (P=0.001؛ در حالی که تغییرات امتیاز نگرش قبل و بعد از آموزش در گروه شاهد تفاوت معنی داری را نشان نداد (37.52±5.15 در مقابل 36.18±4.60). اختلاف میانگین نگرش قبل و بعد از آموزش در گروه مداخله (6.56±6.54) و در گروه شاهد (-1.34±5.05) امتیاز بود. اختلاف میانگین نگرش در گروه مداخله و شاهد از نظر آماری معنی دار بود (P=0.001). با توجه به نتایج این پژوهش، اثر مثبت اجرای برنامه های مدون آموزشی بر میزان آگاهی و نحوه نگرش تغذیه ای گروههای مختلف رابطان بهداشتی روشن می شود. نتایج این بررسی یادآور لزوم و اثربخشی اجرای برنامه های آموزش تغذیه برای تمامی گروههای رابطان بهداشتی در نظام خدمات بهداشتی و درمانی کشور است.

استئوآرتریت زانو شایعترین بیماری مفصلی انسان و یکی از مهمترین علت ناتوانی در سالمندان است. بررسی های اپیدمیولوژیک نشان می دهد که این بیماری در زنان شایع تر و شدیدتر است. مطالعه حاضر با توجه به دخالت احتمالی استروژن در اتیوپاتوژنز استئوآرتریت به منظور بررسی ارتباط استئوآرتریت زانو با حاملگی های قبلی انجام شده است. در این مطالعه مورد - شاهدی 194 بیمار مبتلا به استئوآرتریت زانو با 194 شاهد پس از جور شدن در فاصله سنی ±5 سال از نظر نمایه توده بدنی (BMI) و تعداد حاملگی های قبلی مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین تعداد دفعات بارداری و BMI در دو گروه با آزمون t مقایسه شد و نسبت احتمال تطبیق شده (Adjusted odds ratio) برای استئوآرتریت زانو پس از حذف اثر نمایه توده بدنی با مدل رگرسیونی چند گانه لجستیک برآورد شد.نتایج این مطالعه نشان می دهد که اختلاف معنی داری بین تعداد حاملگی ها در بیماران (7±3) و شاهدان (6±3) وجود دارد (P=0.005). نسبت احتمال تطبیق شده ابتلا به استئوآرتریت زانو برای بیش از شش حاملگی (نسبت به شش حاملگی و کمتر) برابر 1.95 )حدود اطمینان 95 درصد، 1.24-3.16، (P=0.003 است. این مطالعه نشان می دهد که استئوآرتریت زانو با حاملگی های قبلی ارتباط دارد و در موارد بیش از شش حاملگی خطر استئوآرتریت زانو تقریبا دو برابر می شود.

با عنایت به اهمیت لنفوم به عنوان یک بیماری بدخیم در نظر گرفتن این نکته که این بیماری 10 درصد علل مرگ و میر کودکان را تشکیل می دهد و بدین ترتیب بعد از لوسمی و تومورهای مغزی در مکان سوم بدخیمیهای اطفال قرار می گیرد و با توجه به این مطلب که لنفومهای غیرهوچکینی گروه بزرگی از لنفومهای دوران کودکی را تشکیل می دهند، شناخت هر چه بیشتر ویژگیهای بالینی و آسیب شناختی مربوط به این بیماری ضروری می باشد.درگیری تعداد زیادی از بیماران در کودکی و نوجوانی علاوه بر آسیبهای روانی و اجتماعی به بیمار و خانواده وی، این بیماری را از نظر پیامدهای اقتصادی نیز حایز اهمیت می سازد.لذا بر آن شدیم با مطالعه در این زمینه ضمن افزایش سطح آگاهی، نتایج به دست آمده را با دستاوردهای مشابه در کتابهای مرجع و مقالات معتبر خارجی مقایسه کنیم و در صورت هماهنگی آنها، با اطمینان بیشتری از آن منابع جهت توسعه و پیشرفت تحقیقات در این مورد در کشورمان استفاده نماییم.بدین ترتیب امکان تشخیص سریع و پیامد آن، درمان مبتلایان فراهم می شود که این مهم، به نوبه خود، سبب افزایش طول عمر بیماران خواهد شد.پژوهش حاضر به روش توصیفی - بنیادی روی 60 بیمار 0-14 ساله مبتلا به لنفوم غیرهوچکینی مراجعه کننده به مرکز آموزشی - درمانی کودکان مفید طی سالهای 1369-1375 صورت گرفته است. متغیرهای تحقیق یعنی نوع تومور، جنس، محل درگیری و درجه بندی (Grading) تعیین شدند.52 نفر (86.6 درصد) از بیماران به لنفوم با درجه بالا مبتلا بودند.39 نفر (65 درصد) علائم لنفوم بورکیت را نشان می دادند.42 بیمار (70 درصد) پسر و 30 نفر (50 درصد) از بیماران زیر پنج سال بودند. درگیری خارج عقده ای (Extranodal)  در 36 نفر (60 درصد) از بیماران دیده شد که به صورت ایلئوم، گلو و بینی، تخمدان، فک، روده کوچک و آپاندیس را درگیر کرده بود.نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد بیماران مورد مطالعه، از نظر نوع لنفوم، سن، جنس و محل درگیری با آنچه که در این زمینه در کتابهای مرجع و مقالات معتبر خارجی آمده است، هماهنگ بوده، این نکته استفاده از آن منابع را جهت مطالعات گسترده تر و پیشرفت هر چه بیشتر تحقیقات در این زمینه در کشورمان امکان پذیرتر می سازد.

بوروکراسی نظام اداری و کاغذ بازیهای غیرضروری از عواملی است که امروزه کاهش آن به عنوان یکی از راه کارهای اصلی جهت کارآیی بیشتر سیستمهای اداری مورد توجه قرار گرفته است. در شبکه های بهداشتی - درمانی که امروزه وظیفه ارایه خدمات مختلف بهداشتی - درمانی را در سطح کشور به عهده دارد، یکی از سیاستهای عمده پیشنهادی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کاهش بوروکراسی نظام اداری و تمرکز زدایی می باشد. در راستای اجرای این سیاست مرکز بهداشت استان چهارمحال و بختیاری طرحی با عنوان "ارتقا کارآئی نظام اداری و مالی و تدارکاتی شبکه بهداشت و درمان شهرستان از طریق برقراری تسهیلات اداری و مالی" را در شبکه بهداشتی - درمانی بروجن که یکی از شبکه های تابعه می باشد، از سال 1373 به مرحله اجرا در آورد. در این طرح ابتدا شاخصها در سه مقیاس "شاخصهای اشاره کننده به بوروکراسی اداری و مقررات دست و پا گیر"، "شاخصهای اشاره کننده به عدم تمرکز در شبکه به منظور اعمال مدیریت پزشک در مراکز بهداشتی - درمانی" و "هزینه های مربوط به مقررات اداری" به منظور بررسی وضعیت مدیریت متمرکز و بوروکراسی اداری در شبکه ها طراحی شده و وضعیت موجود در شبکه ها سنجیده شد. سپس با طراحی یک سری تسهیلات و دستورهای اداری و مالی و آموزش کارکنان جهت آشنایی آنان با تسهیلات جدید جهت پیاده کردن اهداف طرح در شبکه ها اقدامات عملی صورت گرفت. در آخر نیز شاخصهای بررسی شده در مرحله اول به منظور بررسی میزان کارآیی طرح مورد تحقیق قرار گرفتند. نتیجه نهایی نشان دهنده بهبود چشمگیر شاخصها در سه مقیاس یاد شده می باشد.

فشار خون بالا در سه ماهه سوم بارداری زنان جوان، نولی پار و کم درآمد در گزارشهای متعدد تایید شده است که این امر، احتمال خطر بروز پره اکلامپسی را افزایش می دهد. شناخت بیشتر نقش مواد مغذی به ویژه کلسیم نشان داده است که این ماده معدنی در تنظیم فشارخون نقش مهمی دارد و دریافت مقادیر مناسب آن در پیشگیری از فزونی فشارخون به ویژه در دوران بارداری می تواند بسیار موثر باشد. این پژوهش به منظور مطالعه اثر یک گرم کلسیم تکمیلی (به شکل کربنات کلسیم) بر فشارخون زنان باردار جوان صورت گرفت. بررسی روی 58 زن حامله مراجعه کننده به مرکز آموزشی - درمانی مهدیه تهران انجام شد. نمونه ها به صورت متوالی (Sequential) از بین زنان کمتر از 25 سال با حاملگی اول، فاقد بیماری، بدون مصرف دارو (به استثنای مکمل آهن) و با فشارخون کمتر از 140.90 میلی متر Hg انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه مورد و شاهد تقسیم شدند. این افراد به صورت دو سوکور از هفته 26 تا پایان بارداری کلسیم یا دارونما دریافت کردند. نتایج نشان داد که کلسیم تکمیلی به طور معنی داری (P<0.01) مانع از افزایش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در گروه مورد شده، تفاوت تغییرات فشار خون در این گروه - در مقایسه با گروه شاهد - به ترتیب 3.7 و 6.1 میلی متر Hg و در سطح معنی دار است. میزان دریافت کلسیم و فسفر از منابع غذایی در هر دو گروه کمتر از میزان توصیه شده روزانه (Recommended Dietary Allowances) بود. به طور کلی، این بررسی نشان داد که مصرف روزانه یک گرم کلسیم تکمیلی می تواند موجب کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک به میزان 44.83 درصد شود و بنظر می رسد این کاهش بتواند در کاهش خطر بروز فشار خون بالا در زنان باردار نقش مهمی داشته باشد.

تیروییدیت بعد از زایمان یکی از بیماریهای خود ایمنی تیرویید است که طی سال اول بعد از زایمان بروز می کند.این بیماری با ایجاد دوره های گذرای پرکاری و کم کاری تیرویید باعث خواهد شد مشکلات جسمی و روحی مادر بروز کند.تعدادی از مادران نیز به کم کاری دایم تیرویید مبتلا خواهند شد.به دلیل آنکه شیوع بیماری و سیر آن قبلا در ایران بررسی نشده بود، این مطالعه در سالهای 1377-78 در تهران انجام پذیرفت.روش بررسی: 1040 نفر از مادران مراجعه کننده به 5 مرکز بهداشتی - درمانی تهران مورد بررسی قرار گرفتند.در هر فرد علایم کم کاری، پرکاری، وجود گواتر بر اساس تقسیم بندی سازمان جهانی بهداشت و آزمایشهای T3، T4،RT3U ، TSH،Anti tg  وAnti tpo  در ماه سوم و نیز 4.5، 6 و 9 ماهگی پس از زایمان بررسی شد.افرادی که از نظر آزمایشگاهی، عملکرد تیرویید آنان دچار اختلال بود در گروه بیمار و سایر افراد در گروه شاهد قرار گرفتند.در گروه بیمار در هر مراجعه سونوگرافی تیرویید انجام و با گروه شاهد مقایسه شد.نتایج: شیوع تیروییدیت در گروه مورد مطالعه 11.4 درصد بود. از این تعداد، 68 نفر مبتلا به کم کاری، 42 نفر مبتلا به پرکاری ایزوله تیرویید و 9 نفر ابتدا پرکار و سپس کم کار تشخیص داده شدند. طی مطالعه یک بیمار نیز مبتلا به گریوز تشخیص داده شد. از گروه بیماران مبتلا به کم کاری، 33 نفر به علت شدت علایم به درمان با لووتیروکسین نیاز داشتند و از این گروه 6 نفر پس از قطع درمان در ماه دوازدهم بعد از زایمان TSH بار دیگر به حد کم کاری تیرویید رسید. گواتر قابل مشاهده در 21.8 درصد گروه بیمار و 6.7 درصد گروه شاهد دیده شد (P<0.001). درصد پادتن مثبت ضد تیرویید در دو گروه بیمار و شاهد برای Anti tpo  به ترتیب 61.5 و 19 و برای 58 Anti tg و 6 درصد بود (P<0.001).تغییرات خاص سونوگرافی به صورت هیپواکوژنیسیتی و ناهمگنی بافت تیرویید در بیش از 96 درصد گروه بیمار و کمتر از 7 درصد گروه شاهد وجود داشت (P<0.001). بین بروز تیروییدیت و پیشینه بیماریهای تیرویید در فرد و یا خانواده، سن مادر، جنس نوزاد، شیردهی و تعداد زایمانهای مادر ارتباط معنی داری به دست نیامد.نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که تیروییدیت بعد از زایمان در تهران از شیوع نسبتا بالایی برخوردار است. کم کاری تیرویید مادران اغلب به درمان نیاز دارد و گروهی نیز مبتلا به کم کاری دایم تیرویید خواهند شد.

نارسایی مزمن کلیه در کودکان و شیرخواران شایع نیست و از لحاظ شیوع بیماری اولیه در نقاط مختلف جغرافیایی قدری متفاوت است. در این مطالعه که روی 180 کودک 3 ماهه تا 15 ساله، بین سالهای 1365 تا 1375 در شیراز صورت گرفت، سن متوسط بیماران 8.6±4.2 سال و نسبت پسر به دختر برابر 1.57 بود. علل نارسایی مزمن کلیه به ترتیب شیوع عبارتند از: رفلاکس نفروپاتی (25 درصد)، بیماریهای گلومرولی (15 درصد)، بیماریهای ارثی (15 درصد)، سنگ کلیه و نفروکلسینوز (12 درصد)، پیلونفریت بدون رفلاکس و یا عوامل مستعد کننده دیگر (9 درصد)، اشکالات عروقی (8 درصد)، هیپوپلازی یا دیسپلازی (3 درصد) و علل ناشناخته یا متفرقه (14 درصد) بود. در 56 درصد از بیماران دچار رفلاکس نفروپاتی، علت رفلاکس مشخص نشد و عنوان رفلاکس اولیه در نظر گرفته شد. شیوع بیماری با افزایش سن ارتباط مستقیم داشت، به طوری که در شیرخواران 11.1 درصد و در بین 10 تا 15 سالگی به 38.4 درصد می رسید.نتیجه: رفلاکس نفروپاتی شایعترین علت و سنگ کلیه به عنوان یکی از علل نسبتا شایع نارسایی مزمن کلیه کودکان در بخش کودکان دانشگاه علوم پزشکی شیراز می باشد که با گزارشهای منتشر شده از کشورهای اروپایی کاملا متفاوت است.

اختلال های ناشی از کمبود ید در ایران شناخته شد و برنامه کشوری کنترل این اختلالات از سال 1368 به مرحله اجرا درآمد. به منظور پایش برنامه کشوری مبارزه با کمبود ید در سال 1375، این بررسی در دانش آموزان 8 تا 10 ساله سراسر کشور انجام شد و یافته های مربوط به غلظت هورمون های تیرویید در این گزارش آورده شده است. از مجموعه 36178 نفر که به روش احتمال بر مبنای اندازه (PPS) از 26 استان کشور جهت بررسی گواتر انتخاب شده بودند، از 2836 نفر آنان یک نمونه خون جهت اندازه گیری T3,T4 و TSH به روش ایمونواسی و جذب  T3 توسط رزین و یک نمونه ادرار برای اندازه گیری ید ادرار به روش هضم دریافت شد. میانگین  T3,T4و  TSHسرم به ترتیب 9.7±2.1 μg/dl، 159±63 ng/dl و μU/ml 2.2±2.7 بود. بین دو جنس و نیز بین دانش آموزان شهر و روستا تفاوتی مشاهده نشد. در کل دانش آموزان 8 نفری دارای  T4بالاتر از 13.5 μg/dl همزمان با  T3بالاتر از 240 نانوگرم در دسی لیتر بودند که در 7 نفرشان افزایش T4 و  T3به دلیل زیادیTBG  و FT4I و FT3I آنان طبیعی بود. یک نفر دچار پرکاری تیرویید بود. در 3.9 درصد کل دانش آموزان TSH بالاتر از  5μU/mlولی  TSHبیشتر آنان بین 5.1 تا 7 بود. در 9 نفر  TSHبالاتر از  10μU/mlبود که 7 نفر آنان دارایT4  و FT4I  طبیعی و کم کاری زیر بالینی تیرویید داشتند. در دو نفر افزایش  TSHهمراه با کاهش T4 و FT4I بود. متوسط ید ادرار 20.5μg/dl بود و بین دو جنس و دانش آموزان شهر و روستا تفاوت معنی داری دیده نشد. این بررسی نشان می دهد که یدرسانی در کشور در حد مطلوب می باشد و در گروه سنی 8 تا 10 سال افزایش در شیوع پرکاری و کم کاری تیرویید مشاهده نشد.

به منظور تعیین میزان شیوع انگلهای روده ای در بین دانش آموزان دبستانهای این شهرستان از مهر ماه 1371 لغایت خرداد 1372، 1902 دانش آموز که به طور تصادفی از 22 مدرسه این شهرستان در مناطق شهری و روستایی انتخاب شده بودند مورد آزمایش قرار گرفتند. از تعداد 1902 دانش آموز 58 درصد پسر و 42 درصد دختر بودند. پس از تکمیل پرسشنامه از دانش آموزان انتخابی، نمونه مدفوع تازه جمع آوری شد و به روش مستقیم و تغلیظ با فرمل اتر - از لحاظ وجود یا عدم وجود انگل و همچنین تعیین نوع انگلها - مورد مطالعه قرار گرفتند. سن افراد مورد آزمایش بین 6 تا 15 و میانگین آن 9.3 سال بود. میزان آلودگی اعم از انگل بیماریزا در دختران 69 و در پسران 64 درصد شیوع داشت (P<0.005). از نظر تک یاخته های بیماریزا، ژیاردیا با 26 درصد (شهری 22 و روستایی 28.4 درصد)، آمیب هیستولیتیکا با 6.7 درصد (شهری 5.6 و روستایی 7.3 درصد) در منطقه شایع بود. از تک یاخته های غیربیماریزا آمیب کولی 27.8، ید آموبابوتچلی 12.1، اندولیماکس نانا 7.8 کیلو، ماستیکس مسنیلی 6.5، دی آنتامبافراژلیس 4.9، تریکوموناس هومینیس 2 درصد شایع بود. از کرمها هیمنولیپیس نانا با 8 درصد (شهری 6 و روستایی 9 درصد)، اکسیور 3 درصد (شهری 1.8 و روستایی 3.5 درصد)، آسکاریس 2.5 درصد (شهری 2 و روستایی 2.5 درصد)، تریکوسفال 1 درصد (شهری 1.2 و روستایی 0.8 درصد)، دیکروسلیوم 0.3 درصد، تنیا و کرمهای قلابدار 0.2 درصد، تریکوسترونژیلوس و فاسیولا 0.1 درصد شایع بودند. در این بررسی بالا بودن میزان شیوع تک یاخته بیماریزا ژیاردیا و تک یاخته غیربیماریزا آمیب کولی چشم گیر است.

زمینه: اسهال یکی از علل شایع بیماریزایی و مرگ و میر در کودکان می باشد. شیگلا از علل مهم اسهالهای باکتریایی و خونی کودکان است. هدف: این مطالعه پژوهشی به منظور شناسایی وضعیت اپیدمیولوژیک کودکان مبتلا به شیگلوز بستری شده در تنها مرکز آموزشی - درمانی کودکان قدس شهرستان قزوین بین سالهای 1375-76 انجام گرفت. مواد و روشها: در این مطالعه پژوهشی تمام کودکانی که با تشخیص شیگلوز که در بیمارستان یاد شده بستری شدند و در کشت مدفوع آنان شیگلا رشد کرده بود، مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات لازم از پرونده های بیماران استخراج شد. یافته ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که از 166 کودک مبتلا به شیگلوز 85 نفر (51.2 درصد) مذکر و 81 نفر (48.8 درصد) آنان مونث بودند. بیشترین سن ابتلا در کودکان 1-4 ساله، 65.7 درصد بود. بیشترین شیوع بیماری در فصل تابستان و کمترین شیوع در فصل زمستان مشاهده شد. علایم بالینی به ترتیب شیوع شامل تب، 91.6 درصد؛ اسهال، 89.5 درصد؛ استفراغ، 73.5 درصد؛ تشنج، 36.8 درصد؛ و کم آبی 15.7 درصد بود. اسهال خونی در 37 درصد موارد و اسهال آبکی در 63 درصد بیماران دیده شد. اسمیر مدفوع غیرطبیعی در 80.1 درصد بیماران و باندیمی در 58.1 درصد موارد مشاهده شد. در آنتی بیوگرام انجام شده بیشترین حساسیت به اسید نالیدیکسیک 98.7 درصد و بیشترین مقاومت به آمپی سیلین 91.8 درصد وجود داشت. نتیجه گیری: در بیماران گرفتار اسهال با علایم عمومی بایستی شیگلوز را مدنظر داشت. بیشترین حساسیت دارویی شیگلا به اسید نالیدیکسیک است.

وزن نوزاد هنگام تولد در مرگ و میر نوزادان و دوران بعد از نوزادی عامل تعیین کننده مهمی محسوب می شود. افزایش وزن مادر در دوران بارداری یکی از عوامل مهمی است که بر وزن نوزاد موقع تولد و در نتیجه مرگ و میر و بیماریزایی نوزاد تاثیر می گذارد. هدف این تحقیق آن است که مشخص شود که چگونه تغییرات وزن مادر بر وزن نوزاد موقع تولد تاثیر می گذارد. تحقیق به روش توصیفی روی زنانی که از اول مهر 1376 تا پایان آذر 1377 در بیمارستان مهدیه زایمان کردند انجام گرفت. افراد مورد مطالعه 354 زن بودند که زایمان ترم داشتند و نتایج زیر به دست آمد: میانگین وزن موقع تولد نوزادان 3260 گرم و میانگین افزایش وزن مادر طی دوران بارداری 9.16 کیلوگرم بود. در زنان با حاملگی اول با افزایش وزن مادر طی دوران بارداری از احتمال تولد نوزادان با وزن کم موقع تولد (کمتر از 2500 گرم) کاسته شده، بر احتمال تولد نوزادان با وزن زیاد موقع تولد (بیشتر از 4000 گرم) افزوده گردید (P<0.0005) ولی در زنان چندزا این هماهنگی وجود نداشت و از نظر آماری معنی دار نبود.