تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1398 | دوره:35 | شماره:6 (پیاپی 98) |تعداد مقالات:13

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر ترکیب های پلی فنولیک آب میوه انار (Punica granatum L. ) (محتوی فنل تام، فلاونوئید تام و سیانیدین-3-گلوکوزاید) و همچنین عملکرد میوه، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار (سطوح آبیاری در پلات اصلی و ژنوتیپ های انار در پلات فرعی) اجرا شد. براساس نتایج بدست آمده، تنش خشکی منجر به افزایش محتوی ترکیب های پلی فنولیک آب میوه (P<0. 05) و کاهش عملکرد میوه (P<0. 05) در مقایسه با شرایط عدم تنش (FC 5± 75%) گردید. باوجوداین اعمال تنش ملایم (FC 5± 55%) در مقایسه با تنش شدید (FC 5± 35%) منجر به اُفت کمتر در عملکرد میوه شد (P<0. 05). همچنین نتایج نشان داد که ارقام مورد بررسی می توانند به عنوان منبع غنی از ترکیب های فنولی مورد توجه قرار گیرند؛ باوجوداین بیشترین تفاوت ارقام در سطوح مختلف آبیاری در محتوی سیانیدین-3-گلوکوزاید بود. از سوی دیگر براساس تجزیه به مؤلفه های اصلی، در شرایط عدم تنش و تنش ملایم، ژنوتیپ های Agha Mohamad Ali (AMA)، Pust Sefid Torsh (PST)، Malas Torshe Saveh (MTS) و Malas Shirine Saveh (MSS) را می توان به دلیل عملکرد بالای میوه و ترکیب های پلی فنولیک به عنوان ژنوتیپ های برتر و غنی از مواد آنتی اکسیدانی طبیعی در صنایع غذایی و دارویی پیشنهاد نمود. در مجموع، به دلیل اهمیت قابلیت عملکرد تحت تنش خشکی، تیمار تنش خشکی ملایم (FC 5± 55%) را می توان به عنوان سطح متعادلی از تنش به منظور دستیابی به سطح قابل قبولی از متابولیت های ثانویه به ویژه سیانیدین-3-گلوکوزاید و عملکرد میوه در منطقه ساوه معرفی کرد.

درمنه کوهی (. Artemisia aucheri Boiss) گیاهی دارویی متعلق به خانواده Asteraceae بوده که اثرهای ضد میکروبی آن به فراوانی بررسی شده است. اطلاعات محدودی در مورد اثر عصاره هگزانی این گیاه بر شرایط تخمیر ایجاد شده توسط میکروارگانیسم های شکمبه ای (باکتری ها، قارچ ها و پروتوزوآ) وجود دارد. ازاین رو، این پژوهش با هدف بررسی عصاره هگزانی استخراج شده از درمنه کوهی با سوکسله (در چهار سطح صفر (شاهد)، 150، 300 و 450 میلی گرم/لیتر) بر ویژگی های تخمیری، فراسنجه های تولید گاز و قابلیت هضم آزمایشگاهی یک جیره تهیه شده برای بره های پرواری در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. با افزایش سطح عصاره به محیط کشت، pH و اسیدهای چرب فرّار کل (TVFA) نسبت به تیمار شاهد (به صورت خطی) به ترتیب کاهش و افزایش یافتند. بیشترین مقدار فراسنجه های تولید گاز (قابلیت تولید گاز، تولید تجمعی گاز در زمان های 48 و 72 ساعت) و کمترین مقدار ثابت میزان تولید گاز (cgas)، ضریب تفکیک پذیری و بازده سنتز توده میکروبی نیز در سطح 450 میلی گرم/لیتر عصاره مشاهده شد. با توجه به نتایج موجود، به نظر می رسد که عصاره هگزانی درمنه کوهی تا حدودی توانسته است شرایط تخمیر را در محیط کشت به ویژه با افزایش TVFA به عنوان مهمترین منبع تولید انرژی در نشخوارکنندگان بهبود بخشد.

گیاه مورتلخ (Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand. ) یکی از گونه های دارویی تیره نعناع (Lamiaceae) است که تنها در ایران به صورت خودرو رشد می کند. در این پژوهش، اندام های مختلف (برگ، گل، ساقه و گیاه کامل) گیاه مورتلخ در فروردین سال 1397 از منطقه خُنج استان فارس جمع آوری شده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیب های شیمیایی موجود در آنها مورد مطالعه قرار گرفتند. اسانس نمونه ها به روش تقطیر با آب استخراج و ترکیب های شیمیایی آنها با دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) شناسایی گردید. عملکرد اسانس اندام های مختلف برگ، گل، ساقه و گیاه کامل به ترتیب 3. 2، 2. 6، 0. 4 و 2. 3 درصد (وزنی به وزنی) بدست آمد. بیشترین اجزای شیمیایی شناسایی شده در گیاه کامل و گل (26 ترکیب) و کمترین آنها در ساقه (23 ترکیب) ملاحظه گردید. نتایج آنالیز ترکیب های اسانس نشان داد که آلفا-ترپینیل استات، لینالول، 8، 1-سینئول، بتا-اودِسمول، دلتا-کادینن و آلفا-ترپینئول اجزای اصلی اسانس برگ بودند. ترکیب های عمده اسانس گل شامل دلتا-کادینن، آلفا-ترپینیل استات، لینالول، بتا-اودسمول و گاما-کادینن بودند. در اسانس ساقه ترکیب های آلفا-ترپینیل استات، لینالول، لینالول استات، 8، 1-سینئول و آلفا-ترپینئول به فراوانی دیده شد. در اسانس گیاه کامل دلتا-کادینن، آلفا-ترپینیل استات، لینالول، 8، 1-سینئول، گاما-کادینن و آلفا-ترپینئول بیشترین ترکیب های اسانس را به خود اختصاص دادند. وجود تنوع شیمیایی در اسانس گیاه کامل و اندام های مختلف این گیاه می تواند برای صنایع دارویی، غذایی و آرایشی بهداشتی و نیز به نژادگران گیاهان دارویی در انتخاب اندام مناسب برای مصرف و اهداف اصلاحی مورد توجه قرار گیرد.

جاشیر (Prangos) گیاهی دارویی متعلق به تیره چتریان است که 15 گونه از آن در ایران وجود دارد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی بین 80 جمعیت متعلق به هفت گونه P. hausslmechtii، P. lophoptera، P. corymbosa، P. uloptera، P. acaulis، P. platychloena و P. ferulacea در شش استان لرستان، اصفهان، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و چهار محال و بختیاری صفات مورفولوژیکی این گیاهان در مرحله گلدهی مطالعه شد. بدین منظور 10 نمونه گیاهی از هر رویشگاه انتخاب و 22 صفت کمّی بررسی شد. شاخص های آماری برای صفات مورد بررسی محاسبه و ضریب تغییرات فنوتیپی نیز به عنوان معیاری از تنوع ژنتیکی تعیین شدند. نتایج حاصل از این تحقیق، تنوع ژنتیکی قابل توجهی را در درون و بین گونه ها نشان داد. تجزیه واریانس داده ها اختلاف معنی داری را بین جمعیت ها (P<0. 01) از نظر برخی صفات مورد مطالعه نشان داد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین جمعیت های مورد مطالعه بود. بیشترین ضریب تغییرات در صفات تعداد ساقه فرعی، تعداد چتر در بوته، تعداد چتر در ساقه اصلی، قطر چتر ساقه اصلی، اندازه سوزنک برگ، عرض برگ، قطر ساقه اصلی و قطر انشعاب فرعی مشاهده شد که بیانگر وجود تنوع بالا در صفات مورد بررسی بود. ضرایب همبستگی بین صفات در گونه های مختلف متفاوت و مرتبط با ساختار ژنومی آنها بود. در تجزیه به مؤلفه های اصلی 9 مؤلفه نخست در مجموع 79. 98% از تغییرات موجود را در صفات ارزیابی شده توجیه کردند. براساس تجزیه خوشه ای، 80 جمعیت مورد مطالعه در چهار گروه قرار گرفتند. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد که صفات مورفولوژیکی اندازه گیری شده قادر به تمایز برخی گونه ها بودند. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که سطح بالایی از تنوع ژنتیکی در گونه های مختلف جنس جاشیر وجود دارد.

به منظور بررسی تأثیر سطوح ورمی کمپوست و اسید هیومیک بر جذب عناصر پرمصرف، عملکرد دانه و اسانس زیره سبز (Cuminum cyminum L. )، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه ای واقع در شهرستان مبارکه انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل ورمی کمپوست در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) و محلول پاشی اسید هیومیک روی شاخ و برگ در چهار سطح (صفر، 2، 4 و 6 لیتر در هکتار) بود. نتایج نشان داد که کاربرد ورمی کمپوست به میزان 10 تن در هکتار باعث افزایش عملکرد اسانس و محتوای فسفر دانه به ترتیب به میزان 86. 7% و 33% نسبت به شاهد گردید. محلول پاشی 4 لیتر در هکتار اسید هیومیک در شرایط کاربرد صفر، 5 و 10 تن ورمی کمپوست، باعث افزایش محتوای پتاسیم دانه به ترتیب به میزان 27. 8، 9. 6 و 9. 2 درصد نسبت به شاهد شد. بالاترین درصد نیتروژن دانه در کاربرد توأم اسید هیومیک به میزان 4 لیتر در هکتار و 10 تن ورمی کمپوست مشاهده شد که در مقایسه با شاهد، 11. 7% افزایش نشان داد. محلول پاشی 4 و 6 لیتر در هکتار اسید هیومیک در شرایط کاربرد 10 تن ورمی کمپوست، باعث افزایش عملکرد دانه به ترتیب به میزان 11. 1% و 9. 9% نسبت به شاهد گردید. مصرف ترکیبی اسید هیومیک و ورمی کمپوست می تواند نیازهای غذایی زیره سبز را فراهم نموده و ضمن افزایش عملکرد کمّی و کیفی، گامی مؤثر در جهت تحقق اهداف کشاورزی پایدار تلقی گردد.

به منظور ارزیابی کشت مخلوط افزایشی گیاهان دارویی آویشن، رزماری، اسطوخودوس و نعناع فلفلی با دو رقم خربزه (خاتونی و خاقانی)، بر عملکرد و حشرات آفت با هدف کاهش استفاده از سموم شیمیایی پژوهشی در سال زراعی 1397-1396 در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با آرایش فاکتوریل در 3 تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل دو رقم خربزه خاتونی و خاقانی و کشت مخلوط 4 گونه دارویی آویشن (Thymus vulgaris L. )، رزماری (Rosmarinus officinalis L. )، اسطوخودوس (Lavandula angustifolia Mill. ) و نعناع فلفلی (Mentha piperita L. ) بود که به صورت کشت مخلوط افزایشی در بین بوته های خربزه کشت گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر رقم بر جمعیت سوسک های سرخرطومی، تعداد میوه سالم و آسیب دیده و وزن میوه، اثر کشت مخلوط بر جمعیت سرخرطومی، سفیدبالک و کنه، تعداد میوه سالم و آسیب دیده و وزن میوه و اثر متقابل دو عامل بر جمعیت سرخرطومی و کنه و تعداد میوه سالم و آسیب دیده در سطح احتمال 5% معنی دار بود. براساس نتایج آزمایش بیشترین تأثیر در کنترل جمعیت آفات در هر دو رقم تحت تأثیر کنترل شیمیایی بدست آمد. در بین تیمارهای کشت مخلوط، بیشترین تأثیر بر کاهش جمعیت سرخرطومی در کشت مخلوط هر دو رقم با نعناع فلفلی حاصل شد. همچنین کشت مخلوط رقم خاتونی با نعناع فلفلی و کشت مخلوط رقم خاقانی با نعناع فلفلی، اسطوخودوس و رزماری تأثیر مثبتی بر کاهش جمعیت کنه داشت. ولی کشت مخلوط هر دو رقم با هر 4 گونه گیاه دارویی تأثیری در کنترل جمعیت سفید بالک نداشت. براساس نتایج این پژوهش و با هدف ایجاد پایداری در بوم نظام های زراعی در صورت تکرار نتایج، کشت مخلوط تعدادی از گیاهان دارویی مانند نعناع فلفلی می تواند برای کاهش جمعیت برخی آفات مورد توجه قرار گیرد.

اسید رزمارینیک به عنوان یکی از مهمترین پلی فنل ها شناخته شده است که یک استر از کافئیک اسید و 3 و4-دی هیدروکسی فنیل لاکتیک اسید می باشد و به عنوان آنتی اکسیدان از طریق تأثیر به وسیله ترکیب ضدسرطانی دوکسوروبیسین، القای آسیب به DNA را به طور معنی داری کاهش می دهد. ریشه های مویین زرین گیاه حاوی اسید رزمارینیک است که دارای خواص بیولوژیکی و ضدسرطانی می باشد. اما به دلیل تولید بالای ترکیب های فنلی در محیط کشت مایع، ریشه های مویین با مشکل قهوه ای شدن و مرگ بافت ها مواجه می شوند. در این تحقیق تأثیر ترکیب های آنتی اکسیدانی بر رشد ریشه های مویین زرین گیاه و جلوگیری از قهوه ای شدن آنها مطالعه شده است. ریشه های مویین از تلقیح کوتیلدون های دو هفته ای درون شیشه ای زرین گیاه توسط آگروباکتریوم رایزوژنز سویه 15834 القاء شدند. تأیید تراریختی ریشه های مویین توسط PCR با استفاده از آغازگر های اختصاصی ژن rolB انجام گردید. به منظور بهینه سازی رشد و جلوگیری از قهوه ای شدن ریشه ها در محیط کشت پایه ½ MS مایع از مواد ضد اکسایشی مختلف شامل اسید آسکوربیک (g/L0. 1 و 0. 05)، MES بافر (g/L5. 33 و 2. 66)، زغال فعال (g/L3 و 1. 5) و پلی وینیل پیرولیدون (PVP) (g/L1. 5و 0. 5) هر یک در دو غلظت متفاوت استفاده شد. برای بررسی کیفی ریشه های مویین تولیدی تحت تأثیر بافر های مختلف، خواص فیتوشیمیایی نمونه ها (فنل و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی اکسیدانی و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی) توسط دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد. پس از 21 روز بهترین محیط کشت برای افزایش زیست توده (g1. 64) و جلوگیری از قهوه ای شدن ریشه های مویین، محیط کشت ½ MS حاوی g/L5/1 زغال فعال بود. پس از زغال فعال بیشترین میزان زیست توده (g1. 36) در دو غلظت PVP و بیشترین میزان قهوه ای شدن و کاهش رشد در نمونه های شاهد مشاهده گردید. حداکثر و حداقل میزان فنل و فلاونوئید کل به ترتیب در نمونه های شاهد و تیمار زغال فعال g/L1. 5 مشاهده گردید. بیشترین و کمترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی و محتوای آنزیم های آنتی اکسیدانی به ترتیب مربوط به زغال فعال g/L1. 5 و نمونه های شاهد بود. کنترل pH محیط کشت و همچنین مهار آنزیم PAL از طریق استفاده از مواد ضد اکسایشی مانند زغال فعال و PVP، توان قابل توجهی را برای کاهش بیوسنتز ترکیب های فنلی و جلوگیری از قهوه ای شدن ایجاد می کند.

گیاه دارویی شیرین بیان با نام علمی Glycyrrhiza glabra L. به دلیل داشتن متابولیت های ثانویه مهم و طبیعی، مورد استفاده صنایع داروسازی قرار گرفته است. این تحقیق به منظور تعیین بهترین زمان برداشت برای بررسی بالاترین میزان عصاره، میزان گلیسیریزین، میزان فنل و فلاونوئید کل و ترکیب های فنلی در دو فصل پاییز و بهار بر روی ریزوم گیاه شیرین بیان منطقه بهبهان در استان خوزستان انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان عصاره استحصالی از ریزوم ها در فصل پاییز بیشتر از فصل بهار بوده است، همچنین از نظر تولید گلیسیریزین، فنل و فلاونوئید کل فصل پاییز مقادیر بیشتری را نسبت به فصل بهار به خود اختصاص داده است. آزمون T مستقل برای گلیسیریزین به عنوان ترکیب ثانویه مهم و با ارزش شیرین بیان اثر معنی داری را بین دو فصل پاییز و بهار نشان داد. در میان ترکیب های فنلی مورد بررسی فرولیک اسید و کوماریک اسید در فصل پاییز در رتبه بالاتر ترکیب ها قرار داشتند و کمترین مقدار در میان ترکیب های فنلی برای کافئیک اسید در فصل بهار اندازه گیری شد. با توجه به اهمیت این مواد مؤثره در صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی و همچنین استفاده وسیع از ترکیب های فنلی، گلیسیریزین و فلاونوئیدهای شیرین بیان در داروهای گیاهی، نیاز است که بهترین و بیشترین زمان تولید و تجمع آن در ریزوم گیاه مشخص گردد تا با بهره برداری به موقع قدمی مؤثر به منظور غنی سازی صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی برداشته شود.

پیامد تغییر اقلیم در رویشگاه های طبیعی مناطق خشک و نیمه خشک کاهش تنوع گونه ای است که ضرورت اهلی سازی و کشت گونه های عرصه های طبیعی را در سیستم های کشاورزی آشکار می کند. گیاه دارویی کَوَر (Capparis spinosa L. )، یکی از گیاهان ارزشمند بومی عرصه های طبیعی است که می توان با شناخت الگوها و مراحل رشد آن در رویشگاه های طبیعی و نسخه برداری از آن، نسبت به کشت آن اقدام کرد. به همین منظور، برای بررسی نیازهای اکولوژیک، مراحل فنولوژیک و عادات رشدی گیاه دارویی ارزشمند کور، رویشگاه طبیعی این گیاه واقع در بخش مزداوند شهرستان سرخس انتخاب شد و مطالعات در سال 1395 انجام گردید. به منظور مطالعه مراحل فنولوژیک گیاه، فاصله زمانی برای هر مرحله فنولوژیک براساس تعداد روز و درجه روز رشد محاسبه و ثبت گردید. ویژگی های رشد (مساحت کانوپی، طول قطر بزرگ و قطر کوچک کانوپی و تعداد شاخه) اندازه گیری شد و روند تغییرات با مدل های سیگموئیدی، درجه دو، توانی و خطی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج بررسی اکولوژیک رویشگاه نشان داد که رویشگاه مورد مطالعه بیشتر ماه های سال تحت تأثیرخشکی بوده، همچنین تجزیه خاک نشان داد که بافت خاک، سیلتی لوم و اسیدیته خاک در محدوده قلیایی بوده و مقادیر بالای هدایت الکتریکی خاک در اعماق مختلف نیز نشانگر وجود مقادیر زیاد املاح در خاک بود. خاک رویشگاه از نظر عناصر اصلی (نیتروژن، فسفر و پتاس) و کربن آلی فقیر بوده و مقادیر این عناصر بسیار پایین تر از حد مطلوب خاک های زراعی برآورد شد. بررسی مراحل فنولوژیک گیاه کور نشان داد که این گیاه برای طی مراحل رشدی خود به 211 روز و 2745. 3 درجه روز رشد نیاز دارد. بررسی روند تغییرات رشدی در رویشگاه نشان داد که گیاه در سه ماه اول، سرعت رشد نسبتاً بالایی از نظر گسترش سطح کانوپی داشته و با گذشت زمان از سرعت رشد آن کاسته می شود و مدل سیگموئیدی به خوبی این الگوی رشدی را پیش بینی می کند. طبق نتایج بررسی عادات رشدی گیاه کور در رویشگاه طبیعی و با الگوبرداری از نحوه گسترش این گیاه در سطح زمین و نیز با توجه به چندساله بودن آن، توصیه می شود آرایش کاشت کور در سیستم های زراعی به گونه ای طراحی شود که بوته ها فضای کافی برای گسترش کانوپی داشته باشند.

به منظور بررسی تأثیر نانو اکسید آهن و انواع مختلفی از کودهای زیستی بر عملکرد کمّی و کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L. )، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در مزرعه دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محلول پاشی نانو اکسید آهن در سه سطح 0، 5/1 و 3 گرم در لیتر آب به عنوان فاکتور اول و پنج سطح کود زیستی شامل عدم مصرف کود زیستی (شاهد)، G. intraradices، G. mosseae، آزوسپریلیوم و ازتوباکتر به عنوان فاکتور دوم لحاظ شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که کاربرد تیمارهای قارچی و باکتریایی منجر به افزایش معنی دار عملکرد دانه، اجزای عملکرد و همچنین غلظت عناصر نیتروژن و آهن دانه شد و در افزایش میزان اسانس، میزان تیموکینون اسانس و روغن دانه نیز تأثیر به سزایی داشتند که مؤثرترین آن قارچ G. intraradices بود که توانست تمامی صفات اندازه گیری شده را به طور قابل توجهی بهبود ببخشد. محلول پاشی نانو اکسید آهن تنها بر میزان اسانس، عملکرد بیولوژیک، محتوای آهن و نیتروژن دانه تأثیر مثبت و معنی دار داشت. به طوری که بیشترین میزان آهن و نیتروژن دانه با مصرف 3 گرم نانو اکسید آهن در یک لیتر آب حاصل شد. این در حالیست که میزان اسانس، درصد تیموکینون اسانس، میزان روغن و همچنین عملکرد بیولوژیک در دو غلظت مصرفی تفاوت معنی داری با هم نداشتند. بنابراین به نظر می رسد که کاربرد غلظت کمتر نانو اکسید آهن (1. 5 گرم در یک لیتر آب) با صرفه جویی در مصرف کود بدون کاهش معنی دار در صفات کیفی اندازه گیری شده به همراه قارچ G. intraradices می تواند سبب بهبود عملکرد کمّی و کیفی در گیاه دارویی سیاهدانه شود.

کلسیم یکی از مهمترین عناصر معدنی است که در تعیین کیفیت میوه دخالت دارد. وجود ضایعات فراوان و اُفت کیفیت زرشک بی دانه در طی مراحل برداشت، پس از برداشت و نگهداری آن یکی از مشکلات مهم در مناطق تولید می باشد. محلول پاشی با عناصر معدنی می تواند از طریق تأمین مواد غذایی باعث افزایش کیفیت، عملکرد، بازارپسندی و کاهش خسارتهای بعد از برداشت گردد. ازاین رو در این مطالعه اثر محلول پاشی برگی کلرید کلسیم و نیترات کلسیم بر ویژگی های کمّی و کیفی میوه زرشک در قالب طرح بلوک کامل تصادفی اجرا گردید. تیمارها شامل شاهد (آب مقطر)، کلرید کلسیم (0. 5%) و نیترات کلسیم (0. 5%) بودند. محلول پاشی در چهار مرحله از فصل رشد انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین میانگین تعداد خوشه در شاخه، تعداد حبه در خوشه، تعداد حبه در شاخه و عملکرد میوه در شاخه مربوط به تیمار کلرید کلسیم 0. 5% و کمترین مقدار آنها در شاهد بود. تیمار کلرید کلسیم مورد مطالعه، منجر به افزایش وزن تَر، قطر و طول شاخه در مقایسه با تیمار شاهد شد. حداکثر مقادیر کلروفیل a، b و کل در برگ های درختان شاهد مشاهده گردید. اثر تیمارهای کلرید کلسیم و نیترات کلسیم بر کیفیت ظاهری و بافت میوه زرشک معنی دار بود، اگرچه بر خصوصیات شیمیایی میوه اثری نداشت. به طور کلی نتایج نشان داد که محلول پاشی برگی با نمک های کلرید کلسیم و نیترات کلسیم موجب بهبود ویژگی های کمّی و کیفی میوه ها نسبت به شاهد شد.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری تکمیلی و کودهای زیستی بر برخی صفات فیزیولوژیک عملکرد و درصد اسانس گیاه دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum L. ) آزمایشی در سال زراعی 97-96 در مزرعه تحقیقات و آموزش کشاورزی یاسوج اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل آبیاری تکمیلی (دیم کامل، آبیاری تکمیلی در زمان 50% گلدهی و آبیاری تکمیلی در زمان شروع دانه بندی) و فاکتور فرعی شامل کود زیستی (بدون کود زیستی فسفره، میکوریزا گونه Glomus mosseae، کود زیستی فسفره و تلفیق میکوریزا و کود زیستی فسفره) بود. کاربرد آبیاری تکمیلی همراه با کود زیستی باعث افزایش کلروفیل کل، کاروتنوئید و کاهش مقدار پرولین شد. همچنین استفاده از کود زیستی فسفره باعث افزایش کاتالاز در گیاه گردید. اثر آبیاری تکمیلی و فسفر زیستی بر تعداد چتر در بوته، ارتفاع بوته، وزن هزاردانه و تعداد دانه در چتر معنی دار بود؛ بیشترین وزن هزاردانه (2. 55 گرم)، عملکرد دانه (622. 4 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد زیستی (1252 کیلوگرم در هکتار) و درصد اسانس (54. 86%) مربوط به تیمار مایکوریزا همراه با کود زیستی فسفره بود. در مجموع نتایج حاصل نشان داد که استفاده از کود زیستی فسفره، مایکوریزا و آبیاری تکمیلی می تواند باعث بهبود صفات فیزیولوژیک، عملکرد و اسانس زیره سبز در شرایط دیم شود.

به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت و کود شیمیایی نیتروژن و فسفر بر محتوای فلاونویید دانه، خصوصیات کیفی و جوانه زنی بذر بالنگوی شیرازی (Lallemantia royleana Benth. )، پژوهشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 93-92 اجرا شد. عوامل آزمایش شامل تاریخ کشت در دو سطح (پاییزه و بهاره) و کود شیمیایی در سه سطح (عدم کود، کاربرد نصف کود مورد نیاز (23 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص + 50. 6 کیلوگرم در هکتار P2O5) و کاربرد مقدار کامل کود (46 کیلوگرم در هکتار نیتروژن + 101. 2 کیلوگرم در هکتار P2O5)) بود. اندازه گیری فلاونوئید دانه در فواصل یک هفته ای از گلدهی تا رسیدگی دانه انجام گرفت. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین درصد جوانه زنی بذر در کشت پاییزه (74. 8) با افزایش 11. 6 درصدی نسبت به کشت بهاره، و اعمال کود کامل مورد نیاز گیاه (88. 6) با افزایش 73. 4 درصدی نسبت به تیمار عدم کود، بدست آمد. کاربرد کود شیمیایی و کشت پاییزه بالنگو باعث افزایش معنی دار درصد موسیلاژ بذر نسبت به شاهد شد. 7 روز پس از گلدهی بیشترین میزان فلاونویید در کشت بهاره (0. 264 معادل میلی گرم کوئرستین در گرم نمونه) با افزایش 63. 97 درصدی نسبت به کشت پاییزه، و تیمار بدون کود (0. 282 معادل میلی گرم کوئرستین در گرم نمونه) با افزایش 90. 54 درصدی نسبت به تیمار کود کامل (0. 148 معادل میلی گرم کوئرستین در گرم نمونه) بدست آمد. 28 روز پس از گلدهی بالاترین میزان فلاونویید (0. 554 معادل میلی گرم کوئرستین در گرم نمونه) در کشت بهاره و همچنین تیمار بدون کود (0. 629 معادل میلی گرم کوئرستین در گرم نمونه) بدست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد که کشت پاییزه و کاربرد مقدار کامل کود باعث افزایش کیفیت دانه به لحاظ درصد موسیلاژ و جوانه زنی می شود، اما کشت بهاره و عدم کاربرد کود شیمیایی باعث افزایش فلاونویید در دانه های بالنگو می شود.