دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی
سال:1399 | دوره:21 | شماره:4 (پیاپی 82) |تعداد مقالات:12

پژوهش در زمینه فرایندهای شناختی ضمنی و سوگیری های شناختی در طرحواره های ناسازگار اولیه، نیازمند تهیه محرک های مرتبط با طرح واره است. این مطالعه پیمایشی با هدف تعیین واژگان مرتبط با طرح واره های حوزه طرد و بریدگی به عنوان محرک های کلامی انجام شد. با مرور فرهنگ فارسی صدری افشار، 404 کلمه توسط پژوهشگران بر اساس ارتباط آنها با نیازهای هیجانی ارضا نشده و خاطرات هیجانی مشترک افراد با این طرح واره ها، انتخاب شد. از میان آنها 164 کلمه براساس شاخص روایی محتوا، توسط سه طرح واره درمانگر به عنوان کلمات برانگیزاننده طرح واره های این حوزه انتخاب و طرح واره مرتبط با آنها تعیین شد. طرح واره های رهاشدگی، بی اعتمادی، محرومیت هیجانی، انزوای اجتماعی و نقص به ترتیب برای 32، 50، 29، 6 و 32 کلمه تعیین شد. در مرحله بعد سی روان شناس آموزش دیده در حیطه ی طرح واره درمانی به ارزیابی میزان ارتباط کلمات با طرح واره ها در طیف لیکرت 4 نمره ای پرداختند. تکرار مضمونی محوری در هر گروه از کلمات، نگرانی و هیجانات بیماران و اهمیت تاکید بر کلام و گفتار درونی را نشان می دهد. این پایگاه داده کلامی محتوای لازم پارادایم های شناختی برای سنجش، درمان و پیشگیری از فعال شدن طرح واره ها را فراهم می سازد.

هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی الگوی گشتاوری Olson بر طلاق عاطفی، باورهای ارتباطی و استرس-اضطراب-افسردگی در زوجین در معرض طلاق عاطفی بود. پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون _پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری تمام زوجین دارای روابط ناکارآمد متقاضی زوج درمانی به مرکز مشاوره دکتر ابراهیمی مقدم در شهر تهران بودند که 16 زوج به روش نمونه گیری در دسترس پس از مصاحبه انتخاب و در دوگروه آزمایش و کنترل (دو گروه 8 زوجی) جایگزین شدند. گروه آزمایش در 10 نشست 90 دقیقه ای درمان مبتنی بر الگوی گشتاوری Olson را دریافت کردند. قبل و بعد از مداخله، پرسشنامه های طلاق عاطفی (Gottman, 1995)، باورهای ارتباطی (Eidelson& Epstein, 1982) و مقیاس افسردگی-اضطراب-استرس (Lovibond& Lovibond, 1995) اجرا و بعد از جمع آوری اطلاعات، داده ها با روش تحلیل کوواریانس تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها تفاوت معنی داری را در کاهش جدایی عاطفی، بهبود باور تخریب کنندگی مخالفت، توقع ذهن خوانی، باور به عدم تغییرپذیری همسر و نیز اضطراب و افسردگی نشان دادند (05/0 > P). در مؤلفه های کمال گرایی جنسی، باور به عدم تفاوت جنسیتی و استرس تفاوت معنی داری مشاهده نشد. این مداخله باعث بهبود روابط میان زوجین، احساس صمیمیت و کاهش فشار روانی گردید.

این پژوهش با هدف تأثیر ادراک از عدم تعادل تلاش-پاداش بر تعارض کار-خانواده با نقش میانجیگری بهزیستی ذهنی انجام گرفت. تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی است. جامعه ی آماری پژوهش شامل همه ی کارکنان رسمی و اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) به تعداد 700 نفر در سال 97 است که از طریق جدول کرجسی و مورگان، تعداد 248 نفر انتخاب و پرسشنامه توزیع گردید. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه ی عدم تعادل تلاش-پاداش (Sigrist, 2013)، پرسشنامه ی تعارض کار-خانواده (Carlson et al. 2000) و پرسشنامه ی بهزیستی ذهنی (Keyes et al. 2003) است. روش های تجزیه وتحلیل اطلاعات تحقیق با استفاده از نرم افزار Spss25 و PLS_WARP6 بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که عدم تعادل تلاش-پاداش بر تعارض کار-خانواده (18/0p=)، عدم تعادل تلاش-پاداش بر بهزیستی ذهنی (41/0-p=) و تعارض کار-خانواده بر بهزیستی ذهنی (29/0-p=) تأثیرگذار است و بهزیستی ذهنی نقش میانجی گری در رابطه بین ادراک از عدم تعادل تلاش-پاداش بر تعارض کار-خانواده دارد.

هدف این پژوهش، تعیین میزان اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر سطح قند خون و خودکارآمدی در زنان مبتلا به دیابت نوع II بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با پیش و پس آزمون و پیگیری، با گروه کنترل بود. جامعه آماری، شامل همه ی زنان دیابتی مراجعه کننده به بیمارستان امام خمینی (ره) شهر تهران در پاییز 1397 بودند. روش نمونه گیری بصورت دردسترس (30 زن دیابتی) انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (n=15) و گواه (n=15) قرار گرفتند. مرحله پیش آزمون، مقیاس پرسشنامه خودکارآمدی عمومی (شرر و همکاران؛ 1982) و تست قند خون ناشتا انجام شد. سپس گروه آزمایش 8 جلسه تحت درمان قرار گرفتند و گروه گواه هیچ مداخله ای دریافت نکردند و در پایان هر دو گروه تحت پس آزمون و دوره پیگیری (3 ماه) قرار گرفتند. تحلیل داده ها، برای متغیر خودکارآمدی، از روش تحلیل کوواریانس تک متغیره و برای اندازه گیری قند خون ناشتا از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها نشان دادند بین دو گروه آزمایش وگواه، پس از اجرای درمان تفاوت معناداری وجود دارد. بطوریکه، میانگین نمره خودکارآمدی گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل افزایش و سطح قند خون ناشتا کاهش یافت (001/0>P).

هدف از اجرای این پژوهش، بررسی تأثیر آموزش شناختی رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی بر میزان اضطراب مرگ در بیماران مصروع انجمن صرع اصفهان بود. این پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری این پژوهش شامل همه ی افراد مصروع مراجعه کننده به انجمن صرع است. روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت هدفمند بوده است بر این اساس 30 نفر از افراد مصروع که نمرات بالایی در پرسشنامه اضطراب مرگ (Tampler, 1970) کسب کردند انتخاب شدند و 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه گواه به صورت تصادفی جایگزین شدند. آموزش مداخلات شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی بر روی گروه آزمایش در 8 جلسه و هر جلسه 90 دقیقه انجام گرفت. گروه گواه در این پژوهش هیچ آموزشی دریافت نکردند. در این پژوهش، برای آزمودن فرضیه ها از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد که متغیر مستقل یعنی درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی باعث کاهش اضطراب مرگ با (001/ > p) شده است.

هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش مهارت همدلی، در ترکیب با مفهوم عدالت، بر بخشش بود. طرح این پژوهش نیمه آزمایشی پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری شامل همه ی دانشجویان مقطع لیسانس دانشگاه شیراز در سال تحصیلی 95-96 بودند. شرکت کنندگان پژوهش شامل 51 نفر دانشجو بود. گروه آزمایش با اجرای پیش آزمون به صورت هدفمند به دو گروه (17 نفره) باور به دنیای عادلانه بالا و باور به دنیای عادلانه پایین تقسیم شدند، همچنین یک گروه کنترل (17 نفر) بر اساس سن و جنس با این گروه ها همتا شدند. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه ی بخشش (Malt و دیگران، 1998)، پرسشنامه باور به دنیای عادلانه (2005) Sutton & Douglas Dalbert, Lipkus, Sallay, & Goch (2001) و همچنین برنامه آموزش مهارت همدلی (vaziri و lotfi kashani، 2011)، استفاده گردید. داده ها با استفاده از روش تحلیل آنوا در spss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج تأییدکننده اثربخشی آموزش مهارت همدلی بر بخشش با تأکید بر نقش باور به دنیای عادلانه بود.

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر سرمایه های روان شناختی و روحیه ی پژوهشی با خودمختاری پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه چمران اهواز بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری در این تحقیق شامل همه ی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه چمران اهواز که در سال تحصیلی 97-1396 مشغول به تحصیل بوده و تعداد آنها در کل 368 نفر بود. از این تعداد 190 نفر با روش نمونه گیری، طبقه ای نسبتی به عنوان نمونه ی پژوهش انتخاب شدند. گردآوری داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه های خودمختاری پژوهشی (2016، garavand)، سرمایه ی روان شناختی (لوتانز و همکاران، 2007) و روحیه ی پژوهشی (Shirzad, 2011) انجام شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS21 و بهره گیری از رگرسیون چندگانه انجام شد. نتایج، تحلیل رگرسیون نشان داد که از بین خرده مقیاس های سرمایه روان شناختی دو خرده مقیاس تاب آوری و خرده مقیاس خودکارآمدی قادر به تأثیرگذاری بر خودمختاری پژوهشی می باشند. علاوه بر این، از بین خرده مقیاس های روحیه ی پژوهشی، دو خرده مقیاس پشتکار و خرده مقیاس کنجکاوی قادر به تأثیرگذاری بر خودمختاری پژوهشی بودند.

هدف این پژوهش بررسی تأثیر عملکرد خانواده بر بروز بزهکاری در نوجوانان کانون اصلاح و تربیت شهر تهران بود. روش پژوهش از نوع توصیفی همبستگی و جامعه ی آماری شامل نوجوانان بزهکار مقیم کانون اصلاح و تربیت بود. از 300 نفر نوجوان مقیم کانون اصلاح و تربیت در سال 1396 تعداد 175 نفر از آنان، نوجوانانی بودند که حداقل برای دومین بار به کانون اصلاح و تربیت ارجاع شده و به عنوان نمونه بزهکار مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای ارزیابی عملکرد خانواده از پرسشنامه سنجش خانواده مک ماستر (Ebstein, Baldvin& Bishap, 1983) و برای سنجش میزان بزهکاری از مقیاس بزهکاری چندبعدی نوجوانان و جوانان (Sahami, 2017) استفاده شد. استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد عملکرد خانواده در سطح 99 درصد اطمینان، 56 درصد از واریانس بزهکاری را تبیین می کند و عدم همراهی عاطفی با بتای 12، ناتوانی در حل مشکل با بتای 05/9، عدم کنترل رفتار با بتای 7/7، فقدان آمیزش عاطفی با بتای 8/6، فقدان ارتباط با بتای 6/3 و عدم ایفای صحیح نقش ها با بتای 8/2 بر بزهکاری تأثیر دارند.

هدف این پژوهش، ساخت و اعتباریابی مقیاس شادکامی در جامعه ی ایرانی بود. روش پژوهش، ترکیبی از روش کیفی و کمی بود. ابتدا برای شناسایی مؤلفه های شادکامی از رویکرد پدیدارشناسی استفاده شد. 58 نفر به شیوه ی نمونه گیری با حداکثر تنوع از جامعه ی افراد 18 تا 65 سال شهر تهران و کرج انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مصاحبه استفاده شد. تحلیل کیفی داده ها با استفاده از شیوه ی تحلیل کلایزی انجام شد. یافته های کیفی نشان داد که شادکامی در نمونه ی پژوهش شامل هشت مقوله ی تأمین مایحتاج اولیه زندگی و رفاه، عواطف و هیجانات، روابط، رسیدن به اهداف و خواسته ها در زندگی، ارزش های معنوی، توانایی ها و ویژگی های شخصیتی، سلامتی و انتخابگری است. سپس برای هرکدام از مقوله ها گویه هایی ساخته شد. در ادامه، مقیاس بر روی 500 نفر که به شیوه نمونه گیری هدفمند از مناطق مختلف تهران و کرج انتخاب شدند، اجرا شد. یافته ها ضریب آلفای کرونباخ را 92/0 نشان داد. همچنین بین مقیاس با مقیاس شادکامی آکسفورد (74/0=r) و پرسشنامه ی جهت گیری به زندگی (69/0=r) همبستگی مثبت و معنادار و با پرسشنامه ی افسردگی بک (62/0-=r) همبستگی منفی و معنادار وجود داشت. نتایج تحلیل عاملی به شیوه ی تعیین مؤلفه های اصلی با چرخش واریماکس نشان داد که مقیاس شادکامی شامل 6 مقوله ی عواطف مثبت، روان رنجوری، ارزش های معنوی با تمرکز بر توانمندی های فردی، انتخابگری، روابط و تأمین مایحتاج اولیه زندگی و رفاه است.

هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد(ACT) بر علائم جسمانی، انعطاف پذیری روان شناختی و سلامت اجتماعی بیماران مبتلا به پسوریازیس بود. طرح پژوهش آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری یک ماهه بود. 30 نفر از افراد مبتلا به بیماری پوستی پسوریازیس مراجعه کننده به کلینیک بیماری های پوستی و گرمسیری صدیقه طاهره در شهر اصفهان انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه 15 نفره (آزمایش و کنترل) گمارده شدند. به منظور بررسی علائم جسمانی از شاخص شدت و سطح پسوریازیس ((PASI، برای بررسی انعطاف پذیری روان شناختی از پرسشنامه پذیرش و عمل نسخه دوم ((AAQ_II و برای بررسی سلامت اجتماعی از پرسشنامه ی سلامت اجتماعی کییز (Keys, 2004) استفاده شد. نتایج نشان داد، آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود علائم جسمانی، انعطاف پذیری روان شناختی و سلامت اجتماعی بیماران مبتلا به پسوریازیس مؤثر است (05/0≥ P). درمجموع می توان گفت آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد به عنوان مداخله ای مؤثر بر بهبود علائم جسمانی، انعطاف پذیری روان شناختی و سلامت اجتماعی بیماران مبتلا به پسوریازیس مورد استفاده قرار گیرد.

این پژوهش، باهدف تدوین بسته آموزشی بازی های مشارکتی و بررسی اثربخشی آن بر مهارت های اجتماعی کودکان با اختلال طیف اتیسم انجام شد. روش پژوهش از نوع طرح های نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری این پژوهش، همه ی کودکان پسر 8 تا 12 ساله با اختلال طیف اتیسم مراکز درمانی و توانبخشی شهر تهران در سال 1397 بودند. در این پژوهش 20 کودک پسر با اختلال طیف اتیسم با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش (10 نفر) و کنترل (10 نفر) به شیوه ی تصادفی گمارش شدند. برای ارزیابی مهارت های اجتماعی از پرسشنامه ی نیمرخ اجتماعی بلینی استفاده شد. گروه آزمایش در 10 جلسه 45 دقیقه ای در طول 2 ماه بسته آموزشی را دریافت کردند درحالی که گروه کنترل چنین مداخله ای را دریافت نکردند. در پایان مجدداً هر دو گروه توسط پرسشنامه ی نیمرخ اجتماعی بلینی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که آموزش بازی های مشارکتی موجب بهبود مهارت های اجتماعی کودکان با اختلال طیف اتیسم می شود.

این پژوهش با هدف «تأثیر فشار کاری بر توسعه ی مهارت با نقش میانجی سبک های عمومی تصمیم گیری کارکنان دانشگاه» انجام گرفته است روش پژوهش توصیفی – پیمایشی باهدف کاربردی و از لحاظ زمانی مقطعی و با توجه به جمع آوری اطلاعات میدانی و با توجه به روش تجزیه وتحلیل اطلاعات و رابطه بین متغیرها، از نوع همبستگی بوده است. جامعه ی آماری پژوهش شامل تمامی کارکنان یکی از دانشگاه های دولتی به تعداد 322 به صورت طبقه ای انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه در پژوهش حاضر با استفاده از فرمول کوکران و با سطح اطمینان 95 درصد، تعداد 183 نفر انتخاب شدند. ابزار اصلی مورد استفاده در این تحقیق، پرسشنامه های فشار کار (QWI) (Spector & Jex, 1998)، پرسشنامه ی سبک های عمومی تصمیم گیری اسکات و بروس (GDMS) و توسعه مهارت توسط (BoyceZaccaro & Wisecarver, 2010) بود. برای بررسی نرمال بودن داده ها از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف و برای تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری استفاده شد و برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS23 و Smart Pls3 استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد فشار کاری بر سبک های عمومی تصمیم گیری و توسعه ی مهارت تأثیر مستقیم دارد. همچنین فرضیات فرعی تحقیق نیز مورد تأیید قرار گرفت یعنی فشار کار بر تصمیم گیری و توسعه ی مهارت؛ و سبک های عمومی تصمیم گیری بر توسعه ی مهارت نیز تأثیر مستقیم دارد. نتایج تحقیق نشان داد توجه به کارکنان دانشگاه به عنوان منابع و سرمایه های انسانی و توانمندسازی آنان از لحاظ مهارتی و سبک های تصمیم گیری می تواند جامعه ی دانشگاهی را در مسیر توسعه و پیشرفت قرار دهد.