اپیدمیولوژی ایران
سال:1397 | دوره:14 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

مقدمه و اهداف: علیرغم اجرای طرح تحول بهداشت و افزایش تعداد خدمات و مراکز خدمات جامع سلامت در سال 1393 در ایران، هنوز تعداد زیادی از افراد جهت دریافت خدمات سلامت به این مراکز مراجعه نمی کنند. مطالعه حاضر باهدف شناخت علل عدم مراجعه خانوارهای شهری به مراکز خدمات جامع سلامت در شهر سنندج انجام شد. روش کار: این مطالعه با دو رویکرد کمی و کیفی انجام شد. در بخش کمی، داده ها با استفاده از یک چک لیست و از طریق مصاحبه با 200 نفر از سرپرستان خانوارهایی که مراجعه نمی کردند گردآوری شد. در بخش کیفی هم نظرات پزشکان و کارشناسان شاغل در مراکز جامع خدمات سلامت و سرپرستان خانوارها با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته اخذ شد. یافته ها: عدم احساس نیاز به خدمات، توجه بیشتر به درمان، شاغل بودن در نوبت صبح، مشکلات جسمی، نامناسب بودن مکان ارائه خدمات، اطلاع رسانی ناکافی، عدم تناسب خدمات با نیازها، برخورد نامناسب برخی از کارکنان ارائه دهنده خدمت مهم ترین علل عدم مراجعه افراد بودند. علیرغم گذشت چهار سال از اجرای طرح تحول سلامت در ایران، 5/53 و 60% از افراد بررسی شده به ترتیب از حضور کارشناس سلامت روان و کارشناس تغذیه و خدمات رایگان آنها در مراکز هیچ اطلاعی نداشتند. نتیجه گیری: علل مختلفی در عدم مراجعه افراد به مراکز خدمات جامع سلامت در شهرها نقش دارند اما اطلاع رسانی و معرفی خدمات موجود به جامعه، توجه به نیازهای افراد و تسهیل نمودن فرایند ارائه خدمات ضروری است.

مقدمه و اهداف: اولویت بندی فهرست پژوهش های موردنیاز با در نظر گرفتن نیازها و مشکلات واقعی بخش سلامت، زمینه تلاش برای برقراری عدالت، تقویت ارتباط بین پژوهش، عمل و سیاست گذاری و توجه به نیازهای گروه های آسیب پذیر را فراهم می آورد. مطالعه حاضر در راستای تدوین اولویت های پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی همدان، با استفاده از نظرات صاحب نظران انجام شد تا گام مثبتی درزمینه ی تخصیص مناسب منابع پژوهشی دانشگاه در جهت حل مسئله باشد. روش کار: طی این مطالعه برای نخستین بار، اولویت های تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در 13 حیطه با استفاده از مدل پیشنهادی کارگروه "کمیسیون پژوهش حوزه سلامت برای توسعه تحت عنوان "راهبرد پژوهش در ضرورت های بهداشت ملی" در سال 1396 تعیین شد. همچنین با استفاده از 10 معیار استاندارد موضوعات پژوهشی امتیازبندی شدند. یافته ها: در این مطالعه 40 نفر از ذینفعان اعم از درون دانشگاهی و برون دانشگاهی شرکت نمودند و طی جلساتی با استفاده از تکنیک های تمرین گروهی (بارش افکار) به بررسی موضوعات پیشنهادی پرداختند و درمجموع 122 موضوع پژوهشی در 13 حیطه تعیین شد. در هرکدام از حیطه های مذکور، 10 موضوع پژوهشی دارای بالاترین امتیاز به عنوان اولویت های پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی همدان تعیین گردید. نتیجه گیری: تعیین اولویت های پژوهشی با رویکرد پژوهش در ضرورت های بهداشت ملی در سطح استانی برای اولین بار در دانشگاه علوم پزشکی همدان با مشارکت تمام ذینفعان حوزه سلامت در استان همدان صورت گرفت. نتایج این مطالعه با هدایت پروژه های تحقیقاتی در راستای اولویت های تعیین شده در استفاده بهینه از منابع حوزه پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی همدان نقش مهمی خواهد داشت.

هدف: این مطالعه با هدف: تعیین ارتباط بین میزان بروز حوادث ترافیکی در موتورسیکلت سواران با سطح توسعه یافتگی استان های کشورانجام شده است. . روش کار: مطالعه حاضر بوم شناختی است که بر روی حوادث رخ داده در بین موتورسواران در سال 1393 انجام گرفته است. داده های مورد استفاده بر اساس داده های موجود در بانک اطلاعات سوانح ترافیکی پلیس است. برای تطبیق نتایج برحسب جمعیت استان ها از نتایج آمار سرشماری سال 1390 جمعیت مردان در هر استان استفاده شد. برای سنجش توسعه اقتصادی از شاخص تولید ناخالص داخلی ( GDP) برای هر استان استفاده شد. در این مطالعه آزمون های آماری همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: درمجموع 90724 مورد تصادف در بین موتورسیکلت سواران در سال 1393 رخ داد. بر اساس گروه های سنی، بیشترین میزان حادثه در گروه سنی 18 تا 30 سال با 46944 مورد ( 7/51%) بود. میزان بروز کشور برابر 34/239 در یک صد هزار نفر جمعیت مردان بود. بیشترین و کمترین میزان بروز به ترتیب مربوط به استان های تهران و اردبیل با 84/1129 و 37/77 در یک صد هزار نفر جمعیت مردان مشاهده شد. میزان بروز حوادث ترافیکی در موتورسواران به ازای یک صد هزار نفر جمعیت مردان با شاخص تولید ناخالص داخلی (GDP) استان ها و شاخص توسعه انسانی (HDI ) رابطه مستقیم و از لحاظ آماری معنادار بود (P<0. 05). نتیجه گیری: با افزایش سطح توسعه یافتگی استان های کشور میزان بروز حوادث ترافیکی مرتبط با موتورسیکلت افزایش می یابد. جهت کاهش میزان بروز سوانح ترافیکی تلفات ناشی از آن، می بایست برنامه های پیشگیری و کنترل جامع تری را در بخش های مرتبط راه و بهبود مراقبت های پزشکی آسیب دیدگان موردتوجه قرار داد.

مقدمه و اهداف: شاخص توسعه انسانی یک معیار رتبه بندی توسعه یافتگی کشورها و شاخص های مرگ ومیر مهم ترین شاخص های سلامت هستند. هدف: این مطالعه تعیین ارتباط بین شاخص توسعه انسانی و شاخص های مرگ مادران، نوزادان، شیرخواران و کودکان زیر 5 سال در ایران است. روش کار: مطالعه طولی حاضر در بازه زمانی 1384 تا 1395 انجام شد. برای بررسی همبستگی بین شاخص های مذکور از آزمون همبستگی پیرسون و برای تعیین میزان تاثیر شاخص توسعه انسانی بر شاخص های مرگ ومیر از معادلات رگرسیون استفاده شد. یافته ها: شاخص توسعه انسانی در ایران از 690/0 در سال 1384 به 774/0 در سال 1395 افزایش یافت (12 درصد افزایش). در سال 1395 میزان میرایی مادران 26 درصد، میزان میرایی نوزادان 41 درصد، میزان میرایی شیرخواران 52 درصد و میزان میرایی کودکان زیر 5 سال 42 درصد نسبت به سال 1384 کاهش یافت. شاخص توسعه انسانی دارای همبستگی منفی با میزان مرگ مادران، نوزادان، شیرخواران و کودکان زیر 5 سال بود. برای کاهش یک مرگ مادر در هر صد هزار تولد زنده شاخص توسعه انسانی باید 01/0 افزایش یابد. افزایش به میزان 014/0، 009/0 و 008/0 در شاخص توسعه انسانی منجر به کاهش یک مرگ نوزاد، شیرخوار و کودک زیر 5 سال به ازای هر هزار تولد زنده می شود. نتیجه گیری: با افزایش شاخص توسعه انسانی میزان های میرایی مادران، نوزادان، شیرخواران و کودکان زیر 5 سال کاهش می یابند. سیاست گذاران و مدیران باید نسبت به تخصیص بهینه منابع عمومی کشور بین بخش های مختلف اجتماعی و اقتصادی کشور اقدام کنند.

مقدمه و اهداف: تصادفی سازی، یکی از اصول انجام درست کارآزمایی بالینی است. هدف: از این پژوهش، تعیین کیفیت تصادفی سازی در مقالات کارآزمایی بالینی مجلات علوم پزشکی اسکوپوس فارسی است. روش کار: در این مطالعه کتابخانه ای، تمام مقالات کارآزمایی بالینی منتشر در مجلات فارسی با نمایه اسکوپوس در فاصله سال های 1395-1392 بررسی و کیفیت تصادفی سازی با مقیاس جاداد ارزیابی گردید. امتیازات آیتم تصادفی سازی این مقیاس در دامنه 0 تا 2 قرار دارد به طوری که امتیاز 0 کیفیت ضعیف، امتیاز 1 کیفیت متوسط و امتیاز 2 کیفیت بالا را نشان می دهد. یافته ها: در کل 452 مقاله ارزیابی شد که 423 مقاله (6/93 %) به تخصیص تصادفی اشاره داشتند. روش تخصیص تصادفی ساده و بلوک بندی به ترتیب در 8/42 % و 22% از مطالعات تصادفی سازی شده بکار رفته بود. در 34% از مقالات، نحوه تصادفی سازی مبهم و در 3/5 % از آن ها، روش نادرستی برای اجرای تصادفی سازی بکار رفته بود. ازنظر مقیاس جاداد، 4/56 % از مقالات کیفیت خوب، 9/36 % کیفیت متوسط و 6/6 % کیفیت ضعیف ازنظر تصادفی سازی داشتند. متخصصین متدلوژی در 7/40 % از مقالات همکاری داشته که همکاری آن ها منجر به افزایش شفافیت در گزارش نحوه تصادفی سازی شده بود (007/0P=). نتیجه گیری: نحوه تصادفی سازی و شیوه گزارش دهی آن در بسیاری از مقالات کارآزمایی بالینی مبهم است. لذا با توجه به اهمیت تصادفی سازی در اعتباربخشی به نتایج این مطالعات، توجه بیشتر سردبیران مجلات و محققین به کیفیت تصادفی سازی و نحوه گزارش آن توصیه می گردد.

مقدمه و اهداف: هدف: از این مطالعه بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه بین المللی رضایت بیماران از خدمات دندانپزشکی است. روش کار: پس از اطمینان از صحت ترجمه فارسی پرسشنامه، تعیین روایی صوری و محتوا با استفاده از 10 نفر از بیماران و 10 نفر از متخصصین به روش سنجش کیفی و کمی انجام شد. روایی سازه در یک مطالعه مقطعی با حضور 300 نفر از بیماران مراجعه کننده به کلینیک های سطح شهر بررسی شد و حیطه های موثر بر رضایت استخراج گردید. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات در مطالعه حاضر از نرم افزار SPSS نسخه 21، آمار توصیفی و آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی اکتشافی و برای پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها: پس از انجام تغییراتی در برخی از سوالات روایی صوری و محتوای پرسشنامه تایید شد. تحلیل عاملی اکتشافی منجر به کشف 7 حیطه در رضایت سنجی شد که این حیطه ها درمجموع 3/61 درصد از واریانس کل را تبیین کرده بود. حیطه ها شامل کیفیت کار دندان پزشکان، کیفیت خدمت رسانی، سهولت و موجود بودن خدمات، کنترل درد، هزینه، همدلی و مسئولیت پذیری دندان پزشک و دسترسی بود. همبستگی هر حیطه با نمره کل بالای 4/0 و میانگین رضایت کلی1/9 ± 6/60 به دست آمد. آلفای کرونباخ ابزار 74/0 به دست آمد. نتیجه گیری: پرسشنامه مذکور از روایی و پایایی مناسب برخوردار است و برای تعیین میزان رضایت سنجی ابزاری مناسب و کاربردی است. حیطه ها به میزان قابل قبولی رضایت کلی بیماران را تبیین می نمایند.

مقدمه و اهداف: بیماری پریودنتال از شایع ترین بیماری های دهان و دندان است که در مراحل پیشرفته باعث از دست رفتن اتصال بالینی (CAL>3mm) می شود. در این مطالعه با استفاده از مدل کلاسیک و مدل هایی که ساختار سلسله مراتبی داده ها را در نظر می گیرند، برآورد ضرایب عوامل موثر بر ازدست رفتن اتصال بالینی محاسبه و مورد مقایسه قرار گرفت. روش کار: این مطالعه مقطعی روی 375 نفر زنان باردار و 192 نفر مادران دارای کودک سه ساله تحت پوشش 16 مرکز بهداشتی و درمانی علوم پزشکی شهید بهشتی انجام گردید. برای 6 دندان از هر فرد شاخص از دست رفتن اتصال بالینی بر اساس فرم استاندارد WHO توسط دندان پزشک ثبت شد. تحلیل داده ها با برازش مدل های رگرسیون لجستیک معمولی و رگرسیون لجستیک سه سطحی به وسیله نرم افزار 14 STATA انجام شد. یافته ها: از کل 3402 دندان بررسی شده 6. 3% دارای CAL>3mm بود. بر اساس نتایج به دست آمده نسبت شانس بروز ازدست رفتن اتصال بالینی در سه ماهه سوم بارداری نسبت به غیر باردارها 2. 4 برابر و در افرادی که نخ دندان استفاده می کنند، نسبت به افرادی که نخ دندان استفاده نمی کنند 2. 86 برابر، همچنین در دندان های خلفی 1. 65 برابر دندان های قدامی است (005/0>P). نتیجه گیری: بر اساس معیار AIC مدل رگرسیون لجستیک چند سطحی برازش بهتری نسبت به رگرسیون لجستیک معمولی دارد و می تواند ضرایب عوامل موثر بر CAL را دقیق تر برآورد نماید، در صورت استفاده از مدل رگرسیون لجستیک معمولی در داده های دارای ساختار سلسله مراتبی، خطای استاندارد پارامترها دچار کم برآوردی می شود.

مقدمه و اهداف: اختلالات خواب یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است که در نتیجه تغییرات فیزیولوژیکی، هورمونی و جسمی در بارداری ایجادشده و می تواند زمینه ساز بسیاری از اختلالات قبل، حین و پس از زایمان باشد. هدف: مطالعه حاضر تعیین ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه غربالگری اختلالات خواب در زنان باردار است. روش کار: در مطالعه حاضر 300 نفر از زنان باردار مراجعه کننده به مرکز بهداشتی و درمانی کوثر، وابسته به دانشگاه علوم پزشکی قزوین که به روش نمونه گیری در دسترس جمع آوری شدند، پرسشنامه غربالگری اختلالات خواب را در سال 1396 تکمیل نمودند. روایی صوری، محتوی و سازه (روایی همگرا و واگرا) و پایایی پرسشنامه مذکور مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی، دو عامل پایدار و مجزا شامل کمیت در کیفیت خواب و پیامد کیفیت پایین خواب استخراج نمود. برازش دوعاملی پرسشنامه اختلالات خواب بر اساس شاخص های استاندارد تایید شد. روایی همگرا و واگرا برای تمامی عوامل، همچنین ثبات درونی و پایایی سازه قابل قبول بود. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد پرسشنامه غربالگری اختلالات خواب، در میان زنان باردار از اعتبار و اعتماد کافی برخوردار است، بر این اساس به نظر می رسد می توان از این ابزار جهت غربالگری اختلالات خواب زنان در دوره بارداری استفاده نمود.

مقدمه و اهداف: هدف: این مطالعه پیش بینی مرگ ومیر حاصل از سرطان کولورکتال در بیماران ایرانی و تعیین عوامل موثر بر آن با استفاده از روش جنگل تصادفی و رگرسیون لجستیک است. روش کار: از اطلاعات 304 بیمار مبتلا به سرطان کولورکتال ثبت مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی طی سال های 88 تا 93 به صورت یک مطالعه گذشته نگر استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های جنگل تصادفی و رگرسیون لجستیک انجام شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار R نسخه 3. 4. 3 استفاده شد. یافته ها: ده متغیر مهمی که با مرگ ومیر سرطان کولورکتال ارتباط دارند، توسط روش جنگل تصادفی انتخاب شدند. چندین معیار مانند مساحت زیر منحنی مشخصه عملکرد (AUC) برای مقایسه روش جنگل تصادفی با رگرسیون لجستیک در نظر گرفته شد. با توجه به هر دو معیار، پنج متغیر اثر گذار رتبه بندی شده توسط جنگل تصادفی عبارتند از: مرحله سرطان، سن تشخیص بیماری، سن بیمار، مکانیسم فرار از سلول ایمنی و درجه تمایز یافتگی تومور. از نظر معیارهای مختلف، روش جنگل تصادفی عملکرد بهتری نسبت به رگرسیون لجستیک داشت (مساحت زیر منحنی ROC به ترتیب برای روش جنگل تصادفی و رگرسیون لجستیک برابر با 98%، %80 ). نتیجه گیری: متغیرهای سن تشخیص، مرحله سرطان، سن بیمار، مکانیسم فرار از سلول ایمنی و درجه تمایز یافتگی تومور به عنوان مهمترین عوامل موثر بر مرگ ومیر در سرطان کولورکتال به حساب می آیند که با تشخیص زودرس سرطان با برنامه های بیماریابی و غربالگری می توان بر طول عمر بیماران افزود.

مقدمه و اهداف: آنفلوانزای فوق حاد پرندگان از جنبه های اقتصادی و بهداشت عمومی دارای اهمیت است. پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی مخزن اصلی و عامل جابجایی ویروس های آنفلوانزا هستند. هدف: از مطالعه ارزیابی خطر گسترش و انتقال ویروس های آنفلوانزای فوق حاد (H5) در کشور است. روش کار: در این مطالعه کیفی از روش های مصاحبه ساختارمند (Structured Interview) و مباحثه گروهی (focus group discussion) برای ارزیابی خطر ورود و گسترش ویروس های آنفلوانزای فوق حاد به کشور در طی سال های 2015 تا 2018، استفاده شده است. یافته ها: بیش از 300 تالاب ها، دریاچه ها و آبگیر در کشور وجود دارد و 517 گونه پرنده شناسایی شده که قوها، غازها، اردک ها و چنگر معمولی بیشترین تعداد پرندگان مهاجر ورودی هستند. ضعف در شناسایی پنجره های ورود ویروس، ضعف در مراقبت غیرفعال در پرندگان مهاجر، نابسامانی و عدم نظارت موثر بر امر صید و شکار پرندگان مهاجر، انتقال بدون ضابطه پرندگان صیدشده به مراکز نگهداری، ناتوانی در نظارت بر عرضه پرندگان وحشی مهاجر در بازارهای محلی به دلایل فنی و غیرفنی، خلاءهای قانونی در برخورد با متخلفین، ضعف در آموزش در کلیه سطوح، وجود شرایط مناسب جهت تماس نزدیک پرندگان مهاجر با طیور روستایی و صنعتی و ضعف در تحقیقات آنفلوانزا در پرندگان مهاجر مهم ترین عوامل موثر در گسترش ویروس ها در کشور هستند. نتیجه گیری: آنفلوانزای فوق حاد در سال های آتی نیز یکی از مهم ترین چالش های صنعت طیور خواهد بود. حل معضل آنفلوانزا نیازمند عزم ملی، نگاه فرابخشی، همکاری و همیاری عملی دستگاه های مرتبط و برنامه ریزی کوتاه مدت و بلندمدت بر اساس واقعیت های موجود است.

مقدمه و اهداف: تحلیل داده های با پیامد ترتیبی در بعضی موارد منجر به برآوردهای اریب و واریانس های بسیار بزرگ می شود. این مشکلات زمانی که با داده های تنک سروکار داریم بشتر از پیش نمود پیدا می کند. هدف: از این مطالعه مقایسه اثربخشی کابرگولین و آلبومین داخل وریدی در پیشگیری از سندرم تحریک بیش ازحد تخمدان با استفاده از مدل رگرسیون ترتیبی در چارچوب یک مدل بیزی جهت به دست آوردن برآوردهای دقیق تر است. روش کار: در این مطالعه متغیر رتبه ای شدت سندرم در سه رده خفیف، متوسط و شدید به عنوان پیامد و متغیرهایی نظیر تعداد MII، آسیت، دوز HCG و هماتوکریت (HCT) و تلقیح داخل رحمی (IUI) به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. برای تحلیل داده ها از رگرسیون ترتیبی در چارچوب بیز با پیشین های ناآگاهی بخش و با استفاده از الگوریتم نمونه گیر گیبس استاندارد و تعمیم یافته استفاده شد. تحلیل داده ها با نرم افزار R نسخه 3. 3. 2 انجام شد. یافته ها: مقدار نسبت بخت نوع داروی مداخله برابر-4. 99 با فاصله اطمینان 95 درصد 7. 42-تا-2. 67 برای روش استاندارد و-5. 01 با فاصله اطمینان-7. 34 تا-2. 65 برای روش گیبس تعمیم یافته بود. نتایج روش زنجیر مارکوف مونت کارلویی بیانگر کاهش خطاهای استاندارد و کوتاه تر شدن فواصل اطمینان بودند. همچنین در روش رگرسیون ترتیبی با نمونه گیر گیبس تعمیم یافته خودهمبستگی نسبت به گیبس استاندارد سریع تر به صفر نزدیک شد. نتیجه گیری: برآوردهای رگرسیون ترتیبی و همچنین با در نظر گرفتن خودهمبستگی، نمونه گیر گیبس تعمیم یافته عملکرد بهتری نسبت به رگرسیون ترتیبی استاندارد داشت و استفاده از این روش، در نمونه های با پیامد ترتیبی تنک پیشنهاد می شود.

مقدمه و اهداف: وبا ازجمله بیماری های با قابلیت همه گیری است که در نظام مراقبت ایران جزء بیماری های مشمول گزارش فوری تلفنی بوده و سلامت عموم مردم را تهدید می کند. این مطالعه به منظور بررسی عوامل خطر احتمالی موثر بر طغیان وبا در شهر قم طی سال 1396 انجام شد. روش کار: در یک مطالعه مورد-شاهدی، 37 مورد بیمار مبتلا به وبا بر اساس تشخیص آزمایشگاهی و 37 فرد سالم به عنوان شاهد جهت طغیان بیماری انتخاب شدند. برای توصیف داده ها از نمودارها، جدول فراوانی، شاخص های پراکندگی و برای تحلیل داده ها از آزمون های رگرسیون لجستیک، 2χ و تی آزمون در نرم افزار spss25 استفاده گردید. یافته ها: سوش میکروبی عامل بیماریزای طغیان وبا از نوع اینابا بود. اغلب بیماران (54%) در گروه سنی 40-21 سال قرار داشتند. اکثر مبتلایان به وبا مرد (87%)، ایرانی (81%) و محصل یا دانشجو (30%) بودند. ازنظر زمانی، اوج اپیدمی در هفته سوم آبان مصادف با مراسم اربعین روی داده است. در حدود نیمی از بیماران در پایگاه مراقبت مرزی شناسایی شده اند. 95% بیماران، سابقه مسافرت به عراق=75، p-value<0. 001) OR)، 94% سابقه مصرف غذا در مراسم اربعین=66، p-value<0. 001) OR)، و 50% بیماران سابقه مصرف آب نامطمئن داشته اند=11، p-value=0. 001) OR). نتیجه گیری: مراقبت مرزی بیماری وبا در مرزهای مشترک با عراق بخصوص در مراسم اربعین نقش حیاتی در شناسایی و درمان بیماران مشکوک به وبا داشته است. مراقبت از بیماری های واگیردار در هنگام ورود و خروج زائرین از مراسم اربعین باید به طورجدی تقویت گردد.