اپیدمیولوژی ایران
سال:1397 | دوره:14 | شماره:3 |تعداد مقالات:10

مقدمه و اهداف: اهداف توسعه پایدار شامل 17 هدف کلی است که یکی از آن ها به طور اختصاصی مرتبط با سلامت است. هدف این مطالعه ارزیابی وضعیت شاخص های اهداف توسعه پایدار مرتبط با سلامت ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و کل کشورهای عضو سازمان جهانی بهداشت بود. روش کار: این پژوهش از با بهره گیری از داده های ثانویه به بررسی وضعیت شاخص های اهداف توسعه پایدار مرتبط با سلامت پرداخته است. منبع گردآوری داده های این مطالعه، آخرین داده های منتشرشده از سوی سازمان جهانی بهداشت 2017، بانک جهانی و سایر سازمان های بین المللی مانند سازمان ملل متحد و یونیسف بود. شاخص هایی که در آن ها، وضعیت ایران از میانگین منطقه پایین تر بود، برای بررسی و تحلیل بیشتر انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از چک لیستی که مطابق با اهداف پژوهش بود، بهره گرفته شد. یافته ها: در ایران، شاخص های نسبت مرگ ومیر مادران (25 در 100 هزار نفر)، بروز سل (16 در 100 هزار نفر) و بروز مالاریا (5/0 در هزار نفر) نسبت به میانگین منطقه در وضعیت مطلوب قرار داشتند. شاخص هایی که ایران نسبت به میانگین منطقه در وضعیت نامطلوب قرار داشت، شامل مرگ ومیر ناشی از بلایای طبیعی، مرگ ومیر ناشی از مسمومیت غیرعمدی، مرگ ومیر ناشی از سوانح ترافیکی و سرانه مصرف الکل در جمعیت بالای 15 سال بودند. نتیجه گیری: ایران در دستیابی به برخی اهداف پیشرفت داشته است، اما در کنترل و کاهش برخی شاخص ها نیاز به برنامه ریزی دقیق و اقدامات جدی دارد. اولویت بخشیدن به شاخص هایی که ایران در آن ها موفقیت چندانی نداشته باید موردتوجه جدی تصمیم گیرندگان قرار بگیرد.

مقدمه و اهداف: خطای انسانی از مهم ترین علت های مرتبط با مرگ و مصدومیت ناشی از سوانح ترافیکی است که سهم کمی آن کمتر مطالعه شده است. هدف این مطالعه محاسبه یک ساله سهم منتسب جمعیتی (Population Attributable Fraction) این سبب ها در تهران بزرگ است. روش کار: در این مطالعه از اطلاعات ثبت شده 124518 نفر در فرم کام 114 مرکز اطلاعات و ارتباطات راهنمایی و رانندگی کشور (فاوا)، در سال 1393 استفاده شده است. برای برآورد اندازه ی اثر تخلفات رانندگان دچار سانحه در خیابان و بزرگراه از نسبت بروز خطر تعدیل یافته (Adjusted relative risk) توسط مدل رگرسیون استفاده شد. برآورد سهم منتسب جمعیتی و اندازه اثر بر اساس نسبت بروز خطر (RR) و با استفاده از روش برازی یا فرمول میتینن سهم منتسب جمعیت محاسبه شد. یافته ها: سهم منتسب جمعیتی حرکت با دنده عقب در خیابان ها 98/1درصد و عدم رعایت فاصله طولی 93/1درصد بود. این رفتارها به ترتیب 22 و 23 درصد خطر جرح ناشی از سوانح ترافیکی را افزایش می دهد. در بزرگراه ها بیشترین سهم منتسب جمعیتی، به حرکت با دنده عقب 96/1 درصد، تغییر مسیر ناگهانی 90/1 درصد و تجاوز از سرعت مقرر 87/1 درصد مربوط بود. تجاوز از سرعت مقرر 23 درصد خطر جرح ناشی از سوانح ترافیکی را افزایش می دهد. نتیجه گیری: نظارت بر تخلفات رانندگان و کنترل دقیق آن ها در خیابان ها می تواند تا 10 درصد از تصادفات جرحی پیشگیری نماید. همچنین در بزرگراه ها، به کارگیری راهکارهایی برای ممانعت از تخلفات رانندگی موردبررسی در این مطالعه، می توان تا حدود 15 درصد از تصادفات منجر جرح را پیشگیری نمود.

مقدمه و اهداف: ابتلای همزمان به HBV یاHCV سبب تشدید علایم و کاهش پاسخ به درمان در مبتلایان اچ آی وی/ایدز میگردد. هدف این مطالعه بررسی میزان ابتلای هم زمان به HBV یاHCV در مبتلایان اچ آی وی/ایدز و مقایسه ی ویژگی های کلی زیرگروه های مختلف مبتلا به HBV یاHCV است. روش کار: در این پژوهش توصیفی-مقطعی، از میان 2134 مورد جدید اچ آی وی/ایدز ثبت شده در مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت در سال 1395، 908 نفر وارد مطالعه شدند. افراد در 4 زیرگروه HBV-/HCV+, HBV+/HCV-, HBV-/HCV-، و HBV+/HCV+ بررسی شدند. اطلاعات دموگرافیک و راه های انتقال بیماری بین 4 گروه مقایسه شد. یافته ها: میانگین سنی افراد 9/36 سال، 67% مرد، و 47% متأهل بودند. شایع ترین رفتارهای پرخطر رابطه ی جنسی ( 5/43%)، و اعتیاد تزریقی ( 4/34%) بود. از 908 نفر، 505 نفر ( 6/60%)HBV-/HCV-، 20 نفر ( 2/2%) HBV+/HCV-، 318 نفر (35 %) HBV-/HCV+، و20 نفر (2/2 %) HBV+/HCV+ بودند. مقایسه بین 4 زیرگروه نشان داد که میانگین سنی گروه ها تفاوت آماری معنی داری نداشت. تمام افراد HBV+/HCV+، 92 % افراد HBV-/HCV+، 50 % افراد HBV+/HCV-و 52 % افراد HBV-/HCV-مرد بودند. اعتیاد تزریقی در 74 % افراد HBV-/HCV+ و80 % افراد HBV+/HCV+، و همسر فرد پرخطر یا اچ آی وی مثبت بودن در 30 % افراد HBV-/HCV-و40 % افراد HBV+/HCV-، دیده شد. نتیجه گیری: بیش از 30 % مبتلایان اچ آی وی/ایدز که در سال 1395 در سامانه ی کشوری وزارت بهداشت ثبت شده بودند، به صورت هم زمان مبتلا به HCV یا HBV بودند. آمارهای مربوط به جنس، وضع تأهل و رفتارهای پرخطر در زیرگروه های مختلف از نظر ابتلای هم زمان به HBV/HCV با یکدیگر تفاوت داشتند.

مقدمه و اهداف: افت تحصیلی در دانشجویان رشته پزشکی از اهمیت خاصی برخوردار است؛ چرا که در آینده می تواند سبب کاهش سطح علمی پزشکان شود. این مطالعه برای پیش بینی رخداد افت تحصیلی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی لرستان با استفاده از درخت رده بندی انجام شده است. روش کار: در این مطالعه طولی، پرونده تحصیلی دانشجویان پزشکی ورودی 87-1378 دانشگاه علوم پزشکی لرستان به روش سرشماری انتخاب و تا شهریور 1395 از نظر افت تحصیلی پیگیری شدند. افت تحصیلی بر اساس وجود حداقل یکی از مؤلفه های معدل کل نامطلوب، طولانی شدن مدت تحصیل، مشروطی، انصراف از تحصیل، اخراج و مردودی در آزمون های جامع تعریف شد و برای پیشگویی آن از درخت رده بندی CRT و نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد. یافته ها: میزان بروز تجمعی افت تحصیلی 4/26 درصد و شایع ترین مؤلفه های آن، طولانی شدن مدت تحصیل (7/21 درصد) و مشروطی (15 درصد) بوده است. احتمال افت تحصیلی در افراد دارای سابقه ی میهمانی در سایر دانشگاه ها 449/0، در افراد فاقد سابقه میهمانی، پذیرفته شده در ورودی هایی کمتر از 40 نفر و سهمیه قبولی مناطق 1 یا 3 220/0 و در افراد فاقد سابقه ی میهمانی، پذیرفته شده در ورودی هایی با تعداد حداقل 40 نفر و مذکر 456/0 بوده است. نتیجه گیری: با توجه به شناسایی عوامل پیشگوی افت تحصیلی پیشنهاد می شود این افراد از ابتدای تحصیل به مراکز مشاوره یا استادان راهنمای آموزشی معرفی شوند و در ضمن قوانین میهمانی در سایر دانشگاه ها بازبینی شوند.

مقدمه و اهداف: حوادث یکی از نگرانی های جهانی بهداشت عمومی هستند. سالانه 24/1 میلیون نفر در اثر حوادث رانندگی جان می بازند. در ایران حوادث جاده ای علت اصلی سال های از دست رفته عمر را به خود اختصاص می دهد و موتورسواران پرخطرترین گروه عبورومرور جاده ای هستند. استعمال مواد روانگردان از عوامل خطر جدی برای وقوع سوانح ترافیکی بوده و استفاده از موتورسیکلت در بین مصرف کنندگان مواد شایع تر از افرادی است که مصرف نمی کنند. هدف این مطالعه مقایسه رفتار رانندگی در موتورسواران عادی با موتورسواران مصرف کننده مت آمفتامین و متادون بود. روش کار: این یک مطالعه همگروهی تاریخی است که روی 411 موتورسوار در 3 گروه شامل 100 موتورسوار مصرف کننده متادون، 100 موتورسوار مصرف کننده مت آمفتامین و 211 موتورسوار عادی انجام شد. همسان سازی گروهی از نظر گروه سنی و منطقه محل سکونت در بین شرکت کنندگان انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه رفتار رانندگی (MRBQ) استفاده شد. سپس آنالیزهای توصیفی و تحلیلی با استفاد از نرم افزار SPSS نسخه 20 و روش رگرسیون خطی چندمتغیره انجام شد. یافته ها: میانگین نمره رفتار رانندگی در موتورسواران عادی با موتورسواران مصرف کننده مت آمفتامین و متادون تفاوت آماری معنی داری داشت (0001/0>P)، اما این تفاوت بین دو گروه مصرف کننده مواد با یکدیگر از نظر آماری معنی دار نبود (292/0 =P). بیشترین تخلف صورت گرفته در هر 3 گروه تخلفات مربوط به سرعت بوده است. نتیجه گیری: یافته های حاصل از این مطالعه نشان می دهند که در هر 3 گروه موتورسواران عادی و مصرف کنندگان مت آمفتامین و متادون شایع ترین رفتار تخلفات مربوط به سرعت و پس از آن خطاهای ترافیکی بوده است. به علاوه این مطالعه نشان داد که مصرف مواد مخدر (مت آمفتامین و متادون) می تواند بر رفتار رانندگی موتورسواران تأثیر داشته باشد؛ به شکلی که بیشتر خطاها و تخلفات رانندگی در مصرف کنندگان مواد به طور معنی داری در مقایسه با موتورسواران عادی بیشتر بود.

مقدمه و اهداف: طراحی و اجرای مداخله های رفتاری مبتنی بر مدل های آموزش بهداشت، برای توصیف عوامل فردی و روان شناختی مرتبط با رفتارهای مرتبط با ایدز به کار می روند. یافته های پژوهش های اخیر نشان می دهند که برنامه های مبتنی بر مدل، در تغییر رفتارهای بهداشتی از کارایی بیشتر برخوردار هستند. هدف این پژوهش، طراحی و ارزیابی روایی ابزار مبتنی بر مدل و فرهنگ ایران، برای مطالعه رفتارهای پیشگیرانه از اچ آی وی/ایدز در دانش آموزان و دانشجویان بود. روش کار: براساس بررسی متون، 58 گویه مرتبط با رفتارهای پیشگیرانه از ایدز تدوین و روایی صوری و محتوایی ابزار به روش کمی و کیفی، توسط گروه های هدف و پانل خبرگان، ارزیابی شد. پایایی ابزار از با محاسبه آلفای کرونباخ و ثبات ابزار به روش آزمون– بازآزمون تأیید شد. یافته ها: ابزار پژوهش اولیه شامل 53 گویه، با مقادیر شاخص تأثیر آیتم بالای 5/1، نسبت روایی محتوای بالای 49/0 و شاخص روایی محتوای بالای 79/0 تأیید شد. با تحلیل عامل اکتشافی 5 عامل، شامل 30 گویه برای دانش آموزان و 31 گویه برای دانشجویان و با بار عاملی بیش از 40/0 با عنوان حساسیت، شدت، منافع، موانع و خودکارآمدی درک شده شناسایی شد، که قادر به پیشگویی 58 درصد از تغییرات بود. پایایی ابزار با محاسبه آلفای کرونباخ بالای 80/0 و شاخص ضریب همبستگی بالای 86/0 تأیید شد. نتیجه گیری: یافته های مطالعه نشان داد ابزار طراحی شده برای سنجش رفتارهای پیشگیرانه از اچ آی وی/ ایدز مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی، از روایی و پایایی مناسب برخوردار است و با ویژگی های فرهنگی و اجتماعی ایران تناسب دارد.

مقدمه و اهداف: محققان و متخصصان حوزه سلامت از یافته های خود گزارشی ابتلا به بیماری های مزمن به طرز چشم گیری استفاده می کنند. این مطالعه با هدف بررسی روایی خود گزارشی ابتلا به دیابت طراحی شده است. روش کار: در این مطالعه مقطعی از یافته های سرشماری سال 1394 در سطح کلان شهر مشهد که یک بررسی مبتنی بر جمعیت در افراد بالای 30 سال بوده (n=307103) برای تعیین نسبت خودگزارشی ابتلا به دیابت استفاده شد. از سامانه پرونده الکترونیک سلامت سینا SinaEHR® با کدهای تشخیصی E10 و E11 تأیید شده توسط پزشکان به عنوان مرجع استفاده شد. حساسیت، ویژگی، ارزش های اخباری مثبت ومنفی و نسبت درستنمایی با فاصله اطمینان 95 درصد محاسبه شد. یافته ها: حساسیت خودگزارشی ابتلا به دیابت 59/24 درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 21/25-97/23)، ویژگی 04/98درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 09/98-99/97)، PLR 56/12درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 02/13-11/12)، NLR 77/0درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 78/0-76/0)، PPV 77/44درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 67/45-89/43) و NPV 27/95درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 31/95-23/95)، می باشد. حساسیت خودگزارشی ابتلا به دیابت در مردان، افراد ایرانی، مجرد، سن 60 سال و بیشتر، افراد دارای شاخص توده بدنی (BMI) بین 25-5/18 و افراد دارای تحصیلات دانشگاهی بالاتر بوده است. نتیجه گیری: اگرچه حساسیت خودگزارشی ابتلا به دیابت در این مطالعه حاضر پایین بوده است، اما ویژگی و ارزش های اخباری مثبت و منفی آن نسبتاً خوب بود. خودگزارشی دیابت در مردان، افراد ایرانی، مجرد، سن 60 سال و بیشتر، افراد دارای BMI بین 25-5/18 و افراد دارای تحصیلات دانشگاهی بالاتر بوده است. به نظر می رسد در استفاده از داده های خودگزارشی در مطالعه های اپیدمیولوژیک احتیاط بیشتری باید صورت پذیرد.

مقدمه و اهداف: آمبولی ریه یک رویداد بالقوه کشنده و در عین حال شایع است که در سال های اخیر باعث افزایش تدریجی تعداد بستری های ناشی از آن در بیمارستان ها شده است. به همین دلیل، یکی از چالش برانگیزترین بیماری ها نزد پزشکان به حساب می آید. هدف اصلی از این پژوهش، گزارش یک پروژه تحقیقاتی به منظور مقایسه الگوریتم های مختلف داده کاوی برای انتخاب دقیق ترین مدل برای پیش بینی وقوع آمبولی ریه در بیماران بستری است که به فراهم کردن دانش مورد نیاز کادر درمانی در تصمیم گیری بهتر کمک می کند. روش کار: در این پژوهش تلاش شد تا با استفاده از روش های مختلف یادگیری ماشین، یک مدل پیش بینی طراحی شود که بهترین عملکرد در پیش بینی احتمال وقوع آمبولی ریه در بیماران بستری در معرض خطر را داشته باشد. از میان الگوریتم های داده کاوی، از شبکه های بیزی و الگوریتم های درخت تصمیم J48، رگرسیون لجستیک و نیز بهینه سازی حداقل متوالی استفاده شد. داده های مورد استفاده تحقیق، عوامل خطرزا و سوابق گذشته مربوط به بیماران بستری بخش ریه بیمارستان شریعتی تهران بود. یافته ها: بررسی ها صورت گرفته نشان می دهد که صحت و ویژگی در تمام مدل های پیش بینی از عملکرد مطلوبی برخوردار بوده است، و مدل بیزی در پیش بینی وقوع آمبولی ریه، بیشترین میزان حساسیت را داشت. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهند اگر چه تفاوت کمی در عملکرد مد ل های پیش بینی وجود دارد، اما در این گونه داده ها برای پیش بینی وقوع آمبولی ریه در بیماران بستری، مدل شبکه بیزی ابزار مناسب تری است، که می تواند به عنوان روش حمایتی در کنار تصمیم های پزشکی قرار گیرد تا صحت پیش بینی بیماری ها را ارتقاء بخشد.

مقدمه و اهداف: مدل کاکس یکی از روش های مورد استفاده در داده های بقا به شمار می رود. این درحالی است که داده های سلسله مراتبی همانند داده های این مطالعه ناقض فرض استقلال بوده و استفاده از مدل کاکس با فرض استقلال مشاهدات امکان پذیر نیست. یکی از روش های مهم در تحلیل داده های سلسه مراتبی بقا، استفاده از مدل کاکس چند سطحی است. در این روش علاوه بر مدل بندی متغیر پاسخ، ضرایب رگرسیونی نیز مدل بندی شده و خطای اندازه گیری ناشی از عدم استقلال داده ها کاهش می یابد. این پژوهش با استفاده از مدل کاکس چندسطحی به بررسی تأثیر ماندگاری داروهای کنترل فشار خون در افراد مبتلا به پرفشاری خون پرداخته است. روش کار: مطالعه حاضر نوعی مطالعه طولی بقا بوده که شامل 346 نفر از کارکنان مبتلا به پرفشاری خون در کارخانه فولاد مبارکه اصفهان است. کارکنان طی سال های 94-1390 با مراجعه به مرکز بهداشت کارخانه با 6 دارو کاپتوپریل، لوزارتان، اتانولول، پروپرانولول، آملودیپین و هیدروکلروتیازید تحت درمان قرار گرفتند. برای بررسی ارتباط متغیرهای سابقه کاری، شاخص توده ی بدنی و داروهای مصرف شده با مدت ماندگاری داروها از مدل کاکس دوسطحی به صورت h_ij (t)=h_0 (t)exp⁡ (α _g+x_ij β _j) استفاده شد، به طوری که اندیس i و j به ترتیب واحدهای سطح اول و دوم هستند. یافته ها: یافته های حاصل از برازش مدل در طول یک دوره 5 ساله، اثر متغیر شاخص توده ی بدنی (019/0=P) و داروهای آتنولول(046/0P=) و آملودیپین (021/0P=) را به صورت تکی و اثر لوزارتان-آملودیپین (042/0=P) و آتنولول هیدروکلروتیازید (003/0P=) را به صورت ترکیبی معنی دار نشان می دهد. نتیجه گیری: براساس یافته های این مطالعه، مؤثرترین داروها در کنترل فشار خون به ترتیب آملودیپین، ترکیب آملودیپین-لوزارتان و آتنولول گزارش شد.

مقدمه و اهداف: فشار خون به واسطه پیامدهای آن یک مشکل جهانی است. مدل های رگرسیون معمولی برای ارزیابی این مشکل محدودیت دارند، زیرا نمودار مرجع حاصل از یک جمعیت مشخص نمی تواند برای جمعیت دیگر مناسب باشد. مدل رگرسیون چندکی چندجمله ای، جایگزینی انعطاف پذیر است. این مطالعه با هدف تعیین مقادیر مرجع و منحنی های صدکی فشار خون در شهر مشهد انجام شد. روش کار: این مطالعه مقطعی روی نمونه تصادفی شامل 6949 نفر از افرادی که برای غربالگری دیابت در سال 1389 به مراکز بهداشتی-درمانی منطقه ثامن مراجعه کرده بودند، انجام شد. تجزیه و تحلیل صدک های مختلف با متغیرهای جنس، سن، شاخص توده ی بدنی، دور کمر به باسن و فشار خون سیستولیک و دیاستولیک صورت گرفت. تمامی محاسبه ها با استفاده از نرم افزار R نسخه 3. 0. 1 انجام شد. یافته ها: 58/70 درصد از بین شرکت کنندگان مرد و 42/29 درصد زن بودند. یافته های مدل رگرسیون چندکی نشان داد که اغلب با افزایش متغیرهای سن، شاخص توده ی بدنی و نسبت دور کمر به باسن، فشار خون در تمامی صدک ها افزایش داشت. در تمامی متغیرها در صدک های 75ام و 95ام افراد دارای علائم فشار خون متوسط و بالا بودند و در سایر صدک ها افراد دارای فشار خون نرمال بودند. نتیجه گیری: مدل به کار رفته اطلاعات بیشتری در مورد فشار خون و الگوهای مربوط به آن ارایه داد. با توجه به یافته ها به نظر می رسد نیاز به توجه بیشتری به افراد سالخورده و دارای اضافه وزن در صدک های 75 ام و 95 ام وجود دارد.