پژوهش های زبانی
سال:1399 | دوره:11 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

بحران زیست محیطی، از مهم ترین مسائل قرن 21 محسوب می شود. زبان شناسی بوم-گرا، عوامل این بحران را، در زبان جستجو می کند. این پژوهش، با هدف بررسی عوامل زبانی مؤثر در تشدید بحران، به واکاوی تعامل انسان با طبیعت، در ضرب المثل های زبان فارسی می پردازد که دارای بسامد بالایی، در مکالمات روزمره هستند. پژوهش، به روش تحلیلی، توصیفی انجام گرفته و برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در گام نخست، تعداد 373 ضرب-المثل، به صورت تصادفی و بر مبنای جدول مورگان، به عنوان جامعه آماری مناسب، از جامعه کل ده هزار موردی، از کتاب الکترونیکی «ده هزار مثل فارسی و بیست وپنج هزار معادل آنها» استخراج شد. سپس، دو مفهوم انسان-محوری و انسان انگاری، بر مبنای معیارهای زبان شناسی بوم گرا، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی ها نشان داد که بخش عمده ای از ضرب المثل های مورد مطالعه، مفهوم انسان محوری را، با بار معنایی منفی منتقل می کنند. انسان-انگاری، گاهی راه گریزی از نگاه انسان محور به طبیعت شناخته می شود، اما بررسی ها نشان داد که در ضرب المثل های زبان فارسی، انسان در تخصیص ویژگی-های خود به طبیعت، بخش های منفی آن را در گونه های غیر انسان، جلوه گر می-سازد. این نوع نگاه به طبیعت، جهان را به دو قطب «ما» و «دیگری» تقسیم می کند. نگاه دو قطبی به جهان در عصر حاضر، شاید منشأ بسیاری از مسائل مهم جهانی باشد. بخشی از ضرب المثل ها، بر مفاهیم دیگری بجز دو مفهوم فوق، نظیر گونه گرایی، بوم محوری و استعاره های زیست محیطی دلالت می کردند که در بخش های آماری، مورد استفاده قرار گرفت. قابلیت به کارگیری ضمایر یکسان برای انسان و غیر انسان، باهم آیی افعالی نظیر (دانستن، گمان کردن و. . . ) با گونه های غیر انسان و مفهوم بوم محوری با بار معنایی مثبت، در ضرب-المثل های زبان فارسی مشاهده شد. کاربرد ضرب المثل هایی از این نوع، می-تواند در نگرش انسان به طبیعت تأثیر مثبت داشته باشد. بنابراین می توان گفت که لازم است گویشوران در استفاده از زبان، ابعاد آسیب رسان آن را شناسایی نموده و در به کارگیری آن دقت نمایند.

دستورنویسان و زبان شناسان فعل های زبان فارسی را به دو گونه ی ستاک حال و ستاک گذشته تقسیم می کنند. در مقاله ی حاضر ضمن بازنگری در این تقسیم بندی، نخست یادآور می شویم که برخی از ریشه ها دارای یک صورت آوایی یا اصطلاحاً همان واژ هستند و برخی دیگر دو یا چند گونه ی آوایی دارند که واژگونه خوانده می شوند. سپس، بر پایه ی شواهد زبانی و به کمک مفهوم زیر تخصیصی که از ویژگی های بنیادین نظریه ی صرف توزیعی است، استدلال می کنیم که عنصر دستوری زمان هیچ نقشی در انتخاب و درج واژگونه های ریشه ندارد و حال یا گذشته بودن محیط صرفی نحوی باعث نمی شود که مثلاً ریشه ی انتزاعی «سوز » به شکل /suz/ یا /sux/ درآید. شواهد زبانی نشان می دهند که مشخصه هایی مانند مجاورت با واژواج یا واج شامل [D]، هم نشینی با پسوند سببی یا گاهی حضور در مرز سکوت بر توزیع واژگونه های فعلی نظارت می کنند. یافته های این پژوهش تصریح می کنند که از هر دو منظر تجربی و نظری نه تنها به مفهوم ستاک نیازی نداریم، بلکه حتی با قائل شدن به دو صورت ستاک حال و ستاک گذشته، از تبیین برخی از ساخت های فعلی بازمی مانیم. گفتنی است که در مقاله ی حاضر تحولات آوایی در ریشه های واژگانی را به تغییرات واجی و واژواجی تقسیم می کنیم. تغییرات واجی که پیش بینی پذیرند، تناوب های خودکار را پدید می آورند، اما تغییرات واژواجی پیش بینی ناپذیر، به تولید تناوب های ناخودکار می انجامند. در این میان، ضمن محدود کردن اصطلاح واژگونگی به اعضای تناوب های ناخودکار، این پرسش نظری را پیش می کشیم که آیا انگاره ی دستوری در حوزه ی ساختواژه به قواعد ترمیمی نیازی دارد؛ یعنی قواعد زبان ویژه ای که با اعمال بر ریشه ها و وندها، صورت آوایی آنها را پس از درج تغییر دهند. در این پژوهش ضمن کنار گذاشتن قواعد ترمیمی، یادآور می شویم که واژگونه های هر ریشه ی واژگانی و از جمله واژگونه های مختلف ریشه های فعلی فارسی، از نوع تناوب های ناخودکارند و اعضای این تناوبها مستقلاً در واژگاه ذخیره می شوند.

در زبان فارسی امروز، «انگار» و «انگاری» دو قید وجهی اند که بر شک و تردید و تشبیه و تمثیل دلالت دارند. منابع دستوری در خصوص ساخت و کارکرد این دو قید غالباً سکوت کرده اند، اما به نظر می رسد که ساخت «انگاری» را مشابه «گوئی» و «پنداری» و از منشأ فعل دوم شخص مفرد در نظر گرفته اند. در این پژوهش، صورت و کارکرد قیدهای «انگار» و «انگاری» در دوره های مختلف زبان فارسی بررسی شده و با استفاده از شواهد موجود در آثار فارسی دوران میانه و نیز متون فارسی قدیم (نثر و نظم فارسی پس از اسلام)، روند دستوری شدگی و تبدیل این دو صورت زبانی به قید، با توجه به تحولات معنایی، مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، فعل hangā r-/ hangā rd در فارسی میانه از درجة قوی ریشه ی kar در زبان های ایرانی دورة باستان، به معنی «فکر کردن»، با پیشوند ham-ساخته شده و با معنی اصلی «در نظر داشتن»، به کار رفته است. با تحولات معنایی، این فعل معنی «برشمردن» و سپس، «فرض کردن» حاصل کرده است و صورت امر آن، «انگار»، با قرار گرفتن در جایگاه نخستین جمله و پذیرفتن بند پیرو در نقش مفعول، مقوله زدایی شده و ضمن بازتحلیل در ذهن اهل زبان، به قید «انگار» بدل شده است. از سوی دیگر، در فارسی میانه، با افزودن تکواژ ē (یای مجهول) به مادة مضارع، وجه تمنایی فعل ساخته می شده که کارکرد اصلی آن، بیان فرض بوده است. «انگاری» بازمانده ی همین ساخت است که به فارسی نورسیده و به تدریج، با از میان رفتن شیوة بازنمایی وجه در ساختمان فعل، به قیدی وجهی برای دلالت بر تشبیه و تمثیل و گاه شک و تردید بدل شده است. شباهت آوایی صورت دستوری شده ی «انگاری» به فعل دوم شخص مفرد از مصدر «انگاشتن»، موجب بازتحلیل شده و به اشتباه، این قید را از منشأ فعل دوم شخص مفرد در نظر گرفته اند.

عذرخواهی در بیشتر مطالعات، به ویژه در زبان فارسی، از منظری کاربردشناختی و به عنوان یک کنش گفتاری پربسامد مورد مطالعه قرار گرفته است؛ اما مطالعه حاضر از منظری تحلیل کلامی و با تأکید بر لزوم اتخاذ رویکردی بینا حوزه ای در تحلیل کلام، در چارچوب لیکاف (2015)، به تحلیل عذرخواهی های رسمی در رسانه های ایران پرداخته است. در این راستا، شواهد لازم از میان عذرخواهی های رسمی در رسانه های ایران در بین سال های 1394 تا 1397 گردآوری و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که اولاً بدون اتخاذ رویکردی بینا حوزه ای در تحلیل این کنش، بسیاری از جنبه های تعاملی آن مغفول واقع خواهد شد. این مسأله محصول این ویژگی عذرخواهی است که این کنش ابزاری برای حفظ وجهه در بافت تعاملی است و عوامل بینافردی و دیدگاه گوینده، مخاطب و بافت کاربردی نقش مهمی در انتخاب ابزار و شیوه بیان آن دارند. از سویی دیگر رسمی و عمومی بودن عذرخواهی ها پیچیدگی ها در کاربرد آن را دوچندان کرده و باعث می گردد گوینده از همه امکانات زبانی و فرازبانی در سطوح مختلف برای بر آوردن هدف ارتباطی بهره جوید. نکته دوم اینکه شواهد نشان داد عذرخواهی های صریح و سرنمونی در این نوع گفتمان به ندرت اتفاق می افتد به نحوی که بسیاری از آنچه به عنوان عذرخواهی در این بافت ها اتفاق می افتد را می توان نمونه هایی از عدم عذرخواهی دانست. از آنجا که یکی از پیش انگاشت های اساسی عذرخواهی اذعان به خطا و پذیرش مسئولیت آن است، اجتناب از عذرخواهی صریح در بافت رسمی و رسانه ای تلاشی خودآگاه یا ناخودآگاه برای فرار از تبعات بالای عذرخواهی به ویژه در گفتمان سیاسی و عمومی است. نتایج همچنان نشان می دهد، بازنمودهای عذرخواهی را می توان به صورت پیوستاری در نظر گرفت که در یک انتهای آن عذرخواهی سرنمونی و در انتهای دیگر عدم عذرخواهی قرار دارد. این امر راه را برای در نظر گرفتن عذرخواهی به عنوان مقوله ای سرنمونی و افزودن سطحی شناختی در تحلیل کلام عذرخواهی تسهیل می نماید.

هدف از انجام این پژوهش بررسی دقیق تکواژ «گاه» به منظور برشمردن مفاهیم اصلی موجود در آن و کشف ساز و کار تبدیل این مفاهیم از دیدگاه معناشناسی شناختی و در چهارچوب فرضیه ی ستیز و سازش معنایی تالمی است. برای این منظور تمامی کاربست های این تکواژ در فارسی معاصر را از مداخل مربوطه در فرهنگ فارسی دو جلدی صدری افشار و همکاران (1388) استخراج نموده و به بررسی و تحلیل تک تک آن ها به روشی تحلیلی-پژوهشی و از منظر کیفیِ مطرح شده در چهارچوب نظری معرفی شده پرداختیم. بدین صورت که پس از ماهیت شناسی طبقات باز و بسته و ایجاد تناظر بین مفاهیم آن ها و انواع کاربست های تکواژ «گاه» و اثبات تبعیت نکردن این تکواژ از یک الگوی ثابت در تعلق به طبقه ی باز یا بسته و به دنبال آن، بازنمودن فرضیه ی ستیز و سازش معنایی ذیل ارائه ی یک سری فرایندهای شناختی تحت عناوین دگردیسی، امتزاج، مجاورت تقابلی، دستگردانی و انسداد و زیرمجموعه های دقیق آن ها، پیکره ی پژوهش را در بوته ی محک این معیارها گذاردیم تا مشخص شود تکواژ «گاه» با چه تکواژهایی، طی چه فرایندهایی و با چه کارکردی ترکیب می شود و محصول نهایی آن اولاً خروجی کدام فرایند شناختی است و دوماً چه حوزه ی مفهومی را شامل می شود. با توجه به نتایج به دست آمده مفهوم پایگی در «گاه»، زمان تشخیص داده شد و فرایند شناختی که از طریق آن این مفهوم به مفهوم «مکان» تبدیل می گردد به عنوان دستاوردی جدید در این حوزه ذیل عنوان «جایگزینی یک مؤلفه از ویژگی های عرضی یک طبقه ی باز با کل مفهوم پایگی یک طبقه ی پیوستاری (باز/ بسته)» به دست داده شد. همچنین علت این تشکیک در ماهیت «گاه» نیز فرایند شناختی دیگری تحت عنوان «شی ء انگاری» شناسایی گردید. بعلاوه مطابق آنچه در بررسی داده ها به دست آوردیم خروجی ترکیبات «گاه» از 4 حالت مکان اجرای فرایند، مکان اثر اجرای فرایند، مکان قرار گرفتن یک شیء (چیز)/جِرم و مکان قرار گرفتن اثر/جهت/امتداد یک شیء خارج نبود که البته در مواردی نیز تلفیقی ظاهر شده بودند.

پژوهش حاضر چگونگی پردازش واژه های مرکب غیرفعلی هسته آغازین و هسته پایانی اسم-اسم و تأثیر نقش هسته ی نحوی و جایگاه سازه در پردازش آنها را در زبان فارسی از طریق تکالیف نامیدن در مواجهه و تکرار شنیداری در بیماران زبان پریش بروکا بررسی می کند. سه بیمار زبان پریش بروکا (دو مرد و یک زن) در تکلیف نامیدن، به هنگام مواجهه با تصویر آنها را نام می بردند و در تکلیف تکرار، بعد از شنیدن اسم های ساده و مرکب، آنها را تکرار می کردند. محرک های این دو تکلیف شامل 40 اسم (20 اسم ساده و 20 اسم مرکب) و تصاویر مربوط به آنها بود که با استفاده از خطوط سیاه و سفید ترسیم شده بودند. آزمون ناپارامتری ایچ کروسکال-والیس نشان داد که به لحاظ آماری تفاوت معناداری میان رتبه های خطاهای بیماران در نامیدن و تکرار اسامی مرکب وجود نداشت، حال آنکه میان الگوی خطاهای سازه های آغازین، پایانی و هر دو سازه با هم در تکلیف نامیدن و نیز میان الگوی خطاهای سازه ها در تکلیف تکرار تفاوت معناداری وجود داشت. آزمون یومان-ویتنی نشان داد که به لحاظ آماری تفاوت معناداری میان خطاهای نامیدن اسامی مرکب هسته آغازین و هسته پایانی و خطاهای تکرار اسامی مرکب هسته آغازین و هسته پایانی وجود نداشت. تفاوت معنا دار میانگین رتبه های بیماران زبان پریش بروکا در نامیدن اسامی ساده و مرکب و نیز تفاوت معنادار میانگین رتبه های آنها در تکرار اسامی ساده و مرکب نقش ساختار واژه در پردازش اسامی مرکب را نمایان ساخت. بررسی خطاهای اسامی مرکب هسته آغازین و هسته پایانی و نیز الگوی خطاهای آنها نشان داد که هسته ی نحوی نقشی در پردازش نامیدن و تکرار اسامی مرکب هسته آغازین و هسته پایانی نداشت، حال آنکه جایگاه سازه در پردازش آنها نقش داشت. علاوه بر این، پردازش نامیدن و تکرار اسامی مرکب غیرفعلی هسته آغازین متمایز از هسته پایانی بود. همچنین، تحلیل خطاها و الگوی آنها نشان داد که پردازش فرایندهای نامیدن و تکرار اسامی مرکب غیرفعلی هسته آغازین و هسته پایانی از طریق مسیر دوگانه صورت می گرفت.

در مقاله ی حاضر انگاره ی «صرف توزیعی» به عنوان شالوده ی نظری با هدف تحلیل رده شناسی ساختواژی زبان فارسی به کار بسته شده است. بدین ترتیب، بر پایه ی یافته های نظریه ی صرف توزیعی، گرایش رده ی ساختواژی زبان فارسی در نمودار دوبعدی آیکنوالد (2007) که بر اساس معیارهای ساپیر (1921) ارائه شده، مورد تحلیل قرار گرفته است. در این پژوهش در پی آنیم تا بدانیم: جایگاه زبان فارسی بر روی محور «پیچیدگی درون ساخت های دستوری» کجاست؟ و از منظر «شفافیت مرز میان تکواژها»، زبان فارسی در چه رده ی زبانی می گنجد؟ در رسیدن به اهداف پژوهش، پیکره ی زبانی متنوعی از متون فارسی، مشتمل بر داستان، درسنامه، فیلمنامه و مقاله های مختلف زبان فارسی گردآوری شده است. پیکره ی یادشده، 24 نوع متن گوناگون معاصر را در برمی گیرد و از هریک از آنان، 400 واژه به صورت تصادفی در قالب جمله نمونه گیری شده، که در مجموع 9600 واژه را شامل می شود. نتایج حاصل از پژوهش حاضر، همراه با حصول عدد 1. 506 بر مبنای تحلیل داده ها با شاخص کمّی گرینبرگ، نمایانگر آن است که در پاسخ به پرسش اول، گرایش زبان فارسی امروز بر اساس معیار «میزان پیچیدگی درون ساخت های دستوری واژه ها» یا همان معیار «ترکیب پذیری واژه ها»، به سوی رده ی زبان های «تحلیلی» است. یافته ی دیگر پژوهش را در پاسخ به پرسش دوم آن می توان چنین برشمرد که زبان فارسی بر اساس معیار «شفافیت مرز تکواژها» که نمایانگر راه های اتصال تکواژهاست، به رده ی زبان های «پیوندی» گرایش بیشتری دارد. بدین ترتیب، گرایش غالب ساخت های صرفی نحوی زبان فارسی از منظر صرف توزیعی که تفاوت های بنیادین در نوع و شمار تکواژها با صرف واژه گرا دارد، در رده ی زبان های «تحلیلی پیوندی» قرار می گیرد. از این رو، انگاره ی دستوری صرف توزیعی نیز تأییدکننده ی تحلیلی پیوندی بودن رده ی ساختواژی زبان فارسی است؛ با این تفاوت که کمتر شدن عدد کمّی به دست آمده در این پژوهش، نسبت به یافته های پژوهش های پیشین، حاکی از آن است که بر پایه ی تقطیع ساختواژی در صرف توزیعی، ساختواژه ی زبان فارسی به رده ی زبان های تحلیلی گرایش بیشتری دارد و به سوی تحلیلی تر شدن می رود.

پژوهش حاضر با بررسی واجی ساخت هجا در زبان کردی مرکزی (سورانی) و مطابقت آن با دیدگاه هایی که بر اساس نظام نوشتاری، زبان کردی را دارای ساخت های هجایی CGVCC، CCVC و CCVCCC (به ترتیب بسامد در مطالعات پیشین) می دانند، حضور واکة نرم افراشتة پیشین I/ / در زیرساخت واجی و یا درج در طی مراحل اشتقاق در گذر به روساخت آوایی را مورد سنجش قرار می دهد. بدین منظور هم از شواهد درون زبانی و هم برون زبانی بهره گرفته می شود. علاوه بر پیکره ای صوتی از گویشوران مریوان و سلیمانیه، شم زبانی گویشوران با پرسشنامه هایی دربارة تعیین هجاهای یک واژه سنجیده شده و داده های اصلی این پژوهش را تشکیل می دهند. شم زبانی گویشوران در کنار شواهدی از تغییرات واکه در واژه های هم خانواده و وام واژه ها، داده های درزمانی تغییر واکه ها، قواعد واجی با حوزة عملکرد هجا، سلسله مراتب رسایی و انتخاب رساترین عنصر در مرکز هجا و نیز انتخاب دیگر عناصر همخوانی به عنوان آغازه یا پایانه، شواهدی هستند که در کنار شواهد آکوستیکی که بیشتر جنبة آوایی دارد، ساخت هجایی زیرساختی در زبان کردی مرکزی را تبیین می کنند. مولفه های اصلی واج شناسی زایشی از قبیل ارجاع به بازنمایی-های دوگانة زیرساختی و روساختی و قواعد واجی مرتبط در اشتقاق به صورت آوایی در کنار قواعد واج آرایی بر توزیع عناصر سازندة ساخت هجایی در تبیین این ساخت مورد استفاده قرار گرفته و مبانی نظری پژوهش را تشکیل می دهند. نتایج پژوهش نشان می دهد که از دو فرضیة رقیب برای حضور واکة I/ / در روساخت: 1) حضور در زیرساخت واجی و نگاشت پایا به روساخت؛ 2) عدم حضور در بازنمایی واجی و ظهور در بازنمایی آوایی تحت تأثیر قاعدة درج واکه، در چارچوب استدلال های واج شناختی فرضیة اول به اثبات می-رسد. با پذیرش حضور این واکه در زیرساخت واجی و عدم تفاوت بین غلت و دیگر همخوان-ها در جایگاه دوم خوشة آغازه، خوشة آغازین تشکیل نمی شود و ساخت هجایی در زبان کردی مرکزی همانند زبان فارسی معیار به ساخت CV(C)(C) تقلیل می یابد. تنها در روساخت آوایی و به علت محل تولید مشترک غلت و واکة افراشتة پیش از خود، واکه حذف و توالی همخوان-غلت، خوشة آغازین می سازد.

هدف این مقاله تبیین ساخت معنای به گویانه از طریق فرایند منفی سازی در چارچوب زبان شناسی شناختی است. مسئله ی اصلی پژوهش حاضر این است که سازوکار شناختی منفی سازی به چه نحوی عمل می کند که باعث ساخت معنای به گویانه و به تبع آن انگیختگی ساختارهای زبانی به گویانه می شود. مقاله ی حاضر به روش توصیفی-تحلیلی به تبیین به-گویی در زبان فارسی می پردازد. داده ها نیز به روش دستی اکثراً از منابع کتابخانه ای که شامل چند فرهنگ لغت زبان فارسی بود گردآوری شدند. در این پژوهش نشان داده می-شود که فرایند شناختی منفی سازی توسط مفهوم ساز به طور ارادی بر روی محتوای مفهومی خوشایند اعمال می شود و به تبع آن محتوای مفهومی خوشایند فعال می شود و مورد توجه قرار می گیرد. براساس فرایند منفی سازی، مفهوم خوشایند نفی شده از طریق ساختارهای نفی صرفی و جمله ای در سطح زبانی نمود آوایی می یابد و از شدت توجه به مفهوم ناخوشایند که در سطح زبانی بازنمایی نشده است کاسته می شود. به علت بازنمایی مفهوم خوشایند انکار شده در سطح زبانی و براساس نوع الگوی توزیع توجه هدایت شده که در قالب صورت های زبانی نفی رمزگذاری شده است، گوینده سعی می کند قسمتی از منابع توجهی بر روی مفهوم خوشایند توزیع شود و از شدت توجه بر روی مفهوم ناخوشایند بکاهد. در واقع، گوینده به جای رمزگذاری مستقیم مفهوم ناخوشایند در سطح زبانی، از شیوه ای غیرمستقیم استفاده می کند و «مفهوم خوشایند نفی شده» را رمزگذاری می کند. در این ارجاع غیرمستقیم، شدت توجه کمتری به مفهوم ناخوشایند نسبت به زمانی که آن مفهوم مستقیما در زبان بازنمایی می شود اختصاص می یابد. بنابراین، ساختارهای زبانی نفی، مفاهیم را به گونه ای ساختاربندی می کنند که پنجره ی توجه بر روی جنبه های ناخوشایند موجودیت مورد نظر باز نمی شود و آنها را در کانون توجه قرار نمی دهد و از این طریق معنای به گویانه ساخته می شود. لازم به ذکر است که پژوهش حاضر، تاکیدی دوباره بر تعامل و همپوشانی زبان و دیگر توانایی های شناختی عام است.

پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین مشخصه های آوایی و واجی واکه های ساده زبان فارسی و واقعه های عصب شناختی متناظر با آن در دستگاه شناختی بشر می پردازد. بدین منظور با طراحی آزمایشی تجربی، از 20 نفر از گویشوران زبان فارسی خواسته شد تا به توالی هایی از واکه های ساده زبان فارسی با ترتیب تصادفی گوش کنند و همزمان پاسخ دستگاه عصبی آنان به شنیدن این واکه ها با استفاده از روش الکتروانسفالوگرافی ثبت شد. سپس با استخراج پتانسیل های وابسته به رخداد متناظر با پردازش هر واکه در قشر شنوایی اولیه مغز آنان، ویژگی ها و مشخصات این واکنش ها و نسبت آنان از یک سو با برجستگی های پنجره طیفی سیگنال صوتی (F1, F2 و F2-F1) و از سوی دیگر با مشخصه های ممیز واجی محل تولید و ارتفاع زبان بررسی شد. در این بررسی ها مشخص شد قرار گرفتن در معرض هر یک از محرک های مورد استفاده در این آزمایش دستکم در دو مرحله پاسخ عصبی برجسته ای تولید می کند که هر دو، هم با مشخصات طیفی-زمانی محرک و هم با مشخصه های انتزاعی-مقوله ای واکه ها همبستگی آماری دارند. نتایج این پژوهش تاییدی بر این فرضیه است که فرآیند تفکیک ادراکی واکه ها از یکدیگر حاصل روندی تدریجی از نشان گذاری بر اساس برجستگی های صوت شناختی تا مقوله بندی مشخصات واجی است که در مرحله اول در دو نیمکره مغز به صورت متقارن انجام می شود و با برجستگی های صوت شناختی نسبت به مشخصه های واجی همبستگی بالاتری دارد، اما در مرحله دوم بار اصلی پردازش به نیمکره چپ منتقل شده و ویژگی های پاسخ عصبی به هر واکه در این مرحله مطابقت بالاتری با مشخصه های واجی نشان می دهند. بدین ترتیب برجسته ترین ماحصل این پژوهش دست یابی به نقشه «زمان نواختی» پردازش عصبی واکه های زبان فارسی و حوزه ادراکی مشخصه محل تولید واکه در دستگاه شنوایی گویشوران این زبان است. هرچند توان تفکیک اندازه گیری انجام شده در این آزمایش برای بیرون آوردن همبسته عصبی پردازش مشخصه ارتفاع زبان از زیر سایه اثر بزرگ تر مشخصه محل تولید کافی به نظر نمی رسد.

بندهای وابسته ی اسم در زبان فارسی به دو دسته ی بندهای موصولی (تحدیدی و غیرتحدیدی) و بندهای متممی اسم تقسیم می شوند. پژوهشگران ایرانی اکثراً ضمن برشمردن تفاوت های معنایی و نحوی بندهای متممی اسم و بندهای موصولی، این دو را بندهایی مستقل و متمایز دانسته اند. در پژوهش حاضر نشان می دهیم که بندهای اصطلاحاً متممی اسم، نوعی بند موصولی اند و بنا به دلایلی اساساً نمی توانند متمم واقع شوند. اول اینکه این بندها همچون بندهای موصولی، اختیاری و افزوده اند. دوم اینکه معدود اسم هایی که می توانند بند متممی بپذیرند، برخلاف افعال متناظرشان از نظر معنایی بر یک رویداد یا فرایند یا عمل دلالت نمی کنند. سوم اینکه رفتار این بندها اتفاقاً شباهت چشمگیری به بندهای موصولی غیرتحدیدی دارد. این شباهت به دلیل معرفه بودن هسته ی اسمی (موصوف) در این هر دو بند است. لزوم معرفگی موصوف برخاسته از وضعیت اطلاعی بند و گفتمان مقید بودن آن است. از طرف دیگر، برخلاف آنچه در پیشینه ی پژوهش های فارسی آمده، موصوف این بندها لزوماً یک اسم گزاره ای نیست؛ اما لزوماً از نظر معنایی دربردارنده ی یک توصیف گر رویدادی است. به همین دلیل است که هر اسمی نمی تواند موصوف این بندها قرار گیرد. در واقع، بندهای متممی اسم، نوعی بند موصولی غیرتحدیدی هستند که محصول موصولی شدن یک موضوع رویدادی اند. از آنجایی که این عنصر، پنهان است و در یکی از فرافکن های نقشی قرار دارد، بندهای متممی ظاهراً فاقد شکاف/ضمیر سایه اند. بدین ترتیب، بهتر است برای اشاره به این بندها از اصطلاح «بندهای موصولی رویدادی» استفاده شود. تحلیل نحوی این بندها به صورتی مشابه با بندهای موصولی، عدم امکان خروج سازه ها و جزیره ای عمل کردن این بندها را نیز تبیین خواهد کرد؛ چراکه بر اساس نظریه ی فاز، گروه متمم ساز و گروه حرف تعریف فازهایی هستند که سازه های داوطلب خروج ابتدا باید به حاشیه ی آنها حرکت کنند؛ اما شاخص این دو گروه به ترتیب به وسیله ی عملگر موصولی و گروه حرف تعریف پر شده است و هیچ عنصری نمی تواند از آن خارج شود.

در گذشتة زبان فارسی، پیشوندهای فعلی کارکردهای گوناگونی بر عهده داشتند، از جمله کارکرد قیدی و گاهی هم معنای اصلی فعل را گسترش یا محدود یا به کلی دگرگون می کردند. غالب پیشوندهای فعلی در اصل هم به جای قید به کار می رفته اند و هم به عنوان حرف اضافه. در دورة میانة زبان فارسی، از کارکردهای نقشی آنها به تدریج کاسته شده و زبان به سمت تحلیلی شدگی پیش رفته و پیشوندهای فعلی کمتر باعث تغییر معنای واژگانی فعل شده اند. به دیگر سخن، به صورت پیشوندهای تثبیت شده و غیرزایا در دورة میانه و سپس در دورة بعدی ظاهر شده اند. این صورت های زبانی در روند تحول زبان فارسی، غالباً دستوری شده اند و نقش های گوناگون دستوری را بر عهده گرفته اند. یکی از این صورت های واژگانی، پیشوند «می» در زبان فارسی امروز است که چنین روندی را پشت سر گذاشته و موضوع این مقاله هم بررسی تحولات تاریخی و نقش آن در زبان فارسی امروز است. در فارسی امروز، «می» به عنوان پیشوند تصریفی با افعال ماضی و مضارع همراه می شود و نمود استمرار یا عادت را بازنمایی می کند. در این مقاله، سیر تحول «می» از دورة باستان تا فارسی امروز بررسی می شود و به کارکردهای آن در ادوار مختلف زبان فارسی اشاره می گردد. این پیشوند بازماندة صورت *hamaiwa در دورة باستان است که به صورت hamē به فارسی میانه رسیده است. hamē در فارسی میانه قید به معنی «همیشه» است و نمود استمرار و عادت را بازنمایی کرده و جای ثابتی در جمله نداشته و در جایگاه های گوناگون به کار رفته است. در متون ادب فارسی، این پیشوند به صورت «همی» و «می» باقی مانده و به تدریج به فعل جمله نزدیک شده و طی روند دستوری شدگی، کارکرد پیشوند تصریفی بر عهده گرفته است. در فارسی امروز، «می» علاوه بر نمود استمرار و عادت، برای بازنمایی مفاهیم وجهی نیز کاربرد دارد. در جملاتی که مفهوم آرزوی تحقق-نیافته و فرض نامحقق را بیان می کنند، این پیشوند به فعل ماضی افزوده می-شود و کارکرد وجهی بر عهده می گیرد. بدین ترتیب، پیشوند «می» که پیشتر روند دستوری شدگی را طی کرده و از مقولة قیدی به پیشوند تصریفی بدل شده و بازنمایی نمود استمرار و عادت را بر عهده گرفته است، در فارسی امروز، دستوری تر شده و در بازنمایی وجه نیز نقش ایفا کرده است.