مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1398 | دوره:20 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

پسته بادامی ریز زرند به دلیل حساسیت کم به بیماری گموز، تحمل شوری و سازگاری با پیوندک رقم های تجاری به عنوان پایه در باغ های پسته ایران استفاده می شود. در این پژوهش اثر محیط کشت (MS و DKW)، نوع و غلظت تنظیم کننده های رشد گیاهی بر ریزافزایی این پایه بررسی شد. بیشترین رشد ریزنمونه ها در محیط کشت نیم غلظت DKW به دست آمد. افزودن ترکیب های آنتی اکسیدان و زغال فعال تاثیر معنی داری بر مقدار استقرار جوانه ها نداشت. بیشترین شمار نوساقه (5 تا 6 عدد در هر ریزنمونه) در محیط کشت DKW حاوی 1 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین (BA) یا حاوی 2 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین و نیم میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید (GA) و هم چنین در محیط کشت نیم غلظت DKW حاوی نیم میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین یا 1 تا 2 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین و نیم میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید به دست آمد. رشد طولی نوساقه ها در محیط کشت MS بیشتر بود (84/3 تا 5 سانتی متر). در مرحله ریشه زایی، محیط کشت نیم غلظت MS حاوی 2 میلی گرم در لیتر ایندول-3-بوتیریک اسید (IBA) و 05/0 میلی گرم در لیتر نفتالن استیک اسید (NAA) با بیشترین طول ریشه (48/4 سانتی متر)، شمار ریشه در هر ریزنمونه (5/4) و بالاترین مقدار ریشه زایی (36/86 درصد) پس از 4 هفته از زمان کشت، بهترین تیمار بود.

در این پژوهش، اثر تیمارهای پس از برداشت گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA)، متیل جاسمونات (MeJA) و متیل سالیسیلات (MeSA) بر سرمازدگی، ویژگی های پوست و کیفیت آب میوه پرتقال خونی رقم مورو در دمای 3 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 90% به مدت 150 روز بررسی شد. تیمار GABA در غلظت 20 و 40 میلی مولار با استفاده از خلاء با فشار 30 کیلو پاسکال به مدت 8 دقیقه و بخار MeJA و MeSA در غلظت 50 و 100 میکرومولار به طور جداگانه به مدت 18 ساعت انجام شد. نمونه برداری در روزهای 1، 30، 60، 90، 120 و 150 انبارمانی انجام گرفت. تیمارها باعث کاهش سرمازدگی و نشت یونی میوه ها شد و میوه های شاهد در پایان دوره انبارمانی بیشترین شاخص سرمازدگی و نشت یونی را داشتند. کمترین میزان رطوبت پوست و آب میوه و بیشترین میزان ماده های جامد محلول کل (TSS) و pH در تیمار شاهد به دست آمد. میوه های تیمار شده با MeSA کمترین میزان a* و بیشترین زاویه فام (Hue° ) را داشتند. کمترین میزان روشنایی (L*)، b*، زاویه فام و کروما در تیمار شاهد به دست آمد. در کل غلظت 100 میکرومولار MeSA موثرترین تیمار برای کاهش سرمازدگی و حفظ ویژگی های پوست و آب میوه پرتقال خونی رقم مورو در دوره انبارمانی بود.

امروزه در تولید تجاری مرکبات، استفاده از دانهال سالم و یکنواخت برای پایه در محیط های کنترل شده، مرسوم شده است. برای تسریع در رشد، کوتاه نمودن فاصله زمانی از کاشت بذر تا پیوند دانهال اهمیت زیادی در کاهش هزینه های اولیه تولید و صرفه جویی در زمان دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی برهمکنش تنظیم کننده های رشد شامل جیبرلین به غلظت صفر و 100 میلی گرم در لیتر و به دنبال آن پاکلوبوترازول به غلظت صفر و 500 میلی گرم در لیتر و منبع های تغذیه ای اوره صفر و 5/0% و سولفات نیکل صفر و 150 میلی گرم در لیتر بر بهبود رشد دانهال ولکامرلمون انجام شد. نتیجه ها نشان داد که استفاده از جیبرلین 100 میلی گرم در لیتر به همراه اوره 5/0% و سولفات نیکل 150 میلی گرم در لیتر افزایش معنی داری در طول ساقه دانهال ایجاد کرد و تیمار ترکیبی پاکلوبوترازول 500 میلی گرم در لیتر به دنبال استفاده از جیبرلین، اوره و سولفات نیکل بهترین اثر را بر مقدار قطر ساقه دانهال داشت.

محلول پاشی غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید بر سیستم آنتی اکسیدانی و کیفیت پس از برداشت میوه کیوی مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور، غلظت های صفر (شاهد)، 5/0، 1 و 5/1 میلی مولار سالیسیلیک اسید در دو مرحله (125 و 145 روز بعد از گل دهی) روی میوه ها محلول پاشی شد. میوه ها در زمان بلوغ تجاری (TSS= 6. 2 Brix) برداشت و به مدت 14 هفته در دمای 1± 5/1 درجه سلسیوس انبار شدند. ویژگی های مختلف میوه در زمان های صفر (قبل از شروع انبارمانی)، 11 و 14 هفته پس از برداشت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتیجه ها نشان داد که سالیسیلیک اسید سبب کاهش در از دست دهی وزن و تاخیر در پراکسیداسیون لیپیدهای غشا شد. بیشترین مقدار سفتی بافت میوه مربوط به تیمار 5/1 میلی مولار سالیسیلیک اسید و کمترین مقدار آن مربوط به تیمار شاهد بود. افزون بر این، میوه های کیوی تیمار شده با سالیسیلیک اسید به طور معنی داری مقدار کلروفیل کل، شاخص *L و *b بیشتر و مقدار شاخص *a، pH و ماده های جامد محلول کل (TSS) کمتری در مقایسه با شاهد داشتند. تیمار قبل از برداشت سالیسیلیک اسید سبب کاهش فعالیت میکروبی (log CFU g-1) میوه های تیمار شده در طی انبارمانی شد. هم چنین، بیشترین مقدار فنول کل و اسکوربیک اسید مربوط به تیمار 5/0 میلی مولار سالیسیلیک اسید و بیشترین مقدار ظرفیت آنتی اکسیدانی مربوط به تیمار 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید بود که از این راه سالیسیلیک اسید موجب بهبود ترکیب های آنتی اکسیدانی میوه کیوی شد. در مجموع، به نظر می رسد محلول پاشی قبل از برداشت سالیسیلیک اسید روش مناسب و کاربردی برای حفظ کیفیت پس از برداشت میوه ها می باشد و با افزایش سیستم آنتی اکسیدانی در محصول ها، سبب تضمین بیشتر سلامت مصرف کننده خواهد شد.

به منظور بررسی میزان هتروزیس و روابط ژنتیکی رگه های مختلف گوجه فرنگی در برخی از ویژگی های کیفی میوه، پنج رگه متفاوت گوجه فرنگی در یک تلاقی دای آلل کامل مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس داده ها اختلاف معنی داری را در بین نژادگان ها در سطح احتمال 1% برای ویژگی های ماده های جامد محلول، اسیدیته کل، شاخص رسیدگی، ظرفیت آنتی اکسیدانی، اسکوربیک اسید، فلاونوییدها و فنول کل نشان داد. بیشترین میزان هتروزیس براساس والد برتر برای ویژگی های فنول کل و فلاونویید کل مشاهده شد. نتیجه های تجزیه و تحلیل هیمن نشان داد که اثرهای افزایشی و غیر افزایشی در کنترل ویژگی های مورد مطالعه نقش داشتند. تجزیه ژنتیکی به روش هیمن نشان داد که به غیر از ویژگی فنول کل، دیگر ویژگی ها زیر کنترل اثرهای غالبیت ژن ها قرار داشتند و وراثت پذیری خصوصی پایین مبین سهم بیشتر اثر غیرافزایشی ژن ها در کنترل آن ها بود. بنابراین، با توجه به وراثت پذیری پایین و بالا نبودن پتانسیل انتخاب می توان از روش های دورگه گیری و پدیده هتروزیس در نسل اول برای بهبود این ویژگی ها بهره مند شد. در مقابل، وراثت پذیری خصوصی بالای فنول کل نشان دهنده نقش اثر افزایشی ژن ها در کنترل آن بود. از این رو برای فنول کل می توان با انتخاب نژادگان های برتر برای این ویژگی، به به نژادی جمعیت پرداخت. در جمع، می توان از روش های دورگه گیری برای بهبود ویژگی های کیفی میوه در گوجه فرنگی استفاده کرد.

انجیرهای دیم مورد خسارت پرندگان، زنبورهای قرمز و تنش گرمایی قرار می گیرند که کاربرد پوشش توری روی درخت روش مناسبی برای کاهش این نوع خسارت می باشد، اما اثر تور بر دیگر ویژگی های رویشی و زایشی انجیر تاکنون مشخص نشده است. هدف این آزمایش، تعیین اثر رنگ و سایه دهی تور روی برخی از ویژگی های درختان انجیر دیم بود. به همین منظور پژوهشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت آزمایش فاکتوریل، با فاکتورهای رنگ تور (سیاه، سفید، آبی، سبز و قرمز) و سایه دهی (30 و 50%) و یک تیمار اضافی بدون تور (شاهد) روی درختان انجیر دیم رقم سبز در ایستگاه تحقیقات انجیر استهبان در سال 1396-1397 اجرا گردید. نتیجه ها نشان داد که پوشش تور آبی با کمترین نشانه ناهنجاری (زردی و سوختگی)، بیش ترین اندازه ها (طول و عرض) و غلظت کلروفیل a برگ و تاثیر مناسب بر کمیت و کیفیت میوه، بهترین رنگ بود. تور آبی با سایه دهی 30%، محتوای نسبی آب، هدایت روزنه ای و اندازه های برگ را افزایش و ناهنجاری و نشت یونی را کاهش داد. درختان شاهد با بیش ترین نشانه ناهنجاری زیر تنش خشکی بود، اما برخی از تورها به ویژه تور آبی با سایه دهی 30%، اثر مطلوبی روی ویژگی های انجیر داشت و تنش خشکی را کاهش داد.

نگهداری گل بریدنی آنتوریوم در دماهای زیر 15 درجه سلسیوس سبب سرمازدگی و کوتاهی عمر گلجایی آن می گردد. در این پژوهش، اثر تیمار پس از برداشت گاما آمینوبوتیریک اسید (گابا) در غلظت های صفر (شاهد)، یک و پنج میلی مولار بر طول عمر گلجایی، پایداری غشا، میزان قهوه ای شدن اسپات و میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز و در نهایت میزان مالون دی آلدیید در گل بریدنی آنتوریوم در طول 10 روز نگهداری در دماهای پنج و 10 درجه سلسیوس به صورت طرح کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه های این پژوهش نشان داد که بیشترین عمر گلجایی گل ها در غلظت یک میلی مولار گابا و در دمای 10 درجه سلسیوس مشاهده شد. گل های بدون تیمار گابا کمترین پایداری غشا و بیشترین مقدار مالون دی آلدیید را در دماهای سرمازدگی نشان دادند. تیمار با گابای پنج میلی مولار، سبب افزایش میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز شد. گل های تیمار شده با گابای یک میلی مولار فعالیت بالای آنزیم کاتالاز را نشان دادند. تیمار گابا اثری بر کاهش قهوه ای شدن اسپات نداشت. به طور خلاصه می توان بیان کرد که تیمار گابا در هر دو غلظت یک و پنج میلی مولار به طور کارآمدی در ایجاد تحمل به تنش سرما در گل بریدنی آنتوریوم موثر بود.

در این آزمایش یک رگه گوجه فرنگی با رشد محدود و یک دورگه با رشد نامحدود ( Moneymaker × San Marzano) روی دو رقم سیب زمینی آگریا و ساتینا پیوند زده شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح به طورکامل تصادفی انجام گرفت. ویژگی های مرتبط با رشد رویشی، عملکرد و ویژگی های کیفی میوه گوجه فرنگی شامل میزان ماده های جامد محلول کل (TSS)، اسیدیته قابل تیتر، ویتامین C و نیز در پایه های سیب زمینی عملکرد و وزن تر و خشک ژوخه مورد ارزیابی قرار گرفت. بیشترین عملکرد (29/0 کیلوگرم در بوته) و کیفیت میوه و ویژگی های رویشی در ترکیب پیوندی گوجه فرنگی رشد نامحدود روی پایه آگریا مشاهده شد. در ترکیب پیوندی گوجه فرنگی با رشد محدود روی هر دو پایه سیب زمینی، در قسمت زیر زمینی ژوخه و در قسمت هوایی میوه گوجه فرنگی تولید گردید، درحالی که پیوندک گوجه فرنگی رشد نامحدود روی هیچ کدام از دو پایه سیب زمینی در قسمت زیرزمینی ژوخه ای تولید نکرد، اما در بخش هوایی میوه گوجه فرنگی تولید شد. نتیجه ها حاکی از وجود برهمکنش پایه و پیوندک دست کم در مورد ژوخه بندی پایه سیب زمینی با پیوندک های رقم های مختلف گوجه فرنگی است و به نظر می رسد که استفاده از پیوند برای تولید دو محصول رضایت بخش از یک گیاه، مستلزم ارزیابی بیشتر برای یافتن پایه سیب زمینی و پیوندک متناسب گوجه فرنگی می باشد.

در این پژوهش به منظور درجه بندی رنگی مغز گردو نژادگان بوانات طبق استاندارد بین المللی به چهار درجه خیلی روشن، روشن، روشن کهربایی و کهربایی، 159 مغز گردو انتخاب و از هر یک جداگانه تصویربرداری شد. در مرحله پردازش تصویر، با استفاده از فیلتر لاپلاسین گوسی زمینه جداسازی شد و 12 ویژگی رنگی شامل میانگین و انحراف معیار رنگ های قرمز، سبز و آبی و هم چنین میانگین و انحراف معیار اصل رنگ، درجه اشباع و شدت رنگ استخراج شد. به منظور رتبه بندی ویژگی ها از شاخص میانگین مربعات همبستگی کانونی استفاده شد که بر این اساس میانگین شدت رنگ بیشترین تأثیر را در مدل رتبه بندی داشت و پس از آن میانگین اشباع و واریانس شدت رنگ مهم ترین ویژگی ها در مدل رتبه بندی بودند. با توجه به مدل رتبه بندی ویژگی ها، شبکه های عصبی با ورودی های متفاوت از یک تا 12 ورودی طراحی شد. با استفاده از 9 ویژگی مهم تر به عنوان ورودی شبکه عصبی، بالاترین دقت درجه بندی برابر با 8/95% در ساختار بهینه 4-20-9 به دست آمد که دقت درجه بندی برای مغز گردو با درجه خیلی روشن 100%، درجه روشن 31/92%، درجه روشن کهربایی 91/90% و درجه کهربایی 100% بود. نتیجه این پژوهش نشان دهنده توانایی بالای ماشین بینایی در ترکیب با شبکه عصبی برای درجه بندی مغز گردو بر اساس رنگ می باشد.

در ایران به دلیل کمبود منابع آبی کاربرد سامانه های آبکشت بسته در اولویت های پژوهشی گسترش کشت گلخانه ها قرار دارد. در این شرایط، به دلیل هزینه اقتصادی زیاد و دشواری های زیست محیطی، نیاز شدیدی به بازیافت و استفاده دوباره از محلول های غذایی وجود دارد. جایگزینی محلول پایه به صورت ثابت در هر مرحله رشد موجب عدم تعادل تغذیه ای در آبکشت بسته می شود. در این آزمایش این فن، برای تعیین مناسب ترین غلظت عنصرهای محلول جایگزین در سامانه بازچرخانی کشت بدون خاک خیار گلخانه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش به صورت طرح به طورکامل تصادفی با سه تکرار و چهار تیمار کاربرد محلول پایه به صورت ثابت (شاهد) و کاربرد محلول پایه و جایگزینی محلول غذایی تنظیم شده در مراحل مختلف رشد با فرض نسبت وزن خشک (کیلوگرم) به مقدار تعرق در سه سطح (لیتر) 200/1، 300/1 و 400/1 با کارایی مصرف آب بالا، متوسط و ضعیف انجام شد. تیمار محلول جایگزین نسبت وزن خشک به تعرق 300/1 موجب بهبود مقدار غلظت عنصرهای غذایی برگ خیار گلخانه ای شد و بیشترین مقدار عملکرد در واحد بوته و مقدار فتوسنتز خالص را به خود اختصاص داد. بیشترین کارایی مصرف آب فتوسنتزی مربوط به تیمار محلول جایگزین نسبت وزن خشک به تعرق 200/1 بود.

گواوا میوه ای گرمسیری با ارزش غذایی بالا اما بسیار فسادپذیر است. در این مطالعه میوه ها با اولئیک اسید 1 و 2% به تنهایی و در ترکیب با اسانس دارچین 1 و 2% تیمار و به مدت 28 روز در انبار (دمای 1± 10 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 90 تا 95%) نگهداری شدند و ویژگی های کمی و کیفی میوه ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه ها نشان داد که تیمارها سبب حفظ بیشتر ویژگی های کیفی میوه نسبت به تیمار شاهد گردیدند. تیمارهای اولئیک اسید 1% و اسانس دارچین 1% با جلوگیری از کاهش وزن و حفظ سفتی همراه با کاهش تغییر رنگ و کلروفیل تاثیر چشمگیر تری را نشان دادند. میوه های تیمار شده با اولئیک اسید 1% به همراه اسانس دارچین 1% بیشترین مقدار اسکوربیک اسید، فنول کل، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی و کمترین فعالیت آنزیم پلی فنول اکسیداز را در 28 روز نگهداری نشان دادند. بالاترین مقدار ماده های جامد محلول کل و شاخص طعم و کمترین مقدار اسید قابل تیتر در تیمار شاهد به دست آمد. این نتیجه ها نشان داد که تیمار اولئیک اسید به همراه اسانس دارچین می تواند یک روش مفید برای به تاخیر انداختن رسیدن و پیری، افزایش انبارمانی و حفظ کیفیت میوه گوآوا باشد.