نامه انجمن حشره شناسی ایران
سال:1382 | دوره:23 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

پارامترهای جدول زندگی سفید بالک پنبه Bemisia tabaci (Genn) (Hom: Aleyrodidae) به عنوان یکی از آفات مهم کشتزارهای پنبه در سال 1381 مورد بررسی قرار گرفت. برای این هدف برگهای پنبه آلوده به پوره ها و شفیره های این آفت از کشتزارهای پنبه داراب، قم، ساوه، گنبد، گرگان، ورامین، گرمسار، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس (اطراف تهران - پیکان شهر) ارزویه (کرمان)، شوشتر گرد آوری شد. آزمایشها در اقاق رشد تحت شرایط دمایی 24±2 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 55±3 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی روی پنبه  Gossypium hirsutum L.  رقم ورامین 76 انجام شد. حشرات کامل هر یک از جمعیت ها به صورت جداگانه داخل قفسهایی به ابعاد 70×50×40 سانتیمتر روی بوته های پنبه رها گردید. در این بررسی از هر جمعیت 15 حشره کامل سفید بالک در 10 تکرار برای اندازه گیری پارامترهای جدول زندگی استفاده شد. بر پایه دو متغیر سن (X) و نسبت بازماندگان در فاصله سنی X تا X+1 پارامترهای جدول زندگی از قبیل تغییرات نرخ بقا (Lx) مرگ و میر ویژه سن (qx) نسبتی از گروه اصلی که در فاصله سنی x تا x+1 می میرند (dx) و امید به زندگی (ex) محاسبه شد و محنی های مربوطه رسم گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که نرخ بقا از بیست و چهارمین روز زندگی روند نزولی را شروع و روز 48 به صفر رسید. همچنین مرگ و میر ویژه سن از روز 22 شروع و روز 49 به بالاترین حد خود رسید. بر این پایه امید به زندگی در شروع زندگی 9/26 و در بیست و هشتمین روز زندگی به صفر رسید. نرخ بقا در جمعیت جمع آوری شده از دانشکده کشاورزی و گنبد به ترتیب 33 و 8 روز بود. امید به زندگی در آغاز زندگی با توده های جمع آوری شده از دانشکده و ورامین به ترتیب 72/29 و 95/24 بود. نتایج این پژوهش نشان داد که بین برخی از پارامترهای جدول زندگی در جمعیت های گوناگون اختلاف وجود دارد.

بر اساس مطالعات انجام شده طی ماه های تیر تا آذر سال 1379 گونه های (Winnertz) Lycoriella auripila و Coboldia fuscipes (Meigen) در مراکز پرورش قارچ خوراکی منطقه کرج شناسایی شد. این دو گونه ازمهمترین آفات قارچ خوراکی دکمه ای (Agaricus bisporus Lange) در اکثر مناطق دنیا می باشند. بیولوژی این آفات در شرایط آزمایشگاهی (دمای 20±1 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی بالای 80 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده میانگین طول دوره پیش از بلوغ حشرات نر و ماده در گونه auripila L. به ترتیب29.85±0.14  و29.08±0.15 روز و در گونه C. fuscipes به ترتیب 30.24±0.14 و 29.10±0.14 روز بود. میانگین طول دوره جنینی، لاروی و شفیرگی در گونه L. auripila به ترتیب 4.18±0.03، 17.57±0.12 و 4.82±0.5 روز و در گونه C.fuscipes به ترتیب 2.6±0.01، 20.88±0.13 و 4.57±0.03 روز تعیین گردید. میانگین طول عمر حشرات نر و ماده در محیط طبیعی پرورش قارچ خوراکی برای گونه L. auripila به ترتیب 4.06±0.11 و 3.31±0.10 روز و برای گونه C. fuscipes به ترتیب 3.19±0.12 و 2.95±0.12 روز محاسبه شد. میانگین مرگ و میر دوره پیش از بلوغ در گونه های L. auripila و C. fuscipes به ترتیب 61.9±2.7 و 77.15±5.32 درصد بدست آمد. نسبت جنسی حشرات نر به ماده در محیط غذایی مصنوعی (مالت، مخمر و آگار) و محیط طبیعی پرورش قارچ خوراکی در گونه L. auripila به ترتیب1.15 به 1 و1.09  به 1 و در گونه C. fuscipes به ترتیب 1.26 به 1 و 1.11 به 1 تعیین شد. نرخ تولید مثل خالص و نرخ ذاتی افزایش جمعیت برای گونه L. auripila به ترتیب 9.3 و 0.07 برای گونه C. fuscipes به ترتیب 28.04 و 0.107 محاسبه شد.

به منظور مطالعه تاثیر نوع میزبان روی قدرت جستجو، زمان دستیابی و نوع واکنش تابعی زنبور پارازیتوییدTrichogramma embryophagum، تعداد 15 نسل از این پارازیتویید روی دو میزبان آزمایشگاهی یعنی تخم بید غلات (Sirotraga cerealella) و تخم بید آرد  (Ephestia kuehniella) پرورش داده شد. برای انجام آزمایش واکنش تابعی زنبورهای فوق از تراکم های 2، 4، 6، 8، 14، 20، 30، 40 و 50 عدد تخم تازه میزبان استفاده شد و هر یک از این تراکم ها بعد از استقرار در داخل لوله آزمایش با ابعاد 16×100 میلیمتر به مدت 24 ساعت در اختیار یک زنبور ماده جفتگیری کرده قرار گرفتند. آزمایش ها در دمای 25±1 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 50±5 درصد ودوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. واکنش تابعی هر دو گروه زنبور از نوع سوم بود و با مدل  Hollingانطباق خوبی داشت. قدرت جستجو(a) ، زمان دستیابی (Th) و حداکثر درصد پارازیتیسم بر آورد شده برای زنبورهای پرورش یافته روی تخم بید غلات به ترتیب 0.13، 1.64 و75.73  و برای زنبورهای پرورش یافته روی تخم بید آرد به ترتیب0.11 ، 1.65 و68.78  بود. علی رغم بالا بودن نسبی قدرت جستجو در زنبورهای پرورش یافته بر روی بید غلات، اختلاف معنی داری بین قدرت جستجو و زمان دستیابی زنبورهای پرورش یافته روی دو نوع میزبان مشاهده نشد. از نتایج حاصله چنین استنباط می شود که دو نوع میزبان متداول در پرورش زنبورهای تریکوگراما تاثیر معنی داری روی واکنش تابعی زنبور T. embryophagum ندارند.

دوازده جدایه ایرانی B. thuringiensis از نظر وجود بتااگزوتوکسین به دو روش زیست سنجی و HPLC مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج زیست سنجی سوپرناتانت عاری از اسپور و کریستال جدایه ها روی لاروهای چهار روزه کرم غوزه پنبه (Helicoverpa armigera)نشان داد که بعضی از جدایه ها دارای عاملی کشنده هستند که می تواند بتااگزوتوکسین باشد. برای تایید این نتایج، سوپرناتنت جدایه های مورد آزمایش با استفاده از HPLC مورد تجزیه و اندازه گیری قرار گرفت و با بتا اگزوتوکسین استاندارد مقایسه شد. جدایه های Krm23، Kn4، 3R و 4 tدارای بتااگزوتوکسین بودند. سوپرناتنت غلیظ جدایه  Krm23 با 37/7 و جدایه 3R با 294.5 میکروگرم در میلی لیتر به ترتیب کمترین و بیشترین میزان بتااگزوتوکسین را دارا بودند. مقایسه نتایج روش زیست سنجی و روش HPLC نشان داد که درصد تلفات کرم غوزه پنبه با میزان بتااگزوتوکسین اندازه گیری شده تطابق دارد و تایید شد.

در این تحقیق برای ارزیابی تاثیر عصارهای الکلی برگ و گل (قرمز و سفید) خرزهره، برگ اسطوخدوس و صمغ آنغوزه روی شپشه آرد، آزمایشهایی برای اندازه گیری شاخص های تغذیه شامل نرخ رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی، شاخص بازدهی تبدیل غذای بلعیده شده و شاخص بازدارندگی تغذیه طراحی شد. تیمارها به روش دیسک آردی و در شرایط کنترل شده در دمای28±1  درجه سانتی گراد و طوبت نسبی 70-80 درصد و در شرایط تاریکی ارزیابی شدند. پس از این که از هر عصاره به همراه شاهد غلظت های 30، 60، 90، 120 و 150 میکرولیتر بر دیسک تهیه شد، تعداد 10 عدد حشره کامل جفتگیری نکرده روی هر دیسک قرار داده شد. پس از گذشت سه روز از شروع آزمایش شاخصهای تغذیه ای اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که عصاره صمغ آنغوزه دارای بالاترین تاثیر بوده و نرخ رشد نسبی و نرخ مصرف نسبی را در حشرات کامل به طور معنی داری کاهش داده است. این نرخها در عصاره فوق در غلظت 150 میکرولیتر بر دیسک به ترتیب به 0.005 و 0.032 میلی گرم در روز رسید. اما در غلظت مشابه، بین عصاره های برگ و گلهای سفید و قرمز خرزهره و برگ اسطوخدوس تفاوت معنی داری مشاهده نشد. همچنین عصاره صمغ آنغوزه در غلظت 150 میکرولیتر بر دیسک شاخص بازدهی تبدیل غذای بلعیده شده را در مقایسه با سایر عصاره ها به طور معنی داری کاهش داد. این شاخص در غلظت فوق به پایین ترین حد خود یعنی 13.33 درصد رسید. درحالی که در غلظت مشابه بین سایر عصاره ها دارای تفاوت معنی داری مشاهده نشد. عصاره صمغ آنغوزه به طور معنی داری نسبت به سایر عصاره ها دارای بالاترین تاثیر روی شاخص بازدارندگی تغذیه بود، به طوری که این شاخص را در غلظت 150 میکرولیتر بر دیسک تا 87.33 درصد رساند.

طی تحقیقات انجام شده در سالهای 1381-1380 روی کنه های خاکزی بالا خانوادهUropodoidea  در منطقه تهران، فراوانی گونه های این بالا خانواده و توزیع فضایی گونه  Nenteria styliferaمورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از خاکهای سطحی دارای مواد آلی فراوان باغها، پارکها و فضاهای سبز مناطق مختلف تهران نمونه برداری شد و با استفاده از قیف برلیز - تولگرین، کنه ها استخراج و شناسایی شدند. فراوانی کنه های جمع آوری شده از نواحی مختلف نمونه برداری با استفاده از شاخص سیمسون تعیین گردید. در این مرحله 10 گونه کنه از سه خانواده مورد شناسایی و تایید متخصصان قرار گرفت که از این تعداد 5 گونه برای فون ایران جدید بوده و احتمالا یک گونه نیز برای دنیا جدید میباشد که به ترتیب با علامتهای (*) و (**) مشخص شده اند این گونه هاNenteria sp.**، N. breviunguiculata*، (Willmann, 1904)، N. stulifera (Berlese, 1904)، Trichouropoda sp. و T. elegans*(Kramer, 1882) از خانواده Termaturidae، گونه های Uroobovella fimicola (Berlese, 1903)، U. marginata (Koch, 1839)،U. obovata* (Can and Berlese, 1834)، U. pulchella (Berlese, 1904)  از خانواده Urodinychidae  و گونه  Uropoda orbicularis (Muller, 1776) از خانواده Uropodidae می باشند. در بین آنها گونه N. stylifera دارای بیشترین فراوانی بوده و به عنوان گونه غالب تعیین شد. توزیع فضای گونه  N. stylifera با استفاده از روش های شاخص نسبت واریانس به میانگین و نیز روش رگرسیونی Taylor از نوع تجمعی تعیین شد.