علوم دارویی (pharmaceutical sciences)
سال:1386 | دوره:13 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

زمینه و هدف: جنس Satureja متعلق به تیره Labiatea می باشد که گونه های زیادی از آن در سراسر دنیا پراکنده اند و از این میان حدود 12 گونه در ایران وجود دارند که 8 گونه آن منحصر به ایران می باشد. این گیاهان از نقطه نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و غیره حایز اهمیت فراوان هستند. هدف از مطالعه حاضر شناسایی کیفی و کمی اسانس به دست آمده از بخش های مختلف هوایی گیاه مرزه سهندی و مقایسه آنها با یکدیگر و تعیین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی آنها می باشد.روشها: در این پژوهش بخشهای هوایی گیاه S. sohendica در اواخر تابستان، در مرحله گلدهی کامل از رویشگاه طبیعی خود واقع در منطقه اسکو در آذربایجان شرقی به مختصات جغرافیایی E: 46 10 3.6, N: 37 43 52.7 و ارتفاع 2048 متری جمع آوری و پس از خشک شدن در سایه و دمای محیط تا زمان اسانس گیری در دمای حدود دو درجه سانتیگراد نگهداری شدند، سپس بخشهای هوایی به دو بخش مجزای گل آذین (شامل: گل و محور گل) S1 و بخش رویشی (شامل: برگ و محور ساقه) S2 تقسیم شده و توسط دستگاه کلونجر به صورت مجزا اسانس گیری بعمل آمد. عمل اسانس گیری برای هر نمونه سه بار تکرار شد و میانگین درصد اسانس هر نمونه بدست آمد.یافته ها: مقدار اسانس بدست آمده از نمونه S1 برابر 1.66%±0.19 v/w و برای نمونه S2 برابر 1.5%±0.12 v/w می باشد. در اسانس نمونه S1 تعداد 29 ترکیب شناسایی شدند که ترکیبات عمده آن عبارتند از تیمول (%32.57)، گاما- ترپینن (%29.33) و پارا- سیمن (%23.48) و در اسانس نمونه S2 تعداد 23 ترکیب شیمیایی شناسایی شدند که ترکیبهای عمده آن عبارتند از: پارا- سیمن (%44.88)، تیمول (%28.22) و گاما- تریپنن (%10.07) میباشند. فعالیت آنتی اکسیدانی نمونه های اسانس بوسیله روش DPPH ارزیابی و میزان RC50 برای نمونه S1 و S2 به ترتیب برابر با 7.15×10-2 mg/ml, 7.83×10-2 mg/ml تعیین گردیدند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده اسانس حاصل از بخش های مختلف گیاه می تواند کاربرد فراوان در صنایع دارویی و صنایع غذایی داشته و به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی آنتی اکسیدان های مصنوعی گردد.

زمینه و هدف: آهسته رهش سازی پروپرانولول هیدروکلراید موجب رعایت بهتر دستور دارویی از سوی بیماران، کاهش تعداد دوزهای روزانه و عوارض جانبی دارو می شود. به منظور کنترل رهش دارو تاثیر Al3+ و نوع پلیمر آنیونی بر سرعت رهش این دارو از ماتریکسهای آن مورد بررسی قرار گرفت.روشها: ماتریکسهای سدیم کربوکسی متیل سلولز (NaCMC)، سدیم آلژینات (NaALg) و صمغ تراگاکانت (Trag) حاوی پروپرانولول هیدروکلراید و مقادیر مختلف Al3+ تهیه و رهش دارو از آنها در دستگاه انحلال شماره 1 USP در محیط آب مقطر بررسی شد. غلظت داروی حل شده به وسیله اسپکتروفتومتری UV اندازه گیری گردید. از پارامترهای مستقل از مدل مانند فراکسیون داروی رهش یافته در مدت سیصد و شصت دقیقه (F360′) و نیز از مدلهای کینتیکی رایج برای توصیف سرعت رهش استفاده شد.یافته ها: Al3+ در مقادیر متفاوت تاثیرات مختلفی در رهش داشت مثلا در محدوده 0 تا 0.125 میلی اکی والان در ماتریکسهای NaCMC ارزش F360′ را از 0.63 به 0.21 با ایجاد پل عرضی در پلیمر کاهش می داد و در مقادیر Al3+ بیشتر از محدوده مذکور مثلا 0.5 میلی اکی والان F360′ را به 0.79 افزایش می داد که علت آن احتمالا اثر متلاشی سازی ماتریکس توسط Al3+ بود. تاثیر رهش کاهی مشابهی نیز در محدوده 0 تا 0.125 در ماتریکسهای NaAlg ملاحظه شد. Al3+ در ماتریکسهای Trag تاثیر رهش کاهی بسیار اندکی داشت. مدلهای کینتیکی نشان داد که مکانیسمهای پیچیده ای مانند سرعت رسوخ آب، نفوذ، فرسایش، انحلال، پل عرضی و تلاشی سازی در رهش موثر بود.نتیجه گیری: با به کارگیری مناسبترین پلیمر آنیونی (NaCMC) به همراه مقادیر معین Al3+ می توان سرعت رهش پروپرانولول هیدروکلرید را از ماتریکسها به میزان دلخواه کنترل کرد. NaAlg از دیدگاه کنترل رهش پس از NaCMC قرار دارد. لیکن، Trag برای کنترل رهش پروپرانولول هیدروکلراید به روش ایجاد پل عرضی مناسب نیست.

زمینه و هدف: نظر به اهمیت هیپرلیپیدمی به عنوان یکی از مهمترین عوامل خطرساز بیماری های قلبی و نقش اساسی کارنیتین در متابولیسم لیپیدها، مطالعه حاضر با هدف تعیین سطح کارنیتین آزاد سرم در مردان هیپرتری گلیسریدمیک در مقایسه با مردان سالم صورت گرفت. در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، سطوح کارنیتین آزاد و لیپیدهای سرم و نیز متوسط دریافت روزانه کارنیتین، پروتئین حیوانی و ریزمغذهای موثر در بیوسنتز کارنیتین، در 31 مرد هیپرتری گلیسریدمیک در مقایسه با 31 مرد سالم (نورمولیپیدمیک) ارزیابی گردید.روش ها: اندازه گیری سطح کارنیتین آزاد سرم با استفاده از کیت آنزیماتیک و توسط اسپکتروفتومتر uv/vis و بررسی دریافت مواد غذایی به روش یاد آمد 24 ساعت و یادداشت غذایی انجام پذیرفت.یافته ها: میانگین کارنیتین آزاد سرم در گروه هیپرتری گلیسریدمیک به طور معنی داری بالاتر از میانگین این متغیر در گروه سالم بود، به ترتیب 73.36±2.65 در مقابل 44.30±3.67 میکرومول در لیتر (p<0.001). بین میانگین دریافت روزانه کارنیتین و مواد مغذی موثر در بیوسنتز آن در گروه هیپرتری گلیسریدمیک در مقایسه با گروه سالم، تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج، می توان چنین نتیجه گیری نمود که بالاتر بودن سطح سرمی کارنیتین آزاد در افراد هیپرتری گلیسریدمیک، ناشی از تفاوت در دریافت روازنه کارنیتین و یا پیش سازهای آن نبوده، افزایش سطح سرمی این متغیر را می توان واکنش تطابقی بدن به صورت افزایش احتمالی در بیوسنتز کارنیتین، افزایش آزاد سازی آن از ذخایر بافتی و یا کاهش احتمالی در دفع ادراری آن در پاسخ به افزایش لیپدهای سرم دانست. انجام مطالعات بعدی جهت تعیین مکانیسم افزایش سطح کارنیتین آزاد در بیماران هیپرتری گلیسریدمیک و نیز بررسی تاثیرمکمل یاری با –L کارنیتین در این بیماران مفید به نظر می رسد.

زمینه و هدف: در فرمولاسیون آمپول دیکلوفناک سدیم، بنزیل الکل یکی از متداولترین کمک حلالهای مورد استفاده است که با گذشت زمان در نتیجه اکسیداسیون در طول نگهداری یا استریل کردن به وسیله گرما به ماده سمی بنزآلدئید تبدیل می گردد که باعث ایجاد عوارضی مانند فلج پا می گردد بنابراین در این مطالعه سعی شده است محلولیت دیکلوفناک سدیم در حلال های مختلف بررسی گردیده و بهترین سیستم حلال بدون داشتن بنزیل الکل برای تهیه فرم تزریقی دارو پیشنهاد گردد.روش ها: محلولیت دیکلوفناک سدیم در حلالهای رایج مورد استفاده در داروسازی، در مخلوطهای دوتایی و سه تایی بررسی گردید. برای بررسی محلولیت دارو در حلال های سه گانه از دیاگرام سه تایی استفاده شد. بهترین سیستم حلال که دارای بیشترین مقدار محلولیت دیکلوفناک سدیم بود انتخاب و فرم تزریقی دارو با غلظت مناسب و با افزودن آنتی اکسیدانت و نگهدارنده ها برای بررسی پایداری انتخاب گردید. فرمولاسیون های بدست آمده به مدت 14 روز در یخچال و دماهای 20، 40، 60، درجه سانتیگراد از لحاظ پایداری فیزیکی مورد بررسی قرار گرفتند. بهترین فرمولاسیون برای بررسی پایداری شیمیایی و تعیین عمر قفسه ای با استفاده از روشهای تسریع شده انتخاب شد.یافته ها: نتایج حاصله نشان داد که دیکلوفناک سدیم دارای بیشترین محلولیت در مخلوط حلال های سه تایی (آب، اتیل الکل، پلی اتیلن، گلیکول 300) و دوتایی (آب، اتیل الکل و آب پلی اتیلن گلیکول 300) بود. بنابراین ازاین فرمولاسیون فرم تزریقی و تست های پایداری استفاده گردید. نگهداری فرمولاسیون در دماهای مختلف به مدت 14 روز نشان داد که فرمولاسیون حاوی 15، 30 و 55 درصد (v/v) به ترتیب از اتیل الکل، PEG300 و آب با داشتن محلولیت اشباع 344.4 mg/ml دارای پایداری بهتری نسبت به بقیه بود که این فرمولاسیون جهت تعیین تاریخ انقضا مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از تست تسریع شده پایداری حاکی از آن بود که فرمولاسیون برتر دارای تاریخ انقضا 2 سال و 5 ماه بود.نتیجه گیری: فرمولاسیون تهیه شده می تواند بعنوان شکل دارویی تزریقی پایدار و ایمن مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و هدف: ارتیرومایسین در ارگانیسمهای حساس، به کمک پیوند برگشت پذیر با زیر واحدهای ریبوزومی 50S، باعث مهار سنتر پروتئین می گردد، بدین وسیله جابجایی آمینوآسیل ترانسفر- RNA و مهار سنتز پلی پپتید انجام می شود. اریترومایسین بعنوان داروی مدل انتخاب گردید. فرآورده های موضعی اریترومایسین برای درمان آکنه بکار می روند. هدف از این بررسی، ارزیابی خصوصیات رئولوژیک (قابلیت گسترش و ویسکوزیته) مناسب ژل با کاربرد موضعی است.روش ها: ابتدا محلولیت اریترومایسین، در حلالهای مختلف بررسی و سپس به کمک عامل ژلیفیان، ژل فرموله شده و pH آن در 7 تنظیم گردید. پایداری ژلها در سه دمای مختلف (یخچال، اتاق و آون) مورد بررسی قرار گرفت و مقدار آزادسازی دارو بطریق in Vitro با سلول انتشاری تک محفظه ای استاتیک با استفاده از غشا دیالیز به کمک اسپکتروفتومتر UV در طول موج 208.6 نانومتر، بررسی گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش مقدار عامل ژلیفیان، رهش دارو کمتر شده در حالیکه با کاهش مقدار اتانول و افزایش مقدار گلیسرین، رهش دارو از پایه افزایش می یابد. همچنین برازش کینتیکی نشان داد که آزاد سازی ماده موثره از درجه اول تبعیت می کند.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مناسب بودن قابلیت گسترش و یکنواختی نسج ژل، امکان سریعترین آزادسازی را به ماده موثره می دهد (از اینرو سبب کوتاهترین تاخیر در جذب از راه پوستی می شود).

زمینه و هدف: ساپونین ها، گلایکوزیدهای با وزن مولکولی بالا هستند که دارای گروه قندی متصل به آگلایکون تری ترپن یا استروییدی می باشند. بسیاری از ساپونین ها دارای خاصیت پاک کنندگی هستند و در آب کف پایدار تولید می کنند. تحقیقات اخیر نشان داده است که با مصرف خوراکی بعضی از ساپونین ها می توان از هیپرکلسترولمیا جلوگیری نمود؛ این پدیده در نتیجه تشکیل کمپلکس بین ساپونین مورد مطالعه و کلسترول می باشد. گیاه شیرین بیان، گیاهی است علفی به ارتفاع 50 تا 100 سانتیمتر و با گاهی بیشتر که اندام دارویی این گیاه را ریشه ها تشکیل می دهد و دارای خواص متعددی از جمله خلط آور، ضد التهاب، طعم دهنده و کف کننده می باشد. همچنین ریشه این گیاه حاوی درصد بالایی از ساپونین های تری ترپن می باشد. هدف از انجام این تحقیق استخراج ساپونین تام شیرین بیان و تعیین احتمال تشکیل کمپلکس کلسترول با آن و نیز بررسی برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی آن می باشد.روش ها: به این منظور پس ازتهیه ریشه گیاه با نام علمی Glycyrrhiza glabra، عمل چربی زدایی با استفاده از حلال پترولیوم اتر انجام شد و سپس طی چند مرحله با استفاده از حلالهای مختلف متانول، برتانول نرمال و دی اتیل اتر، ساپونین تام ریشه گیاه استخراج گردید. سپس قدرت تولید کف ساپونین تام با استفاده از روش روس- مایلز و شاخص تشکیل امولسیون در یک دوره 24 ساعته تعیین گردید. همچنین فعالیت سطحی ساپونین های تام با استفاده از دستگاه تانسیومتر دونوی اندازه گیری شد. جهت مقایسه اثرات کف کنندگی و تشکیل امولسیون از ساپونین تام کیلایا و توبین 80 استفاده شد. در مرحله بعد، اثر تشکیل کمپلکس با کلسترول هر دو ساپنونن تام با استفاده از تعیین تغییرات کشش سطحی و غلظت بحرانی تشکیل میسل بررسی گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که ساپونین تام شیرین بیان دارای قدرت خوبی ایجاد کف پایدار بود. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت که از نظر توانایی کاهش کشش سطحی و امولسیون کنندگی ، ساپونین تام این گیاه نسبت به گروههای کنترل دارای قدرت اثر کمتری می باشد. همچنین مشخص شد که ساپونین های مذکور توانایی تشکیل کمپلکس با کلسترول را دارند.نتیجه گیری: ویژگی تشکیل کمپلکس با کلسترول می تواند تاییدی بر این فرضیه باشد که مصرف خوراکی ساپونین تام شیرین بیان و یا کیلایا منجر به کاهش جذب کلسترول از مجرای گوارشی گردیده و در نتیجه در کاهش کلسترول خون موثر است. همچنین با توجه به فعالیت سطحی بالای ساپونین استخراج شده می توان پیشنهاد کرد که این ماده در صنایع غذایی و آرایشی- بهداشتی و دارویی به عنوان جایگزین سورفکتانت های صناعی بکار گرفته شود.

زمینه و هدف: دیابت قندی یکی از شایعترین بیماریها در جهان است. بروز بالای برخی اختلالات در اعمال شناختی و حافظه در بیماران دیابتی سبب شده است که در سالهای اخیر مطالعات بیشتری در زمینه تاثیر انسولین بر سیستم عصبی صورت بگیرد. برخی شواهد حاکی از این است که گیرنده های انسولین با تراکم زیاد در برخی نواحی از سیستم عصبی شامل قشر مغز، پیاز بویایی، هیپوکامپ، مخچه و هسته های هیپوتالاموس وجود دارند. اما موارد گزارش شده در ارتباط با تاثیر انسولین بر حافظه تا حدودی ضد و نقیض بوده و نیاز به مطالعه بیشتر در این زمینه است. با توجه به اینکه هیپوکامپ ناحیه ای مهم در مغز برای تشکیل حافظه است از اینرو در این مطالعه سعی بر این است که با تزریق موضعی انسولین در ناحیه CA1 هیپوکامپ اثر آنرا در تشکیل حافظه بررسی شود.روشها: پنجاه رت نر نژاد ویستار به 5 گروه برابر تقسیم شدند. 1. گروه کنترل 2. گروه شاهد 3. گروه انسولین 4. گروه دیابتی- سالین 5. گروه دیابتی- انسولینی. در گروه 4 و 5 رتها با تزریق 50 mg/kg استروپتوزوسین دیابتی شده و در دو گروه ده تایی مطالعه شدند. در تمام گروهها بجز گروه کنترل دو کانول بصورت دو طرفه در ناحیه CA1 هیپوکامپ توسط دستگاه استریوتاکسی کاشته شد. یادگیری با استفاده از اجتناب غیرفعال تست و مابین گروهها مقایسه شد.یافته ها: نتایج بدست آمده نشان می دهد که گروه انسولین نسبت به گروه کنترل و شاهد میزان تاخیر بیشتر و زمان ماندگاری کمتر در محفظه تاریک داشت (p<0.05). گروه دیابتی- انسولین نسبت به گروه دیابتی- سالینی تفاوت معنی داری از نظر میزان تاخیر نداشت.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که انسولین در رتهای سالم باعث تسهیل حافظه می شود. اما در رتهای دیابتی فاقد چنین اثری است. افزایش اجتناب در رتهای دیابتی نسبت به رتهای سالم نشان می دهد که احتمالا واکنش موشهای سفید بزرگ دیابتی نسبت به محیط جدید تشدید شده است و یا حساسیت به درد ناشی از شوک الکتریکی در این حیوانات افزایش یافته است.