مجله پزشکی قانونی ایران
سال:1380 | دوره:7 | شماره:25 |تعداد مقالات:13

آیا از خشونت تلویزیونی باید نگران بود؟ در صورت مثبت بودن جواب، چگونه باید آنرا محدود نمود و از احساس نگرانی کاست؟ پاسخ به این سوال به نوع تفکر و میزان اطلاعات ما از اثرات پخش برنامه های خشونت آمیز در تلویزیون بستگی دارد. هزاران مورد مطالعه و تحقیق در این خصوص انجام گرفته ولی این مطالعات به یک نتیجه روشن دست نیافته است. اگر برخی از نظریه ها برآنند که تلویزیون مدلهای رفتاری که خطر اجرا و انجام آن در جامعه وجود دارد را ارائه می دهد، نظرات دیگری نیز (نظریه اقلیت) وجود دارد که عقیده دارند، خشونت تلویزیونی هیچ تاثیری ندارد و حتی این نوع خشونت که از تلویزیون پخش می شود، مانع اجرای نمونه های آن در جامعه می گردد، با این وجود یک اجماع و اتفاق نظر وسیع، در بسیاری از کشورها، در جهت حمایت از اطفال نسبت به تماس مکرر آنها با خشونتهای تلویزیونی شکل گرفته و این حمایت، به طرق زیر صورت می گیرد: 1ـ مداخله والدین 2ـ آموزش از راه تصویر 3ـ کنترل برنامه ها توسط خود رسانه ها

 سابقا بررسی صدمات مربوط به انفجار بمب تنها به متخصصین شاغل در نیروهای نظامی مربوط می شد ولی به دلیل توسعه عنان گسیخته تروریسم با اهداف سیاسی، این وضعیت تغییر کرده و مروزه بررسی صدمات حاصل از انفجارات، در حوزه فعالیت پزشکی قانونی و پلیس جنایی قرار گرفته است. بعد دیگر این قضیه که بطور کلی و نه بطور کامل به فعالیتهای تروریستی مربوط می شود، حمله به هدفهای خاصی مثل هواپیماهای غیر نظامی است. در این موارد شناسایی نوع حادثه و مشخص نمودن علت اصلی حادثه دسته جمعی مدنظر است.

در سال 1970 گروهی از سم شناسان قانونی برجسته در یک گردهمایی غیر رسمی که برای اولین بار مستقل از نشست سالانه آکادمی علوم قانونی آمریکا برگزار می گردید؟، شرکت نمودند. ارائه مباحثی در مورد تکنیک آنالیز تبخیر شونده ها از جمله دستاوردهای مقید این گردهمایی بود و نتایج سودمند آن برگزاری دو گردهمایی غیر رسمی دیگر را نیز به دنبال داشت.در سال 1973 در گردهمایی فیلادلفیا، تشکیل انجمن سم شناسان قانونی پیشنهاد و و مورد تصویب شرکت کنندگان قرار گرفت و بالاخره در سال 1974 دبیر اولین نشست رسمی انجمن، آغاز فعالیتهای آن را اعلام نمود. از این تاریخ انجمن سم شناسان قانونی با انتشار نشریات، برگزاری نشستهای سالانه، تشکیل کارگاههای آموزشی، آموزش اعضا، اعطا جوایز تحقیقاتی و همکاری با بخش سم شناسی آکادمی علوم قانونی آمریکا، قدمهای موثری را در هماهنگی فعالیتها و پیشبرد اهداف سم شناسی قانونی برداشته است.

وقتی پزشک قانونی با جسدی مواجه میشود که ظاهرا مرگ وی در اثر سلاح سرد مثل چاقو حاصل شده است و دارای جراحت و زخم می باشد باید تلاش کند تا موضوعات زیر را روشن سازد.1ـ خصوصیات آلت یا آلات جرحی که جراحات را ایجاد کرده چه بوده است؟2ـ زخمها در کجا و چگونه وارد گردیده، آیا بیمار از پشت یا جلو مورد حمله قرار گرفته و آیا مقتول از خود دفاعی کرده یا خیر؟3ـ مقتول پس از وارد شدن جراحتی که منجر به مرگ وی شده چه مدت زنده بوده است؟4ـ جراحات به کدام روش (تصادف، خودکشی یا دگرکشی، جنایت) ایجاد شده اند؟حضور پزشک قانونی در صحنه مرگ با سلاح سرد می تواند ضمن بررسی زخمها، موقعیت و وضعیت متوفی هنگامی که جراحت موردنظر به وی وارد شده را مشخص نماید بعلاوه اگر متوفی با مهاجم درگیر شده باشد، می توان زخمهای دفاعی موجود روی دستان، بازوها و انگشتان وی را مشخص نمود. اگر قربانی بتواند چاقو را از دست مهاجم دربیاورد آنرا به چنگ می گیرد و اگر مهاجم چاقو را از دست قربانی بیرون بکشد این عمل موجب ایجاد زخمهای دفاعی عمیق در کف دست یا زیر انگشتان قربانی خواهد شد. نوع آلت برنده مورد استفاده، سمت و جهت زخمها و وضعیت قربانی عواملی هستند که می توان با بررسی دقیق زخمها آنها را مشخص نمود.لباسهای قربانی باید جمع آوری گردد و مورد مراقبت واقع شود تا بتوان با بررسی آنها حالت و موقعیت متوفی را به هنگام مورد حمله واقع شدن تعیین نمود و محل زخمها را با شکاف موجود روی لباس مطابقت کرد، هم چنین چاقوئی که بنظر میرسد وسیله قتاله بوده و در صحنه یافت می شود را باید با نهایت احتیاط و دقت بدست گرفت که اثرات نامرئی انگشت و لکه های خون، تارهای مو، رشته های پارچه لباس که ممکن است در آن بجا مانده باشد محو نگردد. هیچوقت چاقو را نباید با دست از روی زمین برداشت.

انگیزه ام در طرح این موضوع عمدتا پاسخ به سوالات و اعتراضات همکاران محترم پزشک و سایر صاحبان حرف پزشکی در سازمان پزشکی قانونی و نظام پزشکی است که چرا به دادگستری احضار و یا جلب می شوند و حتی در رابطه با جرایم حرفه ای که امری تخصصی است در محاکم عمومی تعقیب می شوند و به نتیجه رسیدگی های هیاتهای بدوی و تجدیدنظر انتظامی سازمان نظام پزشکی وقعی نهاده نمی شود و تخلفات صنفی و حرفه ای آنان علیرغم صدور رای نهایی مجددا مورد رسیدگی واقع می شود. به همین منظور لازم می دانم موضوعات مربوط به این موضوع را بطور خلاصه و در حد و مجال مجله وزین سازمان پزشکی قانونی عنوان نمایم و تفصیل آنرا چنانچه ضروری باشد به زمان مناسب دیگری واگذارم. بیجا نیست برای توضیح این مطلب مقدمتا بدانیم مسئولیت چیست و مصونیت از تعقیب کدام است و پاسخگوئی پزشک و صاحبان سایر حرف در برابر رفتار خلاف قانون از کدام نوع مسئولیت است.

جرائم جنسی قسمت مهمی از جرائم عمومی را تشکیل داده و امروزه دادگاهها در رسیدگی به این جرائم و بخصوص از لحاظ ارتکاب جرم از همکاری پزشکان قانونی استفاده می کنند. جهت اثبات وقوع تجاوز جنسی از معاینات و بررسیهای آزمایشگاهی استفاده شده و مهمترین قسمت معاینه نیز مشاهده پرده بکارت از نظر باکره بودن یا ازاله بکارت می باشد. در این تحقیق موارد ارجاعی به بخش زنان «واحد تهران ـ مرکز» پزشکی قانونی در نیمسال دوم سال 78 به عنوان جرائم جنسی از طریق مطالعه «توصیفی ـ مقطعی» با پر کردن پرسشنامه هایی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج به شرح زیر بدست آمد:در 225 نمونه جمع آوری شده از نظر سن، گروه سنی 19 ـ 10 سال بیشترین موارد را به خود اختصاص داده است. اکثر این افراد تحصیلات در حد راهنمایی داشته و بیکار بوده اند. از نظر اقتصادی در طبقه ضعیف جای داشته و در خانواده های پرجمعیت تربیت یافته بودند. یک سوم این موارد سابقه ارتکاب جرم و بازداشت در زندان داشته و اغلب متعلق به خانواده های از هم گسیخته بودند. 25 درصد این نمونه ها سابقه ابتلا به بیماری روانی و مصرف داروهای روانگردان را ذکر می کردند که این نسبت در بستگان درجه اول آنها کمتر بوده است. 75 درصد این موارد را تهرانیها تشکیل داده و سابقه مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر «به صورت منفرد یا تواما» در افراد مورد بررسی 32 درصد در پدران آنها 50 درصد در مادران 17.64 درصد و در خواهر یا برادران آنها 21.7 درصد بوده است. از نظر علائم مثبت، مبنی بر ازاله پرده بکارت یک سوم موارد علائم مثبت داشتند که اکثرا در گروه سنی 19-10 سال بودند. از نظر مقاربت از دبر نیز 30 درصد موارد مثبت یافت شد که در گروه سنی 19-10 سال قرار داشتند. آنچه از کل مطلب استنباط می گردد این است که مجموع عوامل اجتماعی، خانوادگی، روانی، تربیتی و فرهنگی و ..... در بروز جرائم جنسی دخیل بوده که در پیشگیری و ریشه کنی این جرائم باید به آنها توجه کرد.

عصب صورتی مهمترین عنصر تشریحی ناحیه صورت بوده و با توجه به آناتومی پیچیده رشته های آن، احتمال وارد آمدن آسیب در جراحی های سر و گردن، همواره از دغدغه های اصلی جراحان می باشد. تعداد 22 مورد تشریح غدد بناگوشی، بر روی اجساد موجود در پزشکی قانونی تهران، انجام شد. ارتباطات عصب صورتی با ورید رترومندیبولر و شاخه بوکال آن با مجرای غدد بناگوشی مورد بررسی قرار گرفت.

در تحقیقات گذشته استفاده از داروهای هالوژنه طی بیهوشی عمومی باعث افزایش خونریزی در مادران تحت عمل جراحی سزارین شده است، بررسی میزان اثر گذاری این روش بیهوشی در افزایش خونریزی در مقایسه آن با سایر روشهای بیهوشی (ناحیه ای) موردنظر است، از مادران مراجعه کننده. 130 مادر که دارای حاملگی کامل، تک قلو، بدون شروع درد زایمان و عارضه بوده اند انتخاب شده اند. تعداد 65 نفر از مادران (50 درصد) بیهوشی عمومی و 65 نفر دیگر بیهوشی ناحیه ای دریافت نموده اند، کاهش هماتوکریت 5 درصد یا بیشتر بعد از عمل جراحی در مادرانی که بیهوشی عمومـی دریافت نموده اند، نسبـت به مادرانـی کـه بیهوشـی ناحیه ای دریافـت کرده اند دیده می شود (15نفـر(23 درصـد) در مقـایسه بـا 4 نفـــر (6 درصد) وP=0.003 ) ما به این نتیجه رسیدیم که خطر افزایش خونریزی در مادرانی که جهت انجام عمل جراحی سزارین انتخابی با استفاده از داروی هالوژنه (هالوتان) بیهوشی عمومی دریافت کرده اند، نسبت به مادرانی که بیهوشی ناحیه ای (نخاعی) دریافت نموده اند، بیشتر است، اما این افزایش خونریزی بصورت بالینی، چندان قابل توجه نیست، به این صورت که هیچکدام از مادران نیاز به تزریق خون نداشته اند.

از آنجائی که کبد اولین گذرگاه تماس با عوامل مختلف از جمله سموم و داروها می باشد، همچنین قسمت عمده متابولیسم مواد در کبد انجام می پذیرد، لذا در خطر فراوان آسیب سلولی قرار دارد. در بعضی موارد علیرغم مصرف مواد Hepatotoxic آزمایش سم شناسی منفی می باشد و یا اطلاعی از نوع ماده مصرفی در دسترس نیست. در این موارد نمونه برداری از ضایعه کبدی همراه با مصرف عوامل فوق به تشخیص کمک می کند. این تحقیق در سال 1379 به روش غیر مداخله ای، توصیفی (مقطعی) بر روی 515 مورد نمونه ارسالی به آزمایشگاه مرکزی سازمان پزشکی قانونی کشور انجام شد. در این موارد که از لحاظ وجود دارو، سم یا مواد مخدر ثبت بودند، یا براساس پرونده بالینی مصرف اخیر داشتند نمونه کبدی جهت بررسی آسیب شناسی برداشته شد. مواردی که سابقه بیماری تشخیص داده شده قبلی کبد، حاملگی، نارسایی احتقانی قلب و ..... داشتند از مطالعه حذف شد. از این تعداد84  درصد مرد و 16 درصد زن بودند. همچنین 88 درصد در گروه سنی 50-15 سال و 2 درصد در گروه سنی زیر 15 سال قرار داشتند. مواد مخدر 63 درصد، داروها 19 درصد، و سموم  11درصد موارد مصرف را تشکیل می دادند. بقیه موارد شامل مصرف توام آنها بود. از میان سموم و داروهای مصرف شده به ترتیب بیشترین میزان را گروه جونده کش ها (38 درصد) و گروه( Psychoactive)درصد 48  تشکیل می داد.در نماهای مشاهده شده کبدی صدمات هپاتوسلولر حاد با 38 درصد بیشتری فراوانی را داشتند پس از آن صدمات هپاتوسلولر مزمن 34 درصد، نمای طبیعی 27 درصد و کلستاز1 (Cholestasis) درصد موارد را تشکیل می دادند.از آنجا که ضایعات ناشی از سموم و داروها اغلب یک تشخیص احتمالی است و بسیاری از اختلالات دیگر قادر به ایجاد علایم بالینی و آسیب شناسی مشابه آن می باشند، لذا قائل شدن رابطه علت و معلولی بین مصرف مواد فوق و بروز آسیب کبدی متعاقب آن دشوار می باشد و این تشخیص باید پس از رد سایر حالات مطرح گردد.

یکی از مهمترین مشکلات تشخیصی پزشکی قانونی، تعیین سن افراد مراجعه کننده و یا ارجاع شده از طرف مراجع قضایی است. جهت تعیین مراحل مختلف بلوغ از خصوصیات مختلف از جمله تعیین سن استخوانی و رشد صفات ثانویه جنسی، استفاده می شود. اختلاف مشخصی در رشد استخوانی در کشورهای مختلف جهان دیده شده است (6). مطالعات انجام شده و نتایج بدست آمده با مطالعات انجام شده در هر کشوری با سایر کشورها متفاوت بوده است. در تحقیق حاضر سعی بر این شده که از دو شاخص فوق بطور توام استفاده شود.جهت بررسی ابتدا در چهار منطقه جغرافیایی تهران (شمال، جنوب، شرق و غرب) از بین مناطق 19 گانه آموزش و پرورش تهران، چندین مدرسه پسرانه انتخاب شد و پسران 12-16 ساله از میان آنان انتخاب گردیدند. حداقل 80 نمونه از هر گروه سنی (جمعا 400 نمونه) مورد بررسی قرار گرفتند که فاقد بیماری سیستمیک (اندوکرین، متابولیک، کلیوی، قلبی و روده ای) بوده و از هر منطقه جغرافیایی تهران از لحاظ گروه سنی به میزان برابر انتخاب شدند، افراد انتخاب شده به سازمان پزشکی قانونی هدایت شده و ضمن رادیوگرافی بعمل آمده از مچ و دست مورد معاینه از لحاظ سن استخوانی و نیز بررسی صفات ثانویه جنسی قرار گرفتند، در این تحقیق از تغییرات در رشد موهای زهار و رشد بیضه ها بر اساس طبقه بندی مارشال و تانر و رینولدز و واینر استفاده شده است که شامل مراحل پنجگانه G1 الی G5 در خصوص رشد اندام تناسلی و نیز مراحل ششگانه p1 الی P6 درخصوص رشد موهای زهار می باشد.از 400 نمونه مورد بررسی در گروههای سنی 12 الی 16 ساله مشخص گردید، رشد استخوانی پسران تهرانی موضوع مطالعه با استانداردهای GP مطابقت و هماهنگی ندارد و عقب تر است. همچنین نشانداده شد که در پسران تهرانی موضوع مطالعه علائم اولیه بلوغ (رشد اندام تناسلی و رشد موهای زهار) در گروههای سنی مختلف زودتر صورت می پذیرد.

ضایعات ایزوله شریانی بدون آسیب عصبی همراه شایع نیستند. عدم تشخیص و در نتیجه ترمیم به موقع ضایعات جزئی (Partial) شریان ممکنست منجر به ایجاد آنوریسم کاذب و در نتیجه آن آسیب عصبی تاخیری ناشی از فشار آنوریسم کاذب شود. در این مقاله ما به معــرفی آقای 30 ساله ای می پردازیم که در اثر ضربه چاقو در حین نزاع دچار زخمی به طول یک سانتی متر در ناحیه Proximal Dorso-ulnar ساعد می شود. زخم بیمار در مرکز دیگری سوتور می شود. بیمار بعد از چند روز دچار علائم پارستزی (parasthesia) و اختلال حرکتی در مسیر عصب Median می شود. در هنگام عمل جراحی یک آنوریسم کاذب حجیم به ابعاد 8×10×8 مشاهده شد که از یک پارگی طولی Partial شریان اولنار منشا گرفته و در داخل غلاف عصب مدیان نفوذ کرده، رشته های آن را تحت فشار قرار داده بود. آنوریسم کاذب برداشته شد و حذف فشار روی (Decompression) عصب مدیان انجام گردید. شریان اولنار مسدود شد. پس از 3 ماه علائم بالینی و الکتروفیزیولوژیک بیمار تقریبا به طور کامل برطرف شد. انجام جراحی تشخیصی دقیق در مواردی که بیمار با ضربه نافذ اندام مراجعه کرده و زخم خونریزی دهنده دارد لازم و ضروری است، زیرا عدم شناخت و درمان به موقع آسیب شریانی میتواند منجر به صدمه تاخیری عصب در اثر آنوریسم کاذب شود