مجله دیابت و متابولیسم ایران
سال:1382 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

امروزه گسترش روزافزون اپیدمی سندرم متابولیک به خوبی شناخته شده است و تلاشهای گسترده ای برای درک علل پیدایش و عواقب مهم متابولیک آن در حال انجام است. یکی از پیامدهای شدید مقاومت به انسولین، هیپرتری گلیسریدمی است که به نظر می رسد عمدتاً در اثر تولید بیش از حد لیپوپروتیین های سرشار از تری گلیسرید حاوی آپو B باشد. در نتیجه در سالهای اخیر مکانیسم های غیر طبیعی تنظیم کننده لیپوپروتیین های آتروژنیک حاوی آپو B مورد توجه زیادی قرار گرفته است. اخیرا برای درک بهتر مکانیسم های مسئول اختلال متابولیسم چربی در حالت مقاومت به انسولین از مدل های in vivo و in vitro استفاده می شود. نتایج مدل های حیوانی و نیز مطالعات انسانی حاکی از این است که تولید بیش از حد VLDL توسط کبد عامل اساسی در پیدایش حالت مقاومت به انسولین، اختلال متابولیسم لیپوپروتیین ها در کبد و تولید بی رویه لیپوپروتیین های حاوی آپو B، از یک مدل حیوانی مقاوم به انسولین یعنی هامستر تغذیه شده با فروکتوز استفاده می شود. نتایج حاصل از آزمایشهای انجام شده بر روی این مدل نشان می دهد که در حالت مقاومت به انسولین، ترشح VLDL حاوی آپو B105 از کبد و نیز لیپوپروتیینهای غنی از تری گلیسرید حاوی آپو B 48 از روده، افزایش می یابد. در حالت مقاومت به انسولین ممکن است کاهش اثر پیغام رسانی انسولین در کبد و روده نقش اساس در تولید بیش از حد لیپوپروتیین ها داشته باشند، شناسایی کرده ایم.این مقاله به پیشرفتهای اخیر در این زمینه می پردازد و این فرضیه را که تداخل پیچیده ای بین افزایش جریان اسیدهای چرب آزاد از بافتهای محیطی به کبد و روده در اثر هیپر انسولینمی و افزایش دراز مدت تولید چربی وجود دارد، نشان می دهد.

دیابت قندی یکی از بیماریهای اصلی آسیب رسان به دستگاه های متعدد بدن است. تعداد زیادی عوارض ناشی از این بیماری وجود دارد که یکی از آنها اختلالات پای دیابتی است . تقریبا 15% از کسانی که مبتلا به دیابت هستند در طول زندگی خود مبتلا به عوارض پای دیابتی می شوند. عفونت، زخم یا گانگرن پا که در بعضی موارد به آمپوتاسیون انگشت یا قسمتی از پا منجر می شوند، شایعترین مشکلات این بیماران را تشکیل می دهند. هر چند بیش از 50% موار آمپوتاسیون های غیر تروماتیک را اختلالات پای دیابتی تشکیل می دهند، اغلب این مشکلات با مراقبتهای منظم قابل پیشگیری هستند. پزشکان می توانند با ارایه اطلاعات در مورد اهمیت مشاهده هر روزه و دقیق پا توسط بیمار، تامین کفش مناسب و درمان زود هنگام آسیب های ایجاد شده و سایر اقدامات نقش موثری در پیشگیری از اختلالات جدی داشته باشند. مشکلات پا در افراد دیابتی نتیجه سه عامل اولیه مهم است: نوروپاتی، اشکال در خونرسانی و کاهش مقاومت در براابر عفونتها. البته بد شکلی های پا و تروما نیز نقش موثری در زخم شدن و عفونت پا در این افراد دارند. هر چند همه اختلالات پای دیابتی به طور کامل قابل پیشگیری نیستند، می توان میزان بروز و ناتوانی حاصل از آنها را با پیشگیری و اقدامات مناسب و علمی به میزان زیادی کاهش داد.

مقدمه: در مورد شیوع اختلالات شنوایی در بیماری دیابت نتایج مطالعات قبلی متناقض و از صفر تا 93% متغیر بوده است. روشها: آستانه شنوایی در 80 بیمار دیابتی با میانگین عمر 16±08/49 و دامنه سنی 16 تا 65 سال و 78 فرد غیر دیابتی به وسیله شنوایی سنجی با تون خالص و شنوایی سنجی کلامی بررسی شد. هیچکدام از افراد مورد مطالعه سابقه تماس با عوامل مختل کنند شنوایی نداشتند.یافته ها:آستانه شنوایی در بیماران دیابتی به صورت میانگین 8/1±74/5 دسی بل ضعیف تر از گروه شاهد بود و در مجموع 53.7% دیابتی ها آستانه شنوایی ضعیف تری نسبت به گروه شاهد داشتند. گروه بیماران در آزمون افتراق کلامی ضعیف تر ولی در درک کلام مشابه گروه شاهد بودند. در بیماران مسن تر آستانه شنوایی برای فرکانس های بالاتر و در افراد جوان برای فرکانس های پایین تر اختلال بیشتری نشان می داد. میزان اختلال شنوایی ارتباطی با جنسیت، مدت بیماری و وجود سابقه خانوادگی دیابت نداشت. بیماران مبتلا به رتینوپاتی، آستانه شنوایی ضعیف تری داشتند. نتیجه گیری: اختلالات شنوایی در بیماران دیابتی شایع است.

دیابت نوع 1 به طور اولیه در اثر تخریب خود ایمنی یا ناشی از نقص اولیه در کارکرد سلولهای بتای پانکراس بارز می گردد. شایع ترین شکل دیابت نوع 1، نوع خود ایمن آن است که امکان همراهی آن با سایر اشکال اختلالات غددی مانند نارسایی آدرنال، تیروییدیت هاشیموتو و غیره وجود دارد. تیروییدیت خود ایمن از جمله بیماریهای همراه دیابت نوع1 است که در طی آن پادتن هایی علیه تیروگلوبولین (TG)، پروکسید از تیرویید (TPO) و هورمون تحریک کننده تیرویید (TSH) در خون پدید می آیند. هدف از این مطالعه بررسی میزان شیوع بیماریهای خود ایمن تیرویید در افراد دیابیت نوع 1 و مقایسه آن با افراد سالم است.روشها: بدین منظور 200 بیمار مبتلا به دیابت نوع 1 و 200 فرد سالم غیر دیابتی که از نظر سن و جنس با گروه بیمار جور بودند از نظر میزان هورمونهای تیرویید (T3RU/T3/T4/TSH) و پادتن های ضد تیرویید(TPO - Ab, TG-Ab)  مورد ارزیابی قرار گرفتند.یافته ها: غلظت TPO - Ab و  TG-Abدر افراد دیابتی نوع 1 مورد مطالعه به طور معنی داری بیشتر از گروه شاهد بود (P<0.001)، همچنین میانگین غلظت سرمی TG-Ab در گروه بیماران بیش از چهار برابر و میانگین غلظت سرمی TPO - Ab حدودا سه برابر گروه شاهد بود، همچنین میزان شیوع هیپرتیروییدی بالینی (subclinical) در گروه بیماران دیابتی نوع 1 چهار برابر گروه سالم بود.نتیجه گیری: در مجموع به نظر می رسد انجام آزمونهای غربالگری هورمونی تیرویید و پادتن های ضد تیرویید در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 به ویژه در کودکان، جهت شناسایی اختلالات خود ایمنی تیرویید و انجام اقدامات درمانی ضروری باشد.

دیابت شایع ترین بیماری غدد درون ریز و متابولیسم کودکان است و با توجه به عوارض جسمی و روانی آن ، لازم است مبتلایان آگاهی کافی از بیماری خود داشته و نقش فعال و موثری در کنترل قند ایفا نمایند. انجام آزمایشهای مکرر و مصرف روزانه دارو هزینه زیادی در بر دارد، از این رو بیماران دیابتی باید مورد حمایت قرار گیرند. هدف از این مطالعه ارزیابی وضعیت کنترل بیماری و میزان استفاده از تسهیلات در بیماران دیابتی 1 می باشد.روشها: مطالعه مقطعی بر روی 150 بیمار مبتلا به نوع 1 دیابت انجام شده و نتایج با شرایط بیماران در کشورهای آلمان، فرانسه، امریکا، استرالیا و عربستان مقایسه گردید.یافته ها: نتایج این مطالعه بیانگر رژیم انسولین درمانی ناقص و غیر استاندارد (در 59% بیماران)، داشتن گلوکومتر و نوار آزمون گلوکز (79/3% بیماران) و وارسی مرتب HbA1c فقط در 66/8% موارد بود که با وضعیت کنترل بیماران در سایر کشورها تفاوت آماری معنی داری دارد.(P<0.001) نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه لازم است دوره های آموزشی ویژه برای بیماران مبتلا به دیابت برگزاری و کلیه بیماران دیابتی تحت پوشش بیمه های حمایتی قرار گرفته و آزمایشهای لازم برای نظارت بر کنترل بیماری به صورت رایگان برای آنها انجام شود.

وجود عوامل خطرزای قلبی - عروقی موضوع مودر بحث در مطالعات مختلف می باشد. مطالعاتی که برای یافتن یک ابزار ساده غربالگری که بتواند عوامل خطرزای نامعمول را پیش بینی کند اخیراً وجود همزمان بالا بودن دور کمر و افزایش تری گلیسرید سرم را به عنوان یک معیار برای پیش بینی اختلالات متابولیک که به بیماری عروق کرونرمنجر می شود، پیشنهاد کرده اند. مطالعه حاضر جهت بررسی عوامل خطرزای قلبی - عروقی در چهرگون (phenotype) مذکور انجام شده است.روشها: این بررسی در کلیه زنان سنین 18-65 ساله که مبتلا به دیابت نبودند، از جمعیت تحت پوشش مطالعه قند و لیپید تهران انجام شده افراد براساس تری گلیسرید ناشتای سرم و اندازه دوره کمر به چهار گروه TgHWH (تری گلیسرید بالای 160 میلی گرم در دسی لیتر و دور کمر بالای 80 سانتی متر)،TgHWL  (تری گلیسرید بالاتر از 160 میلی گرم در دسی لیتر و دور کمر کمتر از 80 سانتی متر)، TgHWH  (تری گلیسرید کمتر از 160 میلی گرم در دسی لیتر و دور کمر بیشتر از 80 سانتی متر)، TgHWL (تری گلیسرید کمتر از 160 میلی گرم در دسی لیتر و دور کمر کمتر از 80 سانتی متر) تقسیم شدند. سپس عوامل خطر زای قلبی - عروقی شامل متغیرهای لیپیدی و تن سنجی (anthropometric) در گروه ها مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. همچنین شیوع افراد مبتلا به پرفشاری خون، HDL-C بالاتر از 130 میلی گرم در دسی لیتر، کلسترول تام بیشتر از 220 میلی گرم در دسی لیتر وHDL-C  کمتر از 45 میلی گرم در دسی لیتر در گروه ها بررسی شدند.یافته ها: نمونه های مورد بررسی 5630 نفر بودند. 5/27% در گروه TgLWL و 9/31% در گروه TgHWH قرار داشتند. سن افراد در گروه TgHWH به طور معنی داری بالاتر از سایر گروه ها بود 28±10)، 39±12، 36±12، 46±11 سال به ترتیب در TgLWL،TgLWH ، TgHWL،TgHWH ،(P<0.001 . فشار خون سیستولی و دیاستولی، شاخص توده بدنی و اندازه دور کمر در گروه TgHWH به طور معنی داری بالاتر از سایر گروهها بود. در بررسی متغیرهای آزمایشگاهی مشاهده شد که در گروه TgHWH غلظت سرمی کلسترول تام، تری گلیسرید، 150±41) LDL-C، 131±41، 132±35، 111±32 میلی گرم در دسی لیتر به ترتیب در گروه های TgHWH،TgHWL ، TgLWH،TgLWL ، (P<0.001 بالاتر و 40±10) HDL-C، 42±11، 47±11، 48±11 میلی گرم در دسی لیتر به ترتیب در گروه های TgHWH، TgHWL، TgLWH، TgLWL، (P<0.001 پایین تر از سایر گروه ها بود . شیوع افرادی که حداقل چهار عامل خطرزا داشتند در گروه %61.4 TgHWH و در گروه %1 TgLWL بود.نتیجه گیری: از معیار ساده بالا بودن دور کمر به همراه افزایش تری گلیسرید (TgHWH) می توان در زنان به عنوان یک ابزار غربالگری برای پیش بینی دیگر عوامل خطرزای قلبی - عروقی استفاده کرد.

تشخیص بموقع اختلال تحمل گلوکز در بارداری در پیشگیری از عوارض مادری و جنینی اهمیت دارد. هدف از این مطالعه بررسی همراهی یافته های بالینی و آزمایشگاهی با درجات اختلال تحمل کربوهیدرات در دوران بارداری در مقایسه با افراد طبیعی است.روشها: خانم باردار به پنج درمانگاه دانشگاهی مراجعه نمودند. موارد شناخته شده دیابت قبل از بارداری از مطالعه خارج شدند. آزمون تحمل گلوکز یک ساعته 50 گرم با روش غربالگری همگانی مورد استفاده قرار گرفت. در مواردی که نتیجه این آزمون 130 ≤ میلی گرم در دسی لیتر بود. آزمون تحمل گلوکز سه ساعته 100 گرم انجام می شد. براساس نتایج آزمون های GCT و GTT، کلیه مراجعان به چهار گروه دیابت بارداری،IGCT ، IGT و طبیعی تقسیم شدند. سابقه فامیلی و عوارض در بارداریهای قبلی از بیماران اخذ شد و معاینات کامل بالینی انجام گرفت که شامل تعیین شاخص توده بدن و فشار خون ارزیابی افزایش وزن، پروتیینوری، گلیکوزوری، هیدرآمنیوس و ادم بودند. ادرار زیاد و پرنوشی مهمترین یافته های مورد توجه بودند.یافته ها: از بین 2416 خانم باردار، 114 نفر (4.7%) مبتلا به دیابت بارداری بودند. از میان این 114 نفر 42 نفر (8/36%) چاقی، 39 نفر (2/34%) گلیکوزوری، 5 نفر (3/4%) پره اکلامپسی و 22 نفر (2/19%) افزایش وزن غیر طبیعی داشتند. ادرار زیاد (9/14%) و پرنوشی (6/12%) مهمترین یافته ها بودند. بیماران مبتلا نه دیابت بارداری در مقایسه با افراد طبیعی، گلیکوزوری، پلی هیدرآمنیوس، پروتئینوری، افزایش وزن و شاخص توده بدن بالاتری داشتند. همراهی این یافته ها در بیماران دیابت بارداری نسبت به افراد طبیعی از نظر آماری معنی دار بود. از بین بیماران دیابت بارداری 59 نفر (7/51%) هیچ یافته بالینی و آزمایشگاهی نداشتند.نتیجه گیری: شیوع افراد بدون علامت در بیماران مبتلا به درجات اختلال تحمل کربوهیدرات نشان می دهد که غربالگری براساس یافته های بالینی و آزمایشگاهی، بیماران زیادی را ناشناخته باقی می گذارد. علی رغم اینکه غربالگری براساس این یافته ها کارآیی لازم را ندارد، می تواند در ارزیابی سلامت دوران بارداری در این بیماران سودمند باشند.

شیوع بیماریهای قلبی ـ عروقی در جوامع بشری و ارتباط آن با بی تحرکی مورد توجه پژهشگران قرار گرفته است. یکی از عوامل مهمی که در روند آترواسکلروز نقش بسزایی دارد اکسیداسیون LDL است و اکسیداسیون تابع عوامل آنتی اکسیداسیون و نوع LDL ها می باشد. اکسیداسیون LDL منشا بسیاری از مکانیسم هایی است که می تواند به تشکیل آتروم منجر گردد. در این رابطه فعالیت های بدنی دارای نقش حفاظتی هستند و با تغییر نوع LDL در اثر فعالیت بدنی از حساسیت LDL ها به اکسیداسیون کاسته می شود. هدف از این مطالعه بررسی اثر فعالیت های بدنی روی حساسیت LDL ها نسبت به اکسیداسیون می باشد.روشها: تعداد 28 نفر مرد، 14 نفر ورزشکار با میانگین سنی 2±48 و 14 نفر غیر ورزشکار با میانگین سنی 4±44 انتخاب گردید. مقدار 10 cc خون ناشتا جهت بررسی حساسیت LDL ها به اکسیداسیون و لیپوپروتیین ها و لیپیدها گرفته شد. جهت بررسی حساسیت LDL به اکسیداسیون از روش conjugated diene مطابق دستورالعمل Puhl استفاده شد. کلسترول و تری گلیسرید به روش آنزیماتیک و HDL-c به روش رسوبی و  LDL-cبا استفاده از فرمول فریدوالد محاسبه گردید.یافته ها: نتایج نشان می دهد که LDLهای ورزشکاران مقاومت بیشتری در برابر اکسیداسیون در مقایسه با غیر ورزشکاران دارند lag time) ورزشکاران10±35/60 و در غیر ورزشکاران 10±64/54) اگر چه از نظر آماری این اختلاف معنی دار نبود و میزان HDL-c ورزشکاران بیش از غیر ورزشکاران (8±2/46 در مقابل 5/8±38) و از نظر آماری معنی دار می باشد و میزان LDL و VLDL ورزشکاران اختلاف معنی داری با غیر ورزشکاران نداشت.نیتجه گیری: شواهد تجربی این فرضیه را که اکسیداسیون LDL به آترواسکلروز منجر می شود تایید می کنند و گزارش ها حاکی از نقش فعالیت های بدنی و تمرینات ورزشی به عنوان یک عامل حفاظت کننده در برابر پیشرفت بیماری آترواسکلروز می باشد. اگر چه عوامل دیگری مانند غلظت ویتامین E به عنوان آنتی اکسیدان و ترکیب  LDLها و نوع  LDLها در فرآیند آترواسکلروز موثر می باشد که باید مورد بررسی قرار گیرند.