مدرس علوم انسانی
سال:1384 | دوره:9 | شماره:3 (پیاپی 42) ویژه نامه مدیریت |تعداد مقالات:11

مدلهای بهینه سازی از دوران نهضت صنعتـی در جهان و بخصوص در آغاز جنگ جهانی دوم همواره مورد توجه ریاضیدانان و دست اندرکاران صنعت بود و بخصوص کاربرد مدلهای مذکور در صنعت و خدمات بعد از جنگ جهانی دوم توسعه یافت. بر همین اساس طراحی مدل ریاضی شبکه حمل و نقل شرکت پست ج.ا.ا. ـ که در عمل به واسطه تعدد مسیرهای ارتباطی، تنوع وسایل حمل و نقل و سیستم حمل و نقل غیر بهینه و تنوع مرسولات دارای پیچیدگی خاص خود می باشد ـ به صورت چند سطحی مطالعه و کنکاش می شود.ابتدا اطلاعات شبکه حمل و نقل به صورت ورودی، به سیستم اطلاعات شبکه حمل و نقل پست انتقال داده می شوند. پس از محاسبه تابع مطلوبیت سیستم، در قدم اول کوتاهترین مسیر، کمترین زمان و نوع وسیله نقلیه بین دو مرکز پستی (به ازای هم jو i ها) پیدا کرد؛  سپس مقدار وزن محمولات به هر یک از مسیرهای انتخاب شده تخصیص داده می شود.بنابراین ضمن مروری بر ادبیات موضوع، تاریخچه حمل و نقل و شبکه های حمل و نقل پستی بحث و بررسی می شوند و بر اساس روش تحقیق و متدولوژی موضوع، نتایج تحقیق به صورت یک مدل ریاضی چند سطحی همراه با پیشنهادهای مربوط به آن ارایه خواهد شد.

امروزه برای بقا و عملکرد سازمانها، عبرت از گذشته و آگاهی از اشتباه و رموز موفقیت ضروری است. سازمانها مجبور به یادگیری از تجربه های خود و دیگر سازمانها می باشند. با مستندسازی تجربه ها، امکان افزایش دانش و یادگیری سازمانی فراهم می شود و با به کارگیری تجربه های مرتبط با کسب و کار، عملکرد سازمانی افزایش پیدا می کند.به منظور جمع آوری، مستندسازی، توزیع و استفاده موثر از تجربه های سازمانی، نیاز به نظام و ساختار مناسب ضروری می باشد. در همین راستا، ابتدا در این مقاله ادبیات و مبانی نظری مرتبط با موضوع بررسی شد و سپس مولفه ها و ویژگیهای نظامهای ثبت، ارزیابی، پاداش و توزیع تجربه ها تعیین و تشریح شدند. با این روش ساختار مفهومی مستند سازی تجربیات سازمانی طراحی شد.  در پایان با کسب نظرهای خبرگان، ساختار طراحی شده آزمون شد.

رمز موفقیت سازمانهای برتر ارایه کننده خدمات را می توان در مشتری مداری و توجه به کیفیت خدمات آنان جستجو کرد. به دلیل اهمیت کیفیت در صنایع خدماتی و آثار برجسته آن بر رضایتمندی مشتریان، همواره این سوال مطرح می شود که چگونه می توان کیفیت خدمات را ارزیابی کرد؟. هدف از این مقاله، تعیین مولفه های موثر بر کیفیت خدمات بانکی، ارزیابی اهمیت مولفه های موثر بر کیفیت خدمات از دیدگاه مشتریان و ارایه دهندگان خدمات بانک، تحلیل میزان تطابق میان دیدگاه مشتریان و ارایه دهندگان خدمات در خصوص کیفیت خدمات بانکی و در نهایت فراهم کردن امکان ارتقای عملکرد بانکها در کشور می باشد. به این منظور مطالعه ای در بانک رفاه به اجرا در آمد. جهت تعیین مولفه های موثر بر کیفیت خدمات از ادبیات معتبر علمی، نقطه نظرهای خبرگان و دست اندرکاران آکادمیک و بانکی بهره گرفته شد. برای ارزیابی اهمیت مولفه ها، نقطه نظرهای نمونه ای معتبر و کافی از مشتریان و کارکنان بانک اخذ شد و مورد بررسی و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج تحلیلهای آماری وجود تفاوتی معنا دار میان دیدگاه مشتریان و کارکنان بانک در خصوص اهمیت نسبی مولفه های کیفیت را به اثبات رسانده است. از طرفی دیگر نیز، نتایج تحلیلها بیانگر وجود تفاوتی معنادار میان اولویتبندی اقدامات اصلاحی مشتریان و کارکنان بانک جهت بهبود کیفیت خدمات می باشد. در ادامه مقاله، جهت تعیین و ارزیابی کمی موقعیت کیفی خدمات بانکی در بانک رفاه، از چهار مدل سرو کوآل عادی و وزنی، سروپرف و سروایمپرف بهره گرفته شد. نتایج محاسبه های کمی ریاضی و تحلیلهای آماری مرتبط با آن بیانگر آن است که: 1- در هر چهار مدل، هم مشتریان و هم کارمندان کیفیت خدمات بانکی را بالاتر از حد متوسط (در حد خوب) ارزیابی کرده اند. 2- در هر چهار مدل، بر خلاف تصور متعارف و معمول، کارکنان نسبت به مشتریان نمره های کمتری را به کیفیت خدمات بانکی خود اختصاص  داده اند. 3- نتایج ارزیابیهای کیفیت به وسیله مدلهای چهارگانه بیانگر وجود ثباتی معنادار در نتایج می باشد. با توجه به عمومی بودن روشها و مدلهای استفاده شده در این مقاله، نه تنها می توان از آنها جهت ارزیابی کیفیت خدمات در سایر بانکها، بلکه جهت ارزیابی کیفیت در سایر صنایع خدماتی نیز بخوبی بهره گرفت. از آنجایی که هدف غایی ارزیابی کیفیت خدمات بانکی، ارتقای سطح کیفی آن است، ضروری است تا تبیینی جامع از نقاط قوت و ضعف بعمل آمده تا بتوان بر آن اساس برنامه های اصلاح و بهبود کیفیت خدمات را طرحریزی کرد و با موفقیت، اثربخشی و کارایی بهینه به اجرا در آورد.

در ورود به هزاره جدید، تغییرات با شتاب زیادی درحال رخ دادن است. امروز شباهتی به دیروز ندارد و فردا از امروز متفاوت خواهد بود. بنابراین شرکتهای موفق مجبور خواهند بود به سه امر مسلّم گسترش جهانی سازی، پیشرفتهای حیرت انگیز فناوری و بروز بی نظمی در اقتصاد و تجارت به وسیله فشارهای محیطی توجه کنند. در دهه های اخیر از طراحی الگوی بازاریابی به منظور سازماندهی مسائل موجود در شبکه پیچیده عوامل تاثیرگذار در محیط رقابتی که انسان را قادر می سازد تا درباره آنها به شیوه ای ساده فکر کرده و تصمیمهای موثرتری اتخاذ کنند، استفاده شده است. این مقاله درصدد طراحی یک الگو برای بازاریابی صادراتی فرش دستباف ایران، به عنوان یکی از کالاهای مهم صادراتی کشور است. با تکیه بر اصول و مبانی نظری و ضمن بهره گیری از آرای صاحبنظران و دست اندرکاران مدیریت، صادرات و فروش هنرـ صنعت فرش دستباف ایران، مدل مفهومی تحقیق، طراحی و ارایه شده است. بر این اساس، با طراحی پرسشنامه ای حاوی متغیرهای اصلی برای سنجش نظرها، اطلاعات از چهار گروه جامعه آماری جمع آوری شد. یافته های تحقیق بیانگر وجود تفاوت معنا دار در روابط و تاثیرات عوامل تشکیل دهنده الگو است، به طوری که مدل تحقیق، فرضیه   اصلی و فرضیه های فرعی تحقیق جز در یکی از موارد مورد نظر، تایید شده اند. نتایج تحقیق حاضر، مبنایی را برای سیاستگذاران و تصمیم گیرندگان صنعت فرش دستباف بویژه در امر صادرات فراهم می آورد.

بر اساس تحقیقات انجام گرفته، مدیرانی که مسوولیت اداره مسیر شغلی افراد را برعهده دارند، نیازمند مهارتهایی می باشند تا در محیطهای متغیر و سازمانهای کنونی قادر باشند، بسترهای لازم را جهت رشد و توسعه نیروی انسانی فراهم کنند. به همین منظور تحقیقی صورت گرفته که در آن تاثیر مهارتهای خود آگاهی، شناخت ارتباط بین فردی و شناخت محیطی بر مدیریت مسیر شغلی بررسی شده است. براساس نتایج تحقیق، مهارت شناخت محیطی به عنوان مهمترین مهارت و مهارتهای خودآگاهی و شناخت روابط بین فردی بترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفته است.

بررسی در ادبیات موضوع ارزیابی جذابیت بازارهای بین المللی ارایه شده به وسیله صاحبنظران و همچنین تجارب عملی انجام شده در ایران نشانگر آن است که به طور کلی دو رویکرد مختلف برای انتخاب بازارهای خارجی پیشنهاد شده است: رویکرد گسترش و رویکرد قاعده مند. بنگاههایی که از رویکرد گسترش استفاده می کنند، بتدریج و از طریق بازارهایی که از لحاظ فرهنگی و جغرافیایی مشابه بازار محلی است، وارد بازار بین المللی می شوند. اما در رویکرد قاعده مند، روش منظمی برای انتخاب بازار جهانی به کار گرفته می شود و از یک مجموعه از معیارها برای تعیین بازارهای مناسب استفاده می شود.اهمیت و نیاز به ارزیابی و انتخاب نظام مند بازارهای هدف به وسیله بسیاری از محققان مورد توجه قرار گرفته و مدلهایی برای ارزیابی و انتخاب بازارهای خارجی پیشنهاد شده است. اما مدلهای ارایه شده منطبق با واقعیت و فرایند تصمیم گیری صادرکنندگان نبوده است و از جامع بودن لازم برخوردار نمی باشند؛ بعلاوه، گامهای موثری در جهت هوشمندسازی مدلهای ارایه شده نیز برداشته نشده است. بر این اساس، در این مقاله پس از ارایه یک مدل مفهومی جامع منطبق با فرایند تصمیم گیری صادرکنندگان که شامل جذابیت تقاضا، جذابیت دسترسی، جذابیت تطبیق و جذابیت رقابت می باشد، جذابیت بازارهای بین المللی ارزیابی می شود. در خاتمه نیز یک مدل هوشمند فازی بر اساس مدل مفهومی تایید شده ارایه خواهد شد که امکان پیش بینی و تصمیم سازی برای صادرکنندگان را فراهم می آورد.

ISI با ایجاد اطلاعات استنادی در پایگاه علمی داده ها، تعداد زیادی از مقالات نشریات علمی دنیا را گردآوری کرده است. در این پایگاه با محاسبه استناد سالیانه مقالات هر نویسنده یا گروه تحقیقاتی، عامل تاثیر(IF) تعیین می شود. از دیدگاه منتقدان این موضوع با نقدهای متعددی روبه رو است: به عنوان مثال استناد به مجله نمی تواند نشانگر کیفیت مقالات آن باشد؛ زیرا تاثیر استنادی به طور اساسی مقیاس سنجش کاربرد علمی است تا شاخص سنجش کیفیت علمی؛ بنابراین انتخاب مراجع به وسیله نویسنده با جهتگیری خاص به کیفیت علمی مقاله مربوط نیست. شایان ذکر است عامل تاثیر، تفاوت در میزان استناد مقالات را پنهان می سازد؛ چاپ مقالات طولانی با مراجع فراوان را در ارجحیت قرار می دهد، البته داده های علمی منتشر شده در کتابها از این شمول خارج می شوند؛ مجلات انگلیسی زبان نسبت به مجلات غیر انگلیسی زبان در اولویت قرار می گیرند؛ دانشمندان و محققان با زمینه های تحقیقاتی محدود نسبت به دانشمندانی که مقالات مروری تهیه می کنند، در اولویت بعدی قرار می گیرند و سرانجام در زمینه های علوم انسانی نسبت به علوم دیگر ـ بااستفاده کمتر یا نادر از مراجع ـ اختلاف و محدودیت ایجاد می کند.

در این پژوهش به بررسی و تحلیل رابطه بین دو متغیر مهم هوش عاطفی و سبک رهبری پرداخته شده است. جامعه آماری این تحقیق، مدیران بازرگانی شرکتهای تولیدی صنایع غذایی و خودروسازی شهر مشهد به تعداد 266 نفر بود که با توجه به آن، حجم نمونه برابر با 73 نفر تعیین شد. داده های مربوط به هوش عاطفی به وسیله پرسشنامه هوش عاطفی «ویزینگر» و داده های مربوط به سبک رهبری (تحول بخش- مبادله ای) به وسیله پرسشنامه سبک رهبری «وارنر بورک» جمع آوری گردید. برای روایی پرسشنامه ها از روایی محتوایی و برای پایایی آنها از روش تنصیف استفاده شد که نتایج آن برای پرسشنامه هوش عاطفی برابر 83/0 و برای پرسشنامه سبک رهبری برابر 79/0 محاسبه شد. نتایج نشان می دهد که یک رابطه مثبت و معنادار بین هوش عاطفی و سبک رهبری تحول بخش وجود دارد. همچنین بین هوش عاطفی و سبک رهبری مبادله ای یک رابطه منفی و معنادار مشاهده شد. در بررسی رابطه بین سن و جنسیت، مطالعه نشان داد که شدت و ضعف رابطه بین هوش عاطفی و سبک رهبری تحول بخش با متغیر سن دارای رابطه مستقیم و معنادار است.  آزمون متغیر جنسیت در تعیین میزان رابطه بین هوش عاطفی و سبک رهبری تحول بخش نشان می دهد که این رابطه برای مردان از زنان بیشتر است.

در این مقاله، نتایج بررسی عوامل کلیدی موثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی ایران با روش دلفی ارایه شده است. به این منظور ابتدا درباره فناوری اطلاعات توضیحی داده می شود و سپس با ارایه شواهدی از شکست و ناکامی در کاربرد این فناوری در سطح ایران و جهان، مسأله پژوهش تعریف خواهد شد. مرور پژوهشها و مطالعات پیشین در زمینه عوامل موفقیت و شکست کاربرد این فناوری در بخش دولتی و جمعبندی آنها، بخش بعدی مقاله را تشکیل می دهد. در ادامه، روش پژوهش بویژه روش دلفی تبیین و در پایان نیز یافته های این پژوهش، توصیف و تحلیل می شوند. براساس یافته های این پژوهش، اعضای پانل دلفی در مجموع 37 عامل را در موفقیت و شکست کاربرد فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی ایران کلیدی تشخیص داده اند. لازم به ذکر است که به 20 عامل از این عوامل در پژوهشها و مطالعات پیشین در بخش دولتی اشاره شده است و 17 عامل دیگر را اعضای پانل ارایه کرده اند. این عوامل به شش دسته تقسیم شده اند. در پایان نیز محدودیتها و پیشنهادها ارایه می شوند.

یکی از مهمترین نهادهای قانونگذاری در بسیاری از کشورها مجلس است. پس از انتخاب نمایندگان مجلس به وسیله مردم، یکی از مسایل مهم، تخصیص نمایندگان به کمیسیونهای تخصصی است. در این مقاله از برنامه ریزی چند هدفه (MODM) برای این منظور استفاده شده است. اهدافی که در این مدل در نظر گرفته شده اند عبارتند از: میزان علاقه، نوع تخصص و سابقه عضویت. شایان ذکر است که وزن اهداف با روش AHP محاسبه شده اند. متغیرهای تصمیم مدل از نوع صفر و یک می باشند.

با توجه به نقش فزاینده تحقیق در توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری در تحقیقات دارای آثار گوناگونی بر متغیرهای اقتصادی از جمله ارزش افزوده و تولید سرانه است. این آثار در بخش صنعت و معدن نیز قابل توجه می باشد، از این رو در این مقاله فرضیه های مختلفی در قالب مدلهای گوناگونی همچون مدلهای جانسون و استرینر، زاکازیت، کاب داگلاس، ترنسندنتال و خطی ساده برای سالهای (1351-1381) آزمون شده اند. از میان مدلهای برآوردشده، مدل کاب  داگلاس به عنوان بهترین مدل انتخاب شد و حاکی از آن است که: 1. یک درصد افزایش در هزینه های تحقیقاتی سرانه بخش صنعت  معدن، ارزش افزوده سرانه این بخش را پس از گذشت یک سال در حدود 041/0 درصد افزایش می دهد. 2. اثر سرمایه گذاریهای فیزیکی سرانه بخش صنعت و معدن بر افزایش تولید سرانه (تولید متوسط، ارزش افزوده سرانه) در این بخش، بیش از اثر هزینه های تحقیقاتی سرانه است. به طور کلی در خصوص بررسی اثر هزینه های تحقیقاتی بر ارزش افزوده بخش صنعت و معدن، مقاله حاضر با ترکیب زیر به رشته تحریر در آمده است.ابتدا به ادبیات موضوع اشاره و شاخصهای مربوط به آن در ایران بررسی شد؛ سپس روند اعتبارات تحقیقات صنعتی در ایران و برخی از کشورها مورد بررسی قرار گرفت و پس از آن با به کارگیری مدلهای مختلفی به آزمون رابطه میان هزینه های تحقیقاتی و ارزش افزوده در بخش صنعت و معدن پرداخته شد. در خاتمه، تنگناها و مشکلات موجود در این بخش بیان و پیشنهادهای لازم نیز ارایه شد.