روانشناسی و علوم تربیتی
سال:1380 | دوره:31 | شماره:1 |تعداد مقالات:20

پژوهش حاضر ملاکها وکیفیت دوستی و روند تحول آن را در بین کودکان و نوجوانان دختر مورد بررسی قرار می دهد. بدین منظور 171 دانش آموز دختر از سه دوره تحولی کودکی میانی (n=47)، اوایل نوجوانی (n=68) و اواخر نوجرانی (n=56) در دو منطقه آموزشی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها ازطریق دو پرسشنامه ملاکها وکیفیت دوستی و اطلاعات جامعه سنجی به دست آمد. نتایج نشان می دهند ملاکهای انتخاب دوست در بین کودکان و نوجوانان به تدریج از ویژگی های بیرونی ، قابل مشاهده و عینی به طرف ویژگی های روانی تر و انتزاعی تر تحول می یابد. هم چنین در اواخر نوجوانی در مقایسه با کودکی میانی ، مجاورت فیزیکی در دوستی افزایش قابل ملاحظه ای می یابد. علاوه بر آن ، دوستی در بین نوجوانان در اواخر نوجوانی در مقایسه با اوایل نوجوانی و کودکی میانی دارای پایداری و ثبات بیشتری بوده و تقابل در دوستی بیشتر مشاهده می شود. کودکان و نوجوانان دختر در پژوهش حاضر در هر سه دوره تحول به دوست خود اعتماد داشتند و از ارتباطات خود احساس رضامندی دارند، ولی آنان کمتر با دوستان خود "درد دل" (خودفاش سازی ) می کنند.

هدف اصلی پژوهش حاضر مقایسه ادراک لیاقتهای شناختی و اجتماعی در سه گروه از دانش آموزان پایه اول دبستان بود. سه گروه آزمودنی به طریق نمونه گیری تصادفی به تعداد سی و پنج نفر در هر گروه انتخاب شدند. گروه اول را دانش آمرزان با پیشرفت تحصیلی پایین ، گروه دوم را دانش آموزان دیرآموز جایابی شده در کلاسهای ویژه در مدارس عادی و گروه سوم را دانش آموزان عادی تشکیل می داد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش مقیاس تصویری ادراک لیاقت و پذیرش اجتماعی هارتر و پایک (1984) بود که به طور انفرادی برای یکایک آزمودنی ها اجرا شد. این مقیاس شامل چهار خرده مقیاس لیاقت شناختی ، لیاقت جسمانی ، پذیرش توسط همسالان و پذیرش توسط مادر است . نتایج به دست آمده با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد : (الف) دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی پایین در چهار خرده مقیاس مورد بررسی، به طور معناداری نسبت به دانش آموزان عادی از ادراک لیاقت خود و پذیرش اجتماعی پایین تری برخوردار بودند؛ (ب) دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی پایین در مقایسه با دانش آموزان دیرآموز تنها در دو خرده مقیاس لیاقت شناختی و پذیرش توسط همسالان به طور معناداری ادراک پایین تری از خود نشان دادند؛ (ج) بین دانش آموزان دیرآموز و دانش آموزان عادی از نظر نمره کل در مقیاس مورد نظر هیچ گونه تفاوت آماری معنادار مشاهده نشد.

پژوهش حاضر به منظور ارزیابی وضعیت علمی (مدرسان ، انتشارات و تجهیزات) رشته کتابداری و اطاع رسانی مقطع کارشناسی ارشد در دانشکده های تربیت مدرس ، تهران و علوم پزشکی ایران انجام و گردآوری اطلاعات از طریق دو نوع پرسشنامه صورت گرفته است : بدین منظور تعداد 26 پرسشنامه بین مدرسان و تعداد 3 پرسشنامه بین مدیران سه گروه آموزشی کتابداری توزیع شد. برای گردآوری اطلاعات درباره کتب و مقالاتی که تا پایان سال 1373 در زمینه کتابداری واطلاع رسانی منتشر شده بود از فهرستهای کتاب نامه کتابداری،" مقاله نامه کتاب، کتابخانه ، کتابداری وکتاب شناسی اطلاعات و ارتباطات استفاده شد.- سوابق آموزشی مدرسان گروههای مورد بررسی نشان داد که بیش از 50 درصد آنان تدریس خود را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران یا در واقع با برنامه مصوب آغاز کرده اند. فعالیتهای پژوهشی مدرسان ، چه به صورت تألیف و ترجمه کتاب ، چه به شکل مقالات و طرحهای پژوهشی حجم قابل ملاحظه ایی را به خود اختصاص نمی دهد. با توجه به 49 اثر تألیف و ترجمه شده توسط مدرسان گروه های مزبور و تعداد 543 عنوان اثر منتشر شده در ایران ، سهم اینان حدود 9 درصد می باشد. درمورد مقالات نیز با توجه به تعداد 152 مقاله منتشر شده توسط این گروهها و 1362 مقاله منتشر شده در تمام زمینه های کتابداری و اطلاع رسانی کشور سهم اینان در حدود 11 درصد است .اطلاعات به دست آمده در باره منابع و تجهیزات حاکی از وابستگی شدید گروه ها به کتابخانه های دانشگاههای مادر است . بررسی منابع و تجهیزات و ابزار موجود نیز نشان می دهد که در هیچ یک از سه دانشگاه امکانات کافی آموزش عملی دروس ، وجود ندارد. با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می رسد که گروه های کتابداری و اطلاع رسانی نیازمند بازنگری همه جانبه در برنامه ها و امکانات خویش می باشند.

به منظور فراهم سازی مقیاسی برای بررسی جهت گیری مذهبی منطبق با ویژگیهای خاص فرهنگی و دینی اسلام پژوهش حاضر به انجام رسید. پس از تدوین مبانی نظری لازم ، فرم مقدماتی با 80 پرسش تهیه شد. پرسشها از نظر اعتبار محتوایی و صوری بررسی شدند. پس از اجرای مقدماتی و اصلاح پرسشنامه ، مقیاس آماده شده بر روی 470 نفر که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند اجرا شد. به منظور بررسی ساختار هماهنگی درونی پرسشها و بررسی اعتبار و قابلیت اعتماد و اعتبار مقیاس از روشهای تحلیل عاملی ، اسپیرمن - براون و دو نیمه سازی گاتمن استفاده شد. پس از تحلیل نتایج ، تعداد پرسشها از 80 به 45 تقلیل یافت . نتایج به دست آمده از این بررسی مقدماتی نشان می دهد که قابلیت اعتماد این آزمون در حد قابل قبولی است و با تکیه بر پژوهشهای کاملتر میتوان از آن به عنوان مقیاسی معتبر در ارزشیابی جهتگیری مذهبی استفاده کرد.

نقش مدیریت عملکرد در سازمانها، تعیین عوامل مهم موفقیت و معیارهای عملکرد مطلوب افراد و بهبود مستمر آنهاست . رویکرد سنتی مدیریت عملکرد سازمانهای دولتی کشور ، در قالب نظام ارزشیابی کارکنان دولت ، نه تنها در ایفای چنین نقش مهمی چندان موفق نبوده است ، بلکه خود عامل کاهش وفاداری افراد به سازمانها و در نتیجه افت کیفیت و بهره وری آنها بوده است . در این مقاله ، که حاصل یک طرح پژوهش ملی است ، تلاش شده است مختصری از دستاوردهای ارزیابی طرح موجود ارزشیابی کارکنان دولت با تأکید بر مشکلات و نارساییهای آن ارایه و اقدامات کلی در جهت اصلاح و تقویت طرح مذکور و تأمین ساز و کارهای پویایی آن پیشنهاد شود.الگوی نظری مورد استفاده در این ارزیابی ، الگوی IPP است که با استفاده از روش پیمایشی و انجام نمونه گیری و دریافت نظرات از طریق پرسشنامه ، برای شناخت ضعفهای طرح موجود ارزشیابی کارکنان دولت از آن بهره گیری شد.یافته ها و نتایج پژوهش نشان می دهد این طرح در ارتباط با الف) میزان انطباق آن با واقعیتهای نظام اداری کشور ب) بعد محتوایی آن از نظر دستورالعملهای اجرایی ، فرم ها و معیارهای مورد استفاده در ارزشیابی عملکرد کارکنان دولت دارای نارسایی هایی است .در پایان مقاله ، درباره این نارساییها و چگونگی تعدیل آنها پیشنهادهایی ارایه شده است .

هدف از پژوهش حاضر مقایسه خود ارزشیابی رفتاری دختران و پسران در موقعیتها و در گروه های سنی مختلف بود. افراد نمونه مشتمل بر 1782 دانش آموز مقطع ابتدایی و راهنمایی شهر شیراز بود (920 دختر و 862 پسر). این افراد در 4 گروه سنی (6 تا 8 سال و 11 ماه ، 9تا 10 سال و 11 ماه ، 11 تا 12سال و 11 ماه و 13سال وبالاتر) گنجانده شدند. ابزار پژوهش شامل فرم دانش آموزی پرسشنامه درجه بندی نیمرخ رفتاری براون و هامیل (1978) بود. این فرم دارای زیر مقیاس خانه ، مدرسه و همسالان است . پایایی و روایی ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر محرز شد. نتایج به دست آمده حاکی بود پسران در مقایسه با دختران در موقعیت های خانه ، مدرسه و بین همسالان مشکلات رفتاری بیشتری نشان می دهند. هم چنین نتایج پژوهش با توجه به گروه های سنی بیانگر آن بود که در عامل خانه در تمام گروه های سنی ، به جز گروه سنی 11 تا 12سال و 11 ماه و در عامل مدرسه در 6 تا 8 سال و 11 ماه و 13 سال و بالاتر و در میان همسالان در 6 تا 8 سال و 11ماه و 13 سال و بالاتر پسران مشکلات بیشتری را در مقایسه با دختران نشان می دهند. نتایج پژوهش حاضر مبین این مطلب است که با توجه به خود ارزیابی رفتاری دو جنس، پسران مشکلات بیشتری در تمام موقعیتها نشان می دهند و هم چنین بروز مشکلات رفتاری در گروه های سنی متفاوت است.

دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران در 6 رشته کارشناسی ارشد فعال است . دانشجویان کارشناسی ارشد طی سه سال تحصیلی با گذراندن تعدادی واحد، موظف به نوشتن یک پایان نامه هستند.در پژوهش حاضر پایان نامه کارشناسی ارشد چهار رشته : آموزش کودکان استثنایی ، برنامه ریزی آموزشی ، روان شناسی تربیتی و مدیریت آموزشی بین سالهای 1364-1376 مورد بررسی قرار گرفت . یافته ها نشان داد که موضوع پایان نامه ها بیشتر در زمینه های : آموزش ، فعالیتهای شناختی و عوامل شناختی - اجتماعی است . اکثر پژوهش ها توصیفی و از نوع پیمایشی هستند. جوامع آماری مورد مطالعه را بیشتر دانش آموزان و کادر آموزشی مناطق آموزشی تهران و شهرستان ها تشکیل داده اند. حجم 64 درصد از نمونه های مورد مطالعه بین 50 تا 200 نفر است . از پرسشنامه بیشتر از سایر ابزار اندازه گیری استفاده شده است . روش های آمار توصیفی و استنباطی برای تحلیل داده ها به کار گرفته شده است .

اختلال وسواس فکری - عملی ، اختلالی مزمن ، نوروتیک و ناتوان کننده است که از دیرباز مورد توجه روان پزشکان و روان شناسان بوده است . این اختلال در صورت عدم درمان به موقع اغلب به صورت مزمن در آمده و سالیان دراز همراه فرد خواهد بود و در موارد جدی ، روابط خانوادگی و اجتماعی فرد را مختل می کند. مبتلایان به این اختلال علایم اضطراب و یا افسردگی را نیز با خود نشان می دهند . بنابراین ، جداسازی وسواس فکری - عملی از افسردگی اساسی و اضطراب فراگیر بسیار مهم تلقی می شود و یافتن راه حلهای درمانی مناسب با آن از اهمیتی ویژه برخوردار است . مهمترین علایم تشخیص این بیماری عبارتند از: افکار، تکانه ها یا تصاویر ذهنی بیهوده و مزاحم ، رفتارها و یا اعمال ذهنی تکراری که با هدف جلوگیری و یا کاهش ناراحتی طرح ریزی می شوند. در این پژوهش آزمودنی های مبتلا به وسواس فکری - عملی به شیوه های شناختی - رفتاری و شناختی - رفتاری توأم با درمان دارویی مورد مطالعه و درمان قرار گرفتند. نتایج نشان می دهند که روش پیشین بسیار مؤثرتر از روش اخیر است .

هدف از پژوهش حاضر مقایسه نگرش دانش آموزان عادی دبیرستانی ایرانی و آمریکایی نسبت به امکان دوستی آنها با دانش آموزانی با ناتوانی شدید و چگونگی تسهیل چنین دوستی هایی بوده است . به همین منظور نتایج حاصل از پژوهشهای هندریکسون ، شکوهی یکتا، نیتا پسکی ، و گیبل (1996) و کاووسی (1377) مورد مقایسه قرار گرفت . بدین ترتیب ، از داده های مربوط به 289 دانش آموز ایرانی و 656 نفر دانش آموز آمریکایی استفاده شد. آزمودنی ها با دامنه سنی 19-13 سال شامل هر دو گروه دختر و پسر بودند."پرسشنامه ادراک دوستی دانش آموزان " (SFPS) روی هر دو گروه از دانش آموزان اجرا شد. نتایج به دست آمده از مقایسه داده های دو گروه نشان می دهد علاوه بر نقاط مشترک ، در بسیاری از موارد بین نگرش دانش آموزان ایرانی و آمریکایی تفاوت وجود دارد. از جمله این که هر دو گروه آزمودنی ها دوستی با دانش آموزانی با ناتوانی شدید را ممکن دانسته و حاضرند در جهت ایجاد چنین دوستیهایی تلاش کنند. در ایجاد و تسهیل این گونه دوستیها، دانش آموزان آمریکایی بر نقش بزرگسالان ، و دانش آموزان ایرانی ، به ویژه بر نقش متخصصان ، تأکید داشته اند. در ضمن در پایان مقاله دلایل احتمالی یافته های به دست آمده مورد بحث و بررسی قرار گرفته و کاربردهای عملی و پیشنهادهایی برای پژوهشهای آینده ارایه شده است .

چندی است که طرفداران نظریه سرمایه انسانی معتقدند در بلندمدت ، بهترین راه برای تغییر در توزیع درآمدها، سرمایه گذاری در سرمایه انسانی است که به توانمند کردن افراد جامعه دامن می زند. آنها بر این باورند که برای عادلانه تر کردن توزیع درآمدها، باید ساختارها تغییر کند و یکی از راههای تحول در ساختارها، سرمایه گذاری در آموزش و کسب مهارت هاست. گری بکر و ژاکوب مینسر، در زمینه اثر آموزش بر توزیع درآمدها مطالعه کرده اند. در این زمینه بکر معتقد است سرمایه گذاری درآموزشی به توزیع عادلانه تر درآمدها می انجامد و مقدار بهینه سرمایه گذاری در آموزش را ناشی از تلاقی دو نیروی عرضه فرصتها و امکانات آموزشی قابل دسترس و تقاضا برای سرمایه گذاری ، که متکی بر توانایی های فردی است می داند. او بر این باور است که سرمایه گذاری در آموزش تا جایی ادامه می یابد که بازده نهایی سرمایه گذاری در تحصیلات ، با هزینه نهایی ناشی از آن برابری کند. از سوی دیگر مینسر، با استفاده از تابع درآمدها توضیح می دهد که علاوه بر درآمدهای پایه که به میزان تحصیلات بستگی ندارد، درآمد هر فرد تحت تاثیر هزینه های سرمایه گذاری در آموزش ، و نرخ بازده آن قرار می گیرد. هر قدر میزان سرمایه گذاری در آموزش و نرخ بازده آن بالاتر باشد، درآمد فرد افزایش بیشتری خواهد یافت . بکر و مینسر هر دو معتقدند آموزش از طریق ارتقای سطح تواناییها، زمینه افزایش درآمدهای فردی و اجتماعی را فراهم می سازد و از پراکندگی در توزیع درآمدها می کاهد.مطالعات انجام شده در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ، همه مؤید همبستگی مثبت و معنا دار بین میزان تحصیلات و سطح درآمدها می باشند. از آنجا که حدود 75 درصد از درآمد افراد، ناشی از دستمزدهاست و با توجه به آن که دستمزدها به شدت تحت تأثیر میزان مهارتهای کسب شده و تواناییهای ناشی از آموزش قرار دارد، به این نتیجه کلی می توان دست یافت که آموزش به تدریج از توزیع ناعادلانه درآمدها می کاهد و پراکندگی موجود در آن را تقلیل می دهد. مطالعات انجام شده در ایران نیز نشان می دهند که آموزش تأثیر قابل ملاحظه ای بر سطح درآمدها و توزیع عادلانه تر آن داشته است .