تولید فرآوری محصولات زراعی و باغی
سال:1391 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

این پژوهش به منظور ارزیابی تاثیر پرایمینگ بذر رقم گلدشت گلرنگ در کاهش خسارت تنش شوری به صورت کشت هیدروپونیک در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه ولی عصر رفسنجان در سال 1388 اجرا شد. بدین منظور، تیمارهای پرایمینگ در چهار سطح (بدون پرایمینگ و پرایمینگ با آب مقطر، کلرید سدیم و نیترات کلسیم 20 میلی مولار به مدت 24 ساعت) و شوری در چهار سطح (شاهد، 8، 16 و 24 دسی زیمنس بر متر) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، بررسی شد. نتایج نشان داد که در اثر افزایش شوری، محتوای کلروفیل و میزان پتاسیم کاهش یافت، در حالی که محتوای پرولین و میزان سدیم و منیزیم با افزایش سطوح شوری روند افزایشی را نشان داد. محتوای پرولین، میزان سدیم و نسبت پتاسیم به سدیم تحت تاثیر پرایمینگ قرار گرفت. به طوری که بیشترین میزان پرولین (1.98 میکرومول بر گرم وزن تر برگ) در پرایم کلرید سدیم مشاهده شد. کمترین میزان سدیم (0.6 درصد) بیشترین میزان نسبت پتاسیم به سدیم (1.79) به ترتیب در تیمار بدون پرایم (شاهد) و پرایم نیترات کلسیم مشاهده شد. با افزایش شوری به سطوح 8، 16 و 24 دسی زیمنس بر متر، سرعت رشد گیاه به ترتیب 25، 33 و  50درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که در رقم گلدشت گلرنگ، محتوای پرولین و قند محلول اندام هوایی در واکنش به تنش شوری افزایش یافت و پرایمینگ بذر با کلرید سدیم در شوری زیاد، سبب کاهش صدمات شوری، به ویژه سرعت جذب خالص شد.

تاریخ کاشت نامناسب و رقابت علف های هرز از مهم ترین عواملی هستند که عملکرد لوبیا را به شدت کاهش می دهند. لذا به منظور مطالعه تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم لوبیا سفید در شرایط حضور و عدم حضور علف های هرز آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1388 در شهرستان سمیرم اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه سطح تاریخ کاشت (20 اردیبهشت، 4 و 19 خرداد)، سه رقم لوبیا سفید (دانشکده، پاک و شکوفا) و دو سطح آلودگی علف هرز (با و بدون علف های هرز) بودند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت، رقابت علف های هرز و ارقام لوبیا اثر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد ایجاد کردند. تاخیر 30 روزه در کاشت به ترتیب باعث کاهش 22.5، 18، 20.1 و 26.1 درصدی تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد بیولوژیک ارقام لوبیا سفید گردید. رقابت علف های هرز نیز کاهش 13.5، 5.7 و 27.1 درصدی در تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد بیولوژیک را به دنبال داشت. برهمکنش تاریخ کاشت و رقابت علف های هرز بر عملکرد دانه نشان داد که بیشترین رقابت و کاهش عملکرد دانه (53 درصد) در تاریخ کاشت سوم به دست آمد و تاخیر در کاشت سبب افزایش تراکم و وزن خشک علف های هرز در مرحله گلدهی لوبیا گردید. درنهایت نتایج نشان داد که بالاترین عملکرد دانه برای رقم شکوفا در تاریخ کاشت اول و شرایط عاری از علف هرز به دست آمد.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت رقم KSc 301، پژوهشی دو ساله (1387-1386) در مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین با استفاده از طرح آزمایشی کرت های خرد شده نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. در این طرح چهار سطح تنش رطوبتی (قبل از گلدهی، هنگام گلدهی و در مرحله پر شدن دانه ها و بدون تنش) فاکتور عمودی و سه سطح تراکم گیاهی (60، 75 و 90 هزار بوته در هکتار) فاکتور افقی را تشکیل می دادند. تاثیر تنش رطوبتی و تراکم بر عملکرد و اجزای آن از نظر آماری معنی دار بود. تنش رطوبتی در مرحله گلدهی عملکرد دانه را 42% نسبت به تیمار شاهد کاهش داد. تنش رطوبتی قبل از گلدهی و هنگام پر شدن دانه ها اگرچه به طور معنی دار نسبت به تیمار شاهد عملکرد پایین تری داشتند، اما بین این دو تیمار تفاوت معنی داری مشاهده نگردید. تراکم 75 هزار بوته در هکتار بهترین تراکم از نظر عملکرد دانه تشخیص داده شد. برهمکنش تنش رطوبتی و تراکم بوته نیز در سطح 1% آماری معنی دار بود. بیشترین و کمترین مقدار عملکرد دانه به ترتیب مربوط به تیمار بدون تنش و تراکم 75 هزار بوته (9100 کیلوگرم در هکتار) و تیمار تنش در مرحله گلدهی و تراکم 90 هزار بوته در هکتار (3700 کیلوگرم در هکتار) بود. تنش رطوبتی در مرحله گلدهی و تراکم های کمتر و بالاتر از 75 هزار بوته در هکتار باعث کاهش معنی دار شاخص برداشت گردید. نتایج این پژوهش نشان داد با استفاده از تراکم 75 هزار بوته در هکتار و اجتناب از تنش رطوبتی به ویژه در مرحله گلدهی می توان عملکردهای مناسبی را از هیبرید KSc 301 انتظار داشت.

فرونشانی علف های هرز و افزایش تولید از اهداف سیستم های کشت مخلوط است. به همین منظور، در سال زراعی 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، کشت مخلوط نخود و جو بر اساس طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار ارزیابی شد. تیمارهای کنترل (C) و عدم کنترل (NC) علف های هرز در پلات های اصلی و کشت های خالص دو گونه نخود (T1) و جو (T2) و مخلوط های افزایشی آنها (:T3  %100ن + 100% ج،:T4  %100 ن + 75% ج، T5: %100 ن + 50% ج و %100 :T6 ن + 25% ج) در کرت های فرعی قرار گرفتند. بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه نخود (به ترتیب 695.87 و 249.88 گرم در مترمربع) به تیمار CT1 تعلق گرفت. در تیمارهای مخلوط بیشترین عملکرد دانه نخود و جو (به ترتیب 128 و 506 گرم در مترمربع) در تیمارهای CT6 و CT3 به دست آمد. هم چنین، تیمار های کشت مخلوط، تعداد و وزن خشک کل علف های هرز را به طور معنی داری نسبت به تک کشتی نخود کاهش دادند. علاوه بر این، در کلیه تیمارهای مخلوط LER بالاتر از 1 بود و تیمار NCT3 با  LER=2.40در بالاترین سطح قرار گرفت. به طور کلی، می توان توصیه کرد که کشت مخلوط افزایشی جو و نخود، ضمن مهار علف های هرز مزرعه نخود، کارایی استفاده از زمین را افزایش می دهد.

خلر گیاهی است که می تواند در تغذیه دام و طیور به عنوان جایگزین مناسب سویا در مناطق خشک و نیمه خشک مطرح شود. هدف از مطالعه حاضر، تعیین تراکم و تاریخ کاشت مناسب خلر در شرایط آب و هوایی بیرجند بود. به این منظور، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای مورد آزمایش شامل تاریخ کاشت در سه سطح (15 اسفند، 1 فروردین و 15 فروردین) و تراکم کشت در چهار سطح (30، 40، 50 و 60 بوته در متر مربع) بودند. تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک کاهش یافت. بیشترین عملکرد دانه (2524 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت 15 اسفند مشاهده شد. هم چنین صفات فوق با افزایش تراکم تا 50 بوته در متر مربع روندی افزایشی داشتند. ولی افزایش بیشتر تراکم به 60 بوته در متر مربع، کاهش این صفات را در پی داشت. تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و شاخص برداشت تحت تاثیر تاریخ و تراکم های مختلف کاشت قرار نگرفتند. با توجه به شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه بیرجند، کاشت خلر در اولین زمان ممکن در انتهای زمستان با تراکم متوسط می تواند موجب دستیابی به یک محصول قابل قبول شود.

طی دو آزمایش جداگانه در سال زراعی 88-87 تعداد 8 ژنوتیپ پیشرفته گندم با تیپ های رشدی زمستانه و بینابین، تحت شرایط نرمال آبیاری و تنش خشکی انتهایی، در مقایسه با رقم شهریار و لاین C-80-4 جهت بررسی عملکرد و سهم انتقال مجدد ماده خشک از اندام های هوایی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرارگرفتند. بیشترین میزان ماده خشک انتقالی به دانه (DMT)، در شرایط تنش رطوبتی مربوط به ژنوتیپ های 6 و 10 بود در حالی که کمترین میزان ماده خشک انتقالی در شرایط نرمال و در رقم شهریار، لاین C-80-4 و ژنوتیپ های 3 و 7 دیده شد. بیشترین و کمترین کارایی انتقال مجدد (RE) به ترتیب از ژنوتیپ 6 تحت شرایط تنش رطوبتی و ژنوتیپ 7 تحت شرایط نرمال به دست آمد، هم چنین ژنوتیپ های 6 و 10 در شرایط تنش رطوبتی، بدون تفاوت آماری بیشترین سهم از ماده خشک انتقال یافته (CPAAG) از کل گیاه به دانه را به خود اختصاص دادند، در حالی که ژنوتیپ 7 کمترین مقدار از این پارامتر را در شرایط نرمال داشت. در مجموع میزان، کارایی و سهم ماده خشک انتقال یافته از اندام های هوایی گیاه، در شرایط تنش، بیش از شرایط نرمال می باشد که می تواند ناشی از کاهش فتوسنتز، به واسطه بسته شدن روزنه ها و عدم تبادلات گازی باشد. کمترین درصد افزایش میزان، کارآیی و سهم ماده خشک انتقالی نسبت به شرایط غیرتنش مربوط به تیمارهای شاهد (شهریار و (C-80-4 بود در حالی که سه لاین خواهری 4، 5، 6 و ژنوتیپ 10 بالاترین درصد افزایش را نشان دادند و به نظر می رسد این لاین های امیدبخش بتوانند در شرایط تنش انتهایی در اقالیم سرد کشور، نتیجه رضایت بخش تری را حاصل نمایند.

به منظور بررسی نسبت های مختلف نیتروژن در سطوح مختلف تنش شوری بر میزان فتوسنتز و ترکیب اسیدهای چرب در کلزا آزمایشی به صورت فاکتوریل در سال 1389 در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان شرقی انجام گرفت. فاکتور اول نسبت های نیترات به آمونیوم در چهار سطح (0:100، 25:75، 50:50 و 75:25) و فاکتور دوم شوری در دو سطح صفر و 200 میلی مولار کلرورسدیم بود. بیشترین وزن تر و خشک، سطح برگ و مقدار آب نسبی، میزان فتوسنتز و شدت تعرق و میزان پتاسیم در برگ در صورت کاربرد نسبت نیترات به آمونیوم (50 :50) در شرایط غیرشور به دست آمد. با افزایش شوری مقادیر وزن تر، وزن خشک، سطح برگ، مقدار نسبی آب، میزان فتوسنتز و میزان پتاسیم برگ به طور معنی داری کاهش یافت. به نظر می رسد با افزایش شوری در صورت اعمال نسبت نیتروژن نیترات به آمونیوم 50:50 گیاه آسیب کمتری می بیند. هم چنین ترکیب اسیدهای چرب در نتیجه اعمال تیمارهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان اکثر اسیدهای چرب در محیط شور به طور معنی داری بیشتر از شرایط غیرشور بود. در تیمارهایی که کلزا از مقادیر بالای آمونیوم استفاده نموده بود میزان اسیدهای چرب بیشتر از شرایط تغذیه با نیترات بود. بیشترین میزان اکثر اسیدهای چرب در صورت کاربرد نسبت نیترات به آمونیوم 75:25 در شرایط شور حاصل شد.